Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 44, 3 Nowemapa 1900 — KIKE OLELO PILI KALAIAINA. [ARTICLE]

KIKE OLELO PILI KALAIAINA.

U» oln fe© he walii kike olelo mawaena o maVoa ponoi a me kekahi hoaloha e pili ana no kekahi maa niuaa hponla manao kalaiaina o Itei* maa la, eia nae, iloko no o ke ano makam&ka o ke kamakamailio aia. . He mea oiaio loa maoli no, o* liio io no ia klkekik« olelo ana i mea e hooulii mai ai i ko makoa noenoo ana, a o ka makon no hoi ia e ho)ke akn nei malalo iho 1 ke ano nni o i$ mea i olelola, elike me neia iho: Ua hoaiaiaeoe ma kaa pepa na kokna o Wilikokī i ka hookabali ana i k& Aapan! Moi. Pehea oia i kokaaai ? ~ Me iho, ofa hoi, mamali o kona hoopaka ana i na olelo hallilli pilikino no ke Alii ka Moi ( wahine) ma kekahi maa haiolelo ana ona imoa o ka lēhiilehn a iloko no ho! kahi o ka Hale Ahaolelo. O kana I hana ai iā wā, he kokaa ana la nona ! ka hoea awiiri ttai o ka hookahnīihia. Ina hft 6iaio kona'aloha ālii a me kona āloha aioa, aota loa bla e hooko ia anoi liana hoohaihaa 1 kona hāia, ka mea nana oia ā me kana wahine haole i hookipa. O ka mea oiopopo !oa t aa kaha aka oia i ka lima nana i pahola maa ■*« i ka Hma akaa o ke ohaoha a ioaa ai kona malamala iloko o kona wa o ka nele. TTa lilo ia maa olelo hailiili a homo pilikioo ana ! mea ē hilinaiia al a lilo %oi ka Alii i mea hoowaha▼ahaloaia. Aole a&el hot Pa hilinai oa kokaaiaoia ma ia hana? Ae, pela no; aa kokna ikalka loa ia ola e kekahi man haaloha ooa o ka holo t)alota like ana, a o ia a&o like no iloko o ka Ahaolelo. lna aole i loaa kona ko* kaa ia, Ina no paha hoi aa pio wale kona manao, e like me ia anaihail ma ka aoao hoohaiAiiia. t Kahaha, aa komo no ka ola m% ka aoao hoohnlaina, a i ka wa bea ia V He mea oialo loa ia. Mahope koke iho no o kē ta komo ma ke ano he lala iloko o ka Ahahai Hoohni Ama a oia | kekahi o na hope per<*Bl<Jaiia o ke | kohola aaa. No ko ka lahnl hoolohe ole aka laia a no kona nkn dala ol« ia mai hoi kahi e na poe Aoohaiaina la, aa walho akn oia m hali hoa he aloha aina. Ina i olaio kona aloha aina, itia Ta na heawi koke aka oia ta?a Iho, oia J hoi, i kona kiuo a me kona noonoo, ina be ile kalaiaiaa oia, &»* ke kokua akn i K * Aln a mo | ka lahni i hoopililia U. j loa oia e kohoia ana i ro ka lahni e hele ai ioina o Va Aha- ♦, '

