Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 34, 24 ʻAukake 1901 — Page 6

KE ALOHA AINA PAONO. AUGATE 24, 1901

 

HALA KA HON. J. EWALINKO.

 

He Kamaaina no Kanakanilehua o Hilo

 

(Mai Ka Elele Hawaii mai)

          Me he aihue la i ka po pela iho la ka anela o ka make i hoea mai ai a kipa ae la ma ka hale kino o ia makamaka a hoaloha o makou, a oki ae la i ke kaula dala o kona ola ana ma keia ao, a hoi aku la ka lepo, a o ka uhane hoi i ka mea nana i hana.

          He mea ehaeha a mokumokuahua no ka naau ka hoike ana aku imua o ka lehulehu ame na hoaloha, ua haalele mai i keia ola ana o L@namakaainana John Ewaliko ma kona home moho ma P@ueo, mahope koke iho o ka hora 4 o ka auina la Poalua nei. He eha iloko o ka puupaa kona ma'i i make koke ai. He ma'i mau no keia i loaa iaia aole nae hoi h@ ikaika loa a hiki mai i ka Poakahi nei iho la. Ua pii ikaika mai la ka ma'i ma ia la a hoouna ia ke kauka, a ua loaa iki ka oluolu. Ma ka Poalua mai he maikai oia ma ke kakahiaka me ke ano awiliwili pu no nae me na ehaeha a ka ma'i. Ua hiki hou ke kauka a na hiki ole i knoa ike lapaau ke hoopakele ae i ka mea nawaliwali m@i ka make mai a @ ke ola. Mahope o ka paina awakea ua emi pu mai la ka hoohana ana a na mea paahana o kona kino, a iloko o ia wa e aumeume aua mawaena o ke ola a me ka make, ua kahea koke aku la oia me ka leo aloha i kana mama, na keiki a me ka ohana e akoakoa mai ma kona moe make. I na mea aloha e kulou ana imua on a me na naau mokumokuahua o ka ehaeha no ka makua aloha e haalele mai ana ia lakou a hele aku ma ke ala hoi ole mai, ahoe mea e ae i ike ia, koe wale no aia ke kaumaha ame ka luuluu e haiamu ana maluna o ka ohana ia wa, a i ka hora i hoike mua ia ae nei ua waiho maikai mai la oia i keia ola honua ana m@e akua la iloko o ka maluhia, oiai kana mau mea aloha e hoop@ui ana iaia.

          Ua holo koke ae ka lono kaumaha o kona make ana a puui ke kulanaka@hale, a ua nui a lehu lehu na makamaka i kipa aku ma ia ahiahi e ike i kona kino lepo a e komo pu hoi me ka ohana iloko o ke kauikau kumakena ana. Ma ka a@ina la Po .kolu mai i kanu ia ai kona kino lepo no ke kali ana i ka la e hookolokolo ia ai ka poe ola ame ka poe make. He lehuleha ua poe i hiki ae e komo pu wa kana huakai hope ma keia ae.

          Ua ha@@n ia o J. Ewaliko m@ Kukua@, Hilo, he 49 maka@iki i hala ae nei, a mare i ka wahine no keia aina no, a ua loaa mai ma ia hoohui ana he eo@o keiki e ola nei i keia wa, he hookahi aia i Amerika he kaikamahine o ia o Emily, a he keikikane o Keoki aia i Honolulu. Aole laua i ike i ka haun hope o ko laua makua aloha. He oihana pena hale kana ike a hiki wale no i kona koho ia ana e ka aoao Home Rula i lunamakaainaua iloko aku nei Novemba o ka 1900. He kanaka aloha i ka aina ame kona lahui, ua kupaa oia me ia aloha a moe pu aku la i ka honua. He kamaaina no ka malihini e kipa aku ai, a he hoaloha no ka poe a pan i ike a kamaaina @aia.

