Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 9, 2 Malaki 1901 — Page 3

KE ALOHA AINA

 

Ka AHAOLELO MUA O KE

TERITORI HAWAII

(Mai ka aoao 2 mai)

LA HANA EONO

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

Ma ka hora 10 o ke kakahiaka poakolu nei i noho hou ai ka Hale e like me ka wa mau, Lunahoomalu Akioa ma ka noho.  Mahope o ka puu ana o ka pule a ke kahunapule Rev. J. N. Kamoku kaheaia na inoa.

            Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponola. He aono ka nui o na bila i hookomo ia mai iloko o ka Hale ia kakahiaka.

            Lawe mai o Lunamakainana Hooga,he Repubalika, i ka bila e noi ana e kohoia i mau komisina nana e nana i na koi poho a ka poe pauahi no lakoa na wai wai i puhi ia e ka Papa Olu, mamuli o ka mai bubonika.

            Na Heogs no, he bila kanawai e hoopau ana i ka hoomoe ia o na uwea uwila maluna o na pou e like me keia e ike ia nei, aka, e hoomoe ia ka uwea malalo  ae o ka honua (lepo).

            Na Lunamakaaianana Dickey o Maui, e hookaawale ia i haawina o $30,000 no ka hana hou ana i kekahi mau wahi i poino i keia ino nui iho nei o ka mahina o Feberuari ma na wahi a pau e like me na alanui, na awapo a pela aku.

            Na Robikana he bila e pili ana i ka mana o na Aha kaapuni e noho ana ma ke keena no ka mea e pili ana i ka noho kahu ana o  kahi mea no ka poe nona ka waiwai e malama ia ana.

            Na Haaheo, e hoopau ia ka pauku 861 o ke kana wai kivila e pili ana i ka hoolahe akea ia ana o na auhau hookaa ole ia.

            Na Kaniho e hoopau e hoopau ia ke kanawai hoohuoi no na mai lepera.

            Na Robikana e hoololi ia ka pauku 30 o ka mokuna 58 o ke kanawai Ahaolelo o 1892.

            Na Kaniho, e hoo pau ia ke kanawai o ke o ana i na lima.

            Na Kumalae he kanawai e hookapu ana i ka Papa Ola a i ole Luna Papa Ola paha no ke ahewa ana i kahi waiwai no ka hoopoinoia ana me ke pani oleia.

            Na Hoogs i kanawai e hookapu loa ana i na poe opiopio aole e laweawe hana iloko o na hale inn rama, a i ole ma na wahi e malama a e kuai ia ai na waiona.

            Na Haaheo, e hoololi ia ka pauku 814 o ke kanawai kivila e pili ana i ka auhau ana i na ilio wahine.

            Na puuki e hoololi ia ka pauku 117 moku a 10 o ke kanawai kivila o 1897 e pili ana i na kula.

LA HANA EONO.

HALE O NA SENATOA.

Aole he nui o na mea i hana ia @@a ke@a la, @ka, ua l@l@ wale no ka La@@nui o ka @au@@ a o nah@a ma ka h@@paapau ana, a ole @o i pau po@@ na Rula oia @ale i ka hana ia he hapakolu wale no paha o ua pauku i pau i ka hooponopono ia a hoopanee wale ka hale.

            Ua lawe ia mai ka ninau no ka noonoo o ana aia hale @o ka meaa e pili ana i ka olelo hoohole i hooholo ia e ka Hale o lalo no kela mea a ua manao ia he mea pono e hoo@@a ia i komite kuikawa no ka holo ana ilaila mamua o ka holo ana o na hoa a pau o ka hale.

