Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 15, 14 ʻApelila 1900 — E NA ALOHA AINA E MALIU MAI. [ARTICLE]

E NA ALOHA AINA E MALIU MAI.

Ma Ka Lahui Hawaii o Aperila 7 i ike iho ai makou i ka ke hoa mau manao hoolalelale i ko lakou poe o ka auna "Hoohui aina" nona ke poo e kau kehakeha ana penei: I HUI KALAI AINA NO NA HAWAII. No makou iho, aohe a makou mea e nema aku ai i ke hoa, oiai, o kona kuleana no ia e kalahea e mai nei i ko lakou poe oia auna hookahi, e ala ae a kukulu i mau "Hui Kalaiaina" na lakou o keia mua iho ma kela pea keia pea o ka aina; (malia paha he "Hui Repubalika" ka lakou e manao nei e kukulu) oiai, ma Amerika, he elua wale no mau aoao kalaiaina i ike nui ia, oia na Repubalika (aoao aupuni) ame na Demokarata (aoao kue elike me makou nei.) Ina oia na ano hui a ke hoa e manao nei e kukulu i waena o kakou nei e ka lahui, aohe no ia he mea hewa. Alaila, eia hoi ka kakou e ninau hooheno iho, owai ka poe kupono e lilo no ka Hui Repubalika, a owai hoi ke lilo no ka Hui Demokarata? Ua akaka loa keia ia kakou, aohe ia he mea pohihihi, oiai, he elua no o kakou aoao kalaiaina e ku nei i keia wa, oia ka poe "hoohuiaina" ame ka poe "aloha aina.'' Ma ko ka poe aloha aina aoao, ke olelo nei no KE ALOHA AINA, aole lakou i nele i na kanaka kupono e noho mai la ma kela pea keia pea o ka aina, he poe i ike maoli ia ko lakou kupaa me ka hoomanawanui iloko o keia mau makahiki loihi me ko lakou ake ole i na pomaikai pilikino iho, a me na hanohano like ole i ahele ia mai ia lakou; a o na poe oia ano, aole no auanei e nele ko lakou kupaa ke hiki i kahi o ka hana. No makou iho, ua maopopo no ia makou ka makou mea e kamailio nei, a e alakai nei i ko makou poe. Me he mea la he hana naauao loa ke kali malie ana a puka pono mai ke kino o ka olelo hooholo hope loa a Amerika no Hawaii nei, (oia hoi kela bila kanawai e hana ia mai la) alaila, kohu ka hapai ana ae i na hana o keia ano. E nana mai kakou, i ke ao iho nei no na nupepa a ka poe naauao o Honolulu nei iloko aku nei o kela makahiki i hala; e hele na poe Hawaii a pau e lawe koke i ka hoohiki, mai kali mai ulolohi e wiki o hala auanei ka manawa, o loaa ole ka mana koho ia oukou e ka lahui, e eleu mai; a heaha ka mea i ike ia mahope olaila? Eia, he "hokahoka inu waikai," iloko no oia mau la

a na nupepa a ua poe naauao nei e ao ana e hoolalelale ana ia kakou ka lahui, aia hoi he anapu ana na ka uwila mai ka hinina mai, a lohea aku la he leo i ka pae ana mai: E! Uoki!! Waiho malie, aohe o oukou kuleana a wahi lihi ilaila; aia ka ka pupuahulu la. Nolaila, e na aloha aina a pau, mai pupuahulu a hoopioo wale ia oukou i keia wa ma ke komo pu ana e hoolala e mai i mau hui hou, malia he mea maikai io no paha ia no kakou ma keia mua aku, aka, e kali iki hoi, e hoomanawanui malie mai no hoi oukou pela; eia no makou ke ku kiai nei i na wa a pau, a na makou no kakou e hoolalelale aku alaila, hookahi ko kakou eleu like ana, oiai, ke paulele nei no makou iloko o ka lokahi o ka poe aloha aina mai Hawaii a Kauai e loaa ana no he lanakila oikelakela. Aohe keia he hana nui ia lakou, he mea hiki wale no ia ke eleu ia i ka wa pokole i na e hiki mai ana he wa no keia hana i manaoia, oiai no, e mau ana ka lokahi a me ka pumehana o ke aloha iloko o ko lakou mau puuwai no ka aina hanau a me ke'lii. No na inoa a Ka Lahui Hawaii i hoopuka ae nei. Ua hiki no, oiai, o ka hoonee ana no ia o na iliili o kana papa konane, na oukou no nae ia e wae a kaupaona no oukou iho e ka poe aloha aina. Ma kahi o na olelo palaualelo a ka poe kokua aihue aina e i ana, no na manao kali wale o ka lahui Hawaii i ka M. H. 1894 i ka wa i kahea ia ai ka lahui e koho i mau elele hana kumu kanawai, ka mea ka ia nana i hoopilikia loa i ke kulana o ka lahui Hawaii i na makahiki eono i hala aku la, a aohe he mea pono i ka lahui Hawaii ke uhai hou malalo oia mau ano alakai ana i keia wa. E ka poe aloha aina, o keia anei ke kumu nui o ko kakou pilikia ana? Aole nele e puana like mai ana no ka lahui mai o a o, aole! hookahi kumu nana i hookomo i ka lahui iloko o ka pilikia nui a hiki i keia la, oia no ka hookahuli ia ana o ke Aupuni Moi e keia poe aihue, powa, puuwai eleele hilahila ole i ka M. H. 1893. Ua like ia me ka walenia o ke ku kuikele ilo- ko o ka puuwai o ka poe i ike maoli i ke aloha i ka aina, aole hoi i ke aloha i ke dala a me na waiwai e ae, oia wale iho la no ke kumu nui, e noho ana kakou me ia eha, me ka wahawaha i na hana a pau e lawelawe ia ana iloko oia mau la. A i ka wa i hoea mai ai o kela kahea koho elele hana kumu kanawai o 1894 mai, oiai ka lahui Hawaii a me ka Moiwahine ua

hookomo aku la i na hoopii kue no na hana i hana ia mai maluna o kakou, owai ka mea ulumahiehie ae no ia koho elele, oiai, e ake ana ka lahui Hawaii e hana ia mai ka pono a me ke kaulike e Amerika, i poholo pu iloko oia mau hana aihue aina me keia poe. Oia wale no ke kumu nui o ko kakou pilikia a hiki i keia wa e ike ia nei; hookahuli ia ke aupuni kumu a kukulu ia iho la keia mau ano aupuni lapuwale a kakou e ike nei. Ku ke Aupuni Kuikawa i kinohi loa, a no kona popopo, hiolo; ku hou keia Aupuni Repubalika Hawaii a lakou nei, kukulu nui iho nei iluna o ke kahuna one, nee ka ua mea ka makani, hao ka waikahe lilo i ka moana a pae hou i kula nei, ua lilo i opala piha-a o kahakai, oia keia a kakou e ike aku nei. Nolaila, e ka lahui aloha aina, hoomau no i ko oukou kulana mau ahiki i ka wa e pa-e aku ai ka leo o Hikihiki, alaila, hookahi no ko kakou eleu like ana i ka la koele a ka poe aloha aina. O ka makou kanaenae mau no keia ia kakou. E na aloha aina e maliu mai, a oia ka makou e puana ae nei i keia mau wahi hua mele, "E ke aloha e maliu mai, A ka makani e lauwili nei, Eia kakou la ua anu, I na kiheahea a ka noe."