Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 31, 4 ʻAukake 1900 — Page 7
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | In Loving Memory of My Father |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 4, 1900 7
HE KAAO HAWAII
NO
HAINAKOLO
Ka Ui Nohea o Waipio. Ke kai
kamohine Nana i Wawahi i na
@ o Kuaiheiani a Haule
Kona Kapu Ihiihi.
I ka hala ana o na malama ehiku mai ka wa a Lonokaiolohia i olelo ai no keia kaua huliamahi, a ua makaukau no ka lakou apana hana a lakou i upu ai no ke poi pu ana ia Keap;omp me ka ike ole, nolaila, o lakou no ka mana nui no ia mea.
A he mau la i hala ae nei ua hiki hou aku au malaila no ke ano o ka lakou hana no kakou, nolaila, ua ike au me ko'u mau maka i na hana, a elike me ka'u i hai mua ai ia oukou ua ikaika, ua mana maoli no.
Aka, o kekahi alii kane, ua ku mai oia a pane imua o lakou, ina o keia inoa e makau ia nei, a weli ia hoi, oia ko kakou hoa paio ma keia huakai e pau loa ana kakou i ka luku ia aohe ahailono, no ka mea, i na e hui ia na kanaka o na aupuni ekolu, aole e loaa ka nui o ko i ala mau kanaka, noalila, e noonoo ka kou mai pulale.
I ka lohe ana o ke aliiwahine i keia mau olelo, ua piha loa oia i ka inaina no keia mau olelo.
Ua pane aku ke aliiwahine i ke alii kane, ina ua makau oe no kela inoa i komo ole i ka kakou apana hana, nolaila, e noho oe a me kou lahui, aka, i hoi mai maua me ka lanakila, e luku ia oe a me kou lahui.
I ka pau ana o na olelo a ke aliiwahine. Ua pane mai ke aliikane, nani ia ua hoole mai oe i ka'u olelo kaua ia oe, nolaila, ke hai nei au imua ou a me ka lahui e hele pu ana me olia, aohe lana o ko'u manao, e hoi kino mai ana olua. no ka mea, ua ike au a me kou lahui i na hana kamahao a ua ioa la a'u hoike nei ia oe no keia olelo a'u, he imo ana na ka maka ua nalo olua a me ko olua lahui, nolaila, aohe a'u olelo i koe o ke kali wale aku no i ko olua hopena, a oia na olelo a Lonokaiolohia i lohe ai mai kekahi alii makemake no ka hooili kaua ia Keaolino.
A ma keia kaua ana ua lanakila o Lonokaiolonia maluna o kona mau enemi, aohe ahailono ma ia luku ana, nolaila, i ka lohe ana o ke alii i hoole ai ua pau loa i ka luku ia ko lakou aoao, manao iho la oia no ka hopena, no ka mea, oia ka mea i olelo imua o lakou i make hoi paha iaia i ka uuku. eia mai ka nui ka mea nana e pani o Keaolima nalo.
Ma keia mau olelo a ua alii nei. ua mahalo no Lonokaiolohia no kona ike mua o keia alii i ka make e hiki ana imua o lakou, nolaila, ua palekana oia me koua lahuikanaka, aka, na keia mau olelo mua ana no Kaeolino, ua lilo oia a me kona aupuni no Lonokaiolohia, a ua ae no ua alii nei e noho aku malalo o Lonokaiolohia, aole oia i hoole no keia olelo a Lonokaiolohia, a ua malama oia a me kona lahui i ka maluhia.
O ka inoa o keia aliiwahine o ka papaku o lalo oia o Kaohiulaikekai ka mea i aa mai e kaua me Lonokaiolohia, no kona hanu hope loa a me kona kokoolua ke aliikane.
Aka, maanei ua akena no o Lonokaiolohia no ka ikaika a me ka mana ma ka lawelawe kaua ana kohu keikikane ma na ano a pau, a me ka hooko ana i kona mau iini ua haule oia a nalowale loa, wahi a Lonokaiolohia.
