Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 18, 4 May 1901 — Page 3
This text was transcribed by: | Donnette Kapono |
This work is dedicated to: | Wilfred Kaohunaniokaleponi & Merle Leinani (Viveiros) Laeha |
KE ALOHA AINA
KUOKOA HOME RULA, UA HALA
Ua hoi ke Ea i ke Ea, a o ka Makani i ka Makani
(Mai ke Kuokoa Home Rula mai)
Ma ka la 15 iho la o ka malama o Aperila nei, ma ke Ke ena o Poka Holo me alanui Nuuanu, a ma ka hora 8:45 minute o ke ahiahi Poakahi o ka la i olelo ia ae la i auhee aku ai mai ke ea aku o na kahua hakoko kalaiaina o keia nohona o ko makou a me ko kakou no apau hoaloha a kahua kuokoa hoi i ike ia mai ai na kanaka Hawaii e Amerika Huipuia he lahui naauao a manao kalaiaina akea, oia o Hon Kuokoa Home Rula, aloha ino ka hanai ame ka luhi a ka lahui.
O ko Hon Kuokoa HOme Rula o ka loaa ana o kona make, mai ka lima ponoi aku no ia o na Elele i hoea mai i Honolulu nei ma ko lakou kahea ia ana e ke kahu hanai ponoi no o Hon Kuokoa Home Rula, a maluna ponoi no o ka poholima o na Elele i umi ia iho ai oia me kona hala ole, a make aku la oia, a o kona koko i kiheahea iho maluna o na poholima o na Elele, ua lilo ae la ia i panai ma kahi o Hon Kuokoa Home Rula i make, a o "Kuokoa Repubalika" ka ma kona wahi.
No makou iho, aole ka lahui nana ke Kama o Hon Kuokoa Home Rula i hala aku i ai i ka loaa a ia luhi a ka lahui a hoea hou mai la keia hanai hou, a pehea aku la auanei i luhi hou a na Elele kakaikahi i hana iho la a waiho mahope nei! I olelo ae la makou i keia no ka minamina no i ka makou a me ka kakou luhi mua i hala aku la, aka, e nana aku kakou i ka manao o na Ahahui Aloha aina, a me kona mau Ahahui Lala a puni ka Paeaina, a i kahea ole ia i mau Elele mai waena mai oia lahui, oiai, o Ahahui Kalaiaina wale no keia i noke iho la i ke alakai ana a hiki i ka lilo pio ana o ka ahaolelo mailoko a waho, a o ka pau ae no ia o ka noho ana o ua ahaolelo nei, hehea ka mea i alakai ia no ka pono o ka lahui?
Aole no makou e hewa ke olelo ae hookahi aoao keiki kane i koe o ka lahui oia ka Ahahui Aloha Aina, a ke kau aku nei ko makou manaolana hope loa maluna o lakou ina he wa e kahea ia aku ai ko lakou mau Elele e hele mai no ka noonoo ana maluna o keia ninau ano nui ko ka lahui pono.
Aole makou e hoole ana i ka pono o keia hoololi ia ana, a aole no hoi makou e olelo ana ua pono, aka, ke waiho nei makou na ka Aha Elele o na Ahahui Aloha Aina e haawi i na olelo hooholo hope loa ma keia ninau, oiai, o ka Ahahui Aloha Aina ka i ikeia i ka makahiki 1898, no lakou ka huina i ikeia ma na palapala hoopili he 40,000; no laila, e hele aku no mua.
[Ke kakoo nei KE ALOHA AINA i keia manao o ka makemake nupepa Kuokoa Home Rule, he oiaio, ua pau aku la ka heluna o ka Aoao Kalaiaina i keia wa a he Repubalika ko lakou olelo ana, a oiai, aole i apono aku na ahahui aloha aina i keia mau hana hoorepubalika; ke manaoio nei makou aole no i Repubalika na Aloha Aina. L. H.]
KA AOAO KUOKOA HOME RULA REPUBALIKA A ME WILIKOKI.
