Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 8, 23 February 1901 — Page 7
This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
This work is dedicated to: | Kaelene Puanani Ahu-Rey |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 23, 1901 7
LETA A KA ELELE LAHUI
Hale o na Lunamakaainana.
Wasinetona, Feb. 9, 1901.
Hon. D. Kalanokalani,
Aloha Kaua a Nui:
Ua loaa mai ia’u kae a pela me ka elua leta i keia kakahiaka. Ua ike au i kou mau manao. Ke hooikaika nei no au no na mea pili i ka home hoouonoono, ke hoikaika nei au i komisina e hele pu aku me a’u e nana i na aina aupuni a pau, a keia kau ae holopono ka manaolana o na Hawaii i hom eke holopono keia alani.
Ka aina au e paa aia i ka wa e holopono ai o keia hana a’u e hooikaika nei, e lilo ia oe ia wahi, oiai, ua loihi kou noho ana. E nana mua kaua i ko kauhale pela wale no e hiki ai ke malama i ka lahui.
He la hookolokolo o nehinei no’u imu ao ke Komite Koho Balota mamuli o na hoopii a Gear a me Moreno, no kela mau palapala a’u ia Moreno e kue ana ia Amerika no ke kana wale i na Pilipine.
Poalua ae nei e hookomo ai makou i na olelo pale hope loa ma ke kakau. Aka, aohe o’u kanalua no ko kaua lanakila, na pau loa ko’u manawa i keia mau hana a na enemi. Ua puka ae no ia Gear na Sam. Parker ma e uku nei iaia ma ke ano loio kue ia’u, ke ike mai la no oe na Sam. Parker ma no e nahu maiu mai nei ma kuu kua. Nolaila, e nana pono ae ka lahui i keia moo nihoawa.
No na mea pili i ka nika a me na Porto Rico, aole e hiki ia’u ke keakea, oiai, he poe limahana Amerika no lakou. Eia wale no e hana iho oukou i komisina no na limahana, a na ka Ahaolelo hui ia e koho, a o ka haawi wale no ka ke Kiaaina i ka hookohu.
Eia kekahi aohe ike o keia poe i ka heluhelu Enelani, a o na oi ka he hupo loa, nolaila, ua @ mau no ia kakou. O keia poe haole liilii me Sam. Parker ma ia e hoino nei ia kaua, aohe o Dole ma me ia poai, nolaila, e kuka pu no oukou me ke kiaaina. Ua ahuwale o Moreno he kumakala a he aeahaukae, a o Gear ne ekelauhala a he loio no ka poe haulopio.
E aloha aku i ke Alii, e aloha i kou ohana a me ka lahui. He maikai makou a pau. E hai a @ i na hoa a keia pule aku au e pane ai i na leta, oiai, ua paa loa i ka hana i keia mau imihala a na enemi, no kaua ka lanakila a no lakou ke auhee ana.
Me ke aloha,
R. W. WILIKOKI.
E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou.
E NIHI KA HELE
I KA UKA O PUNA
(Kakau ia no KE ALOHA AINA,)
I keia mau la e aneane aku nei e noho mai ka Ahaolelo mua loa o ke Teritori o Hawaii, he mea maa mau ka lohe ia i keia mau la na olelo ano kaena a kahi mau hoa o ka aoao Kuokoa Home Rula e olelo ana, “ua loaa ia lakou ka hapanui o na lala o na Hale elua, a ua hiki mai ka manawa e ku ai ai ka lakou makaia maluna o ka poe a lakou i manao ai he mau enemi no kakou.”
Ua manao ka mea kakau, he mau olelo ano naaupo kela, a e hoike mai ana i ka haiki maoli o ka noonoo, e noonoo wale ana no i ko lakou mau manao hoomauhala pilikino a kapae ae la i ka noonoo laula ana no ka pono laula o ka aina kulaiwi ame ka lahui aloha.
