Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 10, 10 March 1900 — Page 2

KE ALOHA AINA

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii

---

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

JOSEPH K. LIKE

Luna Hoohana.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

---

HONOLULU… MAR. 10, 1900

---

            Ma ka mokuahi Kopatika i hoea ma la, aole no ana mau mea hou i lawe mai ai no ka ninau o Hawaii nei, koe wale no aia keia kumuhana ke noonoo ia la maloko o ke Senate, a ke kue ikaika la hoi o Senatoa Tillman i na hoololi pono koho.

---

            Aole no i lawe ia ae ka ninau o Hawaii e noonooia e ka Hale o na Makaainana, oiai lakou, ua piha me na hana okoa ae, aka, he mea la, e lawe koke ia mai ana ia e noonoo i ka wa a ka Aha Senate e haawi ai i ka lakou olelo hooholo no keia kumuhana.

---

            Eia ke olelo nei kekahi nupepa namu o ke kulanakauhale nei, o na kue ikaika a Senatoa Tillman, i ka bila Hawaii, oia no na ano hana a C. C. Mareno, R. W. Wilikoki, Caypless a me kekahi poe e ae o loko o ia poai. O ka manao ka o Senatoa Tillman i kue ai i keia bila, mamuli no ia o kona hoohuakeo, aole hoi no ka makemake ole i keia mau paemoke a me kona mau kanaka. Eia pu ke upu ia nei e nui ana ke kue ia o keia bila maloko o ka Hale o na Makaainana, ma ka aoao o na Demokarata.

---

            Wela mai nei hoi ka hao i na keiki Hawaii alo ehuehu e huepau mai la ka hana i na nihoniho i ke ano o na haua a ke aupuni oligate alunu mana o Hawaii nei, aia o Moreno, Wilikoki, Caypless a me Col. Little o Hilo ua lilo ae la lakou a pau he poe lala no kekahi Hui i Hoohui ia ma Wasinetona, o ka hana a kela Hui, oia ka huepau i na ino i hana ia no kakou i ka M. H. 1893, ka hookahuli ia ana o ke Aupuni Moi, na hana kumakaia, pakaha, hao wale o na ano ino a pau, oia ka lakou e hana mai la i Amerika, e noikeike ana i ke ano o na hana i hana ia maluna o kakou, e aho paha ia lohe pono aku na pepeiao o na poe Senate me na Lunamakaainana o ka Hale Ahaolelo i na mea i hana ia no kakou e lakou nei a me ko lakou poe. O ka olelo e komo aku ana i na pepeiao a komo ole, ua lawa ka ia mamua o ko lakou manao iho ua oluolu kakou i na mea i hana ia no kakou @@ ko kakou aina.

            He hopii koi poho o $1500 kai hookau ia aku la maluna o Hope Ilamuku Chillingworth, no ka hewa lawelawe oolea i kekahi wahine haole nona ka inoa o Leo Lawton i loaa aku e wala kiaha ana maloko o kekahi hale inu raina o ke kulanakauhale nei. A hoolohe ia kona hihia ma ke kau kure ae nei o Mei.

---

            Ua lilo keia he hana e hoopiha loaa na i keia wahine me ka inaina, a i wahi e hoomaalili ia ai kona mau manao hilahila i ulu mai ai keia manao koi poho.

---

            No ka lawelawe oolea ana a me ka ole paha, na ka aha kure ia e noonoo mai, a he mea maopopo loa, ina lakou e haawi mai ana i ka lakou olelo hooholo ahewa nona, e uku ana oia i keia koi poho, aka hoi, ina e hoole mai ana aole oia i hewa, mai luna loa mai ia. O ka makou nae e haawi nei i ko makou mahalo kiekie ana ia iaia, ua hana oia i kana hana me ka pololei me ka manao hoopilimeai ole no keia wahine ili keokeo e huna ia oia mai ka hoike ia ana ae i ke akea, aka, e lawe ae ia iaia imua o ke kanawai, a nana e ao mai iaia.

---

            Ua hoea mai la i Honolulu he agena no ka Papa Ola ma Kapalakiko, nona ka inoa o Kauka Katsuki, he Iapana oia ma ke kulana lahui, aka, ma o kona hilinai nui ia ana e ko laila poe, ua hoouna ia mai la oia e huli, a e noii pono ana i ke ano o ka ma'i bubonika e pahola nei maanei, no ka mea, ua kamaaina oia i keia ma'i i oi ae i ko na kauka ili keokeo, a ma ia kumu nui i hoea mai la oia i Honolulu nei. Ua hoike mai oia ia makou, ua makaukau oia e haawi i kona ike piha maluna o ka oihana lapaau i na poe a pau i loohia i ka ma'i e kipa aku ana i ona la.

---

            E halii ia aku ana na kahua i puhi ia i ke ahi me ka puua, nona ka manoanoa he hookahi iniha, mamuli o ka manao ia, aole no i make na anoano bubonika i ke ahi, a ma o ka uhi ana aku i ka puna maluna o lakou e make loa ai lakou mai ke kupu hou ana ae, o ua hoolilo nae no ka hooko ana aku i keia hana, aia no ia maluna aku o ka $3000. Pokeokeo no keia mau dala e lu wale ia aku ana e ka Papa Ola.

---

            Ke ikeia nei ka nui o ka pilikia o keia mau la mahope o ke poha ana ae la o ke kaua mawaena o na Repubalika i hui ia o Transvaal a me ka Mokuaina Kuokoa o Alanui, a me Beritania, oiai, ua pau aku na loko ai, aahu, a pela aku i ka hoouna ia i ke kahua kaua no ka hoolako ana i na kanaka e hakaka la, ma o ke kuai nui ia ana e na aupuni e hakaka nei, a pela i pii ae ai na waiwai kalepa a kakou e ike nei. A he oi loa aku hoi ka pilikia e ike ia ana i na mawaena o Beritani a me kekahi aupuni nui e ae. Nolaila, aole e loaa hou ana ia kakou na kumukuai emi maluna o na waiwai a pau e komo mai nei mai na makeke mai mai o waho a hiki i ka pau ana o keia kaua.

