Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 44, 3 November 1900 — Page 8

KE ALOHA AINA

8    KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 8, 1900

 

HE  KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kaikamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuaihelani a Haule Kona Kapu Ihiihi.

 

      He oiaio ua hui o Leimakani a me Lonokaiolohia ma Keaoolino no na makahiki loihi no ke kali ana i ke kaua huliamahi, aole nae i ike ia. Nolaila, ua loaa ia lakou he wa no ke kuka ana no ia kumu.

      Ua pane mai o Leimakani imua o lakou, ua pomaikai loa au no ka hiki ana mai o laua nei i keia wa no ka mea, ua pohihihi no kona ano ia'u ma ko'u ike kilo.

      Ua halawai au me ka mo@uhane, me kahi wahine ui launa ole. A ua ike au ia Lonokaiolohia e kamailio ana me keia wahine. A o ka'u mea i ike o ka lele kaua ana mai o keia wahine iaia nei. aole au i ike hou iaia nei, puoho @ au.

      No laila, ua noonoo nui au i ke ano o keia moe aohe i loaa.

      Pane mai o Keaniniulaokalani imua o lakou, o ko moeuhane no kela wahine ui i kaua mai ai ia Lonokaiolohia a me kona lahui. Ua paa pio i ke akua nui o kakou a hiki i keia la a kakou e hui nei. He pono oi ko kakou aohe manao i ka puu make o kakou mamua mai.

      No laila, e kuu akua, kuu haku, kulia imua ahuwale na poopoo huna o ka lewa a maluna aku, ka papaku a malalo aku. Nui ka mana kilo aole mea oi e loaa, ili ka inoa maluna ou kupuna.

      O Kane akua,

      Owaloa,

      Mai uwe mai ia'u e Kane,

      I kou kahu e laka ai.

      He akua o Kane,

      Mai ke kau a ke kau,

      A ke kau ka e kaua o ka hana, wahi a Keaniniulaokalani.

      Molia, molia imua o kuu akua kuu haku, ka ike ulu kaikialomea o Kealohilani.

      Ua puka i ke ao malamalama aohe kipi ola, ola na iwi i kuu akua. Wahi a Kuahailo.

      E kuu moopuna akua a haku hoi o'u. Ua loaa like no ia maua keia haawina me ke akua nui o kakou, nolaila, @ ka'u noi wale no ia oe, hana ia ka enemi a paa, kulia imua a loaa ka lei o ka lanakila, wahi a Hainakolo.

      Pane mai o Lonokaiolohia imua o lakou, ua ohilo na olelo a ke akua nui o kakou, no ka'u huakai makaikai ma ka lewa a me ka papaku o lalo.

      Hookahi paha me a i koe ma ia huakai makaikai a'u e manao nei e hoike aku imua o oukou.

      Aia ma ka palena pau mai o na aupuni o ka papaku, kekahi mea a'u i hauoli nui ai no ia aupuni.

      O ka maluhia o ka noho ana oia aupuni a me ka lahuikanaka a me ko lakou moiwahine.

      Ua ma@@le keia moi i na hana iwaena o kona lahui ma na ano lehulehu. Ua kaawale ka papa kahuna a pela hoi na kilo ma ko lakou ike @@@o, no ia me aia ia lakou ka pono o ke aupuni a me ka poino.

      Ua hookaawale oia i kekahi hapa no ka malama ana i kona ola kino.

      He moi malama i kona kapu akua mai na kupuna, a ua lohe au i na leo pule mai ka moi a na kahuna: E amama ua noa ia Kane i ka wai ola, e ola na pulapula puka i ke ao.

      He lahui maemae ma na ano a pau aole kue kekahi i kekahi.

      O ka ui o ka nani o keia moiwahine aohe i loaa ia'u ma ka lewa a maluna aku, a pela hoi ma keia honua a hiki i ka papaku kahi o ua ui nei, aka, mahope oia manawa, ua pane mai ka moi me ka leo moakaka imua o na kahuna a me na kilo.

      O ka mea huli i keia wai momona a loaa, oia ka lua o na moi o kuu aupuni nei, a ina aole loaa e luku ia oukou e a'u me kuu lima ponoi.

      Pane aku o Kuahailo imua o Lonokaiolohia. Ina he aloha kou i kela papa kahuna a me na kilo. E kii oe  i kela ui e kuu akua mai kali o make mauele keia poe nou. O kela wai momona o oe no ia aohe mea e ae, no ka mea, ua hanau ia olua i ka la hookahi, aka, make oe ia Luukia pule o Leimakani ia oe ola.

      Pane mai o Keaniniulaokalani ia Lonokaiolohia, e hooko oe i ke kauoha a kahu hanai, no ka mea, he leo mana.

      Ua ae au i ko olua mau leo, penei nae ko'u manao, i anei no au e noho ai aole au e hele kino imua ona a me keia papa konane.

      I ka pau ana o keia mau olelo a Lonokaiolohia, he pouli nui a ma o ae ku ana ua ui nei me ka nani nui paa aku la o Lonokaiolohia i ka ui.

