Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 11, 16 March 1901 — KA AHAOLELO MUA O KE TERITORI HAWAII [ARTICLE]

KA AHAOLELO MUA O KE TERITORI HAWAII

ĪjA HANA EHIKU. ] SALE O VA gENATOA. Aole be «nea aoo ooi a keia Hale i hnoA ai m* kona oobo ana 1 ke lakMhtaia« a pela pn oo bo! | l k» »oiu<i U, o ka ooka wale t>o o aa a< Hf i ka hoopnnpa* i Da rul» kn h f> )ioilt«ike »oa hoi k» poe Houoe iWIa a rne ka poe Eepobalika I ka ooi o ko Ukoa mao ikalka ma ka boopaapaa ana. Paa keia la ia lakoa taa na hoopaapaa aoa roa m rnU e pooo ai q& hana o ko lakoo liale. hk EWAIiU. HALE O NA LUNAWAKAAINANĀ. Mahope o ka pole aca> ke kahonapnle/na waiho t&ai o Pike he palapala hoopii mai kekahi poe ma'i lepera o Molokai, no kekahi mao hoololi i makemake ia e Ukoa no na baoa ma la wabi. Ka Kaoiho hoi i waiho mii he bila kaoawai e hoopaa loa aoa i na aaban kino, » helahelo moa la no ma ia #a. He bi!a kaaawai be! ka Robikana i wafho mai no ka hoopaa loa ana i kekahi maa kanawai waiwai ole e ka oei malouo o pa kanawai i keia wa, a I paa kahiko loa hol ko lakoa pono. Na Kamalae, he btla kanawai e papa ana i ka Papa Ola a i kona man lana pab«, ao!e e iawēlawe i na waiwai o ka iehaleha me ka lona ole o kekahi akn poho kapono. N» B.\aheo, he heololi i ka paaka 814, mokana 59 o ke kaliawai V'vila. Heluhelnia a waibo is i ke komite pai. Helahelu elaa la ka bila kanawai e heokaawale ana i $15,000 no na lilo o keia Eaa Abaoleio. HookaUhaia o Dike no na mea e pili ana i ke pai ia ana 6 oa bila kanawai 6 ka Hale no ke nlolohi loa q ke pai ia ana, a makemake oia e haawi ia ke pai ia ana oia maa bila kanawai 1 ka hale-pai e kaki anā me ka haahaa. Pi»ne aka o Emaiaka, eia Home Rala ke haawi nei i na hana ©īa ano i ko lakoa mau hoaloha ponoi, elike no hoi me ka bana a na Bepabalika. ina la Ukou ka hapanni o na hoao loko O ka Haie. Ma ke ooi na hoomaha ka hale a ka hora 1:80 p.*tn. v * Noho bou ka Lale e like me ka hoomaha ana. Na Robikana he noi e kapae ia na rula i waiho maf ai oia i kana hoolaha kanawai, liooholo la, Hoolaha mai oia e Uwe mai