olelo Nni'ma Wa»iuetona, pehea, aa hilinai no aiiei oe e l%nā io akn ana oia i ko ka lahni pono? V Aohe o'a wāhi liillpai iki e hana aka' ana oia 1 kau wahi pono 4ki no ka lahai ke koho ia oia, O kona ake nui loa, o kona ppno iho, he meā olelo man no hoi la nan», oia hoi, o ke dala. E nele ioa ana kona noonoo a boomSopopo m'al no ka lahm. Pehea iho la hoi oia e nooaoo a hoomaopopo ole mai ai? No ka mēa hoi, elike no'me ka'a i hoaiai mti* aka nei, oa hilioai oia oia noaa iho. O ia pono ona iho, oia no kona hooikaika aka i ka pono o kana wahioe e kei nei i na Aina Leialii. He pono ia i oi loa aka nona hp mamaa a« o ko ka iahai. Ke ko io kana wahine, p ko laaa pono no ia. Malia be pono io no ia no kana | wahme a no laaa like no. Pekea ka hoi, aoie anei hoi o kana.| wahine kekahi alii hapaa o ka amanei? . . Ae, ht ewe ahi io no kaoa wahine i lilo i mea ioa e hiki oie ai ia kakpa ke hilioai aka. Ga alii oia ma o kona makaakane ia, ko. ke Alnwahioe Keakaaniaa kaikanane, aia nae hoi, ma ka aoao o kahi makaahine, ke koma nai o ko kakoa maa alii e ike ia ai, he haahaa ioa. Ma keia wahi, ua make hewa ko kaaa kamailio nai ae. Ke makemake ioa nei aa e ma- ] opopo iea mai a oe mai, ina paha | aa hiiinai oe na a'o a kaaoha 10 | ia mai oia e hoalai Aoao Knokoa Home.Ania? Aoie toa o'a wahi mea a hilinai ikL Naaa wale iho oo paha, hoi ia.no kona ike ina e puui ka Aanoi mahope ona* he mea ia no na e hio ai i alakai nana kakoa e , kaiewa a pakaakaa aku i mea e ioaa ma! ai o ke dala iaia a pono kona noho ana a kana Wahine e hooikaika kmo nei. O ko*a īiiHnai na olelo la mai ola e ka kaokoa na oiwi no lakoa īho ma, na hana kaioko, a peia no hoi aa e manaoio nei, aka, no na hapa mawaho ako, aohe o kakoa kuj ieana, a e pono hoi ke kouio ae j iloko o kekahi o ua poai alakai |kaiaiaiaa uui elua o Aoienka* I Aiaila» ua mauao aohe oka- | kakou ma ua iiaua o waI ko ako. lua peia # mahea ka- | kou ? : 0 kg % u maaao uo Ia 4 aoha o. I kukou wahi Uiii kaleaua i kg wa-, 1k ; aka, i ku lom? u«i walu uc o ka aiua Oiai hoi* sia kakeu, j ke kikoo ako. uei i kaUi lu&i o W sh...\ U;l Liliuai AU iIU kc' k&kiU j I p-'U j uu ka aole laa hot mo ua tle|ubilika* ka a. ar> i k?eVa a U*MUhlku luai jia kakou cfwi. | j