A naamei ua pau ko kakou ka mailio ana no ke alii a me kana mau hana, nolaila, e kamailio ana kakou no na aupuni he umi, a Lonokaiolohia i hele makaikai ai me na hana a ia mau aupuni no Keao lino, elike me na helu i hala, a e ike no kakou i na hopena o lakou ke pono ia kuka ana o lakou e loaa no he hoaaloha no Lonokaiolohia a i ole pela elike me kela mau aupuni.
I ka lohe ana o na aupuni hui i ka make ana o Kaonohiulaikekai ua make oia i ka inoa weli nui ia e na aupuni hui.
A ma keia hui ana ua like ole na manao o ua mau aupuni hui nei Ua olelo kekahi poe aole pono ka kou no Keaolino e hele aku e kaua iaia, no ka mea, aia ka mana i oi malaila, a he inoa i weli ia, nolaila, e hoopau kakou i na manao koi kaua o kakou.
Alua, ua olelo ae kekahi hapa e kaua no, a o ka mea e lanakila nona ka aina, a no ka like ole o na manao o na moi.
He maikai no ke ola kono o Kalani Aimoku.
E lawe nui i KE ALOHA AINA, i ike mau i na uuhou e pili ana i ke kaua ma Kina.
He 113 ka nei o na make o ke kulanakauhale nei, no ka mahina o Iulai i hala aku la.
Ua olelo ia ae e waiho aku ana kekah Pake opio o keia kulanakauhale i na aupuni o Beritania a me Amerika he noi no ka ae ia ana i kiu no na koa lahui e ha kaka mai la ma Kina.
O kopala E Mabey, o ka regimana Somerset Elua o Beritania Nui, ua hoeha ia oia ma ke kaua ma Colepso, me na Boa. Ua ku oia i ka poka ma kona mau loma Pakahi, elua ma kona poo o ka elima ma kona manamana nui, a o ka eono ma kona wawae. He eha o na pule i waiho ai maloko o ka haukipila ma ka muliwai Mooi, ua loaa iaia ka palekane, a aia oia ke hoi hou la no ke kahua kaua no ka hakaka hou ana me na Boa @ai no ka makau ole.
HE MOOLELO WALOHIA
NO
ALANADELA
Ka Wahine Hoopahaonao o ka Aahu
Keokeo.
A I OLE
Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke
Kulu Aumoe.
Na keia hooneleia ana o Alanade la me ka mea ana i aloha ai i hoala loa ae iaia mai kona hiamoe ae me ka hapapa hou aku hoi i kalii a kana Walata i moe ai i na hora mamua iho.
A i ka maopoop ana o ui nei aole io no kana mea i aloha ai mala ila ua komo koke mai la na manao hopohopo iloko ona no ka leo ana i lohe koliuliu ai i na sekona mamua iho ai, a oia kana i puana ae ai me na waimaka o ka ehaeha e hiolo makawalu ana.
He mea oiaio, aole oe e kuu aloha maloko nei o keia rumi, aka, aia oe iloko o ka poholima o kou mau enemi, a e loaa ana ia oe he hopena weliweli o ka make, aka, ma kou wahi uae e haule make ai owau pu no kekahi.
I ka hooki ana iho o ua Alanakela nei i kona leo, aia hoi, ua hoopuanuanu ia mai la kona mau aa koko me ka holo puni ana o ka li'a maoele i ka lohe ana aku i kekahi mau haluku kapuai wawae mawaho o kahi pupuhale, i panai koke ia mai e kekahi mau leo piha inaina e hauwalaau ana, a mawaena oia mau leo ikuwa piha inaina i lohe maopopo aku ai oia i ka leo o kana Walata aloha.
Aka, no na minute pokole wale no nae keia hauwawa ana mai o na leo mawaho o ua wahi pupuhale nei ua hoalii hou mai la ka meha, a no kekahi manawa kona kali ana, aole nae kana Walata i hoi mai. A ia wa no i haupu koke ae ai oia ua poino kana ipo aloha.
Nalaila, me na haawaina ehaeah mai na palapu e kau ana maluna ona ua ala ae la oia mailoko ae o kona wahi moe, a hookolo aku la ma kahi, ana i lohe ai i na leo hawalaau.
