Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 26, 29 June 1901 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

5                KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE  29.  1901. 

 

K@ Aloha Aina

Hookumuia no ka

@maikai o ka Lehulehu, a he Nu

@epa @ ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahoo@onopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoohana.

@MMA A. NAWAHI

@ o KE ALOHA AINA

 

PUKA PULE.

E @op@a ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No @a Mak@hiki      . …..$2.00

No ka Eono Mahina………...$1.00

Noke Kope Hookahi ………   .05

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, K@koke ma k@ Hale Hoolulu Kaaahi.

Pahu Leta 513.

 

HONOLULU……IUNE 29, 1901

 

ANA OLE NO KAKOU I KA HOOHUI, EIA HOU NO UA HOOHUI.

 

Ua huai ia ae nei i ke akea he mea huna o ke ano pohihihi i keia mau la maloko o kekahi mau nupepa namu o ke kulanakauhale nei, e olelo ana: O ke kumuhana a Lunakanawai Humepera i h@lo aku la i Amerika, he kumuhana ano nui ia i hoolala malu ia iho nei ma kahi malu e ua wahi punahele nei a na Alakai Home Rula Repubalika a me kona peai kakaikahi e noho nei iwaena o kakou; oia hoi na Repubalika mali@ini kuwaho o Amerika (aole o na Repubalika kamaaina ham@ puna o Hawaii @ei). Na lakou i kaili ka aina o kakou, he poe ino loa @a lakou wahi a ka Elele Wilikoki i kukala akea ae ai iaia i hoi mai nei e hoohui i ka Home Rula me ka Repubalika (eia io ka ka hana @i oia miki ana mai nei a ua Elele nei), a hooliloia ae ai ka lahui ma o ka Aha Elele la i poe Home Rula Repubalika i keia wa ma o na alakai ana a na Ala kai o ka lahui.

O ua mea huna nei i hana pahi umiumi ia ma kahi malu, ua huai ia ae nei ia i ke a@ea i keia wa a ua kolekoie ka @oa eia ka man@o: Ua makemake ia kakou e hoohui aku a lilo o kakou kekahi mahele o ka Mokuaina o Kaleponi, a e lilo kakou he poe makaainana no ia wahi e like me lakou; e kuleana pu kakou e koho like me lakou i na Luna Aupuni e noho ai ma ka oihana aupuni o ke Teritori o Hawaii @ei, a mo na hoa o ika Ahaolelo a pela pu me ke koho ana i ka Elele e hoouua hou ia aku ai ma keia mua aku elike me Wilikoki. A ua manao ia, o ke ala@ele iho la ka keia e hiki ai kak@u e lilo koke i Mokuaina elike me Kaleponi (peia pa@a).  

Ina e holopono ana neia mau hoolala ana i upuia e keia poe haole malihini o kahi e mai a i kakooia hoi e na alakai; manao anei kakou e oi aku ana na pomaikai loaa mai ia kakou na Hawaii ma keia mua aku ?  E lilo ana anei ia kakou ka lanakila ma ia mau koho ana i na Luna Aupuni e like me ka kakou e makemake ai ?  Ke hoole nei makou me ke kanalua ole. Aole ! Aole ! Aole loa no. He mea maopopo e lilo mau ana ia ia lakou la o waho, heaha ko kakou wahi heluna omilumilu ke hui ia ka lahui holookoa o na paemoku o Hawaii nei imua o ka heluna kanaka nui kohu naonao o ke kulanakauhale wale iho no o Kapalakiko, me ke koe ae a komo pu ole mai o na wahi e ae o Kaleponi holookoa, owai kakou ua like me ka ole; mahea iho ka lanakila e loaa ia kakou ma ia koho pu ana me lakou la; ua maopopo loa o ka lakou la no ke lanakila ka ka poe nui, a o ke aha iho la ka kakou. He neo.

