Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 17, 27 April 1901 — Page 4

KE ALOHA AINA

POAONO, APERILA 27, 1901.

4

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.

_______________

EDWARD L. LIKE. Lunahooponopono.

HOGAN E KALUNA. Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI. Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI Puuku o KE ALOHA AINA.

___________________

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

____________

No ka Makahiki ......................$2.00

No ka Eono Mahina...................1.00

No ke Kope Hookahi...............    .50

_____________________

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.

____________________________

HONOLULU............................APR. 27, 1901.

____________________

E PAU ANA KA AHAOLELO ME KA WAIWAI OLE.

______________

       Ma ka Poalua ae nei Apr. 30, ka la hope o keia kau Ahaolelo, aole nae he mau bila ano nui i hana ia a hololea, a aole no he wahi pono iki i loaa i ka lahui. Mai kau wale ko kakou manao maluna o ka Elele a olelo iho, aia ka pono o ka lahui i ka Elele i keia hoi ana aku ana i Amerika alaila loaa ke aupuni Mokuaina ia kakou. Na kakou e koho ke Kiaaina a me na Luna Aupuni kiekie e ae, a loaa na aina haawi wale ia kakou.

       Ke hoaokanaka aku nei KE ALOHA AINA, mai hilinai kuhihewa wale maluna ona e hoomaopopo maoli iho no kakou e like me ko kakou nele ianei pela no ka nele i o, e like no me ka pauka a ko anei poe e hana mai nei, he oki loa kau ka nele ilaila. He makapo, a he hupo anei ka poe o Amerika i keia mau ano hana kapulu a ka Elele e pulapu nei i ka lahui e hoolilo ae i poe Repubalika, i hea ka Repubalika, Repubalika mua i ka wa i koho balota iho nei, kukala akea ana, eia makou ke holo nei ma ka aoao Kuokoa Home Rula Repubalika a i ole Repubalika Kuokoa Home Rula, a pehea hou aku la a puka keia aoao alaila ike io mai la o Amerika ae no ko kakou poai kela poe, alaila, e nana ia mai ana anei ko oukou mau makemake a me ka oukou mau noi aole ka uanei; o ka aoao Repubalika no ia i hanaino ia iho nei e kakou e noke aku ai i ka hailiili a pau ke dala a ia poe i ka mama ia e kahi poe o kakou a ke waiho nei ia eha iloko o ia poe me he walania kuikele la, alaila, oia no ka kahi o kakou e hoi aku ai e ai i na luai me he poe ilio la, ke hene iki mai la ka aka a ia poe ia kakou i keia la ke paipai nei na lima o na poe Repubalika a pau o Hawaii nei a me ko Amerika i ka hauoli no keia mea.

       Auwe mai kau wale aku ka maka i ka mea e ole ana, he ole ia ma Ladana, aole wahi pomaikai iki o ka lahui i hana ia e keia poe o ka Ahaolelo. Ke hoole a hoole loa nei no makou aole loa no e loaa mai ana ke aupuni Mokuaina ia Elele R W Wilikoki a e hoi mai ana oia me ka nele a aole no e loaa ana ona aina haawi wale i na kanaka Hawaii e noho nei me kahi e ku ole ai o na wawae, koe wale no ka poe ua hoohonua e iluna o kahi mai aina aupuni no kahi mau makahiki loihi, ua maopopo aole no lakou e kipaku ia mailuna aku o laila, aka, o ka nui ae o ka poe mea aina ole manao kakou e loaa mai ana ia mea maikai ia lakou.

       Ke hoole nei makou, aole loa no e loaa ana. Auhea ka bila koi poho o ka poe pauahi e noho mai nei me ka pilikia maoli no. Aole he wahi hooikaika iho o Wilikoki e ao pono i ka poe ana i hapai ae nei a hoikeike aku imua o oukou e ka lahui, a pela oukou i koho ai i keia poe nahili e hele mai e hoopau koalaala wale ai no e hoonui lilo ai me ka waiwai ole, a o ka pau ae no ia o keia kau ahaolelo me ka loaa ole he wahi pono iki ia oukou e ka lahui.