      Pane aku ua moi nei imua o lakou. E kuu akua kiekie, kuu akua i weli ia, ka moopuna kuakahi a Kane ma laua o Kanaloa o Keaniniulaokalani.

      I kii mai nei au i ke akua moopuna a haku hoi ou i kane hoao na'u, eia o Lonokaiolohia i ke kaup ihiihi. Amama ua noa ia Keaniniulaokalani.

      Pane o Kuahailo ola na kahuna na kilo i ka make mai ia oe aku. O ke kane ia hoao mai hopo a makau.

      Pane o Keaniniulaokalani. Molia imua o ke akua o kaua a haku hoi.

      Amama ua noa,

      No ke akua o kaua.

 

      He mau la pokole wale no koe a hoea mai ka la koho balota ka la hoi e loaa ai ia oe ka @@@akila @ @a Hawaii i @@ e puka @ aoao Demokalaka.

      Ua hoao ae o Hefferman a lawe i ke ola o Hope @ i Nui Chillingworth i kona wa e lawe ana iaia no ka hoopaa ana ma Kawa. Ua unuhi ae oia he pu panapana a kau mai la imua o Chillingworth, aka, mamuli nae o ka eleu o Chillingworth ua lilo mai la iaia ka pu mahope o kekahi @ ana.

      Ola hou ka lahui ke puka ka elele a me na moho o ka Aoao Demokarata.

      E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la @ @ nei.

      Eia ke pii mau bnei ke kulana ikaika o ka Aoao Demokarata i kela a me keia la.

 

NA KAHUA HANA  O KA AOAO DEMOKARATA

 

I aponoia ma ka Halawai Aha Elele Nui i malama ia ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, Okatoba 8, M.H. 1900.

 

KE HANA A KE KUAHAUA AKU NEI KA AOAO DEMOKARATA I AKOAKOA MA KA AHA ELELE NONA IHO A NO KONA MAU MOHO I KEIA MAU KUMUHANA:

 

      Ke hoapono nei makou i ke koho ana o ka Aoao Demokarata i ka lakaou moho Peresidena a me Hope Peresidena o Amerika Huipuia, a me na kahua kumuhana o ko laua kulana no ia Aoao.

      Ke apono nei makou i na Moho o ka Aoao Demokarata o ka Teritori o Hawaii, no na Senatoa a me na Luna Makaainana, a me ka manao anan aole hoi he mea kupono e ku ma ka aoao o ka Lahui Hawaii no ke kohgo ana i moho no na hanohano o ka Ahaolelo o Amerika mamua o ka mea e ku ana ma ka lalani hooilina o ka noho Moi o Hawaii, ke apono nei makou i ka lilo ana o David Dawananakoa he moho Elele no ka Ahaolelo Amerika, kekahi o na mamo ponoi o ka Moi Kaumualii o Kauai.

      Ua hoike akea ka Aoao Demokarata ua apono no lakou i na hoakea aina ana ina ia hoakea ana aku "e hookomo ana i na aina kupono e hiki ai ke hoolilo lahui o ia aina a ua ikeia ko lakou kupono e lilo i poe kupa no Amerika," a ke hoike akea nei ka aoao Demokarata o Hawaii i ko lakou hoahewa i ke kumuhana o ka Aoao Repubalika e kokua ana i ka hoakea ana i kona aina e apo ana i na mokupuni hana kopaa e aku, he hana kue hoi i na pono a me na pomaikai o Hawaii.

      Ua kukala akea ho@ka Aoao Demokarata he kue loli ole kona i na hana "lawe wale ana a kuai i na mokupuni mamao e hoomaluia mawaho ae o ke Kumukanawai, a nona hoi ka lahui kanaka i hiki ole maoli no ka lilo he poe kupa kupono no Amerika."

      Ke olelo nei makou o keia kahua kumuhana kalaiaina o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii e kukua ana i ka noho mokuaina ana, aole ia i kulike ma ka papa hana kupaa o ka Aoao Repubalike, oiai, o ka makemake o ia Aoao oia no ke keakea a alai i ke komo hou ana o ka mokuaina iloko o na pae mokuaina hui o Amerika, ka mea hoi i hoike maopopo ia ma ko lakou hooko ole e ae e hoolilo.

      Ke olelo nei makou aole kela kumuhana kalaiaina  o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii e kokua ana i ke kukulu ana o ke Aia Oki o Nikaragua ma lalo o ka hooponopono a me ka mana o ka aupuni aole he kulike a he pili me ka moolelo o na hana o ka Aoao Repubalika. A ke hoahewa nei makou i ka hoole ana o ka hapanui o ka Aoao Repubalika maloko o ka Ahaolelo hope iho la i na kokua e hooholoia ka Bila Kanawai e Oki ai i ua Aia Oki @@a, he hana kue a ewaewa i na pomaikai o Hawaii.

