Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 3, 20 Ianuali 1900 — Page 5
This text was transcribed by: | Ruth S. Goldstein |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
KO WHITE KULANA KAUA
KE PAA LA IA LADYSMITH ME KA WIWO OLE.
Ke Lele Kaua mau la na Boa—A ke Hopohopo ia la na Kokoke Oia e Nele i na Poka.
Ladana, Jan 8, hora 3:45 p. m. Ua hoopuka ae la ke ke na Kaua i na lono i loa ma la mai a Kenerala Bula mai:
Frere Camp, Jan. 8. O keia malalo iho nei na hoike mai a Kenerala White mai, no ka hora 2 p.m. o ka la inehinei, penei:
Ua hoomaka ia ka lele kaua ana mai i ko’u kulana, ak@, o kaui o loa aku @ae ma kahi hoolulu O@e s@r Camp a me Wagon Hill. He nui hewahewa na enemi, me ka lele kaua m@ me ka hope ole, O kekahi mau auwaha m@ Wagon Hill, ua lawe ia a@u e na enemi no ekolu manawa, aka, ua kaili hou ia mai nae lakou e makou. Ua hoomau ia ka hakaka ana a hiki @k hora 7:30 p. m.
He lookahi o ko makou kulana i lawe ia e na enemi ia la holookoa. Aga, i ka uhi ana mai o ka po, a iloko o na kulu pakaua koikoi, ua hoauhee ia aku la na enemi mai @a kulana aku malalo o na elelau pu a ka regimana D vons e alakai ia ana e Koneia Paka.
E hoomalu ia ana o Wagon Hill e Kunela I@ Hamilson. He nui na manawa kupilikii ana i komo ui, aka, ua hoolohe mau aku no nae lakou i ko lakou mau alakai. Ua hauyoli lakou i ka hana no ka Moiwahine.
Ladana, Ian. 9. Oiai, aia no o Kenerala White ke paa la i kona kulana, ala, ke ike aku la nae o Enelani i ke kupilikai o kona kulana. Ua hoomaopopo ia o na puali e kupaa la imua o na enemi, ua hoolilo aku lakou he lehulehu o na poka, a ua hiki ole hoi ke hoomahuahua ia aku me ka nui pu hoi o na alii a me na kanaka i ihoopoino la, aka, ua hiki ole nae ia ke hoopuipui ia aku. Aia o Kenerala White ke kali mai la me ka hoomanawanui, no ka hoea aku ona mau kokua, aka, aia nee ke alai la na popilikia imua o Kenerala Bula i oi i ko ka wa mamua.
Ua hamuia ae e na alelo ana ole o ke ahi ka hale o Mr. Kenui nei ma Auwaiolima i ke kakahia@a Poakolu nei.
O ka nui o na kanaka a ka Papa Ola e manao nei no ka hoomalu ana ma na wahi ekolu a ka Papa i hooholo ai i mau kahou hoomalu, penei: Kalihi, 4,290; Batari o Kakaako, 300; Hale Alia Mahu na Kakaako, 600. A ina lakou a pau e huiia e loaa no ka uina o 5,190.
EIA NO KE OHI LIILII NEI
EKOLU MAU MAKE HOU O KA POAKOLU NEI.
Na Hana Kapakahi a ke Aupuni—Hoolilo ia ka Hotele Queen i Wahi Hoomalu no na Haole.
Aole no i kualiilii mai ka anai ikaika ana a ka ma’i babonika, aka ke ohi mau nei no ola he a au ola makamae i kela a me keia la. A uia ka @ kolu nei, he ekolu mau ola i lilo aku la he luahi na kona inaina.
O ka mua he pake nona ka inoa l Aki, ua loaa aku ola maloko o kekahi pupu hale ua make ma k@hi kokoke i ka haukipila koa ma niolopa, i @ luna nan. Ua pau na poe o loko o @a hale i ka nolo, aka, mamuli nae o ka paa mua ana o @ lakou mau inoa,ua hiki ole lakou ke nalowale. Ma ka nana ana a na kauka o ka Papa Ola, ua ike ia iho na hiohiona o ka ma’i bubonika waluna oua. Ua puhi koke ia kona hale me ka lawe ia a kona ohana hoi ua lawe ia mai la no ka hoomalu ana.
O ka elua he kanaka Hawaii nona ka inoa o David Kuikui, no ke alanui Beretania kokokei ke alanui Kamika. Ua nana ia kona mumu i make ai, a ua hooholo na kauka ua make no i ka ma’i bubonika. O ka ekolu ne pake nona ka inoa o Pang Gee Chong, no ke @ @unakea kokoke i ke alanui? a @hi U @ aa aku oia i na luna @ana @ make, a ma ka nana ia ana o kona kino, ua ake ia i@o la na hlehelena o ka mai fiva eleele maluna ona.
