Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 14, 6 April 1901 — Page 2
This text was transcribed by: | Liliu Tomasello |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
HONOLULU……APR 6, 1901
HE IWAKALUA no la a oi i koe alaila hookuu ka Ahaolelo, eia mae, aole akaka o na bila ano @@i a na Hale elua i hooholo ai iloko o na la i pau aku la, eia wale no i ka bila kaa hapaumi ia e noke nui mai la. Ma ka hoomaopopo aku, na like paha keia bilame ka Moo Nahesa, o ka hana ia e pepehi ia nei kai no ua make, ua moku hoi ke poo eia ka aole, onioni mai ana no ke kino, moku aku ana he pauku, oni mai ana no o hope aku. A o kahi i koe e manao ia nei, o ka panina hope ia, alaila make ua moola, oia ka pewa hiu.
KA BILA WAIONA.
(Kaka@@a @ KE ALOHA AINA)
I keia mau la ua lilo ka Bila Kanawai Waiona i mea kamaiho nui ia ma ka waha o ka lehulehu, a ua hele loa aku ke kamailio ia o keia bila a hoea iloko o na kolamu o na nupepa namu o keia kulanakauhale, a ke hoea pu mai nei na kalai manao o ka poe kuai waiona e kue ana keia bila. Ke lohe pu ia mai nei no hoi ke kue o kekahi poe ma na apana mamao aku mai Honolulu aku nei.
O na ninau ano nui imua o ke alo o ko kakou poe kau kanawai, oia keia: 1. He bila kanawai anei keia e hoopoino ana i ke ola o ka lehulehu? 2. He kumu hoopilikia anei keia i ka pono laula o ka aina?
Aole kou mea kakau e KE ALOHA AINA, he mea kokua i ka inu waiona, aole no hoi he apono ia mea he waiona, aka, ma ka waiho ana ae nae i kona manao pilikino iho, a nana aku i ka pono laula ae ma ke ano he mea kupono i ke koho balota, eia na mea ano nui i hoomaopopo ia e kou mea kakau.
Akahi. He nui na ano waiona e komo mai nei iloko nei o keia aina, a aole e hiki ke hoomaopopoia ke ano oia mau waiona, he maikai paha a he kupono ole paha e inu ia hoi e ka lehulehu. Ma ka hoike maopopo a kekahi mau kauka ano naauao o kakou, o kekahi o na waiona e komo nei iloko o Hawaii nei, he mau waiona i paipaiia mailoko mai o na laau make, a ua lilo maoli no i mea hoopoino i ke ola o ka lahui Hawaii. Wahi a kekahi kauka naauao i kou mea kakau. Ke kokua nui nei na waiona ino i ka hooholomua ana i ka make iwaena o na kanaka Hawaii. Ua ike maoli kou mea kakau i kahi hoaloha i lilo i lu ahi na ka waiona, ma ke alakai a ke kauka, ua kauoha ia ka ohana o kela mea poino e hoolako iaia me na waiona maikai, a i kona inu ana i kela mea maikai ua maikai kona ano, aka, i kahi la, ua haawi ia aku e ke kuke a kela ohana he waiona i loaa mai mailoko mai o ka hale inu rama i laikini ia aku e ke aupuni, a mahope o kona inu ana ua ano pupule mai oia a ano e loa, a hoouna ia ke kauka, a i ka hiki ana mai o ke kauka a nana i ka mea poino, eia kana olelo (a o kou mea kakau kekahi i lohe pu) "o keia waiona i inu ia eia nei aole ia i kupono e inu ia e ka opu kanaka" A no keaha la e loihi nei ka nalowale ana o na Hawaii inu waiona mai keia aina aku. A ina o ka lilo ana o ka hookomo ana o na waiona ma ka lima o ke aupuni, a he mea ia e kaohi mai ai i ka inu ia ana o na rama i paipa@ia me na laau make, alaila, aole anei he kumu kupono ia i ko kakou mau Senatoa a Lunamakaainana e noonoo iho ai he mea maikai e hoao ia keia kanawai iluna o ka aina.
Alua. O ko kakou poo paahana, he poe lakou e hana ikaika ana no ka pono o ko lakou mau ohana, a i ka ohi ana o lakou i na wahi kenikeni a lakou, ua maa loa lakou i ka inu hoaoloha ana me ko lakou mau hoaloha ma na hale inu rama, a ilaila iho la no a ohi kaneo, a hoihoi aku la na maka i ka wahine a me na keiki, aka, ma keia bila na loaa i ka mea makemake inu waiona e kuai ma ka omole mai ke aupuni mai a hoihoi ma kona home, a ua manao au e lilo ana ia ia mea kaohi mai i kahi poe mai ka uhauha loa ana aku i kahi mea nuku e pono ai oia ame kona ohana.
Ekolu. Ke ohi nei ka poe kuai waiona ma Hawaii nei, aole i emi malalo o ka $3,000,000, a ke komo nei keia puu dala nui iloko o ka pakeke o kekahi poe kakaikahi wale no, a o lakou ka i pomaikai no keia mea.
No keaha hoi e hoololi ole ae ai na poe a kakou i koho aku nei e hoihoi ia puu nui iloko o ka waihona o ka lehulehu, a o lilo ia i mea e hoonee aku ai i na hana hou iloko o ka aina?
Ua kaawale aku ka loaa hale dute, ka loaa o na hale leta, mai ka waihone aupuni teritori aku, a ina e holo ana ka manao e hoopau i na auhau pili kino, alaila auhea iho ke dala e hooko ia ai na noi dala lehulehu e hoea mai nei imua o na hale elua?
E hiki anei e hoolawa ia aku keia mau pilikia me ka waihona hakahaka?
