Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 20, 19 Mei 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA POAONO, MEI 19, 1900

 

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE

Luna Hoohana.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU ….. MEI 19, 1900

 

            He maikai no ke ola o Kalani Aimoku e noho mai la ma Wasinetona, a ma ka la 6 o Iune ae nei i manao ia ai e hehi hou ai Kona mau kapu alii i ke one hanau nei. O ka makou e kalokalo ae nei, na ke Akua e kiai malie Iaia a hiki i ka pae maalahi ana mai i Kona aina aloha nei.

 

            HE keu a ka maloohaha o ka halawai a ka aoao Repubalika i malama ae ai ma ana apana like ole o keia mokupuni ma ka po Poalima iho nei, a i ahona i na oe no o ka auna hoohui aina, a ma kekahi mau apana ua hoopanee ia ka halawai ana ma o ka nuku loa o na poe i hiki ae. He hoike maopopo ana mai no keia i ke ohohia oleia o keia aoao kalaiaina.

 

            EIA kekahi mau nupepa ke paipai mai nei i ka Lahui Hawaii, e huli a kakoo i ka aoao Repubalika, a o ka makou ma ia wahi, e hoomanawanui no e ka lahui, e kali malie, no ka mea, he nui loa ka manawa i koe a hiki i ka wa e mai ai o ke kau koho balota

 

            IWAENA o na poe e hooikaika nui nei i ke kukulu ana i ka aoao Demokarata, o Kauka Makalu kekahi, ka haole i olelo ia aku e na poe o keia kulanakauhale, "ka makuakane o ka hoohui aina," he haole hoi i hooikaika hoomau no ka hoohui ana i ko kakou mau paemoku aloha ma Amerika Huipuia.

 

            O KEIA aoao Demokarata, aole ia na ka poe aloha aina, aka, na ka poe no o ka aoao kaili aina, nolaila, e hookaakaa i ko kakou mau maka a ku mamao mai mai ka launa pu ana aku me lakou.

 

            HE elua mau kuhina e haalele iho ana i ko laua noho paaua ana no ke aupuni oia o Mott Smith Kuhina o ko na Aina E, a me Alexander Young, Kuhina Kalaina, ma ka la 15 ae nei o Iune. Ke ike ia aku nei ke kulanalana o na luna aupuni o ke aupuni Repubalika Hawaii i keia mau la. No ka mea, ke hookokoke mai nei ka la o kekahi poe o lakou e lalau iho i ko lakou mau papale a haalele iho i ko lakou mau keena, no ka wa mau loa. Aloha no lakou.

 

            HE mea makehewa ia makou ka hoao ana e hookikina wale aku i ka lahui e hele i ka halawai Demokarata e wehe ia ana i keia ahiahi ma ka Progress Hall. Aia no ia i ko lakou manao, no ka mea, o ka poe nana e alakai ana i na halawai la, aole ia i maopopo ia makou he poe aloha aina kahi iloko olaila, o hiki i ka makou nupepa "KE ALOHA AINA" ke kakoo aku ma ka paipai nui ana i na kanaka a pau e hele. Aka, o ka makou i hoomaopopo wale iho ai, o kekahi poe no keia o ka Repubalika e poholalo mai nei ma keia Demokarata. Nolaila aohe a makou mea e kamailio ai no ia mea, o alakai hewa ia auanei na kanaka Hawaii e ka makou nupepa. Ua hi-ki, hana nui ia no ko oukou hoihoi.

 

            MAWAENA o na apana i hoopanee ae ma ka po Poalima nei, Mei 11, no ka uuku loa o na poe i hiki ae i ka halawai, o ka mahele ewalu o ka Apana Elima, e noho lunahoomalu ia ana no ka manawa e Kale Aki kekahi i ku wale ka huila aohe wai e niniu ai. E malama ia ana he halawai eia keonimana ma keia mua aku ma kona home no ka hoao hou ana e hoohuli mai i na kanaka e komo aku iloko o kona aoao kalaiaina.

 

AOHE MAU UKU AUHAU.

 

            Ma ka makou nana ana iho i na olelo o ka Pauku 60 o ka bila teritori o Hawaii nei i hooholo ia mai la, ua ike iho la makou aohe io no he mau hoike e pili ana no ka uku mua ana i ka auhau mamua o ke koho balota ana a he pomaikai nui hoi keia i loaa mai la i na Hawaii, a penei ka hoakaka ana a ka Pauku 60 no na poe koho:

            Ekahi - I kane makaainana oia no Amerika Huipuia.

            Elua - I noho maloko o ke Teritori aole emi malalo o hookahi makahiki mamua aku, a e noho ana hoi iloko o ka apana koho ana i hoopaa ai i kona inoa aole e emi malalo o ekolu mahina mamua aku o ka manawa ana i haawi ai i kona inoa no ka hoopaa ana.

            Ekolu - I hiki aku na makahiki i ka iwakalua-kumamakahi.

            Eha - Mamua ae o koho maa mau, ma ia wa elike me ke kuhikuhi ana a ke kanawai, e hoopaa oia i kona inoa he mea koho no na lunamakaainana no kona apana.

            Elima - I hiki ke olelo, heluhelu, a me kakau i ka olelo Enelani a olelo Hawaii.

 

AOLE I APONO O KAMIKA ME HAKAWELA.

 

            Wasinetona, D.C., Apr. 28. Ua lawe ia aku la ka bila aupuni Hawaii i keia kakahiaka no ke kakauinoa ana mai o ka Peresidena. Ua hoike mai ka Peresidena he hoaloha oia no keia kumuhana, a e kakauinoa koke ana oia, o ka hakalia wale no i ike ia no ka nana ana o ka Loio Kuhina.