       Nolaila, e nana mai i ka KE ALOHA AINA mau alakai ana a me ke kuhikuhi ana ma keia mua aku i ka aoao maikai a kupono na oukou e ka lahui e hoao ai. Ua pau ae la hoi kuhihewa ia Home Rula ole ma, me Kuokoa hoololoiahili mili ma, a e nana maluna o ka KE ALOHA AINA mau alakai a hoikeike ana aku ia oukou i ka poe naauao a kupono maoli na oukou e koho ai ma keia mua aku i nana ia ai ko oukou pono, a i hooko ia hoi ko oukou makemake ma keia mua aku.

       Aohe o ko lakou nei kau ua hala ae la, a ua ike maka iho la kakou i ka hopena o ko kakou hilinai kuhihewa ana iluna o ko kakou poe ponoi, a ke ike ae la kakou he "keikei kulana hale wili wale iho no aohe mea hana o loko". Na ka poe Repubalika naauao wale no e hana mai nei na hana a ua poe Home Rula (moe halau nei) o keia poe, Poepoe ma, Kaulukou, Kanea@na, Kale Aki ma, a me na poe loio haole e ae. O Hoke a me Kaulia ma ko kakou aoao, nolaila, aia no i ka lakou nei apa ana, a o ka pau ae no ia o ka ahaolelo me ka waiwai ole.

       ____________________________

       E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

LOHEIA KA LEO MIHO O KA LAHUI.

_________________

       Iloko o keia mau la hope e aneane loa aku nei keia Kau Ahaolelo e pau, ua lohe maoli aku la makou i kekahi mau Hawaii e mihi ana no ke koho ana mahope o na hoa Home Rula Repubalika e noho mai nei maloko o na hale kau kanawai mua o ke Teritori Hawaii. No ka mea, mamuli o ka hoike wahahee a kela poe Home Rula, ina lakou e puka ana e hele mai ana lakou e hana i na pono o na Hawaii ilihune, e haawi wale ana lakou i na home hookuonoono i na poe i hoopilikia ia e ka pauahi, i haawina no ka Moiwahine, a e hoopau ae hoi i na luna aupuni, a pela wale aku.

       Elike me ka maikai o kela mau olelo ua hilinai kuhihewa mai la ka lahui ilihune he oiaio ka lakou a koho iho la a puka ae la. Ua kau aku la na manaolana hauoli o ka lahui Hawaii maluna o lakou no ka hoopau ia ae o kekahi mau pilikia e ikeia nei, a no ka mea, na ka poe ilihune lakou i koho a e noonoo mua mai ana la hoi lakou i ko lakou mau pono.

       Aka, o na mea mua nae i ikeia o na bila kanawai e ola ai ka lahui ua kapae ia ae la ia ma kuono, a lawe mai la lakou i na bila liilii ano ole. A i ka wa hoi a kekahi mau Repubalika e lawe mai ai he bila no ka hoopakele ana ae i ka lahui mai kekahi mau pilikia ae ua pepehi ia aku la a make. Komo mai la na hooakamai ana a kekahi mau hoa, me ka hoopau manawa wale ana ma ka hoopaapaa a hala ae la na hora o kela a me keia la me ka waiwai ole i loaa i ka lahui.

       Ma ia mau la pu hoi ua piha ka Hale Ahaolelo a me ke kahua o waho i na Hawaii e hoolohelohe aku ana o ka lawe ia mai o na bila koi poho pauahi, ka mea a lakou i ake nui ai e hanaia, a hala ae ana he la, aole he mea i ike ia aku, aole nae lakou i uiha i ke kali hoomanawanui ana, aka, o ka lakou mea hoonaukiuki oia ka pau wale o ka manawa ma na hoopaapaa ano ole ana a me ka pokole o na hora hana o ka la, mamuli o ke noi a na hoa e hoopanee ka hale.

