Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 48, 1 Kekemapa 1900 — Page 4

ʻaoʻao PDF (713.83 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

KE ALOHA AINA

 

4 KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 1, 1900

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Luanhooponopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA LA.

E hoopukaia ana i na la a pau koe ka (Poaono a me La Pule) e ka Papa Pai Ke Aloha Aina.

 

Hookahi makahiki (uku mua)  $9.00

Ekolu mahina (uku mua)                     2.25

Hookahi mahina (uku mua)     .80

 

KEENA HANA.

            Ma alanui Moi, L@, Helu 370, Kokoko ma ka Hale Honolulu Kaaahi.

 

HONOLULU DEC. 1, 1900

 

            Ke hoike aku nei makou imua o ko makou mau makamaka heluhelu, aole i lilo ka Nupepa KE ALOHA AINA  i ke kuai ia i keia manawa elike me ka mea i manao ia, aka, eia no ia ke hookele ia nei malalo o ka mana o kona haku wahine, a ke hoomau ia nei no kona kulana elike me ka mau. Ma ke ano he wahaolelo no ka pomaikai o ka lehulehu, a he nupepa na ka lahui Hawaii, nolaila, ke paipai ia aku nei ka lahui e lawe nui i ka Nupepa KE ALOHA AINA kahi wale no ia a oukou e ike ai i na mea hou ano nui o na aina e mai, a me na mea hou pili kuloko, a me na mea e hana ia ana maloko o ko kakou Hale Ahaolelo ma ka mahina o Feberuari ae nei ka wa e wehe ia ai o ka Ahaolelo mua o ke Teritori Hawaii.

           

            O NA kakeo ana a na Nupepa KE ALOHA AINA i ka Aoao Demokalaka, aole ia he mea na oukou e ka lahui e makawelawela ai ia mea, oiai, oia maoli no ka aoao lahui ma Amerika, kahi e lawelawe ia ai o na mea pili ia kakou nei o Hawaii, o ka noho hoaloha ana o ka lahui Hawaii me ia aoao Kalaiaina, he opu malumalu ia no kakou e loaa ai kahi maha a me na kokua ia ana mai.

 

            ME he mea la e piha u ana o Hilo i kahi poe maka hanohano o ke kulanakauhale aku nei ke hiki mai i ka moku o ka la 18 o keia mahina ae, no ka holo ana e makaikai i kela fea, a no ka hoohala ana i na la kulaia ma na kulanakauhale ua la. E lawe pu aku ana ke Keikialii Kawananakoa i kona mau lio heihei no ka heihei nui e wehe ia ana ma Honolulu Paka i ka la 1 o Ianuari ae nei.

 

            Aole e malama ia ana na lealea heihei mawaho o Kapiolani Paka ma keia Poaha iho mamuli o keia ino nui i pahola iho la i ke kulanakauhale nei.

 

NO KA PONO O KE KULANAKAUHALE NEI.

            Eia no Kuokoa Home Rula ke hooiaia mai nei he kumuhana no na hana e holomua a e pomaikai ai keia kulanakauhale no ka waiho ana imua o keia kau Ahaolelo e noho mai ana o ke Teritori o Hawaii nei.

            O ka manao o na Kuokoa Home Rula, o ke komite hooko oia aoao, ko ka Repubalika a me ke Demokalaka e huipa aku lakou a e hoomaka koke i ka hana. He haawi ana aku ia he umikumamakolu a i ole he umukumamaha o na komite he kanakolu i hooholo ia i ka Repubalika, he umikumamakahi a i ole he umikumamalua i ke Kuokoa Home Rula, he elima a i ole he eono i ke Demokalaka. Aole i holopono loa keia manao i keia wa, aka, eia nae o Mr. Emaluka, kekahi lunamakaainana a ka aoao Kuokoa Rula ke hooikaika nei e hookoia kei kumuhana.

            Ua haawi na Repubalika i ko lakou mau manao kakoo ikaika no keia kumuhana, a no ka Aoao Demokalaka aole i lohe ia kona leo i keia wa, aka, he manao io no ko makou e kakoo mai ana no ke Demokalaka ia mea hookahi a ke Kuokoa Home Rula e manao nei e hooko aku.

 

KA HUAKAI MALUNA O KE KAA UWILA.

            Malalo o ka lokomaikai e C.S. Desky, ka mea nona ke kaa uwila e holo nei ma ke Kiekiena Pakipika, ua kono mai la oia i kekahi o kona mau hoaloha kakaikahi e holo pu me ia maluna o ua kaa uwila nei.

            Elike me kana noi ua ae aku kona mau hoaloha a kau pu aku la me ia maluna o keia kaa ano hou i hoea mai la ma Honolulu nei. He palanehe ka holo ana a keia kaa elike no me ke kaa hapaumi, a i ka hoea ana aku iluna o na kiekiena nei ua malama ia he paina mama.

            He nani ka nanaina o ka waiho ana o ke kulanakauhale nei ke nana mailuna mai o na kiekiena la. Mahope o ka hoomaha iki ana ua huli hoi hou mai la ka huakai makaikai no ke kulanakauhale me ka piha hauoli.

            O na poe i komo aku ma keia huakai holo kaa uwila oia no ke Keikialii Kawananakoa, Mrs. Kuaihelani Campbell a me na kaikamahine, Mrs. E.A. Nawahi, John F. Colburn, Edmund Hart a me kekahi poe kakaikahi e ae. Ma kela Poalima aku nei i malama ia ai kela huakai.

 

            Camara & Co., he halekuai Kukaa Waiona a me Waina. E nana ae i ka hoolaha e puka aku nei.

 

HIHIA KAUWA KUAPAA.

