Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 50, 15 December 1900 — Page 8
This text was transcribed by: | Sachi Nagai-kobori |
This work is dedicated to: | Kako-Mama |
KE ALOHA AINA
POAONO, DEKEMABA 15, 1900.
HE KAAO HAWAII
NO
HAINAKOLO
Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kai
kamahine Nana i Wawahi i na
Pani Paa o Kuaihelani a Haule
Kona Kapu Ihiihi.
O ka manao no keia kuka ana aole i ikeia na manao a lakou @ noono@ nei, no ka mea, @lawa ana kel@ mea keia mea nona iho, wahi a Kuahaila.
Pane o Hainakolo i kona manao, ua loaa like ia kakou ke kahua e hana ai me ka maopopo loa.
Akahi. O ke kahua mua a kakou e hana ai, e hoomaemae ia na aupuni i lilo mai ia kakou.
Al@a. E lilo o Keaoolino nei i kahua no na aupuni i lilo mai iaia ma kona mana.
Akolu. A ma ona la e loaa ai na hana hoomaemae ana ma keia mua aku me ke keakea ole ia.
Aha. E lilo no o Keaoolino i kia hoomanao no na aupuni a pau i loaa iaia.
Pane mai o Kuahailo ia Hainakolo, ua oiaio keia manao ou, no ka mea, o kou kuleana ia, aohe a makou keakea ana no ia mea. Aka, ma kekahi mau mea iloko o keia mau kumuhana, a e loaa ana ia oe kekahi nune ana, ake ana nou ia, ua pani oe i ka puka ua paa aohe wahi @ hemo ai.
Wahi a Luukia, ua ike au he kino kanaka a ua kamailio ia’u. Eia ke aupuni a nau e hoopiha aku i lahuikanaka nou, no ka mea, aohe kanaka o keia mau aupuni a nau @ hoopiha, o oe auanei ko lakou haka no ka wa mau loa.
Ua ike au i na helehelena o keia kanaka, he ui a he nani no hoi, oia ko’u ike.
Pane mai o Kuahailo imua @ Luukia, o kaua ilaila, o ka’u ia i lia ai e lilo ana ia’u ia mau aupuni, aka, ua haule au mai na koho ana i ka hoailona.
Pane mai o Hainakolo imua o Kuahailo, o kahi hooulu aupuni o Keaoolino nei ia, aohe wahi e ae no Keaoolino ia.
Pane hou mai o Kuahailo ia Hainakolo, ua haule oe aohe ou kuleana i keia mau aupuni, no ka mea, ua hoole mai ko papakonane ia mea aole nou aole hoi no ke akua nui o kakou.
Pane mai o Lonokaiolohia imua o lakou, ma kuu ike kilo aohe kuleana o na mea e ae o Luukia wale no.
Pane mai o Keaniniulaokalani ia Luukia, lanakila ka oihana akua ihiihi no ka wa mau loa.
Pane mai o Keaniniulaokalani ia Luukia, eia ka wa nou e haalele iho ai ia Keaoolino nei, a e lapaau aku ia lakou mai ka make ae a na enemi, @ hana oe me ka mana kiekie o ka hoailona.
Ua pane mai oia imua o Keaniniulaokalani, aole au i kanalua no ka hele, no kuu akua, kuu haku, kuu kane elike me na hoike, a pela au e hoike ai no kuu hele me kuu akua.
Amama, ua noa, no kuu akua o Keaniniulaokalani.
Pane mai o Keaniniulaokalani ia Luukia, kuu akua ka mahao lua ole @a’i ia i loaa ne lihilihi o ka la ike i ka nani paa naue ole mai a oe ae @ kuu akua, aole no hoi o’u kuleana i ka nani oikelakela au e hii mai la, no eha malama hoi mai oe me ka hoailona i loaa ia oe e kuu akua.
Amama, ua noa.
No Luukia i ke kapu ihiihi.
Pane mai o Kuahailo, e kuu akua @ ae mai ia’u @ hele pu ma keia huakai a ke kapu ihiihi a akua hoi @ kaua, oia ka hai a kuu mana kilo @uli pohihihi.
Pane mai o Keaniniulaokalani e like me ka ike kilo pohihihi a Kuahailo.
He malu ana me ka pouli nui, he ua ana nalo o Keaoolino.
Pio k@ anuenue a mao ae keia mau hoaliona, ua nalo aku la o Luukia me kona mau hoahele.
