Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 14, 7 ʻApelila 1900 — Page 4

ʻaoʻao PDF (618.06 KB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  with respect to joseph k. like, ke aloha aina

KE ALOHA AINA

4          KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 7, 1900.

--

Ke - Aloha - Aina

Hookamuia no ka

Pookai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa no ka Lahui Hawaii.

--

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE,

Luna Hoohoana.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

--

HONOLULU . . . . APR. 7, 1900

--

            HE keu oa ka makau ole on a hana powa me ka aihue e lawelawe ia nei i keia mau po, a na hoohahani loa aku no hoi na hana kolohe e na puka ihu o ka oihana makai, a ua kokua ikaika ia paha keia mau hana ino ma ka pouliuli o ke kualanakauhale nei i keia mau po me ka uwila ole.

--

            MA o ka ike ia ana o ka nui o na hana aihue a me ka powa e lawelawe ia nei maloko o keia kulanakauhale, eia ke ilamuku ke noonoo nei i ke kanoha ana aku i na makaikiu hanu mea pohihihi o Amerika Huipuia no ka lawe ana mai i anei e hanu i ka meheu o keia poe kolohe.  Oiai, eia ke manaoio loa ia nei na hoea mai la kekahi puali powa a akai loa mai Amerika mai.

--

            O KEIA mau hana lapuwale e lawelawe ia nei i keia mau po, he ao ikaika ana mai ia kakou e noho me ka makaala, a e waiho hoi i kakou mau wahi kenikeni ma kahi paa a maluhia loa, no ka mea, aole oe i ike i ka wa a ka aihue a me ka powa e kipa mai ai i kou home, a kaili i na hua ohaha o kou hou i kaha ai.  O keia ka makou e hoike e aku nei mamua o ka hoea io ana mai o ka poino.

--

            HE nawaliwali loa ke kulana o Alapaki Kauka e noho mai la ma Clifton Springs, ma Amerika Huipuia, kahi hoi ana i holo aku ai no ka imi ola ana, a e huli hoi mai ana oia no keia mau paemoku ma keia mua iho.  Ua waiho mai oia i kona kulana noho lunakanawai kiekie he mau mahina i hela ae nei, ke  kulana hoi ana i paa loihi ai mai ka wa mai o na aupuni Moi e ku ana, he kanaka hoi i hapai ia ae e na Moi ma ia wahi kiekie, aka, ua ala mai no nae oia a kue aku la ia lakou, me ka hahai aku mahope o ka meheu o ka pohai o kona mau hoa o ka auna hookahi.

--

            MA na olelo a Petiguru a me Kalaka, ua hoike maoli aku laua, aohe mea e ae nana i hookahuli i ke Aupuni Moi o Hawaii, aka, na Amerika Huipuia no.  Ua nui ko laua paio ikaika ana e loaa on a uku dala i ka Moiwahine, aka, mamuli no nae o ke kakaikahi loa o na kanaka i loaa na manao hoopono elike me ko laua ano, ua haule iho la no ka laua noi.

--

            UA koho ia ae la e Peresidena Dole he elima mau Komisina no ka Aha Koi Poho no ka hoolohe ana i na koi poho a na poe no lakou na waiwai i hoopoino ia e kela pauahi nui o ke taona o na pake, ma ka la 20 o Ianuari.  O na inoa o keia poe oia o J. A. Magoon, peresidena, A. F. Judd Jr., Geo. A. Davis, Lorrin Andrews a me A. N. Kepoikia.

--

            O NA hihia a keia aha e hoolohe ana, a e lawe mai ana hoi e noonoo, oia na waiwai maoli i hoopoino ia e ke ahi, aole hoi o na koi  poho no ka hoopoino ia ana o na moraki, hoolimalima, a i ole no ka hoonele ia ana aku i na aina, a i ole, ka poino o na oihana.  He mana ko keia aha elike me na aha kaapuni, ma ke kahea ana i na hoike, hoohiki ana, a i ole e hoopai no ka hoowahawaha eha, a pela aku.