(Mai Ka Lahui Hawaii mai)
Mamuli o na hoohulihuli ana a ka Elele Wilikoki, ua hai ia mai makou ua kapae ae ka aoao Kuokoa Home Rula i ko lakou inoa i lanakila ai ma ka pahu balota, a hoohihi mai la i ka inoa Repubalika mahope mai a mamuli o ko makou lohe na ka Elele Wilikoki i hoakaka mai i na elele mai na mokupuni mai, oia ka mea e loaa mai ai o na pomaikai i na Hawaii.
I ko makou noonoo ana i keia mau hana, he mea akaaka loa he hana lalau loa keia, aohe wahi pomaikai iki e loaa ana i na Hawaii mamuli oia nana ana, aka, he mea hoohuikau wale no keia a he mau alakai lalau loa ana, aohe wahi pomaikai iki e loaa ana i na Hawaii mamuli o keia hoohui ana mai i elua huaolelo ku aoao, aohe aoao Kuokoa Home Rula Repubalika o Amerika, a nawai auanei e ike mai keia aoao inoa lehulehu nui wale ina he manaoio e loaa na pomaikai i na Hawaii, pehea la i alakai ole mai ai ka Elele e hui ae na Hawaii a kukala o ka aoao Repubalika ka aoao e loaa ai na pomaikai?
Ua lohe mai makou, ua hai ae ka Elele, a hui aku ka aoao Kuokoa Home Rula me na Repubalika o Amerika, a aole me keia Repubalika liilii o Hawaii nei, ke hai aku nei ka Lahui Hawaii me ka akaka a oiaio i na Hawaii a pau.
O ka aoao Repubalika o Hawaii nei e ku nei, he lala no ia no ka aoao Repubalika o Amerika, a ua ike i amai keia aoao Repubalika o Hawaii nei e ka aoaoa Repubalika o Amerika, nolaila, ma ka Aha Wae Moho o Amerika, ua ike ia mai na Mea Hanohano Samuel Paka a me A. N. Kepoikai ma ke ano he mau Elele mai ke Teritori aku o Hawaii nei, nolaila, he mea akaka loa ina e hoole ana na Hawaii i ke komo pu ana iloko o ka aoao Repubalika ma Hawaii nei, alaila, e aho no e ku iho ma ke ano he aoao Home Rula Kuokoa, aole ma ke ano lalau a hoopili wale mai no i ka inoa Repubalika ma hope mai, he ano lalu loa ia. Ke makaukau nei na kumu alakai o ka aoao Repubalika e apo mai i na Hawaii a pau ma ke ano akaka, aole ma ke ano i mau inoa hou mai, aole no e ae mai ana ka aoaoa Repubalika pela o Amerika.
Ke manao nei makou o keia mau alakai ana i na Hawaii, he mau alakai lalau, ina e manao na alakai o ka aoao Home Kuokoa e hui me ka aoao Repubalika he oi aku ka pono e hai akaaka aku i na Hawaii e komo pu ma ka aoao o ka Repubalika aole ma keia inoa ano e i ike ole ia ma Amerika.
Ua lohe mai makou ma ka halawai a na Elele me ka Papa Hooko o ka aoao Home Rula, ua kauoha aku kekahi alakai oia aoao, he hoa hoi i kohoia, e kauoha ana i na elele aole ma ke hai maopopo aku i keia manao hoohui me ka Repubalika i na kanaka a poe hoi oia aoao i ko lakou wa e hoi aku ai; a ua lohe mai makou ua pii ae ka inaina o na elele a pane aku la i ua alakai la aole lakou e ae ana e hana pela, aka, e hai aku ana lakou i na mea oiaio a pau.
Nolaila, ke haawi nei makou i na mahalo nui i ke kulana a na elele i lawe ai, a ae ole mai e puni i na alakai a ko lakou alakai lalau maoli.
Ke hai aku nei ka Lahui Hawaii he mea oiaio no a hui mai na Hawaii me ka aoao Repubalika, alaila, loaa i na Hawaii na pono kalaiaina akea a ina aole makehewa ka luhi ana.
