Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 23, 8 June 1901 — Page 6
This text was transcribed by: | Zendy Solero |
This work is dedicated to: | To the haumana of Halau Keali'i O Nalani |
KE ALOHA AINA
Iune 8, 1901
Na Lilo O Ka Oihana Koa
(Mai ko @ 5 mar.)
Mokuaina Aliikoa Koa Lio Koa Pukaa Koa Helewawae Haaaina Dala
Delewea 17 - - 449 $5000
Folorida 91 - - 1,167 16,000
Geogia 15 390 142 3,416 25,000
Idaho 6 - - 566 1,000
Kenetuke 7 - - 1,762 7,000
Misisipi 28 95 276 928 6,000
Misouri 4 - - 2,444 10,000
Karolina Akau 17 - 23 1,618 6,000
Karolina Hema 9 865 96 2,058 8,000
Teseka 50 191 210 2,795 5,000
Veremona 18 - 76 617 9,500
Ilinoi 106 265 200 6,555 20,500
Hawaii no 1900 7 93 - 790 Lilo Maoli 93,975.99
Ina kakou e wahi aku i na Mokuaina o Delewea a me Illinoi e ike ana kakoui ke koena iho, ma ka papa hoike maluna ae nei, he 241 kenerala a me na liikoa puali; 1541 koa-lio; 826 poe pukaa a me 17m 851 poe koa helewawae, ma ka huina holookoa o na dala no na Mokuaina he umi, he $95,500.00; oia hoi he $475.00 ke emi iho malalo o na lilo maoli o ka Pualikoa Kiai Lahui o Hawaii nei, iloko o ia manawa hookahi no.
Oiai he oiaio no maloko o ke kanawai humu, ua hoolilo ia ke Kiaaina i Alihikaua Nui no na koa, a he mana hoi kona e kahea aiia oihana no ke kaohi a no ke kinai ana i na haunaele kue kanawai, ke kipiia mai, ka haunaele kuloko, a kaua kipi kuloko paha ma Hawaii nei, aole nae ia he mea e olelo ana, aole e hiki i ka Ahaolelo ke hookaulua aku i na hana a ka oihana koa, elike me ia i koakaka mua ia ae nei e ke komite, no ke kumu, aohe dala o ka waihona i keia wa no ke kiola ana aku no ka "hulu pehu" a waiho hoi i na "ala-loa a me na aianui" mai Hawaii a Kauai na ka "nahelenele a me ka mauu," a o na hana nou hoi o ka lehulehu e ku malie mamul o ka nele i ke dala. E hiki ana no ke hoowewelo hihimanu ia na hulu puehu, ka hulali hoi o na mea kaua me ka hiehie, a o na oni kuwaho me ka pakaawili kuloko ana hoi a na koa ma ke kulana maemae, ina e piha pono ana ka waihona dala o ke Teritori me na "Sekela" hu lali. Nolaila, o kaohi lilo ka makia kupono me keia wahi. A e olelo aku hoi makou, na oi loa akau ka pono e hoopakele mai ia $45,580.00 no na alanui me na uapo mamua o ka hoomaunauna wale ana aku ia mau dala no ka nahi a me ka pauda.
Ke kono aku nei kou komite i ka noonoo o keia Hale i ka hoike mai ke keena koa mai, i kaku ia ma ka la 23 o Mei, 1901, i hoopili pu ia me keia he Papa Hoike helu 4, a i lilo hoi i hapa no keia hoike; a o keia mau itamu hope ae nei, ua lawe ia mai laila mai:
Lilo lako pakaukau me pai ana $1,000.00
Lako Hale 450.00
Halihali ukana 500.00
No na lole koa 8,750.00
Na lako pauda, etc. 5,500.00
Na lilo o na Pualikoa 16,800.00
Kela me keia 2,500.00
Huia $35,500.00
Aole i komo maloko o keia huina na uku o na 'liikoa a me na koa o ka pualikaua o ke Teritori.
