Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 3, 20 Ianuali 1900 — Page 3
This text was transcribed by: | Momi Ramolete |
This work is dedicated to: | Kaipo'i |
KE ALOHA AINA POAONO, IANUARI 20 1900
HOOKAHI MAKE ME EHA MAI
LOAA HOU HE WAHINE HAOLE I KA MA'I.
Hoomaluia na Kaa Hapaumi Malalo o ke Kauoha a ka Papa Ola- E Kiai i na Alanui.
He hookahi wale no make o ka Poaha nei, aka, he eha nae mau ma'i hou i ke ia, a mawaena o lakou he wahine Geremania kekahi nona ka inoa o Mrs. Hermina Franz.
O ka mea i make he Pake nona ka inoa o Fo Sow, na loaa aku oia ua make no ke alanui Beritania. Ua nana koke ia kona kumu i make ai, a ike ia iho la, ua loaa oia me na haawina o ka ma'i bubonika. Nolaila, ua lawe ia aku oia no ke puhi ia ana i ka ahi.
O ka ma'i nana i hoo@oo hou ae i ke kulanukauhale nei, oia no ka wahine Geremania i loaa aku ai ma ke alanui Puowaina kokoke i ke alanui Moi. Aole he mau helehelena mai maluna ona i ke kakahiaka Poaha, aka, ia auina ia, ua loaa iho la oia ka ma'i fiva ikaika loa, a i ka wa a na kauka i hoea aku ai, @a ike ia iho la na helehelena o ka mai fiva eleele maluna ona. Ua lawe kokeia aku oia no ka haukipila.
He Pake no ke alanui Ach@ kokoke i ke alanui Kukui, ua lawe ia aku oia no ka kaukipila ma Kakaako.
He Pake ne ke alanui Maunakea, kokoka i ka hale o Pang Gee Chong i make ai, ua lawe pu ia aku oia ao ka hoomalu ana ma ka haukipa o Kakaako.
O ka eha he keiki Pake no Kamanuwui, kokoke i ke alanui Kukui. Ua ike ia na helehelena o ka ma'i bubomika maluna ona.
HOIPAAIA NA KAA HAPAUMI.
Ma ke awakea Poaha nei i haawi ia aku ai na kauoha i ka Luna Nui o na kaa Hapaumi, no ka hoopau ana i ko lakou holoholo ana maluna o na alanui a hiki i ka wa e hoike hou ia aku ai ka lohe. O ka manao o keia hooki ia ana, no ke puhi kukaepele ia ana, no ia i na kaa a pau i ole e ulu na anoano bubomika maluna o lakou. Ua paa pu ia na kaa basa, a me he mea la, o na kaapio aku koe.
E KIAI I NA ALANUI.
Ua hooholo ka Papa Ola e noi aku i ka Ilamuku e hoonoho ia na makai e ku kiai ma na kihi alanui o Moi a me Liliha, Nuuanu a me Kula, Kula a me Puowaina, Punahou a me Waila, Punahou a me Beritania, Moi a me S@@ridan, no ke kue ana mai i na poe e holo aku ana mailoko aku o ke kikowaena o ke kulanakauhale nei no na apana mawaho. O na poe i ike nui ia no ka hana mau pela oia no na Pake a me na Iapana.
PAKELE MAI LILO KE OLA.
I ka Nupepa KE ALOHA AINA,
Aloha ouko:-
E oluolu mai i wahi rumi no'u ma kekahi o kou mau kolame, no keia wahi hunahuna ma@@i@, oia keia:
Ma Laiewai, Koolauloa, Oahu, Ianuari 16, A D, 1900, ua hele aku la o Kekuewa Ke'a a me kona mau hoa i kahakai i ka lawaia, a ua ike i ka ia, ua hoomaka iho la oia e ha na i ke giana pauda a me ka uwiki, a koni iho la, me kona manao aole i @ aole oia i kiloi aku i kahi o ka i'a, oia no ka wa i pahu ae ai a lilo aku la kekahi o kona mau manamanlima, a loaa lini aku la hoi kekahi o kona mau hoa, ua hoihoi koke ia mai oia no ka hale, a kii ia o kauka A. B. Carter, a ua hiki mai oia, aole e hiki iaia ke lawelawe oiai, aole one laikini mai ke aupuni mai, a ua@elepona ia o kauka H. Wood i Waialua, a ma ka Poakolu ae, ua hiki mai o kauka Wood, a oki iho la i ka lima o ka mea poino i kokua pu ia e kauka Carter, a ma ka ike a kauka Wood. aole oia e poino ana.
Nolaila, ia oukou e na makua a me na makamaka, e hoopau loa i ko oukou lawelawe ana i keia mea make, o lilo auanei@ke ola elike ae la me keia makua. He mau la pukiki ma@a@i keia o na Koolau nei a he huihui maoli no hoi.
Kou mea kakau,
A. K. HOAPILI@KEANU.
Laiewai, Ianuari 17, 1900.