ana oia ' e bila kHnawnl, e hoololi aoa i na liana o na aba bookolokolo. Na Mnkimwn* i tn»ii e lawe mni ana oia t*e bi!a kau>*wai 0 p!li «m» i kā hoomoe Mna 1- na nwAA'aiiWo o ttā h niua ma n* nlinn! J> Honuloln, ' K» kft Noh<!> 1 hoike ojh! he t»nl«p«'ig mai i»'Ha'le o t?e S«oatda, e p!f| aoa i na komite koho o ka Paoalaaa o Molokai. Na Rob?kana he no! e hoomaoa la ke kotnite o kela haleebol- ! pn aka me ke komiie o ke Se* nttt6, ma oa m*a e pili aaa i na ma'imaMolokai. NaPeoikalaka i hoike mai na makankaa ka bila kanawai hela Enoo. Nana do, o a» ia * ola e wa iho mal ī ka hoik« a ke Komiie Pai ma ka palapaU. hooholo ia. Noi o Kaolho e hoomaba ka b«l<i oo 10 mioaie, ta. M»hop»i o ka boomaha ana o ka hale no 10 minate, na noho honkahBle. Na Dtke i noi mai e helahela ia ka bila kaoawai bela Eono. N« Hogo i ooi mai « kapae ia na ra!a i hlki ai i ke komite holo 1 Molokai ke wa!ho mai i ka lakoo hoike, hooholo ia. Helnheia ia ka hoike a ke komite a kne mai o Maanakea, i ka ae ia 6 na pot e ae mawaho o ka poe i ae ia ma ka olelo hooholo. Na Beke!e i hoakaka maī i ka manao nai o keia holo aoa o ke komiie. Na Kaniiio he kae oia i ka bolo po o na poe e ae ma keia haakai. ; Na Ewahko be noi e apono ia ka hoike a kc komite holo i Molokai: ! Na Makekan, e apono ia ka boike a ke komite ha!i moka, apono ia. ! Nana no i noī mai e hoololi !a na olelo hope o ka olelo hooj * j Noi o' Kobikana e heiahela ! elna ia ba bila helu Eono, (be noi hoohaikaa keia.} • JSa P aele kue oia i ka ia o keia bila, oiai sjl« i lawa na hoa me na kope, nui ka (hoopaapaa ma keia oinau hoohauhili a Bobikan», ma ke ano hoopaa maoawa) a helpheia ia ma na paaka, a kaapa loa aku la i ke komite hookolokolo Na Emaiaka i waiho mai be noi e kauoha aua ia S. IL Pua ke kokna kakauolelo o ka Sale, ka mea boi uaua e| naua i pai ia ana o ka moolelo o ka lfale i keia la, a e hoouoa aku i I§> kaSau Teritori i i *pci *

Bo i» o hh moolelo i pna 1 ke j pai ia. Hooholo i» kei» noi. N»o» mai oo he olelo hooftoto j e papa aaa i ka Lnan Nul o a/\ Hana Hoo, aole e Uoopaka hou ! »ka oia i na palapaU ae no ke knkala ana i Da baU maluna 0 ke kahaa panahi o Hoaolula nei, ko« oae aa httle pnle ahi, t*ia a naoa ana a ka Ahaolelo i ua kahaa paoahi la. Ulu mai he hoopaapaa ikaika mawaena 0 oa hoa no k«ia olelo hooholo. n. na manao loa kekahi poe» aia he lio el«el0 oaa ke * kaa' mai o ka oielo hooholo. LA. HANA ĒIWA. HALB O NA. LUNAMAEAAIKANA. Halawai ka bale hora 10 a. m. Laoahoomala Akina ma ka noho. Pole ke kahnnapnle, kahea inoa. Heiohela ia ka moolelo 0 ka la hana ewalu, a apono ia me na hooponopono. Na ka noho 1 waiho mai he paiapaia mai ke keena makai mai> e noi mai ana e nkn īa akn na dala oi aku o ka oihana makai iloko o ka waihona aapuni, waiho īa ma ka iima o ke Komiie Buke Hela Na Makekan e hapai hon īa ka uoonoo ana i kela olelo hooholo a Emalnka e pili ana i ke paiana i ka moolelo o ka hale i keia a me keia la. Na Bekeie he palapala hoopii mai Makawap mai, e pih ana i mau haawina dala ug ko lakou man aianui. Ma ke noi ua waiho ia i ke komite o na aiila auuuui. Na Bekele, noi mai i manaw.n hou no ka waiho ana aku o ke komiie i ka lakou ho!ke o ke kahna ma'i o Molokai, ae ia. Na Penikalaka Lunahoomalo Komite Pai ua makaukau na biU kanawai helu 8, 9, na pau i k* pai 18, a o na bila helu 11,12,13 aia 1 ka lima o ka poe* pai, a e loaa ana i keia auina la. Na Bobikana noi mai oia e ae īa aku e heinheiu mua oia ma ke | poo i kana bila i hoolaha mua | mai ai ( hooho.lo īa, nana no 1 | noi mai e ae ia keia bila mai ko u* Ueluhelu mua ia ana, hop Uoio ia, j

