Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 38, 22 September 1900 — Page 4
This text was transcribed by: | Kiara Puakenamu Leong |
This work is dedicated to: | Tutu Margaret Miala Leong |
KE ALOHA AINA POAONO, SEPATEMABA 22, 1900
Ke Aloha Aina
Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa no ka Lahui Hawaii.
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono.
HOGAN E. KALUNA,
Luna Hoopuka
ALEX NAWAHI,
Luna Hoohana.
EMMA A. NAWAHI
Puuku o KE ALOHA AINA.
PUKA LA
E hoopukaia ana i na la a pau koe ka (Poaono a me La Pule) e ka Papa pai Ke Aloha Aina, Ma Alanui Moi.
AUHAU PUKA LA
Hookahi makahiki (uku mua)...$9.00
Ekolu mahina (uku mua)....... 2.25
Hookahi mahina (uku mua).... .80
HONOLULU... SEPT. 22, 1900
HE MAU KALAI MANAO.
Kakauia e E. B. McClanahan.
(Hoomauna)
Ina he oiaio ka olelo a na nupepa o keia mau la, alaila, ma ka nana aku, ke ku nana nei na kanaka me ke ake ana e ike i na alakai kupono no ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana. Ina o ke kumu o keia ku nana ana mamuli no ia o ka manao ana na lawa ole ke kulana o na alakai i hoolilo iho ia lakou he mau alakai, alaila, e lilo ana ke koho i ka aoao kupono, he kumu hana nui.
O kekahi kumu nui i hapai ia ai ka Aoao Kuokoa, mamuli no ia o na manao he kumu ia e ku lokahi ai na kanaka Hawaii a lilo na alakai aupuni ana ma na lima o na kanaka Hawaii. Ina no kekahi mau kumu ua ike ia ua lilo ke alakai ia ana o ka Aoao Kuokoa maloko o ka lima o kekahi kanaka hookahi a mau kanaka paha i lawa ole ke alakai ana, alaila, o ka mea pono wale no ka hoao e lapaau ia mau hemahema. E pau ana anei keia pilikia ma ka hookau liilii ana i ka Aoao Kuokoa a me ka hui ana aku o keia mau apana o kekahi me ka Aoao Demokaiata, a o kekahi me ka Aoao Repubalika. Ke manao nei au aole ola ka lapaau maikai ana, no ka mea, he mea ia e kau liilii ai na balota o na kanaka Hawaii a oia kau liilii ana, he kumu ia e hooko ole ia ai ka makemake o na kanaka Hawaii, oia hoi, ka lilo ana mai o ka lawelawe aupuni ana ma ko lakou mau lima. O ke kupaa ana ma ka aoao hookahi ka mea e ko ai ka @@i no ka “Home Rula.”
He mea na ikena he hapa nuku @a o na kanaka Hawaii i huli mai ma ka aoao o ka pae Demokarata ma @@p@@ Repubalika @@ ma ka mahae ana o ka Aoao Kuokoa e komo ana kekahi hapa ma ka Aoao Demokarata, a o kekahi hapa ma ka Aoao Repubalika, ua hiki ke ike ia e lilo ana keia mana i mea ole mamuli o keia mahae. Nolaila, ke olelo nei au me ke kanalua ole, ina e ike ana na kanaka Hawaii, he mea naauao ole, mamuli o ka loaa ole ana o na pomaikai mai Wasinetona mai mamuli o ke ko ho ana o ka Aoao Kuokoa, alaila, e pono no na kanaka e koho me kekahi o keia mau aoao e ku nei, Demokarata, a Republika. No’u iho, ke koi aku nei au ia oukou e koho ma ka Aoao Demokarata, aole no ko’u Demokarata ana, aka, no ko’u manao ana oia ka aoao e hana mai ana i kou makemake e ke kanaka Hawaii.
Alaila, ina kakou e i ana o ka manao nui o keia kalai manao ana, oia hoi, ua like ka manao aloha o na Alakai o ka Aoao Repubalika me ka Aoao Demokarata no na kanaka Hawaii, a e manao ia hoi, e loaa ana mailoko mai o keia mau aoao, he mau kanaka kupono i oi ae mamua o ka Aoao Kuokoa, alaila, heaha ka hopena i na kanaka Hawaii e komo ana a pau ma kekahi o keia mau aoao.