--

            E LAWE ponoi mai kela a me keia kanaka nona ka waiwai i hoopoino ia e ke ahi, i kana koi poho ponoi, a no ka waiho ana aku i kana hoopii no na i lilo o ka hoolohe ia ana o kana koi.  He keu a ke kupanaha o keia auhau ana, aohe olelo ana in a e loaa io mai ana na koi a pau a keia poe e waiho aku ai, aka, o na poe e hoole ia mai ana ko lakou kuleana iloko o ka waiho ana o na koi poho ahi, o lakou ke oi loa aku ana ke poho a ua lilo ma'u wale hoi kela maumau dala i ka puahiohio.

--

E HOOMAU I KE KUPAA NO

KE ALOHA I KA AINA.

--

(Helu 6.)

(Hoomauia )

            12. Mamuli na mea maopopo maoli, ua hana hewa nui loa ke aupuni o Amerika, i ke aupu-Hawaii Ou e ka Moiwahine a me Kou lahui nawaliwali, ma ke komo maoli ana mai e kokua i ka hewa kipi a kela poe, (Kakina ma).

            13. Oiai, ke ikea maopopo ia nei i keia wa, ka nee mua ana o na hana kue a hoopilikia hoi a keia aupuni kipi, a ua ulolohi loa hoi ka olelo hooholo a me ka hana a Amerika, no ka hoopkaele ae ia kakou mai ka poino e kau koikoi nei maluna Ou a me Kou lahui.  A, owai ke Samaria nana e lalau iho i keia lahui i haule iloko o ka pilikia a ka powa, a hoopakele ae, oiai, e uwe mau nei i ka ehaeha iloko o na la he 429 i hala ae?

            14. A no keia mau mea a me na mea aku i koe he nui no.  Ke nonoi haahaa aku nei makou imua o Kou Kiekie me ka hilinai a paulele i Kau rula ana mai.  I ka leo Alii a pane mai, malaila aku makou.

            A eia ka leo uwe la!  I ka pau ana ae o keia malama o Maraki, A. D. 1893, i na aole ke aupuni o Amerika e hooko koke mai ana me ka eleu i Kau hoopii a me Kou lahui pu, no ke kue ana aku i keia poe kipi, a e hoihoi mai i ke Aupuni Moi me Oe, elike a oi ae mamua o Jan. 17, A. D. 1893, alaila, e waiho koke aku Oe i keia hana iloko o na lima o ke aupuni o Beritania Nui me Farani, na aupuni i hoopaa ia laua iho ma ka aelike ana i Nov. 28, 1843, e malama mai i ke Kuokoa o ke Aupuni Hawaii nei i aloha nui ia.

            A ke manzo io nei makou me ke kanalua ole, e lokahi ana no ka hapanui loa o Kou lahui ponoi, mamuli o keia manao e waiho ia aku nei.

            Na ke Akua Mana Loa e alakai ia Oe ma keia mea.

            E ola ka Moiwahine i ke Akua.

            O makou me ka haahaa loa,

            Hui Hawaii Aloha Aina o Hi-

                        lo, Mokupuni o Hawaii.

                                    Edward Kekoa,

                                                D. Keaakolo

                                                            Komite.

            Hilo, Mar. 24, 1894.

            O kela ae la ke kope o ka palapala hoakaka me ka nonoi a ka Hui Aloha Aina o Hilo, i heluhelu ia aku e ke komite imua o ka Moiwahine o Liliuokalani, i ka malama o Maraki, 18 4.  A o kahi pane waha pokole i haawi ia mai, ua hoike akku au ma ka helu elima ihala ae.