O na hana a pau e hana ia ana e ka haole, ua ike e lakou la i ka lakou mea e hana ai, na mea e hiki mai ana i ka mua a me ka hope o kahi hana e lawelawe ia ana e lakou; o ka ole no kakou oia pono noho iho la no, oia pono iho la no i ka ai i ko keia la a pau nana aku ana ko kahi la a eia ka olelo; na ka la apopo no e nana aku kahi mea oia la, a pela aku ana, o ka haole nae, aole pela. Ina paha he oiaio o na alakai ana a me na a’o ana a keia poe haole malihini a na alakai o kakou i punihei aku nei a haawi i na kakoo ana me ka pauhele nni i keia poe malihini i noho aloha mua ole me kakou na Hawaii.

Ke hoole nei makou aole i kulike ko makou manao ma keia mea, a ina paha he mau mea maikai oi ae mawaho o keia kai koe aku la no ma kuono, aohe makou i ike aku ia; a nana ole ia ka hoi kakou e na poe haole i kupa a kamaaina, a i hanau iluna o ka lepo aloha o Hawaii, i noho pu i ai pu i kahi umeke me kahi ipukai hookahi me kakou a i moe pu hookahi me kakou a i moe pu iluna o kahi hikiee hookahi, pehea aku la hoi kakou e lilo ai i mea nui i mea aloha loa ia mai e keia poe malihini o kahi e mai ano kokekoke wale ae la no i lilo ai i mau hoaloha no na poe Home Rula Repubalika iloko o keia mau wahi la helu wale no i ike ia ae la he mau hoaloha ka keia poe haole no kakou ma o Home Rula ma ae nei.

Ua maopopo, ua like ka manao kue o keia poe me kakon ma ua hana e lawelawe ia uei o ke aupuni, ua like kakou ma ia mea. Eia nae; he okoa hoi ka eha i loaa ia kakou e mui nei ko kakou naau, no ka manao aloha a makee no i ka aina, a me na hana i hana @a mai ai mai@na o kakou, aka, he mau kumu okoa paha hoi ke kue o ke ia poe i huipu mai nei me kakou, oia paha ke ake ana e lilo aku ka mana o ke alakai ana o ke aupuni na lakou, ua manao ia paha o ke alauui keia e pau koke ae ai ka mana o keia poe; he maikai io paha ia, aka, he poino nae ka mea e ukali mai ana mahope o kakou.

Ma keia mau ano, ua hiki loa ia kakou e ka lahui ke noonoo a hoaokanaka ia kakou ma keia hope aku, e koho i ka poe naauao io maoli i hiki ke noonoo ia mai ko kakou pono. Ina ua manao kakou he ino na poe e alakai nei i ke aupuni i keia wa, ua pau loa anei hoi na poe e ae i komo ole aku e lawelawe, i ke ino pu.

A ina hoi he ino ko anei poe Repubalika, pehea hoi e oi loa aku ai ka nani o na Repubalika o Amerika, ke ike ae la hoi kakou i keia mau hana a ia poe Repubalika, ke hoao nei lakou e kaualako aku ia kakou me lakou. E ku iho a noonoo pono, he pomaikai io anei ke loaa mai ana ia ka kou, ina penei ke ano o na alakai ia ana o ka lahui.

Ana ole no kakou i ka hoohui, na keia poe Repubalika hamo puna hoi o anei (wahi a Wilikoki) kakou i haawi aku nei e hoohui me Amerika a lilo ke kuokoa o Hawaii, a na keia poe Repubalika maikai hemolele hoi o Amerika kakou e makemake nei e hoohui me ka Mokuaina o Kaleponi ma na mea pili i ka hooponopono aupuni ana o keia mua aku, a nele loa iho na Hawaii i kahi pono iki i k@e.

Heaha ko kakou pilikia ke ku pela, a hoao e hana no kakou iho a hiki i ka wa kupono e lilo ai na loko nei o ka aina e hooponopono no kakou iho. Ke holopono keia mau hana i manao ia, o ka hele loa ana ia o na Hawaii i kahi o ka poino, nele a nele loa ma na kulana lawelawe oihana o ka aina nei. A he mea maopopo e lilo ana ka hana i ka poe o waho, a aole e hiki ia kakou ke pale aku.