       Mamuli o keia mau hana hoomaunauna manawa a na hoa, ua hiki ole i na hana ano nui ke lawelaweia, a iloko o keia mau la helu kakaikahi wale no i koe a hookuu ka Ahaolelo, akahi no lakou a hoomaopopo ua inaina ka lahui ia lakou a manao mai la e hapai mai i na bila ano nui, aka, ua hala nae ka manawa kupono.

       Aloha no paha kakou i ka puni wale ana aku ia lakou. A no keia kau hou aku nae e hoaokanaka ia kakou iho i ua poe o keia ano.

 

UA HEWA OLE IA MAU LUNAMAKAAINANA

____________________

       Eia makou ke hoopuka aku nei i kekahi mau bila a na Lunamakaainana W. B. Nailimai a me J. Ewaliko, i hooikaika ai e hooholo ia ma keia Kau. Aka, ua hoapaapa ia mai nae ia e ke Komite nana ia mau bila e paa nei a hala ka wa kupono e hiki ai ke noonoo ia. Nolaila, ua hiki ole i ka lahui Hawaii ke ahewa aku ia mau kauwa a lakou, no ka mea, ua hana laua i ka mea pololei, aka, ua hoopuhili ia mai nae ia e na poe manao kolohe. O ua mau bila la oia iho keia:

       Ka W. B. Nailima mau bila:

       Bila 39. Kanawai no ke koho ana i ka Elele.

       Bila 54. E papa ana i ke Aupuni Teritori i ka wehe a hoomoe ana i ke alanui maluna o ka aina o kahi mea me ka ae ole o ka mea nona ia kuleana.

       Bila 73. Kanawai e pii ana i na aina o Olaa.

       Bila 95. E pili ana i ka haawi ana i pono kaa uwila no ka apana o Hilo, a me ka bila kanawai e auhau ana i na waiwai o ka Okana Aina i na e hooholo ia ka bila Okana Aina.

       Ka J. Ewaliko jau bila i paa loihi la e ke Komite a hala ka wa pono.

       Bila 46. E pili ana i ka laikini kaa o na Kepani ma Hilo.

       Bila 63. Laikini Ilio.

       Bila 64. Auhau Ilio.

       Bila 67. Lapaau ana i na ma'i lepera.

       O ka Bila 54 a W. B. Nailima, o kekahi keia o na bila waiwai loa i apa ia i ka wa i lawe mua ia ai o keia bila iloko o ka hale, a mahope mai oia manawa ua puka koke mai na palapala hoopii e kokua mai ana i keia bila mai na wahi like ole mai o na mokupuni me ka hookomo ana mai i ka lakou mau palapala hoopii i ke aupuni e koi ana i ko lakou mau poho, mamuli o ke oki wale ia ana o ko lakou mau aina me ko lakou ae ole.

       Nolaila, ma keia e ike maopopo mai ai ka lahui mai o a o, ua hana kekahi poe Home Rula i na hana me ka manaoio, a o kekahi poe hoi ua hoololoiahili mai me na manao kolohe.

       Mamamake no kakou i keia poe Home Rula a kakou i hilinai kuhihewa ai e hooko mai ana la hoi i na huaolelo i puka ae ma ko lakou mau lehelehe ma na wa koho balota e hele ana makou e hana no ko oukou pono e ka lahui. Aka, eia nae ka mea e ikeia aku nei i keia mau la o ka hoapaapa i na hana e loaa ai ka pono io i ka lahui.

______________

       Iloko o 53 la hana wale no o ka Ahaolelo i lu ia ai kela $45,000 a lilo i mea ole, a ua like hoi me $850 ka hoolilo o kela a me keia la. He 7 la hana i koe a hookuu keia kau, aka, aole he waihona i koe. He ai a mano maoli no keano o keia.