Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 10, 10 March 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 10, 1900.

 

Ke       Aloha  Aina

Hookumuia no ka

Momaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoohana.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

 

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU              MAR. 10,1900

 

KA HAAWINA MAKAMAE O KA HOOMANAWANUI.

 

Ma ka hoopaopopo ana ihoi na hoike a pau e loaa mai nei mai o mai, a makou e hoaiai mau aku nei imua o oukou e ka lehulehu, ke ike pu ae la no kakou i na me e hanaia mai la e ka Ahaolelo o Amerika, a kakou hoi e kaukai aku nei eia iloko o keia Kau e hooko ia ai ka makemake o ka lauoi, eia nae, auhea he nana ia iho o ka kakou mau papapapa loi o na makahiki i hala ae nei, elike no me lakou i hao ae ai i ka mana o ka "hoohui ana" ia kakou i ka la 12 o Augate, 1898, me ko lakou ike maopopo no nae i ka namao kue loa o ka hapanui o keia lahui no ia mea, a ela no keia e hana mai la elike me ko lakou makemake, ke haku nui mai la i na Kanawai no kakou e lawe mai ai, a kukulu p iho me ke ano aupuni malihini a  lakou, maluna o na Paemoku aloha o Hawaii me ka hoonoho pu ana mai i Kiaaina nana e rula maluna o kakou.

E oluolu ana anei ka noho ana o ka lahui malalo o keia ano aupuni hou, aole paha?  A pehea aanei e hiki ai ia kakou nawaliwali ke alo ae i keia mau mea a pau.  A ihea e kau hou aku ai ka manaolana o ka lahui ma keia hope aku?  Na kakou ia mea e noonoo.

Nolaila, ke kamailio nei makou i keia, aole ma ke ano e apono ana i na hana e hana ia mai nei maluna o kakou, oale ma ke ano na aluela iho la keia mau mea i ko makou manao.  Aole pela, ua like a like ko kakaou hoowahawaha no keia mau hana.  O ka makou wale no e olelo ae, penei:

Ioa he oiaio, e nele loa ana ko kakou manaolana i lia nui ai no ka kakou koi kumu, mai hoolila i ko kakou mau noonoo maikai i mea ole, aka, e hoolana i ka manao, a e lawe no i ka haawina mau me kakou.  Aneai, aia no he alahele e ae e loaa ai ia kakou he hooluolu iki ia ana o ka manao.

Ua oi aku paha ia mamua hoi o ka nele loa ana, na mua aku ia e nana.  Na ke Akua e hooponopono a alakai maikai i ka noonoo o keia lahui, i ike lakou i ka mea poono a lakou e haua ai ma keia hope aku.

 

E HOOMAU I KE KUPAA NO KE ALOHA I KA AINA.

(Helu 5.)

Ua piha aku nei n@ malama he 85 me na la keu, o ko kakou hoomau ana no ke aloha no i ko kakaou aina, ko kakou hae a me ko kakou noho aupuni kuokoa aua, ka makaua makau ae kiekie loa i loaa ia kakou mai na aupuni nui mai o ka honua nei.

            Oia makana oi kelakela loa i loaa mai ia kakou mai ko kakou mau makamaka a hoaloha aupuni mai, ua loaa ia mea ia kakou me ke mumukuai ole.  Hookahi no kumakuai i loaa mai ai, oia ka ikeia ana mai e na aupuni e, ua naauao kakou, a a hiki ke malama a hooponopono i ko kakou noho aupuni ana, a me ka noho launa oluolu ana me na lahui e.

Ma ia ano, ua helu ia kakou e Hawaii lahui uuku ma ke kulana like me na aupuni nui a ikaika o ke ao nei, na aupuni hoi no lakou ka neluna lahui pakahi o na miliona.  A no lakou hoi na aumokukaua moana kohu mau mano niuhi o ka moana, i lako pono i na mea luku aku i na ola u haue kanaka.

            A nou e Hawaii uuku, aohe ou mau moku kaua, aka, aole no kou nole ana me na aumokukaua e helu ole ia ai oe ma ke kulana papa ekahi me na aupuni nui o ke ao nei, he mea liilii no ia, aka, o ka loaa ana ia oe e Hawaii ponoi koela kulana, "he naauao, a ua hiki ke malama a hooponopono i ko kakou noho aupuni ana, a me ka noho launa oluolu ana me na lahui e," ke kumu o ko kakou lekei ana, a kaulike me na aupuni nui o keia poepoe honua.

            A oia haawina oi kelakela loaa ia kakou, oia ka ke aupuni Amerika i hao iho ai me ka naau awaawa a me na lima huluhulu o ka pa@aha hilahila ole, a me na maka keleawe o ke auo keko pupuka loa o na ululaau o Aferika.

            oia ma pono o kakon, ka kakon e koi mau nei ia amerika Huiia, e hoihoi mai.  A maluna oia koi kumu a kakou e kiuu lahui aloha a me ko kakou Moiwahine, i hoole ai kaku me ka manaopaa, aole o ae, a e kokua aku i ku hana hewa nui eleele a S. B. Dole ma, aole hoi e hoohiki aku e kakoo i na hana karama hauna a lakou, ka mea a kakou i hoowahawaha loa ai a hiki i keia la, a i ka la apopo, i kela la aku, a ia la aku, a mao loa laku no i ke ao pa ole.  Amene.

            A iloko oia ma malama he $5 a oi, oia hoi, he ehiku makahiki me ka malama keu, ko kakou kupaa ana, mamuli no ia o ke aloha i ko kakou aina, ko kakou hae, ko kakou aupuni a @@ ko kakou noho aupuni kokoa aua, ma ka inoia, "Lahui Hawaii," a o ke Aupuni Hawaii o ka Hawaii Paeaina.

