Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 14, 6 April 1901 — Page 5

Page PDF (688.33 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Hylander
This work is dedicated to:  For Devon, may this journey take you on the path you are searching for.... with love from Mom.

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 6, 1901

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UI MINEWA

A ME NA

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahia a i ole na keiki k Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

Na keia mau hoike oiaio i puka mai la mai ka lehelehe mai o ke kanaka aou, i hoopau loa ae ai ina manao kanalua iloko o na opio, a hoomaopopo koke ae la lakou eia no ke aloha welawela o ko lakou makuakane ke ola mau nei no lakou.  A nolail@, me ke kaii hou ole aku ua hele aku la lakou imua, a ma na kapuai o ua Moi M@ro la i kukuli iho ai lakou me ka lalau ana aku i kona mau lima palupalu a muki iho la.  Me ke ano hikilele o ua moi aoo nei, ua kaili aku la oia i kona lima a ninau mai la oia me ka leo pihoihoi.  E na kanaka opio, heaha ka manao o ko oukou honi ana mai i kuu lima, oiai, owau ke kuleana ma ka hooko ana aku ia mea, no ka mea, he pio au na oukou i keia hora.  Aole, aole mai kue mai oe ia makou, i ko makou hooko ana aku ia mea, aole pu hoi oe he kanaka pio, aka, he kanaka lanakila no e noho hoomalu hou aku ana maluna o kou nohoalii.  No ka mea, aole makou he enemi nou, aka, o makou no keia kau mau keiki i ae ai e hoomaewaewa ia, ua hoohewahewa mai la anei oe?  A mamuli o ka makemake ole o na lani e hoopoino mai i ko makou mau ola, ua hookuu mai la oia ia makou mai ka noho pio hou ana malalo o ka mana o ka makuahine kolea e noho pio mai la.  Ua maopopo aku la ia oe na mea a pau, nolaila, mai hoopihoihoi i kou mau manao i kou ike hou ana mai la ia makou.  Na keia mau huaolelo i phka aku mai ka lehelehe aku o na opio i hoopuiwa loa ae i ua moi aoo la, a pii ae la hoi na nanaina haikea, me he kanaka make la maluna o kona mau papalina i ka lohe a me ka ike maopopo ana o kana mau keiki io no keia ana i hoomainoino aku ai a me ke aloha oiaio e lalawe ana iloko o kona puuwai, pae aku la kona leo.  E na lani e hoomaikai kiekie ia oe, no kou malama pono ana i ka'u mau keiki a hiki i lakou hoi pololei ana mai i ka poli o ko lakou makua e kali loihi aku nei no ka ike hou ana aku ia lakou.  A me keia mau huaolelo me n@ lima haalulu, lalau pakahi iho la oia ia lakou a muki iho la ma na papalina me na waimaka e helelei a na ma kona mau lihilihi, a hoolilo ia iho la hoi ia i mau minute no ka hauoli a me ke kaumaha mawaena o ko makua a me ke keiki, a no kekahi mau minute loihi keia puili aloha ana, ua noi aku la ua moi Miro nei i kana mau keiki i ka lakou huikala ana mai iaia i ka i ana aku.  E a'u mau keiki aloha, mamua o ko kakou lilo loa ana aku ma ke kamailio ana, ke noi aku nei au me ka naau haahaa a me ka mihi oiaio hoi no ka'u hewa koikoi hoi i hana aku ai maluna o oukou, e oluolu ana anei oukou e h@kala, a i ole pela e hookau mai i ka hoopai a oukou i makemake ai e hooko mai.  E hoolana i kou manao e ko makou makua maikai, aole he manao ino iloko o makou nou, a o ko makou mau manao aloha a pau aia ia maluna ou, aka no kau aliiwahine a makuahine hoi o makou nana i hoauwana aku ia makou i ka aina malihini e alo ana hoi i na inea a me na haawina ehaeha he nui wale, ko makou piha inaina.  A ua hooholo lokahi hoi makou aole oia e pakele mai ko makou mau lima aku.  