Pololei keia manao o ka nupepa Lahui Hawaii.
NA ONA MILIONA O KE AO NEI.
Ma ka hoike a ka nupepa Chambers Journal he hookahi hapalua o na poe miliona o ka honua nei ihiki aku ko lakou waiwai i ke $250,000,000 a maluna aku he poe Amerika, a penei na hoohalike ana me na lahui e ae.
Amerika 44, Beritania 20, Auseturia 9, Geremania 4, Farani 4, Rusia 3, Aferika Hema 3, Amerika Sepania 3, Italia 1, Belegiuma 1, a Pake 1.
O na kanaka i oi pakela loa aku ko lana waiwai oia no o Beit, ka moi daimana o Aferika Hema a me Li Hung Chang o Kina, ua olelo ia ua hiki aku ko laua huina waiwai i ka $500,000,000 pakahi. O ka ekolu o na poe waiwai loa oia o Robinson o Aferika Hema, ua koho ia ua hiki aku kona waiwai i ka $400,000,000. O ka eha oia no o Rockfeller o Amerika Huipuia, nona ka huina waiwai o $250,000,000. He nui a lehulehu no na poe ona miliona e ae o ka honua nei, aka, o na poe ae la nae keia i hiki aku ko lakou waiwai io i ka $25,000,000 mawaena o na lahui like ole o ke ao nei.
AIA NA BERITANIA KE LIULIU LA NO KA NEE MUA ANA.
Ladana, Apr. 16. Ua hoouna ia mai la e ka mea kakau o ka nupepa Daily Mail he mau lono hoohauoli mai Pretoria mai no keia la, e olelo ana:
O keia mau pule eono houaku e ike ia ai na hoonee kaua hahana a Haku Kitchener. He pualikana kona o 250,000 kanaka, ma loko oia heluna he 60,000 koa kaualio i lako pono me na lio, a mawaho oia he 40,000 kanaka i loaa ma Cape Colony wale no. Aia ka pualikaua iloko o na manao hauoli, a aia hoi o Haku Kitchener ke apono ia i na hoolala kaua ana, aka, he ulolohi nae ma ka nana aku.
Ua loaa mai la i ke keena kaua keia mau hoike mai a Haku Kitchener mai, mai Pretoria mai no ka la 15 o Aperila penei:
Ua nee aku o Konela Sir Henry Rawiloson me kona kolamu koa, no ka puu ma ke komohana akau o Klocksdorp, ma keia la. He 6 Boa i make, 10 i hoeha ia a me 23 i hopu pio ia. Ua lawe pio pu ia eia he 2 pukuniahi a me 2 kaa i piha me ka poka. O ko makou poino he 3 mau koa i hoeha ia.
Ua hopupio ia e Konela Plummer he alakai Boa a me 7 kanaka a me ko lakou mau kaa ukana a me 18 pu raifela. Ma ka hoouka kaua i malama ia ma ka panalaau Muliwai Alani he 7 Boa i make.
HOAO E LAWE OLA
Ma ka hora 1 o ka wanaao La Pule nei ua hoao iho la kekahi haole nona ka inoa o W. H. Thone e lawe i ko ola o kona makuahunowai nona ka inoa o Schaefer ma ka waha o ka pu panapana, aka, aole nae i hooko ia ka manao o ua haole lokoino ia mamuli o ka pololei ole o ke kau ana o ka waha o kana pu panapana i ka mea ana i makemake ai e hoopoina.
Ua olelo i ae he nui na manawa o keia mau haole i ulu mai ai na manao kue, aka, aole nae i hahana loa e like me keia wanaao ae la.
Ua hoea aku na makai no kahi o keia kipu i malama ia ai e hopu aku la ia Thone no ka hewa hoao lawe ola. Eia o Thone ke paa nei ma ka halewai. Iloko o na manawa loihi o ko laua noho kuee ana, aole i hoao kekahi o laua e hookaawale i ke ano o ko laua noho ana. Aka, malalo no laua o ke kaupoku hookahi a hiki i ka wa i lawelawe ia iho la o keia hana kipu.
E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.