A no ka ike ana o Hainakolo a me Lonokaiolohia a me kana wahine ua ku ke kilo pohihihi ia Kuahailo, aohe a lakou hoopaapaa ana no@a.
E kuu akua moopuna Lonokaiolonia, ua hala ou mau makua no ka hana nui a kou makuahine i loaa iaia ma ka hoailona kiekie i ano like loa me a’u nei nona ke kapu ihiihi ke hiki mai k@na la, @ moe ana kakou a pau imua ona, wahi a Keaniniulaokalani.
O ka’u ia @ lia nei elike me ka mana i loaa ia’u ma ke kilo ana, ua pohihihi a moowini ke alanui e hiki ai maluna o kuu papa konane.
A hookahi mea i ik@ia ma ia mea @ kuu kino a me ia nei no ka hele ana e makaikai no ka hana kamahao @ kuu akua makuahine ka mea a’u i ike ole ai mamua, o kuu makuakane a me a’u nei kai lawelawe i na hana makuahine mai a oe mai @ kuu akua.
I kuu akua makuahine nae loaa, keia hana koikoi iaia, no ka mea, he lima wahine kona, aka, ma ka hana he keikikane maopopopo ilo ko o na aupuni lehulehu @ana e @ana ai.
E kuu akua nui ka ike kilo hele ia imua o ko akua makuahine e kukulu ai i loaa ia mana ia kaua, aole au e aua ia oe ia mea, wahi a Keaniniulaokalani i kana moopana.
Aia hoi, he naka haalulu ana o Keaoolino me ka makani nui puahiohio, e kiola ana ia Keaoolino e hoolilo ana i kona mau kihi eha i mea ole, a i ka mao ana a@, ua nalo aku la o Lonokaiolohia me kana wahine no ka huakai imi makua.
Pane mai o Hainakolo imua o kona akua, heaha la na kumuhana ano nui a kaua e noonoo ai no keia wa, no ka mea, ua hala ko kaua mau hoakuka no keia noho ana.
Pane o Keaniniulaokalani aohe a kaua haua.
A ma keia mana ua lilo o Luukia i mana nui a i mana hooko no ke ao holookoa, i loaa ole ia L@imakani a me Lonokaiolohia a me Hainakolo na mea i hanau kanaka ia, ia Luukia wale no ia mea maikai no ka wa mau loa.
A ma keia mana i loaa ai ia Luukia, ua hookui ka mana akua me ka mana akua, nolaila, aole e hiki i na mea kino akua ke hook@ mai ia Luukia, no ke mea, ua pau kuu lu hi aohe mea nana @ hooni i ka wai ua lana malie wahi a Keaniniulaokalani i ke kapu akua.
Amama ua noa, no kuu akua no Luukiaikaihiihikapu.
Pane mai o Kuahailo imua o ke kapu akua oiaio ua lea ko hiamoe ua kau ko poo i ka uluna o ka poho kini k@ malama i na hale lau o Kane a me Kaneloa.
Amama ua noa, no kuu akua i Kekapuakua.
Pane mai o Keaniniulaokalani ia Kuahailo, aohe i pau, mo@a, na’i ia a loaa kanua.
Maanei ua pau na hoolala ana a Kekapuakua no na mea @ pili ana ia Luukiaikaihikapu no na mea @lua ana i koho ai ma ka hoailona elike me na helu i hala mahope.
A ma keia wahi o ka moolelo k@ hooko nei o Luukiaikaihikapu me ka makau ole i ka hana a na enemi, oia na lele kaua a na mai ia iaia, aohe nae lakou i lanakila maluna onaua pepe lakou i ka wai o Niulii, a ma keia hana ua hoonoho aku oia i ka mea ana i ike ai he kupono, a pela ka lahui i hooho mai ai, aole na moi mai na kupuna mai, no ka mea, ua pono ole ka lakou mau hana hookaumaha, ua maikai na hoonohonoho ana iloko o keia mau aupuni he umi, no ka mea, ua lokahi ma keia hana aohe mea kue mai, oia ka mahele mua elike me ka hoailona.
A ma ka mahele elua oia ka hoolaupai ana i na aupuni kanaka ole, aohe kanaka ua ikemaka o Kuahailo a me L@makani a me Lonokaiolohia a me ka moiwahine o ka papaku i keia mau hana a Luukiaikaihikapu, na poina na ike kilo o lakou, a ua pohihihi a pehea la e loaa ai.
