Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 9, 3 Malaki 1900 — Page 6

KE ALOHA AINA

 

(Mai ka aoao 4 mai.)

            A uwe ae la lakou me ka walohia mai. Alaila honi aku la; aka, pili @@@ aku la o Rula mahope on a me ka i ana aku, "ma kau wahi e hele ai, malaila au e kele ai; ma kou @@@@ e moe ai, malaila au e moe ai; a kau poe kanaka, no'u ia poe kanaka; o kau Akua, o ku'u Akua ia; @@ kou wahi e make ai, malaila au make ai a e kanu ia iho ai; o ka make wale no ko kaua mea e kaawale ai." Ruta 1:8-17.

            Wela ka uwea ia Ruta ka ua mea o ke aloha pili paa o Ruta ia Maoni; a o ka hopena i loaa a Ruta, he hauoli nui, a he lauaili kamahao.

            Pela no kakou e hoomau ai i ke kupaa ana no ke aloha i ko kakou in a makua, aole e ae wale aku i na no hana hoowalewale a Amerika e @ na mai nei ma kana bila kana@@@ hookamani e olelo ia mai nei, he koho balota akea, aohe hookahi wale no dala auhau kino, aohe elima dala," mai puni aku kakou ia mau olelo hookamani.

            Ke ae aku kakou ia mau ano @ana, ua haule ko kakou kahua @@ ia Amerika no kana ka@aima @@, a ua ae aku kakou me ka apono ka na mau bana hewa kiekie loa i @ana mai ia kakou.

            Ua nele o Orepa i ka pomaikai @a i ka hoolono ana i ka olelo @ on a makuahonowai i mai ai, "e @oi aku olua e a'u kaaikamahine," a @la aku.

            He maikai no kela mau olelo a @omi ke nana iho, aka, aole ilaila a pono a me ka pomaikai, Aia o@oko o ka manao aloha. Oia ko Ruta mea pomaikai nui ai. Pela no kakou pono ai e kuu lahui. E hoomau ke kupaa no ke i ka aina makua a paemoku nani o Hawaii.

            "Aohe aina elike me Hawaii: ao@ ai ono elike me ka poi; aohe h@@ @ maikai elike me ka maia a me ka @@, a pela aku," wahi S. C. Lima @@uika.

            Ua hoao ia kakou ma na ano keia e kakou, oia h@i ke hoohiki kokua i ke aupuni kipi i kukulu @ i Jan. 17, 1893. Ke kuni manamanalima; ka hoohiki kumuke@a@ni Origar@t@; ke kakau inoa hoohiki kupa Amerika a me kekahi mau hana apuka e @ e @ kakou i  ike ai. Aole ka hapanui o ka la@@@ Hawaii i puni aku, ke kupaa nei no hiki i ke a la.

            Nolaila e hoomau aku no ma ia o@@@ @@@ me ka h@oniomole ae. O ka poe o kakou i @ei aku la iloko ia mau opena a ka poe lokoino, e waiho aku kakou ia lakou @la, me e aloha hoakauak@ aku no ia lakou.

            I paa ko kakou ma@@olo mo ke lo@ i ko kakou aina, ka mau@ o ke Akua. Nona ka lani a mea ka honua nei, aole i ka maalea o kanaka.

EDWARD KEKOA.

(A keia pule aku.)

 

HE KAAO HAWAII

NO

HAINAKOLO

 

            Ka Ui Noheo o Waipio. Ke Kaikamahine NAna i Wawahi i na Pani Paa o Kuahelani.

 

            Pane aku la o Kaumiki, ae he mau malihini maua ma keia mau aina akahi no a hehi i ka lepo o ke oukou mau kaiaulu nei, ninau hou na kamaaina ia laua nei, o hea ko olua aina i hele mai ai.

            NO Kuaihelani maua i hoouna ia mai ai e Halalaualiialono, ka makuakane o ko makou alii o Kaniniulaokalani, ma kekahi huakai ano nui, hele mai nei maua ma no paemoku a pau a hiki mai nei i kekahi aina e ku mai la ma kela kuahiwi la. Ae mai nei @@ kamaaina o Maui ia.