A no kekahi mau minute kona hapapa hele ana i kona alahele ua hoea loa aku la oia mawaho o ka pupu hale. Nana koke aku la oia me ka iini ana e ike aku i keia poe punwai eleele o ka po a i ole o ka lohe aku i ko lakou leo i ka pae mai, aka, ua hooneleia mai nae oia ma na ano a pau. Na ia mea i hooniho mai iaia me ke kaumaha.
A i ka hoonelela ana mai o Alanadela me kana mau mea i upu ai ua hookupouliia ae la oloko o kona puuwai me ke aloha no kana Walata, a iloko o keia wa no i haupu ae ai oia e kanea aku i na koa no ka huli ana aku i kana mea i aloha ai.
Nolaila, me ka hoohakalia ole lalau iho la oia i kana ulili a haawi aku la i kekahi loe kahea maloko o ka ulili i maa hoi iwaena o na pualikoa i ka wa e hoea mai ai o na enemi.
A he mea oiaio, i ka hookuu ana iho o ka leo kahea o ka ulili a ua Alanadela nei, aia hoi, ua ikeia aku la kekahi kaoo kanaka nui e holo pololei mai ana no kahi a ka ulili i kani kapalili aku ai, i lako pono me na mea kaua.
I ko lakou hiki ana mai e ike mai la he kino wahine keia e ku aku nei, ua piha iho la lakou me ka hoonaukiuki no ko lakou hoala ia ana, a oia ka kekahi o lakou i ninau mai ai me ke okalakala.
Heaha kou makemake e keia wahi wahine o ka hoala ana ae nei i ko makou hiamoe, aole anei ou hopohopo he hoopai koikoi ke loaa ana ia oe no kau mau hana hoopunipuni.
E noho malie, wahi a Alanadela i pane aku ai me ka leo piha inaina, a mai pane hou mai oe ia'u i kekahi huaolelo hookano, no ka mea, owau no keia o Alanadela ka moiwahine o Italia, a o ka mea e pane kikoola e kauoha koke aku no au e lawe ia kona ola me ka haawi ole ia i manawa nona e mihi ai.
A maanei i hamau iho ai na mea a pau, no ka mea, ua kau mai la ka weli i na koa a pau i ka ike ana ae o ko lakou moiwahine ka ka mea nana keia leo kahea.
Iloko o keia wa i oili mai ai o Lihano mailoko o ke aluka o na koa a hele pololea mai la no kahi a Alanadela e ku ana, mahope o ko na kukuli ana ua ninau aku la oia me ka leo pihoihoi.
E ola mau loa ka moiwahine, a e hoike mai heaha ka manao nui o ke kahea ana i kona mau kanaka?
LAHA KA MA'I FIVA TAIFUDA
MA KAPIOLANI HOME.
Ua loaa mai la na hoike ana ua puka ae la ka ma'i fiva taifuda me ka ikaika ma ka home Kapiolani, ma ka pa hoomalu o Kalihi. O keia ka home i hookaawale ia no na kaikamahine ma'i ole a na poe i hoohia me na haawina luuluu a ka ma'i lepera e nono mai la ma ke kahua ma'i o Molokai, a he 21 ka nui o na opio wahine e noho nei malaila, malalo o ka malama ana a ekolu mau kaikamahine Virigini Katolika.
He elima mau kaikamahine e waiho nei iloko o ke kulana kupilikii loa aka hoomailo ana a ka ma'i fiva taifuda, a he hookahi hoi i make nona ka inoa o aiwa la o kona waiho ma'i ana me ka hooikaika ana o na kauka aupuni a loaa iaia ka maha, aka, na kikoo mai la nee ka lima o ka make a lawe aku la i kona hana makamae, ma kala 31 o Iulai, a ua kanu ia oia ma ka ilima o Koula, ma ka Poakolu mai. Ua hanau ia oia ma Kalaupapa, Molokai mai ka puhaka mai o kekahi mau makua ma'i a ua hoihoi la mai eia no Honolulu nei ma kekahi wa i hala ae nei. He ewalu ka mai o kona mau makahiki.
Ma ka halawai ana a ka Papa Ola ma ka Poaha nei, na hooholoia e hookaawale ia na keiki mai keia home aku, oiai, ua hoomaopopo ia ua kupono olu ia wahi no ka noho ana. Ua hooana ia aku he wahine lawelawe no ka malama ana i na poe ma'i e ke aupuni.