Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 1, 6 January 1900 — Page 2

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA POAONO, IANUARI, 6, 1900

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai a ka Lehulehu, a he Nu

pepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU IAN. 6, 1900.

 

UA HALA AKU LA.

            O ka makahiki 1899, ua panaho mai la oia iloko o na leo kuwo o na oeoe mokuahi a me na hale hana, na leo kumakena o na hele o na halepule, na mea hoopahupahu e kani kupinai ana a me na ahikaolele e lele ana i ka lewa, me ka hoohialani nui ia, a ala hoi kela a me keia mea mai na ohana a na poe e ae e ku kiai ana me ka makaala no ke kupono @ o ka manamana kuhikuhi hora i ka 12, a pela hoi me ka manamana kuhikuhi minute. 

            I ka wa i poha ae ai na leo wawalo o na oeoe me ka walohia, aia kekahi mau ohana e haawi ana i ka lakou mau leo pule @ noi i ka nohoalii o ka Mea Mana Loa, e lawe pu aku i na maewaewa eia makahiki ma kona alahele, me ka haawi ana mai Loi i na mea e hoohauoli ai o ka manao ma keia makahiki hou, elike hoi me na poino i ike ia iloko o keia lahuikanaka ia makahiki a kakou e poina ole ai, ka manawa a me ka makahiki mua loa e hiki ole ai i ka kakou mau hanauna ma keia hope aku ke hoopoina ia, oiai, he weliweli kona ano ke kaana pono ia iho. 

            He oiaio, o na ohana i hoomakaukau no ka haawi ana i ka lakou mau mohai mamua ae o ke alii a mauliawa ana mai o na makahiki kupanaha la, na kono aku la lakou i na hoaloha e komo pu mai ma ka hauoli, ana ma na mea i hoomakaukau ia e ko lakou lokomaikai, a ua ai a ua luu hoi na mea a pau i kono ia i ka lokomaikai o ko lakou mau hoaloha me ka hauoli. 

            Ua hala a ua kunewa loa aku la ka 1899, aole loa oia e kipa hou mai ana i o kakou nei, aka, o na hana nae iloko o kona au, oia ka kakou e hoomanao aku ai ma keia mua aku, me ko kakou makemake ole e ike ia mau mea iloko o keia makahiki ano nui o ka nee ana o ka manawa ka manawa hoi i hoopiha pono ia kona keneturia 20, ka mea hoi i loaa na hoopomaikai ia a pau iloko o na ohana @haapu ole e loaa ana ia lakou keia makahiki hou.

            O na hiohiona mua o keia makahiki, i kona wa i oili mai ai, aole no ia i hoomanao loa aku i na ehaeha o kela makahiki i hala aku la, oiai, aole i nalo aku na hana a me na ehaeha @kala makahiki, eia no ia ke @mai nei a ke hoikeike mai nei no i kona mau maewaewa me ka haawi ana mai i na haawina weliweli maluna o na mea a pau, @ke lana pu no hoi o ka manao, hala no la hoi la makahiki, hala pu no hoi me kana mau hana ino, aka, aole nae pela, oiai eia no ke ike ia aku nei na ouli ino o na la i hala, e hoalii ana maluna o na mea a pau. 

            O ka hoea ana mai o ka la makahiki hou, na malamaia ia me ka palanehe nui e na poe i hoomakaukau ia lakou iho no ka paina pu ana me na makamaka, a oiai, ia makou i kipa aku ai ma na home like ole o ko makou mau hoaloha, ua malama ia ka maluhia o ka la, a ua ai ia na mea a pau i hoolako ia me ka pakiko ana ma ka mea hiki, a ke haawi ae nei ka makou makapeni i ka mahalo i na poe a pau i laulima iho iloko o ke akahele me ka hoolilo ole i ko lakou manawa maikai a oluolu i mea hoopau manawa ma ka uhauha wale ana ma na mea ano ole, ke hooia mai nei keia mau hana a kakou a pau i hana ai, i ko kakou hoolawa ana ma na mea pakiko e pono ai ka noho ana, a no ka wa hope loa, ke haawi aku nei makou i ke aloha oiaio no keia makahiki, a e lana hoi ko kakou manao, he makahiki paha keia e halihali mai ana i na pomaikai maluna o kakou a pau. 

LAWELAWE OOLEA O

KAUAI.