Ua oleloia he kue a hoowahawah.A loa oa Pemofcarata i oa He koe a hoowahawaha pono loa no. Aole e hiki ia kakoa. ke koohalike la kakoa īho me ia poe. Wahi a ka oleloia, iaa i noho kakou iwaena o lakoa, alniln, e ike ana no kakou, be poe haahaa loa« pihfa kapala, ekaēka. hoohaainla i na kaikamahioe iulii a me na wahine haole, ha mau loina hoi i ka ole ia k»koo oiwi. Mai nc knkon a aka no lakoa, e nana mai no īa ka koa iho, Eia ia aoao ke k>koo ikalka oei 1 ke KeUialii Kawaoaoakoa 1 alakai a peBea hot e hiki ai ke olelo ia he hoinoili-hanliuli lakon. Hemea potio hoH ke kapae !oa akn ia nooiioo ana a kakoō like maa kaai ma la aoao hookal>] ( ka aōao e lioike neī i ke aloha a makee ali!. Ina kana e hana ole ana pela, alaila, oa kiola k»aa i ko kana aloha a\ii i ka ilio, Minamlna wale ke ike ia pela 10 kaua ® hana al. Wahl o kan 1 hoaiai maa mai nēl, *ole o Wilikoki e hana 1 ko ka ieholehn pono, aka, i kona ponoi iho. Ee manao nei aa ma ia hana aa he koma okoa ae kelahi. īna he knmn okoa io ae kekahi, alaila, oa manao aoei oe ua kipe ia oia ? Ae, pela io no ko*a manao. E hoomanaoia be kaoaka oia i maa ole i ka waiaaa a hoike waU ae no i na mea i hana ia ma kahi maln. Mamali mai hoi oia ano ona, ōa hHinai 1a pēta no oia ! nei wa, oia hoi, aa kipe !a oia ma o kan» wahine Ta. tTa hoom^o* popo l«a la keia mamolī o ka ikd mau ia o kana wahine i ka poalo ma kekahi mau keena oihana. O ] ke ano nui o keia kipe i», e hoo-! ikaika oia e alakai i na kaaaka] Hawnu hana ; kekahi mea no ] iakou e hoowahawaha ia ai e na ] Amerika, oia hoi, ma ka pahu ! balote i nei kan iho a lioea 1 * * 1 ! mai. Ke īke e nei no kakou, ua ī 1 1 ! wae ae lakou i na moho a lakou,; i " 'i 1 he pne īke o!e !a wale no H ha t * 'i 1 panm a he poe !noa maikai ole Hekahi, e hoike mai aaa e pau j akn ana no t A kou i ke kipe ia, no f ka mea hol, aohe \ ike bui \% (nt- | man. F.i haaleie ia na poe opio j t kapono loa e he!e e hana no ka ha poe hoi * kahl 0 lakou i eha &o ka Uhal X>!a»!a hoi* m»wu!i o \th *.\e U ■ti4o\cĪApoi 'Aa 4 . ko l !vo ii Ulou + ;» > . y i' ' !;i f \o kak* u ukloa ui > Uiāikai ttc ' k " i ''-e !oa *ln hv"! 1 ! 1 "- I I «V U*lt* iliu 1« hvii U i iU 0 ko I \YiUko*i vU Ui i 1»* iua aa Iq !a qUT

Em, mamoli oia «ao on».. *» aoa ! kekahi mea hap*. i |iMBa a I hooholo I»ke ia Ua hihnai ia aole loa ola e hahai wa'e aoa i xia poe la, &o oa poe ta f no ka Aoao Eepnbftltka oo ia, no ke ake no hoi e hoohaiki ia ko feakoa Aka hei, ina' kakoa e koīio aoa i hh poe kupono, e liaiile pāhn an» ?» manaoo kela poē>wft iinll*e kipe nei paha hoi iaik iu» o wahWe e llke m* i» i hanaiaai llo"ko o a mamaa aVn» oia hoi* oa nkn la kana wahioe e Damaka Hikikoki no ke komakaia i ko ksfc lahūi aoao eaa o na mea aoa « ?o* he ai mai f» Wilikoki afct», Ea, na awaawa do ka boi. Ke ! >* hiiinai nei an i kan mao hoakaka, a ke hoike aka nei *q ia oe e lilo ila ~no "ka Ī>*l ot& Dea>okarata mai ke poo ka hiu, no ka meā, ke hoomaopopo neī an aia no he poe aloha alna ofaio iwaena o lakon i knpaa mai moa mai a ! Inki ole loa hoi ke knai a ke kipe ia »e, he poe kahi iwaeoa o lakon i hoopaahao a i hoopUikia ia no ka lahai, o kahi bewa wal« ao, o ke aloha aea i ka*i«a kalaiwi aei o kakon, be poe boi kahi i hoonele & i hoohoka ia me &a pono a pooaaikai o keia aobo aea. O keia poe ka'a e ike aei i ke aloha aioa oia» io» i a«le M* hoi iwaena Q na hoa &«okoa U»e BqU o kaaa, he poe &ele a eke toa& ka oal o lako». Nolaila hoi, e like me ko'a kobo ana no'n iho pela no au e »«*le aka mi i k% lahni e laa4itulike m*u O» hooki keia man bc* like oieio i ka laaa kamakamailio aaa «e iia hoakaka ano nai mamna |«* Amako makoa aoao boi f fk« waihoia aka eei uo aa ka I*> | fe«i e koho mai v