Na keia mau huaolelo i hookau iho i na haawe koikoi o ka moi aoo, a ike ia aku la kona mau kulu wai maka o  ke aloha wahine e hoopuka ana i kona mau papalina a me ka leo kaumaha pane mai ia oia.  E a'u mau keiki e hoopakele i kona ola elike ma ko oukou hookuu lanakila ana ae nei ia'u, no ka mea, ua aloha au iaia, a ina hoi he manao paakiki ko oukou e hoopoino i kona ola, he oi aku ka pono e pepeh@ pu mai no oukou ia'u, aka, o ko'u manao nui no nae e noho aloha kakou, a na na iani e hookaawale i ko kakou noho ana. Nolaila, e pane mai ano, ua pono anei keia leo uwalo a'u imua o oukou.  Aole i hiki ia makou ke ae koke aku i kou manao, aka, e lawe mua ia mai ua makuahine lokoino la imua o makou e hookolokolo ia ai, a ina ua ku ka hewa karaima maluna ona, he hookahi no hoopai he make, aka hoi, i hemolele ole no hoi oia, aole a makou mau hoopoino ana aku iaia, wahi a kekahi o na opio.  Elike ma ka makemake o na opio e lawe koke ia mai ka wahine puuwai lokoino e hookolokolo, pela na koa i hooko aku ai, a iloko hoi o na minute pokole aia ua moiwahine la e ku ana imua o ke alo o kana kane me na opio me na lima i kupee ia me ka hao.  A i ka ike ana kau o ka moi i kana aliiwahine, ua lilo he pio na na opio, ua hoopiha ia kona puuwai me ke kaumaha a me ka hoohakalia hou ole aku hoi lele aku la oia a puili i kana wahine me na waimaka e helelei ana ma kona mau papalina a lohe pu ia aku la kona leo @ ka hooho ana aku.  O ka hopena keia i loaa ia oe mamuli o kou mau manao paakiki, nolaila, e hoopalupalu iho i kou manao oilani, oiai, ka make o kaua ua kokoke i ka ipuka hale, a o keia mau opio au e ike aku la, aole lakou he poe okoa, aka, o ka kaua mau keiki no keia au i hoomaewaewa aku ai me kou manao kuhihewa aole lakou e hoi oia mai ana.  E hoopau i ka inaina a e ike aku hoi ia lakou.  I ka hooki ana iho o ua moi nei i kona leo oia no ka wa o ua moiwahine nei i hoohikilele ia ai a hu@@ mai la hoi oia e nana i kona mao enemi me na maka piha me ka uahoa.  A i ka ike ana o ua alliwahine nei aia ka maka o na opio a pau maluna ona, ua hoopiha koke ia kona mau maka me na kuakoko o ka inaina, a poha mai la kona leo me ka weliweli i ka i ana mai.  E kuu moi aloha, aole loa e hiki i ko'u naau ke hoopalupalu aku malalo o keia poe eahaukae, elike me ka loihi o ko'u ola ana, no ka mea, aole lakou mailoko aku o ko'a puhaka ponoi, a pela hoi kuu puuwai i ike ole ai i ke aloha no lakou.  Ina ua aloha oe i ka@ mau keiki e hookuu mai ia'u e make, a i ole e hoopaa pio ia elike ma ko lakou makemake, aka, o ko'u kulou haahaa ana aku malalo o lakou; aole loa au e ae aku ana.  Ua hooikaika au no ka pono o ko kaua aupuni, aka, ua haule pio nae mamuli o ka ikaika i loaa ia lakou.  Nolaila, o kau mau noi aole loa au e hoolohe aku ana.  Na keia mau huaolelo kuio a ua moiwahine la, i hookunahihi ae i na helehelena o ka moi, oiai, ua ike iho la oia, me he mea la, eia oia iluna o kekahi pali kunihinihi kahi i ku ai, a i keia wa he elua mea nui iloko o kona puuwai, oia hoi, ke aloha i ka wahine a me ke aloha o na keiki, aia ke lalawe la iloko o kona puuwai, a o ka aoao ana e huli aku ai a kakoo owai o laua, o ke aloha ana anei o ka wahine e paila ana iloko o kona puuwai, a i ole o ke aloha anei o na keiki e huai mau ae ana me he wai mapuna la.  No ka mea, ke kue nei ka makuahine i na keiki, a o na keiki hoi i ka makuahine, a o ka aoao ana e kakoo, owai la o keia mau mea elua.  No kekahi mau minute loihi aia ke poo o ua moi nei ke kulou la, a o na hiohiona kaumaha hoi ke hekau ana maluna o kona mau nana ina, he oiaio, aia io ke ehaeha iloko o kona puuwai ke lauwi@ la me ka maopopo ole o kana mea e hana hou aku ai.