Aole anei e hiki e hoonele aku i ka pomaikai i kahi poe kakaikahi, a haawi ae ia puu nui a kahi poe e lu nei no ka pono laula o ka aina?
Ke hoao ia nei keia ano bila kanawai ma kekahi wahi aupuni nuku o Europa, a ua ike ia ka hema o Rusia, a ua hoea mai keia mau mea.
Ua inu ia na rama maikai i apono ia e ke aupuni, a ua emi nui mai ka ona o na kanaka, a ua kahe aku la ia puu dala iloko o na hana hou o ka aina.
A no keaha hoi e hiki ole ai ma Hawaii nei? Ina no e ike ia ka holopoho ole o na hoao ana o keia kanawai, alaila, ua hiki no ke hoololi ia iloko o elua maka hiki ke noho hou mai ka Ahaolelo.
Eia ka poe kuai rama me ka puu dala mahuahua loa mahope o lakou, a e kahe awai ae ana ia mau dala, a e hawahawa ana paha ka lima o kahi poe, a o ka holopono ole o keia bila, aole no ke ano maikai ole o ke kanawai, aka, ua nui ka mana o ka poe kuai waiona ma keia aina.
E ka lahui Hawaii e! Kau pono ia mai na maka maluna o na Solona! Mahea ana la ka uahi e moe ai?
Malia o moe kokolo aku paha ka uwahi o Kula he hau.
PERESIDENA HOU O KE SENATE.
Ua haalele loa aku la o Senatoa Rusela i kona noho ana me ke ano he Peresidena no ke Senate a lawe ae la i kona noho Senatoa. Nolaila, ua koho ia aku la o Senatoa Kaiue i Peresidena no ke Senate, a o Senatoa Kalauokalani hoi i Hope Peresidena.
KA UKU O NA LIMAHANA O KA HALE.
Ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka auina la Poalima, Mar. 29 i hapai mai ai o Mokimana he olelo hooholo no ka uku o ka Makai, Kakauolelo pokole, na Kakaolelo, Mahele olelo. Elele a me ka mea pulumi hale o ka Hale o lalo penei:
E heoholo ia, o na luna like ole o ka Hale o na Lunamakaaiuana o ke Teritori o Hawaii, e uku ia lakou mailoko aku o ka bila haawina o na hoolilo o ka Ahaolelo o ke Territori o Hawaii no ka 1901, e like me keia malalo iho:
Kokauolelo $12 o ka la, Kakauolelo pokole $12 o ka la, Mahele olelo $12 o ka la, Makai $7 o ka la, Pulumi hale $4 o ka la, Elelle $4 o ka la, Kahunapule no ke kau $200, Kokua Kakauolelo ekahi $10 o ka la Kokua Kakauolelo elua $4 o ka la, mea kakau kikokiko (Typewriter) $7 o ka la.
Me ke noi a Aylett e hoomahuahoa iki ia ae ka uku o ka Elele a $5 o ka la, apono@ ia, a maanei i hooholo lokahi ai ka Hale i keia olelo hooholo a Mokimana. Ia auina ia no i uku la mai ai ua mau paa hana nei o ka Ahaolelo, a me na Lunamakaainana. I nui mai hoi ua mau Home Rula nei e hoemi iho ana lakou i na hoolilo a ka Ahaolelo o ke kau mua o ke Teriteri, eia ka ole pela ka oiaio. He mau uku keia i ike mua ole ia i ke au o na noho Ahaolelo ana i kaahope aku la.
ELELE WILIKOKI
Maluna o ka moku lawekoa Hancock i hoea mai i ke kakahiaka Poakahi nei i pae maalahi mai ai ka Elele Wilikoki i na kaiaulu aloha o Hawaii nei. Ua lilo kona hoea ana mai la maiuna o ka Hanckock i mea hoohikilele i ko ke kulanakauhale nei poe, no ka mea, maluna oia o ka mokuahi Pekina i upu ia aku ai e hiki mai ana.
He maikai a ulumahiehie ke ola o ka Elele a ka Lahui, a na haalele aku la no oia i kana kakanoleno a me kona ohana i Wasinetona, no ka manao huli hoi hou aku no ihope. O ke kumu o keia hoi pupuahulu no ka aina hanau nei aole ia i maopopo aka, malia na mua aku e hoike mai. Aole no ana wahi hana i holopono a hiki i kona huli hoi ana mai la.
NO KA HOIKEIKE O BUFFALO.
Maluna o ka mokuahi Kina i haalele iho ai he aneane kanaha mau Hawaii no ka hoikeike o Buffalo. Ua hoopiha ia ae ka n@apo me kekahi puulu kanaka nui a me na hoaloha no ka haawi ana aku ia lakou he mau puili aloha aina e naue aku hoi no ka hoikeike nui e malama ia ana ma Buffalo, Na Ioka.
Iwaena o keia poe i hala aku ia ka hui himeni Kamehameha, hui himeni Emerald, David Nape, Mekia, Kuelo, C.H. Baker, Abbie Clark, Annie Hilo, Jennie Kapahu, Lilie Bery a me kekahi poe e ae. He 6 mahina o lakou i hoopaa ia ai no keia hoikeike aka, ua manao ia nae e hoomauia aku ana no ko lakou hoikeike ana a hiki i kapiha ana o 9 mahina. Aole i kau aku o Opu me Kimokeo no keia hoikeike mamuli o kemau kuia i loaa ia lana.
Mamua ae o ka haalele ana iho o ka moku i ka nwapo, ua haawi mai la na keiki i hala aku la he mau himeni kaili puuwai.
Ma na lono i loaa nai nei mai Hilo mai, aia ke hoomaka ia la ke kukulu ia ana o ka ogana hou o Haili, a ua manao ia e paa ana ia i ka pule ekolu o keia mahina.