Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 11, 16 March 1901 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

HONOLULU MAR. 16, 1901

 

KELA BILA KANAWAI A HON. HIHIO

      Ma ka Poaha o kela pule aku nei i noonoo ia ai ka bila kanawai a ka Hon Hihio i lawe mai ai imua o ka Hale o na Lunamakaainana, no ka mea e pili ana i ka hoohana ia ana o na hana aupuni e na poe limahana Amerika wale no, a he poe hoi lakou i loaa ka pono koho balota ma Hawaii nei.  A ma keia noonoo ia ana ua nui na hoopaapaa i puka mai mawaena o na hoa no keia bila kanawai.

      Ma ka makou nana ana he wahi bila uuku loa keia o kona mau olelo o ka haku ia ana, a penei paha ke ano nui o na wahi kanawai hoopula kaumaka nei a Hon Hihio i lawe mai ai.

      "Pauku 1. O na hana aupuni a pau maloko nei o ka panalaau o Hawaii, ina he hana mdekanika, hana lima mikala, a ano e ae paha, e hana la ia e na kupa Amerika wale no e noho ana maloko o keia panalaau a he poe kupono hoi lakou i ke koho balota."

      Ma ka manao o keia kanawai ma kakou hoomaopopo ana, ua pili no ia i na ano hana a pau a ke aupuni e haawi nei i na kanaka hana e like me ka kakou e ike nei i keia.  Ma ka hapa mua o ke kanawai, ua maopopo ka mahale hana i hoike ia, oia hoi na hana mekanika a hana lima.  Ua pili no ia ia na hana paipu wai, hana hao, hana kamana a pela wale aku.  A oia mau hana, ke koi nei keia kanawai e lawelawe wale ia no ia e ka poe kupa Amerika maoli o loko nei o ka aina, a oia poe hoi he poe lakou i loaa ke kuleana koho balota iloko nei o ke Teritori.  Ma keia ano e kapae ia aku ai na kanaka o ko na aina e mai i loaa ole ia lakou ke kuleana koho balota a kuleana kupa Amerika hoi, aole lakou e ae ia e hooaha ia ma keia mau hana aupuni.  Aia ma ka hapa hope oua komo na huaolelo "a Ano e ae" ke ole makou e kuhihewa, ua komo  malaila na hana aupuni a pau i okoa ae ko lakou ano o ka hoohana ia ana mai kona hana mekanika mai a hana lima paha, a nolaila, ua komo ma ia wahi na hana oihana aupuni o loko nei o ka aina, e like me na kumukula, oihana kakauolelo, oihana ana aina, oihana lunakanawai a oihana aupuni e ae paha e ike ia ana. Me he mea la, e koi ana keia kanawai e lawelawe ia na oihana aupuni maoli o loko nei o ke Teritori e na kupa Amerika o Hawaii nei, aole e na kupa Amerika ole, a he poe hoi lakou i loaa ke kupono koho balota maloko nei o ka aina.

      O kahi pilikia wale no paha o keia kanawai, oia ka olelo ia ana he poe koho balota ua poe la.  Ma ia ano, a kapae ia auanei na wahine a me na kaikamahine Hawaii o loko nei o ka aina, mamuli o ke komo ole ana oia poe ma loko o ka poe koho balota no Hawaii nei. Aka, ina no e kapae ia ae ia wahi, a koe  iho no ka hapa mua o ke kanawai, me ka kekahi hoololi olelo ana, a ua noho paha ma Hawaii nei no ekolu makahiki a i ole, o kekahi hoololi kupono e ae paha, e hiki ai ke kaupale ia aku na kanaka Amerika komo hou mai iloko nei o ka  aina, aole i maloo kahi pulu kai i ka ili ma na wa o ka pae ana mai a o ka hekau ae la no ia iluna o na waa kaulua he pa umu haneri na ihu.

      O ka haawaii ana i na hana aupuni i na kupa Amerika o loko nei o ka aina, oia kekahi kumuhana a ka aoao Home Rula me Repubalika i hele ai  imua o ka lehulehu koho balota ma ke kau koho i hala aku nei a he mea pono a ku maoli no hoi i ke kiekiena o ka maikai a me ka maemae, ke hooko ia keia ula leo a ua mau Solona nei i berita ai ia la kou iho a me ka lahui koho balota nana lakou i koho.

      Ke manao nei makou o ka haawi ana i keia kaupale no na hana aupuni pili hana lima wale no, aole hoi na hana aupuni e ae kekahi alaila, he hana no ia a na hoa kaukanawai o ka lehulehu e lawe aku ana i kahi papaa barena mai na waha aku o na kaikamahine opio a me na keikamahine opio a me na keikikane opio o loko nei o ka alua, i ku pono ma na oihana aupuni, a haawi aku ko waho poe mai, he mau menehune ko lakou lehulehu e hele mai nei.

      E hoomano ia no hoi, aole i pili ke kanawai no keia wa ano, aka, no ka wa e nee aku ana ma hope iho o ka hooholo ia ana i kanawai no ka aina nei.  O keia ka manawa pono e hoomaka ai ka hookuene pono ana i ko ka oiwi home ponoi iho.

 

POHA KE AU KE PII NEI KA LENA.

      Ma ka Poakahi nei i pualena mau ae ai ke ao, i ka wa i lawe ia mai ai e Lunamakaainana Makekau, ka bila kanawai Okana aina a ka aoao Kuokoa i hoomakaukau iho nei, e pili ana i ka hoololi ana ae i na mokuna o na mokupuni i mau Okana aina, e hooponopono ia ana e kela a me keia Okana aina iho, ma ke ano he kulana aupuni hou e kukulu ia iho maluna o ke kulana aupuni kumau o Hawaii nei.