            Hookipa mai la o Leimakania , he haku aina no ia apana kalana, noho iho la o Keaumiki a me Keauka me ka oluolu makai o na kamaaina oia wahi. Hanaia mai nei na mea ai na laua nei, paina lakou nei a moana, hoohihi mai nei o Limakani e aua i na malihini.

            Ua ae aku la o Keaumili i ka aua a ke kamaaina puuwai aloha a noho iho la o Keaumiki a me Keauka kona pokii. Ninaninau mai nei o Leimakani i ko laua nei moolelo a hoike aku la no hoi o Keaumiki. O Kuawahailo ka makuakane o ko makou mau makua, o Papanuihanaumoku ko lakou makuahine hanaui mai la na laua ko makou mau makua o Kapokinikini ko makou makuakane, a o Kapomanomano ko makou makuahine, ua pio no laua ko makou mau makua.

            He maikai ko laua noho ana a hiki i ko makou puka ana mai, peia o Keaumiki e hoonanea nei i na kamaaina o ia wahi.

            Ma keia wahi i hoolale ae ai o Uukanipo he alii i kona mai ai puupuu e hanaia na mea ai a pau na na malihini a me na kamaaina, i ka makaukau ana noho ana ua mau eepa nei i ka p@pa@ina, a kamau iho la na apu awa me n@ kau laau o Puna.

            O keia ka pule a kakou i lohe wale ai i na kah@@a, pau ka pule haupa no mea a pau. O keia pule awa o Puna penei no ia.

Luhiehu iluna ka awa o ke lii,

O ka awa i kanu ia ho@@ilo ia Puna,

O ka awa i ku a oo a leua ka lau,

I ku i k@ kohonu i ka mapunapuna

I ka he i la i ka maanowai,

I ka pule kau ka awa lau lena,

I ka pii no a koakei hoomau i ka piko o Kuiwa,

Hoaiai ka wai o Hiilawe iluna,

Ua hele a hoohuelo i na pali,

O ke kiowai kapu o Haiwahine ua kapaia no o hainakolo ma kekahi mau manawa,

Iho ana laua nei i ke kiowai kapu o Haiwahine, kahea ana o Kaholoalii, ka makuakane o Kaholoholouka me Kaholoholo kai na lawaia a Haiakolo.

            E, e laua la e ae olua i ke kiowai kapu o Hainakolo a me Luukia, hele mai olua, hele mai olua. hoi au la laua nei a ka hele o kamaaina, aloha kamaaina, aloha @ no hoi o Kaholoalii.

            Nana mai la ke kamaaina a ike mai ia he mau alii nui keia, ke hihipea nei ke anuenue maluna pono o ka hale o Kaholoalii, akahi no oia a ike i keia ano anueanue e kau ana ma kona hale, a ua ike pu ae hoi o ua mau eepa le i keia hoailona nui mai a Kapokinikini mai.

            I ka ike ana o Kaholoalii he alii nui keia mau malihini, kena koke ae la oia i kona mau ai puupuu e hoomakaukau kokeia na mea ai na laua nei, a iloko o ka manawa pokole ua makaukau mai la na mea a pau, a ua nee aku la ua mau eepa nei no ka papaaina.

            I keia wa no eia no ke hikikii paa nei ke anuenue. Ma keia manawa i ike mai ai o Kuaikauaakama i kona hoailona alii e ku pono ana i ka hale o Kaholoalii, kulu iho nei kona waimaka a loihi ole o aku nei i kana hanau kama.

            Ua noho ae nei kaua, a ua nui na maka o kaua iwaho, ninau aku la o Hinaa@olunui, a heaha keia, aka ua hunahele loa iho la no oia nei, a ma keia wahi i huli ae ai oia a olelo aku la ia Aikanaka kona ilamuku.