He nui na poe e hauwalaau nei no na hana kapakahi a ke aupuni me ka lawe ana ae la i ka Hotele Queen e ku nei ma Peleula, no ka lawe ana ae ia hale i wahi e hoomalu ia ai o ili keokeo i noho pu me Mrs. Boardman a hiki i kona make ana. Oia ho @ o Mr. Boardman, Miss Board@nad, Fred Oat a me elua mea lawelawe o ka wahine i make aku ia. Aole hoi lakou i lawe ia aku no ka hoomalu ana ma Kakaako a i ole ma Kalihi, oiai, ua noho ou lakou me ka mea i loohia i ka mai a hiki i kona hala wale ana aku la, aole hoi elike me kekahi mau Hawaii, Iapana Pake, ua kaawale loa lakou mai kahi a ka ma’i i puka ae ai, aka, ua lawe ia aku no e hoomalu ma Kakaako a me Kalihi. He nui ke kue ia o keia mau hana o ka Papa Ola.
Ua loaa pu aku he wahine opio i loohia iue na helehelena o ka bu bonika maluna ona ma ke alanui ololii Aohi, ma Ewa o ka luakini o Kaumapapili.
Aole mau puhipuhi ahi a ke aupuni no ka makani.
Nuhou Kuwaho.
Maluna o ke Gaelic i loaa mai ia makou na lono makamaka loa o na aina e, a no ka pomaikai o ka makou mau makamaka heluhelu, ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui, penei:
POHO KA MA’i BUBONIKA MA MANILA.
Manila, Ian. 3. Ua loaa i kekahi luna kiai ola he kanaka me na helehelena o ka ma’i bubonika maluna ona, maloko o kekahi hale o ke kulanakauhale, kani hoi i make ai he elua mau ma’i hoohooi. Ua hookaawale ia aku ka mea poino, a ke makaala ia la na o ma a pau e panola ole ai ka ma’i.
KAUMAHA KO OTIS NOONOO
Nu loka, Dec. 30. He lono kuikawa kai loaa mai nei i ka World mai Hongkong mai, e olelo anai: Ua hoomaopopo ia mai nei ala o Kenerala Otis ke noho la me ua manao kaumaha maluna o ka apana o Cavite. A@a he 21,000 kipi ma Cavite, a he nui na kanaka i lako me na pu faifeia, a e lawai mai ana no lakou i ua poka iloko o na Amerika i ko lakou wa e ike ai ne mahawa kupono. Mamua o ka make ana o Kenerala Lawton, na hoolaia ia kona lele ana aku no ka lawe pio ana ia Cavite, maloko o elua pule a i ole loihi iki aku. O kona make ana na hoonawaliwali aku ia i na pualikoa, a o na hakaka ana mahope mai me ka nui o na olelo ua kokoke mai ka hopena o ke kana, aole ia he oiaoia.
HE OHUMU KIPI.
Mamila, Dec. 31. He eha mau poka pahu, he mao pu raifela a me 500 poka i loaa aku iloko o kekahi hale o ke kikowaeha o ke kulanakauhale o Manila i keia kakahiaka, i ka wa a na makai e huli ana ia Roecarte, ke alakai o na kipi, i olelo ia, ua hoea mai ma ka la iuehinei no ka hoouiu hoohaunaele ana, i ka wa o na koa Amerika i hoakoakoa ia ae ai no ka hoolewa o Kenerala Lawton.
HE ULELE KAUA MAWAENA O NA BOA A ME NA BERITANIA.
Kensberg, Cape Colony, Ian. 1. Ua hoauhee aku o Kenerala French i na Boa a lawe ae la i ke kulana o Colesberg. Ua hoomau aku ke Kenerala i ana i na Boa ma ka Poaono a me ka La Pule, aole hoi i haawi ia aku he manawa no lakou e hoomaha ai, a i ka wa o ka la i poha mai ai, aia hoi, ua kokoke loa oia i kahi o na enemi.
UA MAKEMAKE IA.
Na kanaka Hawaii, no ka hana luina holomoku e ka Hui Mokuahi o Waua. E uina ma ke keena, kihi e alanui Moiwahine me Papu. 1m.
KA BILA TERITORI O HAWAII.
Ua loaa mai la na lono maluna o ka mokuahi Auseteralia mai Wasinetona mai, no la la 8 iho nei, e olelo ana: E lawe ia mai ana ka bila teritori o Hawaii nei e noonoo ia, mahope o ka holo ana o ka bila waiwai a mo ka pau ana o ka hihia o Quay, a me he mea la, ma ka pule mua o Feberuari e noonoo ia ai na mea e pili ana no ke kulana aupuni o Hawaii nei.