            Ma ka huli hoi ana mai nei a ka mokuahi Keauhou i lawe mai ai oia i na lono, no ka lawe ana ae o na luna aupuni o Kauai i ko lakou kulani wikani, ma o ke kipaku ana i na moku o ano a pau e kipa aku ana ma kona mau awa i hoomaopopoia mai keia awa lakou i holo aku ai.

            Ua halawai ka mokuahi Keauhou me ia haawina hookahi, a ua kipaku ia mai oia e na hope makai nui i lako me na pu ki manu ma na awa a pau ana i kipa aku ai me ka haawiia mai o na olelo hooweliweli o na kanaka a pau e hoao aku ana e lele iuka, o ka aina e kipu ia no. 

            Ma o keia lawe ana ae la o na luna aupuni o Kauai i ko lakou mana piha ua hoi nele mai la ka mokuahi me ka nele i ka ukana oiai, ua hookapu loa ia na waapa o ka moku aole e holo aku e kii i na ukana kopaa.

            Wahi a na ona o keia moku he hana keia a ko Kauai poe e pale mai ana i ka hooholo hou ana aku i na mokuahi ma ia mau awa i keia wa e hoomalu ia nei.

KA LETA A R W WILIKOKI IA D KALAUOKALANI.

Seattle, Washington, Dec 10, 1899.

D. KALAUOKALANI,

Aloha oe:--

            Ua hoea mai makou ia Kapalikiko i ke ahiahi Poalima a i ke kakahiaka ae o ka Poaono, la 3 o Dekemaba, lele mai la makou no Kapalakiko.

            Ma ka Poalua mai, haalele aku la au ia Kapalakiko no Seattle nei.  He alua la holookoa o koʻu holo ana mai ma ke kaamahu, hoea ia nei, he hookahi tausani mile ka loa. 

            Ke hoomaka nei maua o Edgar Onypless e hoeueu i ka lahui Amerika ma na nupepa, a mahope aku, wehe he mau haiolelo no ka Ninau o Hawaii, me na kii hooleleakao na ʻili me na makaainana, na kuahiwi me na kualono, na kauhale liilii o Hawaii, a pela aku.

            E hana ana maua ma keia alanui ma na kulanakauhale nui o Amerika nei, a hoea i Wasinetona.  A holopono keia, e weheia ana he palapala hoopii na ka lahui Amerika i ka Ahaolelo nui e kakoo ana i ka memoriala a ka Hui Kalaina.  He hana nui no keia, aka, oia wale no ke alanui e loaa ai ia kakou he pono.  Aka, ke hana nei au a me ka loio o ka lahui. 

            Aia no o Hat@wela me Kamika i Wasinetona kahi i m e lolii ai me ka puu dala nui a na mahiko.  Aka, o keia kahua hana a ka loi, C yplesa a kaua, ka mea nana e hookunahihi lakou a pau. 

            Ua palapala aku nei au ia Moreno, e kiai i na mea a pau e pili ana no Hawaii, oiai maua e hapai ana i keia @ nui.

            Ke hoolaha lalau wale mai nei no na nupepa hoo@ai, @ hele ana ka wau e hookuia mai i Kiaaina.  Me lakou no ka lakou walaau wale ana.

            I keia Poakolu iho maua e nee a ao na kulanakauhale hikina.  E hoomau aku ana maua i ka hoouna in a nupepa e kamailio ana no Hawaii, ma ko kakou aoao. 

R.W. WILIKOKI

            O kela ae la na olelo o ka leta a Wilikoki iu Kalauokalani, i ka la 25 o Dekemaba nei, a ke waihoia aku nei na ka lnuiehu e ike no lakou iho.  E hana ana paha ia no kona pono ponoi iho ma na mea e pili ana i ke koi kuleana aina leialii o kana wahine, a i ole, no ka pono paha o ka lahui Hawaii.  Na ka lahui e kaana pono ia mea Me ke aloha.

EDWARD KEKOA.

Honolulu, Dec. 26,1899.

 

            Ua makemakena kaikamahine e noho nei ma ka apana o Kapalama, e makemake ana e ao i ka hana lihilihi e waiho ae i ko lakou mau inoa ma ke halekula kaikamahine Kamehameha me ka hakalia ole. 