            A hiki mai i keia malama o Maraki A. D. 1900, aole lno i hoihoi iki mai ke Aupuni Amerika i ko kako aupoani, a me ko kakou mau pono a pau ana i lawe pakaha ai me ka hilahila ole.  Ke ana kumu pono ole wale la no oia; a i keia manawa, ke hana mai la oia i kahi hana lhoowalewale ia kakon e ka lahui Hawaii manao paa, aia hoi kela bila kanawai me ke ano aupuni kolikoli.  A o ka Amereika paha ia i manao ai e onou mai imaa o kakou e kuu lahui?

            E kuu lahui aloha! ke uwalo aku nei a imua o oukou a pau loa, mai ae iki aku kakou mamuli o na hana hoowalewale a Amerika, aole hoi e puni wale aku i kana mau hana pauaka.  E hoomau i kahi olelo kauoha uuku hope loa a ko kakou alakai kaulana ka Hon. Joseph Nawahi, i puana ae ai me ka walohia uai, "hai aku oe no'u, e hoomau i ke kpaa no ke aloha i ka aina."

Ae! "Ianei ke aloha la hoike iho," wahi a Hon. G. W. Pilipo i paana ae ai, iaia e haiolelo ana imua o ka Hale Ahaoleole i ka A. D. 1876, no ka pakui o ke Kuikahi Panailike, ka mea a ua liona la o Kona Akau i olelo iho ai, "he keehina mua loa keia o ka hoohui aupuni."

 

(E nana ma ka aoao 6)

                                                                

KA ELELE R. W. WILIKOKI.

 

            Ua ike iho la makou ma ka Avalataisa o keia ka kahiaka Poakahi, o hoike ana.  Ua olelo ae o Mrs. Theresa Owana Wilikoki, eia o R. W. Wilikoki, ka Elele a ka Hui Kalaiaina i hoouna aku nei no Wasinetona, ke huli hoi mai nei, a e hoe mai ana oia o Honolulu nei i ka la 14 o keia mahina, koe wale no i na he mau hana e ae kekahi e kaohi aku ana iaia ihope.

 

KA NUI O NA POE MA KALIHI.

 

O ka nui o na poo o noho nei ma ka pa hoomalu o Kaiiihi, aia no ia ma kahi o aneano 1,200, a he 400 wale no keia heluua e noho nei ma ke ano hoomulu, a o ke koena iho, he poe i hoonele ia me ua home e hemo mai ai iwaho nei.  O keia poo  hoo malu ole a pau e noho nei malaila, ua hoohana ia lakou he hookahi la hana o ka pule ma ka heomaemae aua i na alanui a me ua hale maloko o ka pa.

                                

HOOKAHI MAKE BUBONIKA

 

HE PAKE NO UKA O KALIHI KAI POINO AKU LA.

 

Komo Hou o Kahului Iloko o ka Pico—Make he Wahine Tahiti Nona ka Inoa o Julia English.

 

            O ka Pake i lawe ia mai ai mai Kalihi mai, nona ka inoa o Lee Ling, no ka haukipiia o Kakaako, ma ka Poalima nei, ua make oia i ka hora 1:30 o ka auina la Poaono nei, a ma ka nana ia ana ua ikeia iho la he ma'i bubonika maoli no kona kumu i make ai, a nolaila, ua lawe koke ia aku kona kino e puhi i ke ahi.

            O na lono i loaa mai no Herman Levy, ke kupakako o ka Hotele Hawaii, aia ke pii iki ae la kona oluolu maloko o ka haukipiia bubonika, a ke manaoio la na kauka e loaa ana no iaia ke kulana palekaua.

            O ka hoike a ke keena o ka Papa Ola no ka nui o na ma'i mai kinohi mai a hiki i ino la i ka Poaono nei, Maraki 3, he 65 mai, mailoko mai oia he 56 i make, a he 9 wale uo e waiho nei maloko o ka haukipila.

 

KE KULANA MA MAUL

 

            Ma na lono i loaa mai la i ke kulanakauhale nei mai ka mokupuni mai o Maui, a hoopioo ia ae la ke kulana ma Kahului ma ka La Pule, Feb. 25, ma o ka make ana o Julia English, nona na makahiki he 45, a he kaikamahine noi na Paila ea English, i hoopuka ia ae e Kauka Garvin, he ma'i bubonika kona kumu i make ai.

            He wahine kulana nawaliwali no oia, a mahope o ka hoomailo ikaika aua a ka ma'i maluna o kona kino, ua make koke iho la oia ma kela Pa Pula ae la, na nana koke ia na mea o loko o kona koke ia na mea o loko o kona kino ma ka Poakahi ae e Kauka Garvin, a ua hoike ae oia na ikeika na anoano babonika maloko o keia mahine.  A puhi ia aku la kona kino i ke ahi ma ka po o ka Poakahi, Feb. 16.

            O ka hale o ka mea poino e ku ana ma kahi no ia he 250 i-a mai ke kahua mai o ke taena o na pake i puhi ia ai i ke ahi, me ka hookaulua ole iho, ua laweia aku la na poo a pau o loko o ka hale no ka hoomalu ia ana ma ke kahua hoomalu i hookaawale ia a ka Papa Ola.  Ma ke awakea Poalua ae ua haawi ia aku ia ka hale iloko o ka mana o na alelo aua ole o ke ahi, a ileko o ka wa pokole ua lilo iho la ola i puu lehu.

            O na holoholona panahele a Mr. Bob English mai ka manu nuuu, hipa a me ka ilio, ua pau.