          Me ka wahine, na keiki ame ka ohana i hookaumaha ia ko makou u pu ana, a ke pule nei e hoomama ia mai na haawe o ke kum@kena i kau @@o maluna o ka wahine-kanemake ame na keiki makua ole, a na ka Haku no e mawehe ae i na luuluu ame na kaumaha mai a oukou ae ka ohana i hookaumahaia. Mai kaumaha kakou, no ka mea, o kakou ke hele aku ana i ona la, Luuluu wale ia i kaha iho nei.

 

NUI KA MAKA'U I NA IOLE LAPIKA.

 

          Eia na poe kanuko ke pii nei ka maka'u no ka lohe ana eia ke hoopulapula ia nei ma keia kulanakauhale he lehulehu wale o na iole lapika, a e ka oi loa aku nae o ko lakou kopohopo oia no na iole lapika Belegiuma.

          Ua olelo ia ae o keia ano iole he hanau nui oia, a @lok@ o na makahiki pokole wale no o kekahi iole kane a me iole whaine e hookuu ia ai i ke kula e piha ana ia me iakou a he hana paakiki loa ka hoao ana e kinai aku i ko lakou laha ana.

          O ka poino nui a keia holoholona a lawe mai ana aole wale i na poe mahiai, aka, i na poe mahiko kekahi oia no ko lakou ai ana aku i na lan a me na kumu o na mea ulu like ole. No ka mea, he holoholona keia e ola ana maluna o na lau a me na mea ulu opiopio, a o ka oi loa aku nae o ka lakou mea ono loa oia no ke ko. A pela i manao ia ai he oi loa ke ino o keia holoholona i ko na @@le manakuki e la@a nei ma na wani a pau i hiki ole hoi ke hoopio ia aku.

          Ua hoomaopopo ia iloko o na makahiki pokole wale no a @eia iole Belegiuma e hele lauakil@ ai maloko o na mahiko e ulupa aku ana oia i na malako, a e hoea aku no hoi kana mau hoopoi@o ma kahi o na @ausani dala i ka makahiki.

          He nui ka poino a keia iole e hana nei ma na mahina ai o Amerika Huipuia a aia ko laila mau kanaka ke luku la i keia holoholona ma na @aus@ui, aka, aole nae i emi mai ko lakou heluna a me k@ lakou mau hana hoopoino he lehulehu wale i na mea ulu@.

          E like me ke kauoha a ke kanawai o ka 1897 e papa ikaika ana i ka hanai a me ka hoopul@pula ana i ka iole l@paki ma. Honolulu nei, pela ka oihana makai e ho@o nei ma na ano a pau e hopu i na poe e malama nei i keia mau holoholona, iwaena o na poe i hopu ia he haole kekahi U@ hului ia mai kana mau iole lapika a ke paa nei ma kai i Kawa. O ka lakou ai o ola nei oia @@ na lau o na mea ulu.

          O kahi poe ua malama i no iole ma ke ano mea mili@ili, aka, aole lakou i maopopo he nui ka lakou mau hana hoopoino iea e @ookuu laelae ia aku aua. Nolaila,e na Hawii e makama nei i keia holoholona he mea pono no oukou ehookaawale kokoe aku ia lakou o@a@, eia ka oihana makai ke huli nei i na poe a pau e malama nei i keia ano holoholona.

 

NA ANOI LIKE OLE A NA POE HELUHELU

 

          Ma ko makou ike a hoomaopopo ana iwaena o na poe heluhelu nu@epa Hawaii, ua ike ia ua lawe nui keka@i poe i ka nupepa no na manoa kala@aina, o kekahi poe no na moolelo hooni puuwai, kekahi no na nuhou ku@oko a me kuwaho, a o kekahi hoi no na mea pili hoomana. Nolaila, ma ko makou @ no he wahaolelo no ka lahui holookoa, ua hiki ole ia makou ke hoopuka kapakahi aku i ka make@ake o kekahi poe a koe ae hoi ko kah@, aka, e ike like na mea a pau i ka lakou @au mea i hiaai nui ai.