A ku anei ka makaia, oia anei ka pomaikai nui e pahola ia aku ana maluna o ka poe nana lakou i koho mai? O ka hana a ka mea manao kaulike, o ka hoopoina aku i na mea i hala, a o ka imi aku i na mea e pono like ai na mea a pau no ka mea e hiki mai ana.
O ka poino nui e haahai nei mahope o na kapuai o ke kanaka Hawaii a i hoohanohano ia aku e kona mau hoa “O KA PEHU O KE POO” I ka loaa iki ana no o kekahi wahi kulana, a i ole i ka hapai iki ia ana ae no iluna e koua mau hoa kanaka, o ka hookiekie koke mai la no ia, a o ka hookohukohu ano naauao mai la, a e manao ana “owau no ka oi” a puka mai la na olelo ano kaena, a poina iho la i kona kulana he kauwaia na ka lehulehu, a e hana hoi oia i na mea e pono ai kona mau hoa kanaka.
He mea pono i na hoa o ka aoao Kuokoa Home Rula e noonoo pono, aia iloko o ka lima o ke Kiaaina ka mana VITO a ina e hoopaipai mana aku ana lakou a panai mai ke Kiaaina me na hoa Repubalika o ka Aha Senate no ia hana hookahi, alaila, aole he bila kanawai e holo ana ma ka aoao o ke Kuokoa Home Rula, oiai, aole i loaa ka elua hapa kolu oia hale ia lakou. Nolaila, he mea pono ia lakou e noonoo maikai a e kaupaona i ka mea kaulike, a e kokua aku i na mea e pono like ai na mea a pau me ka nana ole ae i ka aoao kalaiaina (ina nae ia he mea e pono ai ka aina a me ka lahui).
Eia hou no, ke pohapoha liilii mai no na lono eia kekahi mau lahui e ke hoouluulu mai nei i na o@la i mea e hoohana aku ai iloko o ka Hale Ahaolelo no ko lakou mau pono, me ka noonoo ana no o ke dala ka mea mana e hoohi-o ia ai ke kupaa o ke kanaka. Ua aala ka inoa o Pilipo (ka liona o Kona Akau) a me Nawahi no ka maemae o ko laua mau lima, oiai, lana e noho ana he mau hoa no ka Ahaolelo. Ua waiho iho laua mahope nei he kia hoomanao poina ole iloko o ka puuwai o na Hawaii oiaio a pau. A ina o ka mea ia i mahalo ia ai ia mau kanaka wiwo, ole, alaila, aole anei hoi e hoomahui aku e na hoa mahope o lana?
Ua hiki ole iho nei i ke dala, ka rama, a me na olelo hooweliweli e hookahuli i ke kupaa o ka manao o ka hapanui o na Hawaii, ma ke kau koho balota i hala iho nei, a no keaha hoi e hana ole aku ai aku ai ka poe nana lakou i koho aku? Ke kau mai nei ka maka o ka poe naauao o Amerika i na hoa Hawaii o ka Ahaolelo mua loa o ke Teritori o Hawaii, a e like me ka lakou e hana ai, pela auanei e hoomaopopo ia mai ai, ke kulana o ka Hawaii no ka wa e hiki mai ana.
Ai hana naauao mai oukou,
Ola ka hoi kakou;
A i hana naaupo mai oukou,
Papau ka hoi kakou he aa ko ka hale.
Ke kau aku nei ka maka o na kanaka Hawaii oiaio a pau no ka hana ia mai o na mea kaulike ma keia kau Ahaolelo, a ke hilinai nei keia peni a hoike mai ana ka nupepa KE ALOHA AINA i na mea oiaio apau e hana ia ana e na hoa o na Alaolelo elua, a ke paipai uei keia makapeni e lawe nui e o’u mau hoa Hawaii i ka nupepa e hookele ia ana e ka wahine Hawaii hookahi wale no ma keia aina, a i ike pu kakou i ka hana a ka poe a kakou i koho aku ai nana e kau mai i na kanawai kaulike maluna o kakou a pau.