E ikaika ana na kue ana i ka manao i Elele Hawaii kekahi maloko o ka Ahaolelo a me na hoakaka waiwai o ka poe ko@o. Ua olelo ikaika ae kekahi mau Senatoa, o ka ae ana aku ia Hawaii i elele nona maloko o ka Ahaolelo, e loaa pu ana ia kuleana ia Porto R co a me Pilipine. Ua maopopo loa ia lakou o ke keehi mua loa ia o ka ae ana aku i na paemoku Hawaii e lilo i mokuaina, he mea hoopoino h@ ma ka lakou hoomaopopo ana. He nui na kue e malamaia ana no keia bila.
NO KA LAWE ANA E NOONOO I KA BILA HAWAII.
Wasinetona, Ian. 9. Ua hooholo ae ke Komite o ka Hale i keia la, no ka lawe ana mai e noonoo i ka bila ma ka Poakahi ae nei, a oia hoi ka wa e hoolohe ia ai o Kenerala Hartwell a me Lunamakaaluana Hitt o ke Komisina Hawaii.
PAU KE KIPA ANA MAIONA MOKU KOA.
Ua loaa mai la na hoike mai Wasinetona mai, no ka la 8 iho nei, e olelo’ana: E hoouna ia aku ana ka moku lawe holoholona Aztec mai Kapaiakiko aku no Hilo, no ka hookuu ana i kona mau holoholona e hoomaha iki malaila mamua o ka holo loa ana aku no Manila, a e hoomau ia aku ana ia hana elike me ka loihi o ka pahola ana o ka ma’i ma Honolulu. He mau hoao mua ana keia a ke aupuni o @ ka no ka holopono o ka hoolele ana i n@ holoholona malaila, a ke holopono keia hoao ana, ua manao ia, e noonoo ana ke aupuni o Amerika no ka hooholomua ana aku i kona a@a.
Ma ka la 10 e haalele aku a@ oia ia Kapalakiko no Hilo. Pi@mau no o Hilo.
NA LAKO GULA HOU LOA.
I hoea mai nei maluna o na mo kuahi mai Kapalakiko mai.
Ma ko’u Halekuai malaila e hana la ai na Pine, Komo, Kupee Lim@, Uwati, a pela aku.
H. C. Biart
Alahui Papu, Helu 404@
WELA KA HAO IA H@
AOHE NANA IA MAI O @ LOIO KUHINA KUPA@
Aole Oia i ae ia e Lele Iuka @
Aina a Hiki i ka Haalele
Aku a ka Mauna Loa.
Ma ka hoea aha mai nei mokuahi Mauna Loa ma ka aloa nei mai na Kona mai, @ maka hou o ka hoakai a @ Kuhida Kupa i holo aku ne@ Hilo, Penei:
Ma ke kakahiaka Poakah@ i hoea aku ai ka mokuahi @ me ka Loio Kuhina a me @ mahana Iapana maluna oua, @ ieie koke aku oia ma ke@ waapa o ka moku no ka u@ aka, na hoole la mai ia nae na pili ana i ka uwapo. Ua mai o Ilamuko Anaro M@ ka waapa no ka halawai @ Kupa, a ukali aku la i ka Kuhina no ka launa ka ana no luna o ke Kinao.
Mahope o na kuai @ ana aa hoi aku la ka ilumu uka o ka aina, aka, ia ma no i kipaku ia mai oia e ho@ no luna o ka moku. Ua @ po oio iaia ka hana pono hana ai imua o kona ma@ ka i hele a piha inaina no pii ana ilana o ka moku aku mai ke awa i kau ia @ no ka ma’i bubonika, nol@ huli ae la oia a hoi hou @ no ka moku, a mahope i@ holo aku la oia no luna @ mokukaua ana moana A@ Pathfinder, a na na alii @ hoihoi aku iaia no ka o @
A hiki i ka hora 5 o ia aole no i ae ia o Kupa e le@ o ka aina. Aka, ua mana@ e ae ia ana no oia e lele ma ka Poalua ae.
Ua hoike mai na poe o @ una Loa na ikeia aku na @ uka o ka aina ua lako me eha o kela a me keia, oia pu raifela, pohaku, laau aku.
LAWE O HILO I KA MA@ HAWAII.
Ua lawe hou mai nei ka @ Loa, i na hoike aia na po@ lo ke noho hoomaia la ia @ holookoa ke hoopuka ia @ kauoha, aole e ae ia @ ma kona mau awa mawa@ Hilo. A pela i lawe loa @ Mauna Loa no ia @
@ ia ao oloko o @ pahale a ku nei mawaena @ noi Kamika a me Pauah@ @ ka lohe ia ana, ua kane he Pake maloko oia mau i ka @ po@o ia ana aku @ noo ka mea i @ a aku.