          He mea oiaio, o na poe e lawe ana i ka nupepa, e ike ana lakou i na nuhou like ole o ka honua nei, na mooleleo kaili puuwai, na kala@manao ana o kela a me keia a ne na mea pili hoomana. E ike@a aku no kela a me keia e miki @@@@ ana ma ka lakou mau mea pakahi i ono ai, a mahope ae na mea a pau. O ka makou e kauleo aku nei i na p@e lawe pepa o Ke Aloha Aina i uku ole mai, i wahi no lakou e ike mau ai i na anoi a ka makemake e hoolele mua mai i ko kapuahi.

 

NO KE KUKULU HOOMANA ANA.

 

          Maluna o ke Kinau o ka Poalua nei i hala aku ai o Rev. J. Kekipi o ka Hoomana Naanao@@ ke kukulu ana i ke kahua o kona ekalesia ma ke kulauakauhale o Hilo, i ukali ia e kana mau kaikamah@ne. E hala ana ia lakou he mau pule mamua o ka nee ana aku no kekahi kahua hou. No laila, e na kupa o @a aina @a kaulana la e ike mai i keia makua o o ka pono@e hele aku la @@ ke ka@@ ana ka anoano o ka pono iwaena o ka poe e n ho pouli ana

 

MAKE O NA AMERIKA.

 

          Manila, Aug. 8. O Kapena Brown o ka regimana kapalio Ekahi, me na puali kaualio L a me M oia regimana a me kekahi puali o ka regimana helewawae 21, na malama ia e lakou he elima Lora hakaka ma Batangos ma ka la inehinei me ua Pilipine e alakai ia ana e alibikaua Malvar. He elua mau koa kaualio i make.

          Ua hookuu na Pilipine i na koa uee mua o Amerika e hookokoke mai ia lakou. Mamua o ka lele kaua ana aku i na enemi ua kau@ha aku o Kapena Brown i na koa e lele mailuna aku o ko lakou ma@ lio n@ @alo. Ua hoauhee ia aku na Pilipine e na Amerika. Ua hoike ia mai h@ nui na Pilipine i make, aka, aole nae he hookahi lakou i lo@a aku.

          O keia hoike mai Mei 5, 1900. a hiki @ Iune 30, 1901, maloko o laila, he 1,026 kaua i hoouka ia mawaena o na pualikoa Amerika me na Pilipine, a o keia iho ka p@ino o na aoao elua:

          Amerika-Make, 245; hoehaia, 490; hopu pio ia, 118, nalowale, 20.

          Pilipine-Make, 2,354, hoeha ia, 1,193; hopu pio ia, 6,572; hawai pio mai 23,095.

 

LOAA O BLAUNU I KA MA'I LOLO

 

          Macon, Georgia, Aug. 4. O James H. Balaunu, i lilo he Lunamakaainana no keia apana i ka Ahaolelo Nui he @wakaina ae nei makahiki, a i hoouna ia aku @ Hawaii e Peresidena Kaliv@lana ma ke ano kom@sina kiekie i ka wa e uluaoa ana ua paemoku la, eia oia ke waiho nei ma kona home hoomaha ma kahi kokoke i keie wahi iloko o kulana kupilikli mai kekahi m 'i lolo mai.

 

LOAA KA LAIKINI WAIONA IA SENATOA WHITE

 

          Ma ka noho ana a ka Aha Kuka o ke Aupuni ma ke kakahiuka Poakahi nei, ua ae ia aku la ke noi a Senatoa William White o Lahaina i Inikini kuni waiona nona no ke ku ana ma Lahaina. He @@i @@ poe e ae i wai@o aku i ke noi no ka haawi ia ana mai i laikini kuai rama, ua loaa ia B.T.White he laik@n@ kuai ram@ no M@nana. O na noi no na laikini kuai waiona bia a @ne waina a F. J. Jonason o Waianae, S. Tetz @ ff o Lahaina a me Hamamoto o ke alan@@ Luapele ua waiho ia aku la i ka Makai Nui Kiekie. Ua h@ole @a aku ke noi a Yamamoto o Wailua, no ka mea, ua lawa ia apana me.@@ h., @e in.. r.. @@@.