O ka maluhia o ka aina nei no elua makahiki e nee aku nei, ua oi aku ka maikai o kona malama ia ana e ka Oihana Makai, e like me ia i hoike mua ia ae nei e kou komite, a maka wa pilikia ua hiki no i ke Kiaaina ke kahea i poe makai kuikawa, a i ole, i kekahi pualikoa o Amerika Huipuia iloko o ke Teritori o Hawaii nei. A i ko makou hooki ana, e olelo ae makou.
"E kui o Hawaii i kana mau pahikana i oo palau a me kana mau ihe hoi i pahi paipai."
Ke nonoi aku nei kou komite i manawa hou no ka hoike e pili ana i ka Puali Puhi Ohe.
O Ka Pomaikai Ka Ia A Sam. Paka I Manao Ai.
Kikako, Mei 26. Ua hoea mai la o Sam. Paka ke Kuhina o ko na Aina E, o Hawaii, i ka wa e hono mai ana o Liliuokalani, i Kikako nei i keia la, a ma kana hoike no ke kulana o ka aina, ua olelo ae oia:
Ua lohe oukou i na Hawaii a i ole ka aoao kalaiaina aloha aina e koi nei e hoopau ia Dle. He mau mea pili kalaiaina wale no ia. O na poe mawaho he makemake e komo maloko. Aia ia lakou ka Ahaolelo, aka, aole nae e hiki ka lakou kumuhana punahele ke lanakila maluna o ka wite a ka Peresidena. He nui ka pomaikai o ka aina malalo o keia au hookele aupuni hou.
No ka hoike au aku. Mamua o ka hoohuiaina he elua a i olie he ekolu no keneta o ka paona no ka'u bipi. I keia wa ne e loaa ana la'u he umi a i ole umi-kuma-makahi keneta o ka paona ua hiki ole no ke hoolawa ia na kauoha. O na Porto Rico i hookumo ia mai ma ke ano limahana he poe maikai lakou.
Pohihihi Ke Ala E Loaa Ai Na Hana Kipe.
Ma ka hora 2 o ka auina la Poalua nei, i hoihoi aku ai ka Aha Kiure Kiekie i ka Lunakanawai A.S. Humepera i ka lakouo ho ike piha no ka mea e pili ana i ka lakou niela ana iho nei i ka hewa lawe kipe o na hoa o ka Ahaolelo.
Ua hoike ae na poe o loko o keia Aha Kiure Kiekie na lawe lawe io ia no na hana kipe, aka, o ke alahele nae e hiki ai ke loaa pono aku na poe hana kolohe he pohihihi loa ia.
Nolaila, a hiki i keia wa ua loaa no he mau moali i ka Aha Kiure ua lawelawe ia no kekahi hana kipe, aka ua lawa ole nae na hoike no ka hopu ana aku i na poe hana hewa. Mai ka Hoku mai.
Ke Kane A Me Ke Wahike Kahiko Loa O Ka Honua Nei.
Ma ka huli ana mai nei a ka Ahahui Haneri Makahiki o Nu Ioka i ke kane kahiko loa e ola ne o ka honua nei ua loaa mai nei ia ma Moscow, Rusia. O ka inoa o ua kanaka la oia no o Isai Rodepsti, ua hanau ia oia i ka 1765, a nolaila, ua piha laia ka 136 makahiki. He 4 ona makahiki i keia ili honua mamua o ka hoouka ia ana o kela kaua weliweli o Lixington, a he eha no hoi ona makahiki mamua o ka hanau ana o Napoliona, a i ka wa i hoouka ia ai o ke kaua hope loa a Napoliona ma Watalu, ua piha iaia na makahiki he 50. Iloko o keia mau makahiki loihi a Isai i ola ai aole oia he inu nui i ka waiona, aka, he kanaka nau paka oia. O ka wahine kahiko hoi e ola nei oia o Mrs. Nancy Hollifield o Battle Creek, Mikikana. Ua pihaiaia na makahiki he 117 i keia wa, iloko o kona mau la o ke ola ana aole oia he wahine puni lealea a he nui na lealoa ana i ike ole ai.