O ka hapanui o ka manawa o keia hale ua hoopau ia no ka hoopaapaa ana no na rula wale no.  A o kekahi o na kumu paio hahana loa i hana ia e ia hale ola no ka lawe ana mai o senatoa White (Bila Aila) he wahi hoololi no kekahi rula, ola keia, e ae ia kela a me keia hoa Senate e kamailio no ka manawa aohe e oi aku mamua o umi minute no kekahi manawa maluna oia ninau hookahi.  Oa hoomaka mai la ka piena ana o na hoa Repubalika a lii na hoa i ka hoopaapaa no keia hoololi.

LA HANA E@IKU

HALE O NA LUNAMAKAAINANA

O ka hana mua i lawe ia mai imua o ka hale i keia kakahiaka oia ka mea e pili ana i ka manao o ka Lana Kula Nui o ka oihana ia mai no ka noonoo ana e wawahi ia kela halekula kahiko o ke alanui papa i kapa ia o ka halekula o koleaka.

            Ua manao ia he mea pono ke wawahi a hoopau i ke ku ana oia halekula ma ia wahi, oiai, he uuku a haiki loa kela kahua a aole ia i lawa no ke kukulu ana i halekula hou malaila, a he mea pono i ka Ahaolelo e hookaawale i haawina dala no ka imi hou ana aku i wahi no ia halekula e ku ai.

            Ua makemake o Emaluka e ike ina paha he hoike kekahi i lawa pu ia mai na ke Comisina kukulu hale.  Waiho mai ka Lunahoomalu ia hana i ke Komite o na Hana Hou me ka hoakaka mai e ninaninau pono ia e ke Komite.

            Ua ku mai la o Makekau a hoolaha mai la e lawe mai ana oia he bila ua rula ia mai la oia e ka noko ma ke ano ua Lala mamua o na rula o ka hana.

            Noi mqi p Mahoe o kapae ia na rula a e lawe mai ana oia he palapala hoopii, a Loomaka aku @a na hana e nee imua o kela palapala hoopii a Mahoe  mai ka mea hele Ehiku o ka Apana Elima.  mai mawa@na o kekahi mau ma@ i nei ia ma na palapala ala, ola keia:

            O na kanawai hoomalu a pau a Amerika Huipuia e hoonoa ia He kanalima kamamakolu ka nui o na poe i kakauinoa ma kela palapulu hoopili, e @@ lilo i mea aka na kahi poe @loko o ka hale kela hoopili noi. Ku mai o Maunakea a noi, he makemake oia e lohe i na inoa oia poe, a ua heluhelu ia mai na palapala ala.

NA KOMITE KU MAU O KA

HALE O@@ LUNAMKAALNANA

            O keia malalo iho na komite ku mau o ka Hale i koho ia e ka Lunahoomalu J. A. Akina.

            Komite Waiwai—J Emaluka.  W H Hoogs. J K Kekaula, C H Dickey, J K Hihio.

            Komite o na Aina Aupuni—R H Makekau, J P Makainai. A F Gilfillau, R Puki, W B Nailima.

            Komite Hookolokolo—J Emaluka, A G M Robikana, J K Paele.  J W Kaauwai.

            Komite o na Ululaau—S Wilcox, F W Beckley. W Mossman, S Kawaihoa, J Kumalae.

            Komite Papa Ola ame Hoonaauao—F W Beckley, A F Gilfillan, H M Kauiho, S H Haaheo, J Ewaliko.

            Komite Pualikoa—J Ewaliko, W Aylett, S Kawaihoa, J kumalae, J Ahulii.

            Komite Kakau a Pai Palapala—J K Prendergast, J M Monsarrat, J K Kaauwai, G P Kanimakaole, H M Kaniho.

            Komite o na Buke Aupuni—J P Makainai, W B Nailima, J K Hihio R Puuki, J Ahulii.

            Komite o na Rula—R H Makekau A G M Robikana, S K Mahoe, J K Predergast, S H Haaheo.

            Komite Huikau—S K Mahoe, J W Keiki, W Mossman, J K Hihio, J K Kaauwai.

KA OGANA HOU O HAILI.