Na Dike e ae īa aku kona hooUha mai e l»we inai ana oia be bija kapawai e pili pna no n& a)Hre, «6 iā aku. Na K"bikanft, noi mai e helahelo moa mai oia me kona poo i kekabt o kana man bila kanawai i wdibc maa mai ai e pili ana i k» hoololi i ka moknna 10 o na kanawai o 1896, hooholo ia. Nana no i hoolaha mal e lawe mni aua oia He kuai ana, i ka aiia Kohola. . . .■ Na Keliikoa, be hoolnha © lawe mai aoa oia be kanawai ehoonaoe ia i alahao kaaahi mai Kona a Pahala ma Kau, mpkapuni o Hawaii. (Paipai ia.) Na Makekan t he noi e helahelu hon ia maī ka oleīo hooholo e pili ana i ke pai ana i ka moolelo o kela a me keia !a o na hana o ka Hale. . > ■. . Na MaUekan i hoakaka mai, e knlai ana i ka oleio hooholo, ma ka ninau ana na hooholo ia. Helahela ia mai ka bila 1 e pili ana i ka hookaawale ana i bila haawina no na lilo Ahaolelo o keia kau. Ma ke nai hoohoio ia ma helaheia ekola ia ana. Noi o Bekele e hoomaha ka hale a hoia 1:30 p. m.

hk HANA 10. HAL* « )*A tUWA*A*AAWAIIfAHAIaw»! ka H&lp plikA ro«» k% hoopauee a&a, Lonahoomali Afe{fi» ma ka nobo, Kahea inoa, helohela ia fea naoolelo o ka la & % > īft. Ntt Dike i wmho mai i. ka boi>B a ke Komit<? Ola, e pili ana i k» palnpala hoopii a ka poe oKooiaoioa, e Doi ana e boopati īa kekahi pna«;a o ke kaoawai o k« Faoataaa o H«iwaii nei. Aola aiaua o keiu iialoe Uwel&we ai ia h*oa. Noi u> Makekaa & lowe fa-ma{ ka hoopil a noonoo, Iw^oholoia. Naoa oo he noi e lilo k«ia i haoa 06 ka la apoopoi | Na Mahoe e waiho >a ae 1 jca Kuioite tiookoloifioio. ..Na XsobiHttua e waiho ia tua ka papa uo ka noopoo fa iaa ka apopo, &o&bolo ia. Noi o Emalnki» e ae i* akn ke komite hookoloKoio e wavbo mai 1 k# iakou hoike uo na 3, 5, 15, 10. ]&oj o I&ahikaoa, e wuiho ia kttt hoi&e a aoonoo pu ia ma s ba biia kauawm, (8e ike ole no paha no keia (ail* o ke komiie hookolokolo 1 ka aaauao 0 ka lnoahooMiaia oia ko ; mte i , peka ae ) Noi o Kobikaua e ae ia akt* koua lawe aua mai i kau* bila, h 'oholoia» hetuhelq okahi ia ma ke poo. N»jyt no he kauaw*iid pill ana i ke fcrtal ana f ka Ail/*koho« ia, helafiela eknhi ia ma ke poo, ahoohoiO'U. Na Kuo&alae he hooiaha kana* wai 00 ka Hae. Na Naiiima be hoolaha. kana* wai kohQvEfiele. Na Makaiuai a me EwaMko he mad hoolaha kaoawai. Na Pa«le he biia' kauawai, he« iahela a kooholo ekahi ia. N<* Kaaiho ame Ayietfehe hoo< aha kauawai. Na P«4e he bpoi»ba l»aawai e piii ) oa haie • maiauia ana i haua haamia. N*na no he kauawai e piii ana i oa hana<bookolo< kolo, hoouolo ek»hi ia. Noi o Makaiuai e noouoo hoa la ka otelo hooholo eplliana i ke kuLnia ia o ua hale 1 pau wa< le i ke-ahi. Ma keia ūioaa aa mla oiai hoopaapaa ana a hiki I fc& pan auao kajhora 12. Hoouuilia ka baU » noho hoa ma ka hora 2 0 U aoiua ia. Nobo hoo ka hale- ma ka hora 2 p. m Na Emalaka i mai boololi pakui no. ka olelo hoo» hok> #|Mli ana 1 ke kokalu hou ia o aa haie laaa wm B.inataoua» A Kaua ao 1 aoi mai e waihoia fc& oVe!o hooholo \ kekahi kom!te o ekoln Inla. Pak»i «ani o Kwallko 1 eliioa iala. Elik» me da honpnapna aua i I ke knkahlaKa» pēlh no i ka auioa | la. Ika ik» aua o fca luuahooI maiu e Uele loh aku ana i ka nui t u»i kahea mai la oia l uh ae ame !paboole. j He 14 ma ka ae ahel3ma ka hooie. | Ban!e ke noi a Kauiho e kaj pae ioa ia ka oielo hoohoio. | Ma ke noi ia ana na hooholoia j k«» r>!eio hoohoio me ua hooioii | a me na pakui. I N» Kamalae he hoolaha kana- | wai do hoonaauao ana 1 ua opio I iiawaii ma na aiua e. j Hoopanee ka hale,