Eneginia O Na Alanui
Eia ke hauwawa ia mai nei e lilo aku ana o Robert N. Boyed (Babe Boe) i eneginia no na alanui malalo aku o kona hoa hanau Kimo Boe. He keonimana o Robert Boyd i ike nui ia a he pou hana ikaika no ke Home rula. O kona lawe ana ae ia kulana aole a makou mea e kue aku ai nona, he hauoli mau makou i ka ike aku i na poe Hawaii oiaio e like me ia e pii ae ana maluna o na kulana aupuni, no ka hoike ana aku ike ao holookoa ua hiki no ia Hawaii ke lawelawe nona iho. Owai hou ae ia Hawaii e loaa aku ana he kulana aupuni?
Make O David Nahoolewa
Ua hoohikilele ia kekahi hapa o ke kulanakauhale nei i ka pahola ana ae o ka lono ua make o David Nahoolewa, ma ke ahiahi Poakolu nei, no ka mea, i na hora no mamua iho ua halawai no kekahi poe me ia me ka alanui, a aole hoi he helehelena o ka ma'i maluna ona. H emakai ola no ka poe ma'i lepera, a ma ka hora 4 oia auina la ua hoea aku la oia me kekahi palapala hoike no kekahi ma'i imua o ka Papa Ola, a mahope o ka waiho ana aku iloko o ka lima o Kauka Pratt ua huli ae ia oia me ka manao e hoi aku no kona home, a maluna o ke kaa o Joe Kauimakaole e kali ana nona i kau aku ai oia, aka, aole na laua i kaawale mai ka hale aupuni aku, ua ike mai ia o Kauimakaole i ke kualana ana o Nahoolewa ihope. Ua hoohuli koke ae la oia ia kona kaa a hoihoi hou aku la i ka mea poino no ke keena o ka Papa Ola. Malaila, ua haawi ia na lokua ana iaia e na kauka aupuni, aka, ua ikaika nae ka puliki ana a ka make i kona hanu ola, a lele loa ae la kona aho.
Ma ka ike ana a na kauka he ma'i puuwai kona kumu i make hikiwawe loa ai. Ua haalele iho la oia he wahine me eono keiki makua ole. He kanaka o David Nahoolewa i kamaaina nui i ko keia kulanakauhale, a no kekahi mau makahiki ua noho kapena makai oia, aka, he agena nae oia no ka Papa Ola no na poe ma'i lepera i na la hope o kona ola ana. Aloha no oia.
Mau Hiona Weliweli Ma Ka Moana
Ma ka hoea ana mai nei o ka mokupea J.A. Campbell he 30 la holo mai Port Balakeley mai me ka piha papa no onei, ua lawe pu mai la kona kapena he hoike no kekahi hana pepehi kanaka i la welawela maluna o kona moku. Ua haalele aku ka J.A. Campbell i ke awa i hoike ia ae nei ma ke la 2 o Mei, he maikai no na mea i ike ia a hiki i ka hora 7 o ke ahiahi o ka la 9 o Mei, ua ki aku la ka pake kuke nona ka inoa o Aki i ka malama moku ekahi me kekahi pu panapana.
Ua hoao koke ia ka lima koko e hopu, aka, ua hoi aku la oia no kona keena a laka iho la iaia iloko o laila. I ka ike ia ana, aole alahele e loaa ai oia na hoa ia iho la ka mahu o ke kake huki ukana. Ua hookuu ia aku ka mahu iloko o ka rumi a Aki e pee ana, a ma ia wa pu no i lohe ia aku ai kekahi leo poha pu panapana maloko o ka rumi a ua pake nei e pee ana. Mahope o ka hookuu ia ana o ka maku ua wehe ia aku la puka. A ike ia iho la ua make mua o Aki ma ka waha no o kana pu panapana. Me ke kakakhiaka o ka la 10 o Mei, na kiola ia aku la na kino make elua no loko o ke kai mahope hoi o ka haawi ia ana he mau leo pule no laua e ka wahine a ke kapena.
Ua haawi ia na kokua i ka malama moku no ka hoopakele ana i kona ola, aka, no kekahi mau minute wale no kona ailiilii ana ua make loa iho la oia, no ka mea, ua kapoo polelei aku ka poka a ka lima koko ma kona puuwai.