            E Aikanaka, kuu kalana aina hoolohe, e nau@ aku oe i kela anuenue, a hoike mai no ka mea, he kamaaina oe no keia paemoku, ua maopopo anei ia oe he alii nui kekahi ma keia mau paemoku i like kona hoailona anuenue me kela e hihipea mai la ma ka hale o Kaholoalii?

            Hoole mai la o Aikanaka, aole pela ko makou anuenue.

            Ina pela he malihini kela, wahi a Kuaikanaakama i pane hou aku ai, a akahi no hoi a ike i keia ano anueanue, ua paaloa no ia na hale i ke anuenue e hihipea ana, me na onohi he iwakalua e kau ana maluna o ke anuenue.

            I keia manawa no i kena aku ai oia ia Aikanaka o @i a lawe mai i na he ma malihini me ke kamaa na pu mai.

            Maanei e nana hou aku kakou na mlihini e hoonanea ia ma ka hale o Kaholoalii. Ninau aku ia kaa@aina, aole olua no keia mau paemoku, o ko olua mau helehelena ua like me ko makou alii, he malihini oia no ko makou aina, aka moe iho nei he wahine, noho ai oia me makou.

            Ua hanau ae ko makou haku alii wahine ia Hainakolo me Luukia kona hope o Mailelaulii, mei ka @olu, o na kama'lii ia a makou noho nei, ua hiki mai he akua @ mai ka lani nui me kona ano hoomakaukau, o Kawahailo kona in a a me malalo o na wawae o na moopuna, o Kuaikauakan@a , ko makou alii he moopuna ka na ua alii la.

            Kani iho la ke u a Keaumiki me ka haila pu@e, eia ka kuu kaikuaana haku i keia mau paemoku, aloha ino hoohewahewa oe ia maua i ou pokii, mamake maua ia oe waiho i kae@ ka iwi o kamahele.

            Ninau aku la o Keaumiki i ke kamaaina, he wahine ui, pela iho me Luukia, aka aole nae e loaa ka ui o Hainakolo.

            Ninau hou aku la o Keaumiki aole anei maua e ae ia e makaikai i keia mau opio?

            Aloe, Aloe olua e ae ia, no ka mea he kapu loa, a o makou wale no kai ike ia laua i ka hele mai i ke kiowai a olua i ae mai ai.

            I nana aku ka hana e iho mai ana o Aikanaka ka ilamuku nui o ke alii me na koa k@ai he umikuma maono e malama ana i kona maluhia, iho mai la makai iho o ka was o ke'lii o Hainakolo a pii mai la ma ke a kapa e hiki mai ai i na hale o Kaholoalii.

 

            Eia makou ke oili aku nei me na mea makamaka loa.

            He 14 mau luina o ka mokupea Tillie E. Starbuck i @ahuka ma ka wanaao Poakolu nei.

            He haole kai hoea ae i ka halewai ma ka La Pule nei, a hoike aku la ua powa ia oia ma ke alanui Moiwahine.

            Aole he mai hou i ike ia ma Hilo; mai ka make ana o Mrs. Serrao a hiki iho la i ka la 24 o keia mahina.

            Ua hoopupule ia kekahi ohua pake o ka mokuahi Rio Janeiro ma o ka pau ana o kana mau dala i hoiliili ai he $500 i ka piliwaiwai ia mai@@a oia moku, he@@i kana ma hoao aua e lawe  i kona ola.

            O ka hainaka kumukuai pii loa i ikeia o ka honua nei, aia ia me ka Moiwahine o Italia, a o kona waiwai@o aia no ia ma kahi o $80,000;  ma kahi o iwakalua makahiki i hoolilo ia ae e kekahi mau wahine ekolu no ka hana ana iaia, Mamuli o kon@ nani loa  n@ waiho aku ka Moiwahine iaia iloko o kekahi pahu makamae loa.

 

            Ua m@@o@ e@@@ mai ana ka mokuahi Kinau i ke@a La Pule iho mai Kapalakiko mai mahope o ko na kipa ana ae ma Makaweli, Ka @@@.