LA MANA EWALU. HALE O NA BENATOA. Halawai ka hate c like me k» aoa. M«bnpe o fca maoawa baipa!e h ka apono }b «xta o ka moolelo o ka īa bana ehlka, n» bapai ia ka noonoo ana I na baoa i watbo ia m»i e ka v liaie 0 na Lanamakaainana no na tomite bui o na rala a mahop» n ka hqoc/>o ia ana, hoihoi bon īa ako kekahi maa J>ana no ke kakaninoa aoa mai o ke kakan-1 olelo o ka hale o na Lon&maka«iaaaa. ; . . j Koi ia mai e Lapai hoo ia ka nōoooo ana, no ka olelo boobolo holo o na komite i Molokai, Lawe oaal ka P«r«sidena, ! ke kono ana i na hoa o ka Ahaolelo e manao ana e holo. Ha Kikila Barauna, he noi e bai akn ke komite hai me ka Papa Oia no ka hooponopono ana i na mea e pili ana i ka bna ikai o ke komite no Molokai. Koho ka Peresidena i ka ko mite e hni hke akn me ke komite o ka hale 0 na Lanamakaaioana no ka hoomakankan aoa 1 ka huakai no Molokai, nn komiie Baianw»na, Kaobi a me Nikapa «ho. H*p»i ia ka noonoo hon ana I na rula, lilo ka bale ma ka hoo ponopono a me ka hoopaap&a no 00 hooloiiloli, he nui, a pan ka hapanai o ka manawa. Ma ke noi a Nakapaahn na hoopanee ia ka haie. LA HANA EIWA. « - • f HALEO NA SENATOA, Mahope o ka wehe ia ana o na hnim mna man, ua waiho mai ke kakauoleio be olelo heoholo i .waiho ia mai e ka hale o na Luuamakaaiauna penei ke ano nui o ■na oleio hooholo la. t Ektihi—E koho ia i komite a o na lala o na komit§ la e koho iae ke Senate, e ninaninau i na kanaWai auhau o ka panalaan. Eloa—A e waibo mai na komite la i ka lakou hoike e like me ka mea i loaa'ia lakou ma na kanawai. Ekoln—E haawi la ka mana i na komite la e koho i loio, a o kauoha I kekahi mea e hiki mai Imua o iakou a e haawi i ka boohiki ana i na hoike e hke me ke x kanawai. Ma keia ke kauoha īa nei lakou e waiho mai i ka lakou hoike īloko o kanakolo la mai ko lakon koho ia ana. Waiho ia mai keia olelo hoehelo e Emaluka. j Noi o Balauwina, e waiho 1» ka j i olelo hooh«lo i hana no ka la ma ka Poakolu.e bim mai » n », » © kaooha la ke kaHauolelo e pai ia eaa' ba Papa Mikini Kikokiko •hoa i o ka olelo hoo-