Ke manao nei au he hookahi wale no mea e loaa mai ana mamuli o keia lokahi ana ma ka aoao e koho ai, oia hoi, e lilo ana ka lawelawe aupuni ana maloko o ka lima o na kanaka Hawaii. Aole e hiki ia’u ke ike pehea la e loaa ai na pomaikai i na kanaka Hawaii mamuli o ko lakou koho ana ma ka Aoao Kuokoa a loaa ole ma ko lakou lokahi ana a koho ma kekahi o keia mau aoao elua. Ina e lokahi ana na kanaka Hawaii, a koho ma ka Aoao Demokarata, e oi loa aku ana ko lakou mau balota i ko na haole Demokarata, a ke manao nei no hoi au, e oi aku ana no ia mau balota i ko na haole Repubalika. Nolaila, ma keia lokahi ana, e lilo ana ke alakai ana mana ano a pau i na kanaka Hawaii, ke koho ana i na kanaka alakai me ka hooopau ana i na poe e kue mai ana i ka pono o na kanaka Hawaii.
Me ka manao akahele ana, ke manao nei au e loaa no na pomaikai ma ka hui ana me kekahi o keia mau aoao elua i oi ae hoi mamua o na pomaikai e loaa mai ana ma ka huli ana ma ka Aoao Kuokoa. Ina no i oi ae ka naauao o na alakai o ka Aoao Kuokoa mamua o na alakai o na aoao ae la elua, aia no nae he mau mea nui e @a no ka pono o na kanaka Hawaii, e loaa ana ko lakou hooko ia ana ma ke komo ana ma kekahi o keia mau aoao elua, a e loaa ole ana hoi, @@@ e k@ na kanaka Hawaii ma ka Aoao Kuokoa.
O ke ku kaokoa ana ae o kakou ma kekahi aoao like ole me na aoao kalaiaina o Amerika, aole ia he mau hana hewa wale no, aka, he mau hana ia e loaa mai ana ia kakou he mau popilikia, no ke kumu, ina kakou e hoouna ana i elele i ka Ahaolelo i Wasinetona i komo ole hoi ma ka Aoao Demokarata a Repubalika paha, aole loaa ia Hawaii ua kokua ia ana mai. O ka elele oia ano, aole e ike ia mai ana; aole no hoi e loaa ana ka mana a me ka pono, no ke noi ana aku, a me ka haawi ia ana mai o na pono mai kela mau aoao a@ elua. E pono na kanaka e ike o na pomaikai e loaa mai ana ma na lawelawe kalaiaina ana a ka elele he mau mea mea ia e loaa mai ana mamuli o ka manao ana e loaa aku ana no he mau mea mai iaia aku. He maa mau i na kanaka lawelawe aupuni ke kokua ana o kekahi i kekahi mamuli o “Ko’u wa’uwa’u ana i kou kua, ina oe e wa’uwa’u mai ana i ko’u.” O ka elele mai Hawaii mai i komo ole aku ma kekahi o na aoao kalai aupuni nui o Amerika, aole i loaa iaia ke kuleana e noi aku e kokua ia mai, mai kekahi mai o keia mau aoao. Ina oia e huli aku ana i mau kokua ana mai ka Aoao Repubalika mai e hoole ia mai ana no, no ka mea, aole oe he Repubalika. Ina oe e noi aku ana ma ka Aoao Demokarata e hoole ia mai ana no, no ka mea, aole oe he Demokarata. He elele oe i loaa ole kou papa, aole hoi e loaa ana ka mea nana e wa’uwa’u mai i kou kua, no ka mea, aole e hiki ia oe ke wa’uwa’u nou iho. E hoao ana kela elele keia elele e hana i ka pono o kona auna iho, aole e loaa ana ia oe ia mau pono ina aole oe me ia auna. Alaila heaha na pomaikai e loaa mai ana ia oe e Hawaii ma o kou elele ina he kanaka i komo ole me ka poe Demokarata a poe Repubalika paha. Aole oe e kue aku ana, aole no hoi oe e kokua ana i ka mana aupuni. He mau manao kalai manao waiwai ole keia ka ho ao ana e hoouna i kanaka i komo ole ma kekahi o keia mau aoao elua. E loaa no iaia na pomaikai he nui ina oia he Demokarata a Repubalika paha.