            Ua laweia mai imua o Komisina Amerika Baraunu o Ng Mon War a me kana wahine no ka hoolohe ana i ko laua hihia hookauwa kuapaa i kekahi kaikamahine nona ka inoa o Ah Ho, a mahope o ka hoolohe ia ana o na olelo a ke kaikamahine a laua i hana lokoino ai, ua waiho ia aku la ko laua hihia no ka hoolohe ia ana e ka Aha Kiure.

            Ma ka hoike a Ah Ho, ua lawe ia mai oia mai ke alo mai o kona makua ma ke kuai ia ana aku e kekahi pake nona ke inoa Chun So, ma ka ae ana a kona makuahine.

            Ua honi aku oia i kona mau makua, kona mau kaikuaana a me kona kaikunane uuku, a laweia mai la oia no keia aina malihini. Ma Honolulu nei ua kuai ia aku oia ia Lun Kau, a ua noho oia me ia no hookahi makahiki. Mahope mai oia manawa ua kuai ia mai la oia ia Ng Mon War.

            He eono mahina o ka noho ana o Ah Ho me keia pake a me kana wahine, a elike me ka loihi o kona noho ana me laua pela kona ili i ike mau ai i ka eha.

            Ua hoike aku o Ah Ho imua o Komisina Baraunu, e hili mau ana keia wahine iaia, a pela no hoi o Ng Mon War ma kekahi manawa.

            I kekahi manawa i ka wa e hiki ole ai iaia ke hana i ka hana i kauoha ia mai, ua uhau ia aku la kona kino holookoa i na pauku laau wahie, a ma kekahi wa hoi, ua wehe ia kona lole me ka hili ia aku a hiki i ke kahe ana o ke koko.

            O kana mau hana e lawelawe ai oia no ke kuke, holoi, aiana, holoi i ka papahele, malama bebe a me kekahi mau hana e ae. Ua nui a lehulehu na olelo hailiili a keia wahine e hoopuka aku ai maluna o keia wahi kaikamahine uuku nona na makahiki he 12, aka, me he mea la, ma ka ike aku i kona kino he 8 wale no makahiki.

            Ua kakoo ia ka hoike a keia kaikamahine a kekahi wahine haole nona ka inoa o Mrs. Magaret West, a wahi a kana hoike, ua nui kana mau manawa i a'o aku ai i keia wahine e akahele kana pepehi ana, aka, aole nae oia i hoolohe mai me ke pakike pu mai.

            Mahope o ka pau ana o na hoike ma ka aoao o ke kaikamahine opio, ua haawi mai la o Baraunu i ka olelo hooholo e waiho la keia hihia no ka hookolokolo ia e ka Aha Kiure. Me ka hookau ia aku o kekahi hana koikoi o $2,500 maluna o laua pakahi.

            Ua hoike ae o Ah Ho i na palapu ma kona lima i loohia mai ka lima menemene ole aku o ka wahine a Ng Mon War, a ua huki ia kona manamana nui. Ua hoike ae o Ah Ho ua loaa iaia keia poino mamua aku nei, aka, aole nae he laau i kau ia.

            He nui na Pake e malama nei i keia ano hana, o ka hookauwa kuapaa ana i na kaikamahine i lilo ia lakou ma ke kuai ana. A oia poe ka ke aupuni e noii aku ana ma keia mua aku.

 

EIA KE HOAPAAPA IA NEI NO.

            He ekolu mau mahele koho i koe a ke aupuni e kali aku nei mamua o ka loaa ana aku o ka palapala komiaina o ka Elele Wilikoki mai ia Kiaaina Dole aku, a ua hoomaopopo ia ina aole e loaa koke mai ana keia mau hoike pili aupuni ma kekahi o keia mau la, aole no e kau aku ana na elele @ maluna o ka mokuahi Rio de Janerio o keia Poaono, e like me kana i manao ai.

            Ma ko makou hoomaopopo maoli iho no, ina o ka moho elele i puka ae nei, a o ka elele a na Repubalika, he mea oiaio loa, aole e ikeia ana keia mau hana hoapaapa, a ma keia wa aia oia ke kokoke aku la i ke kulanakauhale poo aupuni o Wasinetona. Ua olelo ae na o lakou nei ma ae ua kauoha awiwi aku nei lakou i keia mau mahele koho e apa nei, e hoouna koke ia mai ka lakou mau hoike pili aupuni, aka, owai ka mea i ike aku i ka lakou mau hooikaika e hoouna koke ia mai keia mau hoike, oiai, he hookahi no wai o ka like.

            Nolaila, e like me keia mau hana hoapa a na poe nei ma Hawaii nei, pela no makou e manao nei e loaa mai ana no ia haawina hookahi i ka elele a ka lahui i kona wa a hoea aku ai i ke kahua o ka hana ma ke kau Ahaolelo ma Wasinetona. Lapuwale na hana o keia ano.

 

HE KOI POHO KOIKOI O $10,000.

            Ua waiho ia aku la o Mr. W.J. Coelho, ka Lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa, he koi poho koikoi o $10,000, maluna o ka hui pai nupepa Robert Grieve Publishing Company no kekahi mau olelo oiaio ole i hoopuka ia maloko o ka nupepa Republican, he nupepa e pai ia nei maloko o ia keena, e pili ana nona, ma ke kakahiaka o ka la 7 o Novemaba nei, a no kena ike ana ua ku na olelo a keia nupepa i ka laibila ua lawe ae oia ia Kakina i loio nona no ka lawe ana aku i keia hihia e hooloheia imua o ka aha hookolokolo.

            O na olelo i hoehaeha ia ai ko Coelho manao i hoike ia ma kana palapala houpii a ka nupepa Republican i hoopuka ai oia no keia:

            "Ma ke poo o na moho balota ua kauia ka inoa o W.J. Coelho, he kanaka i oi ae kona kulana lapu-