UA HALA AKU LA NO KA HOPU IA ANARU.
Ua hala aku la maluna o ke Kinau i ka po Poaono nei ka Loio Kuhina Kupa me na palapala no ka hoopau ana ia Anaru ma ke ano he agena no ka Papa Ola no ka mokupuni o Hawaii. a e hookohu aku @oi i mea @koa ma ia wahi, mamuli o kona hooko ole ana i ka makemake o ka Papa Ola, oia hei, kona k@e ana mai i ka hoolelei ana o na limahana Iapana, a me ka ukana a ke Kinau i lawe aku nei. A e ka oi loa aku paha oia no ka uhae ia ana o na wahi mai ka leta aku, a mamuli o keia mau hana hoohoka a ka Ilamuku na pii ae la ko ka Papa Ola okalakala a hoouna aku ka ia Kuhina Kapa, e holo aku no ka hoopau ana iaia.
He mea oiaio, he ku i ka walohia ka ike ana aku i ua Hawaii iloko o ka poino, e helelei ana ko lakou mau waimaka i ka ike aua mai i ko lakou mau hoopakele o na la popilikia e hele hou aku iwaena o lakou. Mahope o ka ike ana o na lede puuwai aloha o ka Hui Kokua Manawalea Hawaii, aole i lawa pono na aahu a ke aupuni i haawi ia aku ana hoi ia lakou ma keia mua koke iho. Ola o Hawaii i keia Ahahui kokuaaloha, a o ka makou e upu maa nei, e mau loa kona ku ana i hoopakele no ka lahui Hawaii.
NA HANA KOKUA HOU A KA AHAHUI KOKUA MANAWALEA HAWAII.
Mamuli o ka piha aloha o na lala o keia ahahui e kau ae la maluna no na Hawaii i lawe ia aku no ka hoomalu ana ma Kalihi, ua hoea kino maoli aku kekahi mau Luna Nui o lakou mau hoa oiwi e noho mai la iloko o ka ehaeha malalo o na hana lokoino a ka Papa Ola, ma o ka hoonele ana ia lakou me ko lakou mau pono aahu, o keia wa anu o ka hooilo, a haawi mai la hoi i na aahu i hiki ole ke pale aku i ka iniiniki ana a na makani huihui o keia mau la e nee nei. mai ka noho Agena no ka Papa Ola, a me he mea la, e hoopau ia ana oia mai kona kulana Iliamuku aku.
Nolaila, mahope o ka hoopiha wai ana a me ka nanahu, ua haalele hou iho la ke Kinau me na limahana a me na ukana ana i hoinoi hou mai ai. A ke kali nei na poe a pau no kana mau mea e lawe mai ana ma keia huakai ana i holo aku la.
NUI NA HANA HOOKEEKEE A KA HUI KAA UWILA.
No kekahi manawa loihi ka hoopu ana o ka Hui Kaa Uwila e hoomoe ia ke alahao hou o ka Hui Kaa Hapaumi ma ka aoao o kona alahao mua e moe nei ma ke alaaui Moi, aka, aale nae ia i hoolohe ia aku e ka hui kaa hapaumi, a ua hoomoe aku la no oia i kona alahao ma kahi a na alahao o ka hui kaa uwila e waiho ana. Ma keia hoolohe ole ana o ka hui kaa hapaumi i ka lakou kue, ia ohi koke ae la ka hui kaa uwila i mau limahana no lakou a hoomoe hou iho la i ua alahoa mawaena o na wahi i waiho hakahak@a. Ua ulu ae na olelo paio hahana mawaena o Pai@ a me Balentyne ma ka hora i o ka auina la Poaha o kela pule. Ua hoea pu ae ka Ilamuku me na makai ma kahi o ka hoopaapaa e malamaia au, mamua iho o ka halekuai o Emaluka ma ke alanui Moi, no ki malama ana i ka maluhia, oiai kekahi kaoo kanaka nui i akoakoa ae malaila. Aka, mahope nae o kakahi mau hakoko ana mawaena o na aoao elua, pa kua@lii mai l@ na manao inaina, a h@ aku la na mea a pau me ka maluhia.
KA LA HANAU O MISS ABBIE WAHIKAAHUULA CAMPBELL.
Ma ka la Hape Nuia, ua haawi ae la o Mr. and Mrs. James Campbell maloko o ko lana Hotele St James, ma Kaleponi, he paina hoomanao no ka piha ana o na makahiki he 17 o ka laua kaikamahina hiapo, "ka ui o Hawaii," wahi a kekahi nupepa oia wahi.
Ua hiki kino ae ilaila no ka hauoli Hape Nuiia a me ka hoohanohano pu ana i ka la hanau o ua "Eueu Opio la o Lahaina," ke Keikiall David Kawananakoa a me Hon. Samuel Parker, C. A. Brown, a me G. D. Gear, he loio, ua hiki pu ae malaila he elima mau keiki Hawaii himeni, na keiki hoi i koe aku ma Amerika o na poe Hawaii i lawe ia aku ai no ka hoikeike nui o Omaha, a na lakou hoi i hoonanea i ua paina nei me na mele Hawaii kaili puuwai e hiki ai no ke kaena ae o "Hawaii no ka oi" ma ka nanahe a me ka uwali ma na ano a pau.