boJo l'oaulu Ja D6 J • e hooUko ia mai 1 ua boa o k» b*le. N» E»Uook»l»Di ka Ltir>abooamlu o ke kooi!t«; i 2tlolofeai, be > boi * habwi Uou U aka I maoawa 00 la komiie, ae i*. * Na Wblw ka Ijnnaboona/tn o kē tottUē bn!! t*eoa no Aha Bennte, wahi sna, oa baawi t&i maf Vebab! keeoia ma ka bale' Akaln, aka, he ano kona papAhMo. Nā ka noho « k»»oba !a ke ko- « hof aka kd lona nul o r>a hana pnpnn! no kn nana pooo aoa i na wahi palapa o ka h&le. Nb S«natoa Wbite i waiho oaai be olelo boobole. Olelo boobolo, e kanoba ia be ke kakauoklo o ke Seoate e p&i 1 500 kope o ka moolelo o ka ha--1« ī keia a uie ieia ia ma ka oleio Hawaii »me ka olelo haole, a hiki i ka wa kupono e noonooia ai i komite no ia bana. N» Kaaka be hoololi, e pai ia i 250 kope ma ka olelo Hawaii, a ; 250 kope ma ka olelo Huwaii, a ! e loaa i kela ame keia hoa be 10 [ kope kona kulpan»; hooholoia ka i olelo toe ka hoololi. ' Na BalannQ i Ooolaha mai e Ihwe mai ana o!a be m&a k&nawai lehalehu, a o kekahi oi& raa« knnawai, oia ke kanaWai e bo;. '<aka aoa i komia na nc ka ]<>*'? qca mai i na olelo hoike no na • inv i loaa ma ka paoa&i o lauuari 120» 1900. ; Naaa no, o ka hoike heia a ke Kiaaiaa e waiho ih ī hana no ka i la apopo, hooholoi»..■ Hoopaoee ka hale. 1 LA HANA UMI. HALB 0 NA BBNaTOA. Noho ka hale elike me ka mau. Na ke kakauolelo ī waiho hou mai ī ka biia haio 1, i hoibot Uou ia <*i ka E»ie o aa Laoamakaainaoa, Ma ke noi a Balanan, na hoiboi hoo ia no i ka Bale o ha Luoamakaainana mamoii o ka hemahema. jNa Seoato» Aki, i waiho mai be oieio hoohoio peoei; E hooholo ia e ke Seoate a me ka Hale o na Laoamakaainaoa o ka Panalaan o Hawail. Ma keia ke ooooi ako nei 1 ka Ahaolelo Noi o Amenka me k& haahaa, e haawi ia mai 1 kaoawai oo keia iahui o ka Panalaau, o iakoo hou oa i loaa na hookupouo aua uo ke koho balota, e malama' ae i halawai ele'e a e hoomakaukao i Kumukaoawai Moknaina, a oo ia mea maUIo o keia PouaUau, e ae ia mai i Mokuaioa i hnipuia oo Amerika. E hoohoioia, ma keia ke oha īa nei ke kiaaiua e hooutta aku ī kope o keia olelo boobolo ī ka PeresideDa o Amerika Huipuia, % iDB ka Lunahoomalu o ka Hale o oa Luuamakaamana, me ke ooi aku e waiho ia aku keia oieio hui ieuua o ka Ahaolelo j Na» o Aiwenka Uaipoia. Kakauhaoa la e 19. 0. A*hi. 1 1 . . l

Lilo ka bal« i ka ho&kakk jina 0 kela a me keia i kooa maoao malana o keia olelo hoobolo t a faiki i ka hoopaoee ana. 1 Ama ka not)o ana I ka aaina ia mai, i ola mai ai ka haoDo.ete e e like m« ka inakoo i holke maa aka ai ma kela pnle aka oei. | A hoopanee ia na hana me na hopena maluhia mahope iho.