E hookanaka e na hea,
Ma pulale i ka ike a ka maka,
Noonoo ana ka waiwai nui,
Ka inoa maikai aala mau.
Nuhou Kuwaho.
KOKOKE KA MOIWAHINE O SUEDENA A
ME NOREWAI I KONA HOPENA.
Nu Ioka, Feb. 8. He lono telgarapa kai loaa mai la i ka nupepa La mai Ladana mai, e olelo ana: He lono telegarapa kai loaa mai la mai Kopenahagena mai, e olelo ana, aia ka moiwahine o Suedena a me Norewai ke hookokoke aku la i kona lua kupapau. O na lohe hope i loaa mai ua loaa ka Moiwahine Sophia i ka ma’i anu me ka pehu o kona puai.
WEHE IA KA AHAOLELO MUA O KA MOI
EDEWADA VII.
Ladana, Feb. 11. O ka ahaolelo mua malalo o ka nohoalii ana e ka Moi Edewada VII ua wehe ia ae ia e ka Moi ponoi ma keia auina la. Ua ukali ia mai ka moi e ka Moiwahine Alexandria, ke Duke o Connaught a me kekahi mau alii e ae o ka ohana alii.
O ka ahaolelo hope i like ma keia ke ano na ike ia i ka 1861 i ka wa o ka Moiwahine Vitoria i ukali ia e kana kane ke Keikialii Albert i wehe ai i ka ahaolelo a mai ka make ana o kaua kane a hiki i keia la akahi no a ike hou ia kekahi wehe ahaolelo nui.
Aole mai ka wa i mare ai ke Keikialii o Wale me ke Kama’liiwahine Alexandra i hoohana ia kekahi kaa alii nani e like me ke kaa moi i holo ae ai ma na alanui o ke Kapitala i keia la.
Maloko o keia kaa i holo aku ai ka moi a me ka moiwahine mai ka halealii Buckingham aku no ka halealii Westminister.
E kiai ia ana ke alahele o ka moi e 5000 koa, a ua hoopiha ia hoi na alanui a me na lanai a me na puka aniani o na hale kahi a ka huakai alii i maalo ae ai me na puulu kanaka nui hewahewa. E huki ia ana ke kaa alii e ewalu lio Hanoveria, a ma kona mau aoao e holo ana kona mau kiai kino me ka aahu piha ma ko lakou poo na papale hulu ulaula a ma ke lakou alo he mau pale umauma siliva.
E alakai ia ana ka huakai e elima mau kaa nani o na luna aupuni me ka lakou mau lede, a mahope aku ka moi. Ma ke alahele o ka moi a me ka moiwahine ua haawi ia mai ke aloha ma ke ani papale a me na kiani hainaka no laua, a ua panai aku laula ma ke kunou ana.
I ka hiki ana aku o ke kaa moi ma ka puka komo o ke towera Vitoria, ua lele iho la lana a pii aku la i na auau mahala o ka umi kono kapa malaila i kahiko iho ai oia i kona aahu aupuni loihi. Ma ka hora 2:15 i komo aku ai oia iloko o ka Hale o na Alii a wehe ae la i ka ahaolelo mua iwaena o na hoa o ia hale a me na poe hanohano i hele a hookeke iloko oi ua keena la.
He maikai no ke ola kino o Kalanai Aimoku.
O ka mokuahi lawekoa Sheridan ke hoea mai ana i keia Puaono me na haneri koa hou no Manila mai Kapalakiko mai.
Eia na olelo a kahi hoa’loha o makou ma kana leta no ka ino nui i ikeia ma Kona i na pule i hala. “I na makahiki elima a’u i noho ai ma Kona nei i ka wa i hala aku, aole au i hoomaopopo i ka ino i ike ia elike me keia, oiai, he aina keia i noho alii ia ka malie.”