            Ua olelo ae o Senatoa Cullom, ka mea iaia ka bila, i kou mea kakau i keia la, ua apono loa oia i ke kumuhana i hooholo ia iho nei, oiai no nae, he nui na hoololiloli i hana ia mai ke kulana maoli mai o ka bila. He manao io kona e apono mai ana ka hapanui o na kanaka o hawaii, a e haawi ana hoi i kulana aupuni maikai a hiki i ko lakou ae ia ana aku i mokuaina.

            Ua kokoke a aneane pau loa na Hawaii maanei i ka apono i keia kanawai hou, koe wale no o Kamika a me Hakawela, a ua hoomau no hoi laua i ke kue ana i na hoololiloli hoomaemae he lehulehu wale. Ua loaa keia mau hoololiloli ma o ka hooikaika o Konela G.F. Little, ka mea i hookokoke loa aku i na hoa o ka Ahaolelo mamua o kekahi mau hoa Hawaii i hoea mai i anei i keia kau. Ma ka hooikaika ana a Konela Little ua hoololi ia iho la ka pauku 4 o ka bila, ma ke ano e haawi ana i na kulana makaainana, i na makaainana Amerika i noho ma ia mau mokupuni ma ka la 12 o Augate, 1899. Ua loaa pu iaia na apono ia ana o keia mau hoololi malalo iho nei.

            Na na hale pakahi o ka Ahaolelo e hoomaopopo i ke kulana o kona mau hoa ponoi iho.

            E haawi ana i na Senatoa a me na Lunamakaainana i ka mana no ke koho balota ana maloko o ka apana o lakou i koho ia ai.

            Ka hoopau ana i na manao uku auhau i wahi e loaa ai ka mana koho.

            Ka hoopau loa ana i ke ana waiwai no na poe e hookupa ana.

            Ka manao aole he mea e ahewa ia no ka hewa karaima koe wale no ma ka hooholo ia ana e ka hapanui.

            Ke kohoia ana o na Lunakanawai e ka Peresidena, aole hoi na ke Kiaaina.

            Ka hoololi ana i ka manawa o na Lunakanawai mai ka noho ana a pau ke ola, a ka manawa i kaupalena ia.

            Ke kukulu ana i aha kiure nui.

            Ka manao no ke koho ana i kakauolelo a me ona mea hoike na ka lunakanawai teritori.

            Ka manao e haawi ana e hooko ia keia kumuhana maloko o kanaha kumamalima la, mahope o kona holo ana, aole hoi ma ka la 4 o Iulai.

            Hoololi no ke kaupale ana aku i ka hoopaahao ia ana o na poe i uku ole i ka auhau.

            Me ka loaa ana o ka hoohiki Amerika i na mokupea Hoku o Farani, Euterpe, Hoku o Rusia, Falls of Clyde a me Wilscott.

            Ua aneane e pau loa keia mau hoololi i ke kue ia e Hakawela ma, aka, aole nae he hoolohe ia aku.

 

HAULE ILOKO O KE KAI A NALOWALE LOA.

 

            Ma ka huli hoi ana mai la a ka mokuahi Kinau ma ka auina la Poaono nei mai kona mau awa maa mau mai, ua lawe mai la oia he hoike no ka haule ana a nalowale loa iloko o ke kai, kekahi o kona mau ohua oneki. He Iapana nona ka inoa o Tanaka ka mea i halawai iho la me keia ulia poino ma ka hora 11 oia kakahiaka Poaono, i ka wa o ka moku e holo ana me ka ikaika.

            I ka wa i paa ai ka holo o ka moku, ua kaawale loa oia mai ke Kinau aku. Ua hookuu koke ia he waapa no ka holo ana aku e hoopakele iaia, aka, mamuli nae o ka ikaika o ka makani e pa ana ua hulipu iho la ua waapa nei a pau aku la na poe oluna i ka haule iloko o ke kai.

            Ua hookuu hou ia he waapa no ka hoopakele ana ia lakou. A mamua ae o ka hiki ana i ka waapa ke holo aku e hoopakele i ko Iapana, ua nalowale aku la oia mai ka ike hou ia ana aku.

            Ua olelo ia ae he Iapana kuonoono oia, a ua hoi pu aku hoi oia no lalo o ka hohonu o ka moana me kekahi huina dala mahuahua i hoopaa ia ma kona poli.

            He kanakolu ka nui o kona mau makahiki, a mai ka mahiko mai oia o ka Union Mill, ma Kohala, i kau mai ai, ma kona alahele e huli hoi ana no kona aina hanau. O kona mau lako a pau i hele pu mai ai, eia ia ke malama ia nei e ka oihana makai.

 

            E haalele loa ana o Kuhina Kalaiaina Young i ka lawelawe hou ana i kekahi oihana aupuni mahope o ka pau ana o kona keena ma ka la 14 ae nei o Iune.

            Eia o Kauka A@@, ke hoomau nei i ka lawelawe ana i ka oihana lapaau nona ponoi iho, aole hoi e like me na hauwawa i lohe ia ae he kauka oia no ka Papa Ola. He 12 ka nui o kona mau makahiki maanei, a ua makemake hoi oia i kona mau hoaloha e kipa hou aku imua ona. E loaa no oia ma ke alanui Ewa, a he oluolu hoi ua launa kamailio ana me na Hawaii.