      Ke olelo akea nei makou o ke kahua kalaiaina a pau o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii ka mea e hoike ana maalea wale no ia e aihue ai i na koho balota ana o na kanaka Hawaii, a o ka helehelena hoi o na moho ma ka Aoao Tepubalika ma kona huina nui a ma ka moolelo hoi o ka hapanui o na luna hooikaika, he mau mea e hoike maopopo ana, o kela manao nui o ka Aoao Repubalika no ka pomaikai kalaiaina o ke kanaka Hawaii, ua hookumuia no ia mau hana hookamani a me na hopena no kekahi manao e pulumi a pau i na koho balota o na Hawaii poina wale i na mea i hanaia iaia e lakou.

      Ke kukala akea aku nei hoi ka Aoao Demokarata, ka aoao i hooia ia he hoaloha i hilinai ia no ka poe hooikaika hana, e kokua no lakou i ke kanawai o ewalu hora hana o na paahana o ka la, a me ka haawi ana i na hana aupuni a pau i na makaainana o ke Teritori o Hawaii, aole nae me ke keakea ana i na lima hana kane e noho nei ma Hawaii o na hanauna aina ma Europa mai, no ko lakou hiki ole ke kamailio, heluhelu a kakau papa i ka olelo Enenlani a olelo Hawaii pana, i hoole ia he kupa Amerika.

      Ua kakoo makou i ka hooholo koke ia o kekahi kanawai e ka Ahaolelo e noho mai ana, e kukulu ana mailoko ae o ke Tertori o Hawaii i na hooponopono aupuni apana, kaona a me ka hooponopono kulanakauhale, a i alakai hoi i ka Ahaolelo, ke hooikaika aku nei nmakou e hoihoi ia na ka lahui ponoi o kela a me keia apana, kulanakauhale a kaona e koho ia mau hooponopono aupuni kuloko ana i manaoia e kukulu aku.

      Ke kokua nei makou e hookomo ia kekahi haawina dala mahuahua ma kei Kau Ahaolelo ae o ka Teritori o Hawaii i uku kumau no ka Moiwahine o Hawaii i hoopauia, he hoola ana aku he kupono e uku ia oia no ka poino i @ookia iaia.

      E kokua wale ana no makou i na kanawai e pili ana i ke puhi ia o na kino make i ke ahi e malama ana hoi i ka makemake a me na kauoha o na pilikoko a me na hoaloha o ka mea i make, ka poe hoi i kue mamuli o ko lakou mau manao hoomana a ma o ko lakou kue lunaikehala he maikai ole ia mau hana, he puhi ahi ia o ke kino make.

      E kokua hoi i na ko@ poho i ike ia he kupono a i hooia ia hoi, i ulu mai mamuli o na poino a ke ahi, no ka hoopio ana i ka mai ahulau hope loa (bubonic.)

      E kokua i ka hooponopono a hana hou ana o na kanawai no na @aikini a pau e kau nei.

      E kokua no makou i ka hoakea ana a me ka hoola@@ moakaka pono ia ana o na awa kumoku a pau o ka Teritori.

      Ke olelo nei makou, aole i lawa pono ka Papa Ola e ku nei ana, a ke k@@ nei makou e hoopauia kana mau hoolilo ahuai ana i ke dala o ke aupuni. Ke hoomaopopo aku nei makou i ka lehulehu, e ike iho i keia me i hana ia, @@ emi nei ke kulana o ka Papa Ola ma kona hoolilo ia ana he mea hoohana kalaiaina, a o kana mau hana hoi ke holo awini nei e lilo i kauwa kalaiaina na ka poe e noho nei maka mana aupuni.

      Ke mahalo nei makou i ka noonoo a me ka manao maikai o na haneri a me na tausani Hawaii ponoi i ae i na hoohanohano o ka hui ana mai me ka Aoao Demokarata, ka aoao nona hoi na kahu@ @ ai@iaina e ola mau ana e like me ka ola loihi ana o ke@a mea he pono civila no ke kanaka, ka aoao hoi nona keia ola ana he centuria, nona na kanaka i puai mai i na olelo a'o kalaiaina o na kanaka @ nani, nana i hoomalamalama ka aoao o na moolelo o na aupuni kumukanawai o kela poepoe honua, he aoao hoi i kaulana kona moolelo i hala a i oli loa aku hoi i kela mau la, e helu ana hoi iwaena o ka lahui awili Anglo-Saxon, he aoao hoi i punahele i ka puuwai o na kanaka naau haahaa ma na wahi a pau mamuli o kona malama pono ana i na olelo i kukalaia e na Makua Nui Aupuni "Ua hana ia na kanaka a pau me ka @." O keia kekahi o na Aoao Kalaiaina oi kelakela o keia a me na au i hala, ke po@o@i aku nei i na kupa hou o Amerika, na Hawaii Amerika, i ke kuleana @ komo mai ma kona papa helu a e komohia pu hoi e noho like me ia a lawe i knoa manao aloha piha a me kona hoomalu ana. Ke hoike aku nei makou i keia kupa hou e ike mai @, aole wale i ka hanohano e pa@@@a ia aku nei @ lakou, a@a, o ka hana kekahi @ maluna ona a @ hoi i ale ai i kona one hanau aloha, aole e kapae i keia @ hoaloha piha o ka Aoao Demokarata.

Hoike:

EDMUND @ HART,

Kakauolelo.

 

@. J. McCARTHY,

Lunahoomalu