Aole no o Luukiaikaihikapu i pane i ka lakou ninau iaia.
Hookahi wale no mea e hiki ai, o ka hoomanano i na hoailona i koho ia e kakou, alaila, loaa aohe pohihihi ia mea.
Auhea ka mana i loaa ai ia oukou ma ka hoailona i lilo ai oukou i mau akua, no ka mea, he lehulehu na kino elike me ka olelo a ke akua nui o kakou.
Pane mai o Kuahailo o Kuahailo l@ua o kona akua, ua haula makou ma kau papa konane.
Ua hoomaka o Luukia i keia hana me ke kunukunu ole a hiki i ke ko ana o kana mea i manao ai. Ua ulu mai me he manu la ka lahuikanaka mai na wahi like ole mai o na aupuni, mai i kaua aku a kaua mai, oia na aupuni akua mai ke kumu mai. A i ka lanakila ana o keia mau hana a Luukia, oia no ka piha ana o na malama eha, a ua hoomaka no oia e hoonoho i na mea ana i manao ai he kupono, oia na moi malalo o na o kona mana nui.
Maanei ua pau ka’u hana i hele mai ai me ka lanakila ma na ano a pau, a e huli hoi ana kakou no Keaoolino ka pahu hopu.
Ua loaa mai nei na hoike mai na Koolau mai no ka ili ana o ka mokukuna Kawailani ma kahi kokoke i kahi mokupuni Mokolii, ma ka auina ia o kela Poaha aku nei, i ka wa a kekahi makani ikaika e pa ana. Ua manaoia e hiki ana no oia ke hopakele ia. He $2500 kona waiwai io, a ua pau no hoi na ola a pau maluna ona i ka hoopakele ia.
HOOLAHA KUAI A ME HOOPAA A KA MEA MORAKI.
Ke hoo@ahaia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraki i hanaia a William K. Kal@ihaia o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, @a moraki, ia William G. Brash o Honolulu,. i olelo ia, m@a paa moraki, a i hoopaa ia ma ke Keona Kope ma Honolulu me ka Buke Aupuni 179, ma na aoao 354 a ka 356, he manao ko ka mea p@a moraki @ paa i ua moraki ia no ka hahaki ia ana o ka @elik@, oia hoi: ka uku ole ia ana o ke kumupaa a me ka uku pan@e i kona manawa i olelo ia.
Ke hoolaha pu ia aku nei, o na waiwai i paa maloko o ua moraki la i oleloia, e hoolilo ia aku ana no ia ma ke kuai kukala ia ana ma ke@ona kudala o James F. Morgan, ma alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, la 5 o Ianuari, 1901, ma ka hora 12 awakea. O na waiwai i hooakaka ia maloko o ka moraki i olelo ia, oia keia:
Akahi. O kela apana aina a pau e waiho nei ma Leleo, Honolulu, Mokupuni o Oahu, Paeaina Hawaii i hoakaka ia ma ka Sila Nui 2456, Kuleana 732, nona ka ili aina he 17-100 @ka, a o ka aina no hoi ia i loaa i ka mea, moraki ma ka palapala hoolilo a Kanakaokai, i nanaia ma ka la 19 o Ianuari, 1898, a i hoopaa ia ma ke K@na Kope ma ka la 6 o Mei, 1898 ma ka buke aupuni 177 aoao 438 me 429.
Elua: Oia kela apana aina a pau e waiho la ma Apueoiki, Kula, Maui, nona ka ili aina 25 ½ eka, a o ka apana 2 o ka Sila Nui Haawi Helu 2085 o Kaulunahele, a mai a Kaulunahele ua hoolilo aku oia ia Puu@, ma kekahi palapala hoolilo i hanaia i ka la 22 o Novemaba, 186@, i hoopaaia maloko a ke Kaena Kope ma ka buke aupuni 25, aoao 19.
Ekolu. Oia kela apana aina a pau e waiho la ma Apueoiki, Kula Maui, nona ka ili aina o @7 eka, a oia ka aina i hoakaka ia ma ka Sila Nui H@awi Helu 2205 n@ Pune.
A pela me na waiwai a pau maluna o keia mau wahi i hoakaka ia.
Wm. G. BRASH.
Mea Paa Moraki.
Kuike ma ke Dala Gula Amerika.
Na hooule palapala kuai @a ka aoao no ia o ka mea kuai. No na mea i koe e ninao ia Holmes a me Stanley, na loio no ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Dekemaba 10, 1900. dec. 12