---

KO KE ALOHA AINA KINO

---

            Ma o ka nele maoli ana o na halekuai pepa me ke ano pepa nupepa mahuahua iki ae a ko kakou hiwahiwa i oili mau aku ai i na mahiki i kaahope ae nei a me ke ulolohi o ke hoea ana mai o ka mokupea e au mai nei i ka moana, ma ke alahele loihi mai Geremania mai me ka makou pepa i kauoha ai, nolaila, ua hoemi ia iho ka kakou milimili iloko o keia wahi kino panaiki a hiki i ka wa e loaa mai ai kona pepa, me ka nonoi haahaa aku i ko makou mau tausani makamaka heluhelu e huikalaia mai makou no keia mau kuia i ike mua oleia.

---

KA BILA O PORTO RICO

---

            Ua loaa mai la na lono maluna o ka moku lawekoa Thomas, ua holo aku la ka bila o Porto Rico maloko o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka la 28 iho nei o Feberuari, e ae ana he 15 pa keneta dute maluna o na waiwai kalepa mawaena ona me Amerika Huipuia he 172 ma ke apono a he 160 Lunamakaainana ma ke kue.

            Ua manao ia mahope iho o ia wa e hapai ia mai ai ke kumuhana o Hawaii maloko o ia Hale.

---

HE MAU KOMITE NA KA HUI KOKUA MANAWALEA

---

            Ma ka mea i hoike ia mai ia makou, ua hele aku kahi mau Komite i koho ia e ka Hui Kokua Manawalea e hoomaopopo hou i ke aupuni elike me ia i noi mua ia e ka Hui i kahi wa mamua aku nei, no ka manao, penei:

            Mahope iho o ka wa e hookuu ia ai ka hoomalu, e @e mai ke aupuni e hookaawale ia i mau hale no ka poe Hawaii home ole o noho ai, i ole lakou e kau liilii ia wahi aku ia wahi aku, elike me keia a ka Papa Ola e hoonoho nei, ala kahi poe i Kalihi, aia kahi i Honuakaha, a i ke alanui Vinia kahi poe, me na lahui e ae.

            O ka makemake maoli o ka Hui, e hoonohoia lakou i kahi hookahi, i hiki i ka Hui ke hele aku e nana a ike pono i ko lakou mau pilikia hiki ke kokua ia. O kahi mea a keia poe komite i noi hou aku ai i ke aupuni, mamuli o ka nui loa o ka poe loaa i ka ma'i fiva i keia mau la o na poe ma Honuakaha, oiai, he mau haneri poe home ole e noho nei malaila i keia wa mai ka makua a keiki.

            Ua manaoia, he mea pono e hookaawale ia kekahi hale oloko oia pa, i houkipila no ka poe ma@ e malama ia ai, ua ikeia, aole he kupono o ka noho huikau ana o ka poe ma'i me ka poe ma'i ole i kahi hookahi; ua kokua ikaika ia keia manao o ka Hui e kekahi wahine haole, i piha kona puuwai i ke aloha no na poe Hawaii poino, oia o Mrs. Henry Wilcox o Kauai. Ua haawi mai oia iaia iho e hookauwa wale me ka uku ole ia aku no kona luhi o ka malama ana i na poe ma'i ma ia wahi.

            Ua noi pu ia aku ke aupuni e uku i na lilo kauka no ka lapaau ana. Ua loaa aku ke Kuhina Kalaina A. Young iloko o kona keena oihana, a ua waiho ia aku aeia mau mea a pau imua ona e na komite. Ua pane mai la oia me ka oluolu i na Lede, penei:

            E lawe ia ana keia mau manao o oukou a noonoo kokeia, ua like no ko oukou manao nui ana i ka pono o na Hawaii poino, elike me a'u, e hui aku ana au me na Luna Nui i haawi ia aku ai ka mana hooponopono no ia mau mea, a i ka wa e makaukau ai na mea a pau, e hookoia no.

            O ka panina hope o na mea i hoomaopopo ia aku i ke Kuhina Kalaiaina, oia keia: E noho wale lakou maloko o hookahi makahiki me ka uku hale ole. O na poe i loaa ka hana, na lakou no e malama ia lakou me ko lakou mau ohana, aohe hoi he lilo hale; o na poe kino ikaika i loaa koke ole ka hana i keia mau la na ka Hui e kokua i ko lakou wa nele a hiki i ka loaa ana o ka lakou hana; a o ka poe i ike maoli ia ko lakou nele, oia ka ka Hui e malama ai i ka ai a me ka i'a, a me na pono aahu.

            Ua manaoia, maloko o keia makahiki noho wale, malia ua lawa ia no ka manawa no ko lakou imi ana aku i wahi hou no lakou e noho ai, a i ole e uku ai lakou mahope iho o ka pau ana o ka makahiki hookahi no na rumi o lakou e noho ana ke makemake nae lakou e noho malaila, me kahi uku haahaa, a hiki i ka loaa ana ia lakou he mau wahi kupono okoa aku elike me ko lakou makemake. O keia ua mea i waiho ia aku. A o ka hookoia o keia mau mea ka kakou e nana aku ai, malia paha o ka ae, he ae no hoi ia, oia iho la no.

---

            Eia ke noonoo nei ka Papa Ola e kuai i mokuahi nona.