He nui ke ohohia a me ka hau oli o na poe haole malihini i loha mua ole i na mele hoinainau a ka Hawaii. O na malihini hanohano o ka papaaina, ke Keikialii Kawananakoa me kona mau hoahele. Ua hoea pu ae na hoa kula o ka mea nona ka la, a mawaena o lakou he mau kaikama hine Hawaii e noho pu ana me ia maloko o ke kula kaikamahine o Notre Dame, oia na kaikamahine a J. I. Dowsett o Honolulu nei, Miss Violet Maki, Miss Irene Dikoson, na Misses Lizzie a me Annie Holt, Miss Rose Cunha, Miss Ada Rohdes a me kekahi poe kaikamahine e ae.
Ke kalokalo ae nei makou e ola loihi o Wahiikaahuula, a e lilo hoi oia i makuahine no na opio Hawaii ilihune o kona lahui ponoi o keia mua aku.
HOI HOU A PAAKAI I WAIMEA.
Ma na lono i loaa mai la la makou .ua huli hou aku la no Wasenetona o Hon. Sam. Parker, ma ke ahiahi o ka la 2 o keia mahina me kona hoaloha, Senatoa Clark, i hoea mai i Kapalakiko malalo o kekahi misiona malu.
Aole i maopopo loa kona wa e hoi ai, aka, ina e pau ko ke ana kana hana i hoi aku la ihope e haalele aku ana oia ia Kapalakiko ma ka mokuahi o ka la 24 no Hawaii nei
Eia ke kukulu ia mai ne ka hale o na haole e hoomalu ia aku ma Kalihi.
KA HUI KOKUA MANAWALEA HAWAII.
Ma ke kakahiaka Poakahi nei Inuari 15, i noho ai ka halawai a ka Ahahui Kokua Mauawalea Hawaii. no ka noonoo ana i kekahi mea kupono e hana ia no na poe Hawaii poino e lawela nei e hoopaa ma kahi hoomalu mai ko lakou mau wahi aku i puka ae ai ka ma'i. Ua hooholo ka Hui e koho ia he mau Komite e hele aku e hui me ka Papa Ola a me ka Aupuni, no ke noi ana aku e ae ia mai e hookaawaieia na poe Hawaii a pau i wahi okoa ko lakou e hoomaluia ai mai ka hoohuikau pu ana me na pake a me na Iapana.
E noi pu aku ka Hui i ka oluolu o na Keikialii e ae ia mai kekahi mau eka aina waiho wale o ka Moiwahine Kapiolani makai o Puuhale i kahua nona Hawaii e hoomalu ka okoa ia ai, a e noi ia ke aupuni e kukulu i mau hale no ko lakou wa hoomalu a e Lookaawale pu ia hoi i mau hale noho no lakou i ka wa hookuu ia ae ai mai ka hoomalu ana, oiai, ua hele lakou i na Home a me na mea a pau e pono ai, mamuli o ka pau ana o ko lakou mau wahi i ke puhi ia i ke ahi.
E malama ia lakou malaila a hiki i ka wa e loaa ai ka lakou nana a me ko lakou wahi e noho hou aka ai. Nolaila, i ka wa i hele ai o na Komite e hui me ka Peresidena o ka Papa Ola Kauka Wood a me na Kuhina o ke Aupuni, S. M. Damon. Kuhina Waiwai a me Young. Kuhina Kalaiaina. Ua holopono na mea a pau, aohe mea nana i keakea.
Ua ae ia mai ka manao aloha hoa kanaka o keia Ahahui e noho alakai ia nei e na makuahine Hawaii a me kakahi mau wahine haole kuonoono o ke kulanakauhale nei. O keia no ka hui i hoala ia iloko o kela kau Korola a ka makahiki 1895, ua komo hohonu keia Ahahui iloko o na hana kokua aloha i na Hawaii poino oia mau la, a pela no hoi me na poe i hoopoino ia e kela waikahe nui o ka M. H. 1898, a oia hou no i keia kau o ka pilikia a ka fiva eleele. Nolaila, ua lilo na hana a keia Ahanui Kokua i na Hawaii ponoi, i kia hoomanao iwaena o keia lahui, no ia mana aloha hoakanaka a na makuhine Hawaii a keia ahahui. A he mea pono hoi e haawi ia aku na mahalo o ka lehulehu no lakou, a pela pu me na Luna Aupuni Kiekie i maliu mai i ka leo uwalo a keia Ahanui.
Ua olelo ae o Hope Kanikela Kukima eia na Pake ke makemake nei e ike no ke aha la i ae ole ia ai na kino make huhonika @ kanu ma kekahi mau ilina kaawale loa i hiki ai lakou ka hoihoi ia aku i ko lakou mau ohana