      Aia iloko o ke kulana aupuni Okana aina na mea e noho ana iloko o na mau Okana aina la, he hooponopono kaokoa ana no lakou iho, a o na hooponopono a me na hoonee ana o ke ano kulana aupuni mua e loli ae ana ia mai ko keia kulana hooponopono aupuni ae.  A oiai, he kulana aupuni keia i weli ia a makemake ole ia e kekahi poe, mamuli o ke kaili ia ana ae o ka mana a lakou e paa nei i keia wa i loaa mai ma ka hopunaheleia, a i ka lima o ka lehulehu, na ia mea i hapai mai i ke kue ana o kekahi poe.

      Oiai, o ke kaa ana aku o na mana ia iloko o ka lima o ka lehulehu he mea ia e hoemi ia mai ai  o na pomaikai a lakou e ohi nei, a na ia mea i hoonaluea aku i na noonoo o ka poe e paa nei i ka mana hooponopono o ke aupuni.

      O keia kekahi o na ninau ano nui i ulu iloko o keia mau la mawaena o ka lahui, aka, he mau wahaolelo ko ka lahui na lakou e hooponopono mai i na mea e pono ai ka lehulehu ma ka nana pono ana i na hopena pomaikai e kau mai ana maluna o ka lahui, a i na no ka hoea mai o na hope na hookaumaha i ka lahui, o ka aina no keia noho iho.

      Ke hilinai aku nei makou i na hooponopono ana mai a na Senetoa a me na Lunamakaainana a ka lahui.

 

$12,000 UKU HOOMAU

      He kumuhana keia na na Repubalika i hapai memene ae ai i na la mamua iho o ke koho balota ana, a ina aole makou e kuhihewa ua ae na Repubalika iloko oia mau la e haawi i puu o $250,000 no ka Moiwahine Liliuokalani no kona kuleana iloko o na aina aupuni a me ka nohoalii, a hoea mai la nae i keia wa, he wahi ua nalo aku la ka huina o $250,000 a o $12,000 keia i hoani ia mai nei ma ke ano i uku hoomau, imua o ka aoao Kuokoa na lakou ke alii, i mea nae paha e manao ia aku ai he manao Moiwahine Liliuokalani no na wahi Repubalika, aole he wahi kowa i koe e komo mai aia ia ano noonoo iloko o makou oki loa aku imua o na Home Rula, ka poe na lakou na ʻ lii.

      Mai ahona paha, ina ma kahi o $12,000 a i $250,000 e haawi ia aku ai i ke alii, ina paha ua loaa he wahi kowa e komo iho ai ia mau noonoo ana i na hoa Kuokoa o ka hale, ma keia ano iho la, he haawi ana keia no ka mea aole nona maoli ke kuleana i kinohi i hao ia aku, a ua like hoi ia me ka olelo okoa ana mai, no ka inoa Alii Aimoku, e hoomano aku makou ia oe aole ma ke ano maoli he kuleana oiaio o ka mea nona ka nohoalii a me ko aupuni, aka, ma ke ano he mea i noho ma kekahi oihana kiekie iloko o ke aupuni.

      Ma keia lawe ia ana mai o keia bila kanawai, ua hoole maoli mai ia i ko ka moiwahine kuleana maoli, a ma kona mau lilo o ka noho ana e ike ia mai ai oia  me keia uku hoomau, e like me ka olelo o na wahi kanawai la, a oiai nae e hoole ana ka lima, ke ae mai la no ka waha, a he aha iho la ke kohu oia ano hana nolaila, e nana mai e na Kuokoa i keia mau hana hoohaahaa i ke kulana o ko kakou moiwahine e manao ia nei e hoohalike aku me kekahi o na kulana makaainana haahaa, a kuleana oiaio ole hoi, o ka laau wale no e kukulu ia mai ma ke ano maoli i ku i kona kuleana oiai, a hooilina o ka noho kalauna a me na aina Leialii, aole hoi me keia ae la.

 

      Maluna o ka mokuahi Kinau i hoea mai i keia awa ma ka Poaono nei, i loaa mai ai ia makou kekahi lono kaumaha no ka haalele mai la o ko makou kaikuahine Emmaline Kaleionamoku Nawahi i keia ola ana ma Hilo.  Ma ka pepa o keia pule ae e hoopuka aku ai makou i kona mokuauhau.

 

THE HUB CLOTHING HOUSE.

KUAI HOEMI O NA LOLE AAHU

      Aole e loaa hou ana he wa e hookoe i ai kau dala koe wale no ma ke kipa koke ana mai e kuai ma ko makou halekuai, oiai, ka wa emi o na Paa Lole.

      O na Paa Lole Kasimia maikai, na Cheviot nani a me na Paa Lole Huluhulu aeae loa o na paikini hou i hana maiau ia e na kanaka akamai, a loaa ole he hookahi o lakou malalo o  $12.50 ka waiwai io.

      Aka, e loaa no nae ia oe no ka $8.50 a ka $10.00. Eia pu me makou he heluna nui o na aahu kamalii, na opio a me lako aahu o na kane ma ke kumukuai haahaa loa.

THE HUB CLOTHING. Honolulu, Alanui Hotele kokoke i ke alanui Papu, Pahu Leta 651