 

Ma na hoike i loaa mai la ia Makai Nui Baraunu mai Honokaa mai, aia o Rapozo ke Pukiki i hamo ia ai i ke ta a me ka hulu moa ke waiho la iloko o ke kulana kupilik@i, a ua manao ia aole oia e ola ana.

 

HE KAHEA AHA ELELE

Ma kekahi o ko makou ko@amu o keia la ke hoopuka aku nei makou he kuahana na ka Elele R. W. Wilikoki a me ka Papa Hooko o ka Aoao Kuokoa Home Rula o ka mokupuni o Oahu nei, e kahea ana i na elele o na mokupuni a pau i hoea mai i ka Aha Elele o ka mahina o Ianuari aku nei, e akoakoa hou mai i ka la 15 o keia mahina no ka noonoo ana i kekahi kumuhana ano nui a ka Elele Lahui e lawe mai ana maloko oia halawai e noonoo ai.  Me ko makou manao iho ina he kumuhana ano nui keia no ke ola a i ole no ka make o ka lahui, he mea pono e kahea akea ia ona halawai makaainana nui ma na wahi a pau o ka Paeaina a o na elele e koko ia ana e ia halawai makaainana oia ka makou e manao nei ua kupono ke holo mai i anei e kuka ai me ka Elele i keia kumuhana ano nui ana e peepoli mai nei, aole hoi o na elele i koho ia e na poe kakaikahi wale no i hoea mai o kela Aha Elele aku nei.  A ina hoi i mea e hoopokole ia ai na hana, a e nui ole ai ka luhi a me na hoolilo o na elele o kahi mamao mai, eia no i Honolulu nei na Senatoa a me na Lunamakaainana o ua Aoao Kuokoa Home Rula nei, e hui aku no hoi ka Elele Lahui me lakou, a o ka lakou mea e kuka a e hooholo ai na mana ia.  Ma keia kuahaua a ka Elele a me kona nana ole aku i na hoa hanohano Kuokoa Home Rula a na apana like ole i koho mai nei e hele mai i Honolulu nei e hana ai no ko lakou mae pono maloko o ka Hale Kaukanawai he hoike ana mai no ia i ko ka Elele hilinai ole ia lakou.  A nolaila, i wahi e hauwalaau nui ole ia ai eia iho no na Elele imua o ua Elele Lahui nei, oia hoi na Senatoa a me Lunamakaainana o ka Aoao Kuokoa Home Rula, no ka mea, ua hele mai lakou mai na wahi like ole mai a puni ka paeaina malalo o ka apono ana a ka lohulehu.  Ke ninau e ae nei no KE ALOHA AINA, heaha keia manao ano nui o ka Elele e hoopue mai nei a i ka Aha Elele oia e hoike aku ai?  E hoolilo ia ana anei kakou i mau Repubalika?  He koho wale aku no keia mawaho o ka opeope, aole i ikeia aku ka io o loko, a ina paha o ua mea hou nei keia e peepoli la mai nei, alaila, ke manao nei makou, aole keia he hana nuku e hiki ai i kekahi po@ elele e kohoia e ka poe kakaikahi ko hooholo pupuahulu wale me ka ae pono ole o ka lahui holookoa.

 

Eia ka Elele Wilikoki ke piha mau nei i na hoaloha i kipa aku i ona ia e ike a e lohe i na mea hou o W@@inetona.  Ma ke Kinau o ka Poaono nei i hoea mai ai ka Rev. S. L. Desha, ke kahu o ka ekalesia o Haili ma kana huakai no Kauai, no ka hoolaa ana i ka lua@@ni hou ma Lihue, Kauai.