            A pau ia makahiki, heaha ka mea i loaa mai?  A i ka makahiki 1895 mai, heaha kai loaa mai ia kakou e ka lahui?  A hoea mai ka A. D. 1896 a hiki i koua nalo ana, heaha ka ka kakou i milimili iho ai?  O ka laau a Kekuaokalani.  I ka A D. 1897 mai hoi, heaha kai hana ia, a i loaa mai ia kakou e ka lahui?  Hoouna kakou i mau elele, ia J. K. Kaulia ma, nahele lakou, me ke kokuaia aku e ka lahui; ua lawe aku lakou i na Palapala Kue a kakou e ka lahui i ka hoohui aina, a me ka ka kakou noi kumu, e hoihoi mai i ke Aupuni Moi, a pela aku.

            Ua hana lakou a hoi mai, me ka manaolaua aku, a hana mai ana o Amerika i ka pono ame ka pololei no kakou, aole nae.  Hoike mai na elele, he ekolu hapaha o ka hana i pau i ka hauaia e lakou, a he hookahi hapaha i koo Hauoli ka manao, no ka mea, ua nui kahi i pau uuku koe, he hapaha wale no.

            Pau ka A. D. 1897, aohe a kakou mea i loaa mai, aua paha a minamina loa o Amerika ia hapaha na lakou.  A heaha ka ka kakou i koe e hana ai, a loaa mai ia hapaha, hui ae me ka ekolu hapaha i loaa i na elele mua, alaila, loaa mai i ko kakou pono kumu a kakou e koi nei?

            Hao ka Hui Kalaiaina e hoouna hou i elele i Wasinetona, e kii i ka hapana i koe, hoole hoi ke Aloha Aina, a kuahana mai la "mai haawi mai e ka lahui i hookahi keneta, a pela aku."

            Kahoho!  E pehu ana paha kela hapaha i koe, a oi loa aku i ka ekolu hapaha o ka hana i pau mua hoi i ka hana ia.

            Ae no hoi!  Ua pehu i keia wa, a pehea e maopopo ai na pehu?  Eia hoi ka mea ia mai nei la Heleluhe.  Aia a hoohiki aku ka lahui Hawaii e lilo i kupa no Amerika, alaila, loaa ka hapaha i koe aku i na elele mua a kakou e ka lahui.  Oia paha ka ke alii o na Hui Kalaiana e kuahaua aku nei la ia oukou, no ua hoohiki?  Aloha no.  "Kahuli aku kahuli mai, kahuli leiula lei akolea."

                        EDWARD KEKOA.

--

NAWALIWALI NA MAKAI O

PAAUHAU.

--

            Ua loaa mai la kekahi lono hoomakeaka e pili ana no ka nawaliwali o ka oihana makai o Paauhau, Hamakua, penei: Ma kela po Poaono aku nei, ua hooholo iho la ka puali makai no ka hopu ana i kekahi poe Iapana piliwaiwai, i ko lakou hoea ana aku ma kahi o ka piliwaiwai e hanaia ana, ua hopu aku la lakou he ewalu Iapana, na lako piliwaiwai a me na dala.  He ekolu o keia mau Iapana i hookuu ia mai ma ka bela o $8 pakahi me ka olelo aku e hoi ana lakou e kii i mau dala no na poe i koe.  Eia nae ka mea kupanaha i ko lakou huli hoi ana mai ua lawe mai la lakou he 200 Iapana a koi mai la.  1. E hookuu ia na lawehala. 2. E hoihoi ia aku na dala bela.  3. E hoihoi ia aku ke dala iohi ia o luna o ke pakaukau.  4. E haawi ia aku ka buke i hoopaaia ai ka inoa o na hoike.  Ma o ka hopohopo o ka lune paahao no ka hana a na Iapana, ua hookuu aku la oia i ua lawehala e hele lanakila, a hiki i ka wa i lohe ai o Makai Nui Anaru.  Ua hopu hou ia he eha o keia poe piliwaiwai, a hoopai ia iho la.  He Iapana i ikeia oia kekahi i koi aku i ka luna paahao i hoopai ia he $100.

--

            Eia ke ikaika loa mai nei ka pahola ana a ka ma'i numonia i keia mau la maloko nei o ke kulanakauhale nei.