            Ua loaa mai na hoike i anei, ma ka la 9 iho nai i haalele aku ai ka mokupea St Catherine ia Kapalakiko no Hilo, me ua lako i koe o ka ogana hou e kukulu ia aku ana no ka luakini o Haili.  Ua manao ia ma o ka loaa ana mai la o keia mau hemahema iloko o na la hope o keia mal@@@ ae e makaukau ai ua ogana la no ka hookani ana aku.

            Nui no ka lokahi o na hoa Home Rula ma ka lakou olelo hooholo kue ia Kupa, a ua ku lakou apau ma ka aoao hookahi ma ka aoao o na Repubalika e hooikaika ana e hoonoho no ia Kupa.

@AALELE OC. B RAY@OLDS.

            Ua haalele iho la o C. B. Ray nolda i kona kulana Luna Nai no ka Panulaau o Molokai, a ua hoihoi aku la i kona hookolu iloko o ka lima o ka Per@b@dena o ka Papa Ola Dr. Raymoud me ka hoike ole ia o a kumu o kona waiho ana, a aole hoi i pane i na mea e pili ana i koua kumu hoopii i waiho ia mai e kahi poe mai lepera mamua aka nei. Ua hooholo na hoa o ka Papa Ola, he mea pono e hoomau ia no oia pela a e holo pu oia me na hoa o ka Ahaolelo i Molokai a i ka wa e huli hoi mai ai lakou mailaila mai, oia ka wa nona e waiho mai ai i kone hookohu.

            He mau kumu hoopii no kekahi i waiho ia mai e Ambrose Hutchinsou no ua Luna Nui Raynolds nei, i ka Peresidena o ka Papa Ola Raymond, e olelo ana kekahi penei:

            Aohe i ike iki o Raynolds i kekahi mau mea nana e hoopoino nei i ke kalo oloko o na  loikalo ma Molokai nei, oiai, aole ona hele iki ma ia mau wahi e nana ai i hiki la hoi iaia ke hoomaopopo ia pilikia o na mai.  Aka, ua hoopau wale ia no kona manawa i ka holo io a ianei mai Honolulu a Kalaupapa, mai Kalaupapa a Honolulu, aole hi noho paa ia nei, o na eke palaoa eia ma kahi o na pai-ai e haawi ia aku ai i ai na mai. Aia ha elua ano palaoa like ole, aole nae he ui mua ia aku o ka ka mea mai ano palaoa e makemake ai aka, ua pono onou wale ia aku la no.

            O ka Raynolds pane no keia mau kumuhoopii ona, na olelo kela, aole oia i hoike ia aia he ponalonana e hoopoino nei i na loikalo o Molokai, aka, o kana mea  wale no i hoomaopopo no ka nele maoli no i ke kalo. A o kela ano palaoa hoi ua hoike ia mai oia e ke Comisina o na mea ai, ke ano palaoa maikai loa ia i kupono no ka ai la e hoomoa ia nei e na poe puhi palaoa.

            Ua loheia mai eia ke ku wale nei ka huila wai o ka Hale Ahaolelo, aohe wai e niniu ai.

            Ma ka Poakahi nei i hoea mai ai ka moku lawekou Sheridau mai Kapalakiko mai me na koa hou no Manila.

            He b la kanawai Mokuaina@@ @@ Hawaii nei ka Lunamakaainana Jonah Kumalae @ we mai ai iloko o ka Hale ma ka Poakolu nei.

            Ke hono nei kau “uwala makika” e alakai i kahi poe @ ka @uali hoola ina lie mea hiki i kahi o lakou ke uhaiaku mahope na, heole nae ka maliu ia aku.

            Ua lona mai nei ia L. B.Kerr @ Co@ he mau waiwai hou mai @@ Hikina mai, na p@pale w hine i hana maiau ia e Miss Davis o kela au hou.  He mau mea hou hoi no ua le@e o Honolulu.