Nolaila, nui ko makou mahalo i ka ma@aala ana o na hoa o ka Ahaolelo, e ‘‘omuo e i ka maka o ka wauke oi opiopio.’’ Aia ka hana a ka haole la, maikai kahi haole, eia ka e holo ana e hoohui ia kakou me ka Mokuaina o Ka@eponi. Ana ole ka hoi kakou i ka hoohui aina i ka hoohui aina hoi a maewaewa, hao ke kai a pau na mea aloha @ahu wale iho la ka pua wahawaha i Wailau.

Ua loaa mai la i ke kulanakau hale nei he telegarapa uwe@ ole mai Hilo mai, e hoike mai ana ua makemake ua kulanakauhale uei @ hoea aku ka bana no ka hoohauoli ana i ko lakou la lealea o ka Pokiulai ae nei.

 

OLELO HOOHOLO KUE HOOHUI AINA

 

Ma ke noho anao ka Hale o na Senate ma ke kakahiaka Poaha nei, ua heluhelu ia mai la ka olelo hooholo kue hoohui aina a ka Hale o na Lunamakaainana i apono ai. Noi mai o John T. Brown e apono ia. Noi o Kaaka e hoouna pu ia na kope i na poo o ka Ahaolelo o Kaleponi no ka hoike ana aku ia lakou i ka manao o keia Ahaolelo. Kue o Kale Aki i keia manao o Kaaka he hana hoonui hana wale no keia Ku mai o Senatoa White a noi mai la @ hoomoe ia keia olelo hooholo ma ka papa, ua hoole mai oia aole he mau hoonee hoohui aina i ike ia a o ka hooko ana aku o ka Ahaolelo i keia hoike pili aupuni no keia mau lohe he mau hana kue no ia Ma Wasinetona o ka olelo hooholo o keia ano e nana mai ana na luna aupuni a me na hoa o loko o ka Ahaolelo i na poe hana kanawai me he mau keiki liilii. Nolaila, e waiho ia keia olelo hooholo ma ka papa, mahope o ka unuhi ana aku o Baraunu i kana noi e apono ia keia olelo hooholo, ua hoomoe ia aku la ua olelo hooh@lo la ma ka papa e na Home Rula, a hapai hou ia mai no kekahi manawa hou aku.

O ka haawina hou o $15,000 a ka Hale o na Lunamakaainana i apono ai no ka uku ana i na hoolilo o ka Ahaolelo e nee nei i keia mau la ua holo ia ma ka heluhelu ekahi ana ma ia hale ia kakahiaka no.

HOEA O PAUL SMITH I KAPALAKIKO.

 

Ma ka Sonoma i loaa mai ai na hoike no ka hoea ana aku la i Kapalakiko o Kapena Paul Smith i kamaaina nui i ko Honolulu nei, a i noho luna nui hoi no ke kao eli awa o ke aupuni no kekahi mau makahiki mai Manila mai. Ua haalele iho oia ia Honolulu nei he aneane elua makahiki i hala ae nei no na paemoku Pilipine he kapena no kekahi puali o ka regimana Kanaha o Amerika. Mahope o ka noho ana o keia regimana kuikawa ma Manila ua loaa aku la ke kauoha iaia no ka hoi ana aku i Amerika a hookuu aku i kon@ mau ka@aka mai ka noho ana mal@lo o ka oihana kaua. O ka nui o na kanaka o keia regimana i kona wa i haalele aku ai ia Amerika Huipuia he 1,272, aka, i koua hoea hou aua aku la i Amerika Huipuia he 909 kanaka wale no i koe. Ua loaa na poino koikoi i keia regimaua ma o ka make ana mai na poka mai a na Pilipine a me ka make ma’i maoli. Laki no ua kapena la i ka palekana ana mai la.