O ka manao ana e loaa no na pomaikai me ke komo ole ana me kekahi o keia mau aoao he mau manao ia no ka hohe wale a ake ole e hana i ka mea pololei, he mau mea makemake ole ia keia o na kanaka Amerika a me na kanaka o ka Hale Ahaolelo.
Ma ka po Poakahi nei, ua hopu ia iho e Hope Ilamuku Chillingworth he poe pake p@hi @piuma ma ke alanui Liliha, mahope hoi o ka wawahi ia ana o ka puka me na koi e na m@@ai.
NO KA HOOKO ANA I KE KAUOHA
E hoomaka ana ma keia pule iho, e hooko aku ai o William Haywood ma kana apana hana nui i waiho ia mai la e kona aupuni, ola hoi, ka hoopaa ana i ka inoa, ke pai ana i ke kii, a me ka haawi ana aku i na palapala hooiaio i na pake a pau, mai na kane, wahine a me na kamalii e noho ana maloko o keia mau paemoku. O ke kumu o keia hana i hoea mai ai, mamuli no ia o ke kauoha ana e ke kanawai e papa loa ana i ke komo hou ana mai o na pake ma keia mau paemoku. Ua manaoia o ka nui o na pake e noho nei ma keia mau pemoku he 23,000.
PAKELE KA MOKUPEA EUTERPE
Ma ka hora 6 o ke ahiahi Poalua nei, i hoea mai ai ka mokupea poino Euterpe i keia awa malalo o ke kolo ana mai a ka Fearless. Ua i@ keia mokupea ma na kunau mawaho mai o ke awa o Kahului ma ka hora 9 o ke kakahiaka La Pule nei, i ka wa o ka moku e holo ana me kona mau pea a pau i piha pono ia i ka makani
Ua hoea koke aku ka Mokolii no ka haawi ana i na kokua, aka, mamuli o ka lawa ole o kona enekini mahu me ka ikaika, ua hiki ole iaia ke hoopakele i ka Euterpe, a holo mai la oia e hoike i keia awa no keia ulia poino i halawai me ia moku. Ua hoea mai ka Mokolii ma ka hora 4 o ka wanaao Poakahi nei, a mahope o kekahi mau kuka i hana i mawaena o ka Fearless a me ka malama moku o ka moku poino, ua ae aku ke kapena o ka Fearless no ka holo ana aku a haawi i na kokua. Ma ia kakahiaka no, hora 9, i haalele iho ai ka moku kolo Fearless ia Honolulu nei, a hoea aku la i kahi o ka moku poino e ulupa ia ana e ke kai ma hora 5 o ia ahiahi. He hapalua hora mahope, ua hoomakaia ka huki ana i ka moku poino no kahi hohonu mai kahi aku ana i @@ai, a ma ka hora 3 o ka wanaao Poalua ua loaa iho ia ka lanakila i ka Fearless a lawe mai la i ka moku poino no ke@a awa no ka nana ana i ka nui o kona mau wahi i poino. Ua haalele aku ka Euterpe ia Nu Kakela he 6@ la i hala ae nei @e ka piha nanahu no Kahului. He moku hao oia nona ke kaumaha @ 11197 @ona.
Ua hoea mai la mai Kapalakiko mai ka mokuahi Frederica ma kela Poalima aku nei. E lawe ana oia he 400 lio no na @@alikoa ma Manila.
Ma ka Poakahi nei i wehe ia ae ai ke kula o na haumana o Kahehana ma ka hale hoahu ukana o Aala. E kula ana lakou malaila a hiki i ka pau ana o ko lakou halekula hou ma ke kahua kahiko o ka halekula Kahehana.