KUAI EMI O NA WAIWAI A KA HUI KUAI LOLE HAWAII

            O na waiwai e kuai ia ia aku ana me me ke makepono loa oia na kai ia malalo iho, penei:

Na Kalakoa maikai 30 i-a i ke                        $1.00

 " Leponale maikai 20 i-a i ke                         1.00

 " Makalena nani 10 i a-a i ke                         1.50

 "Palekoki paa o na Wahine he           1.50

 " Paalo@e Kepani o na Kane                        1.75

 " Keokeo maikai la 25 i-a i ke           1.00

 " Huluhulu o na Keikikane 75 keneta a pii aku

 " Pale P@ka Aniani nani loa he $4.50 o ka paa,

 " Kol@ kela a me @ eia ano $4.50 a pii aku,

 " Pua Lei Mare he oluolu waipahe ke kuai ana,

 " Kihei Huluhelu o na ano like o e he 40c pii aku

 " koena L @ like ole e kuai h@eE ia aku an.

 " koena Lipina maikai e kuai hoopau loa ia ana.

            O keia kuai hoopau e hoomaka ana ia ma ka Poakahi ae nei Dekemaba 4, 1899.  He nui wale na waiwai e kuai hoemi ia ana ma keia kuai nui. 

            Ua hamama mau ka ipuka no na mea a pau e manao ana e komo mai ma ka lawe ana i na mahele hookuleana iloko o ka Hui Kuai Lole Hawaii. 

MOSES PALAU.

Luna Nui

KE PAHOLA NEI NO

HE 4 MAKE I HOOMAOPOPO IA NO KA BUBONIKA

Puhi ia na Hale i Manao ia Aia ma ia Mau Wahi ka Maʻi Five Eleele Kahi i Hoopunana ai. 

 

            Aole no i hoonele ia keia mau la e nee nei me na mai fiva eleele e poha liilii ae nei.  A mai ka La Pule mai a hiki i ka Poakahi iho la, he 4 ka nui o na make i hoomaopopo ia, na loohia i kela ma.i

            O ka make nana i hoike ia aku i ka Papa Ola ma ke kakahiaka La Pule nei oia o Ah Pow, e noho nei ma ke alanui Nuuanu, ma kekahi aoao mai o ka hale kamana o Ahi kahi e na make bubonika mua loa i ike ia. 

            O ka elua e na make he pake nona ka inoa o Quong You Quan, no ka hale o Same Kee, e ku ana ma ke alanui Moi, kokoke i ke alanui Muliwai, ua nana ia oia e kauka Hoffman, a ua hoike ae oia ua make keia pake i ka mai bubonika. 

            O ka ekolu o na make ma ke kihi o na alanui Pa@ahi a me Kamika, ua nana ia oia e na kauka Pratt a me Soaparone, a ma ka lana hoike ua ikeia he mai bubonika kona kumu i make ai.

            O ka eha no ka Poakahi nei he pake no nona ka inoa o Wong Hing, no ke alanui Maunakea, ua loaa aku oia ma ka hora 7:30 o ke kakahiaka Poakahi nei.  A mamuli o na hiohiona o ka mai fiva eleele e kau ana maluna ona.  Aole i noii pono ia kona kumu i make ai, aka, ua hoouna koke ia aku no ke puki lehu ia ana ma kai o Kahakaaulana.  O na kino a pau na puhi lehu ia.

PUHI IA NA HALE I KE IMI.

            O ka make mua a kau ae la maluna no ka aoao ma Waikiki o ke alanui Nuuanu, ua lawa ia no ka noonoo koke ana o ka Papa Ola e kahea i halawai no ka hoepau koke ana i ka hoopunana ana a ka mai fiva eleele maloko oia wahi i hoopiha ia me na ola uhane he aneane haneri ma ke puhi ana i ko lakou mau home i ke ahi, oia hoi na hale e hoomaka ana mai ka hale paʻi kii o Thos Severin a hoea makai mai o ka hale kuai o Ahlo.

            Mamua ae o ka hoea ana mai i ka manawa e puhi ia ai keia mau hale, ua haawi ia aku la ke kauoha i na poe e noho ana malaila no ka liuliu koke ana i ko lakou mau wahi opeope a haalele iho ia wahi me ka hakalia ole malalo o ke kiai ana a ke aupuni.

            Elike me kauoha a ka Papa Ola, pela na poe maloko oia mau wahi i ohi ae ai i ko lakou mau ukana me ke pihoihoi nui a hookaa aku ia maluna o na kaa  ukana i hoouna ia no ka halihali ana no ke kahua hoomalu ma Kakaako. 

            A i ka wa o na mea a pau i makaukau ai, ua laweia aku la lakou no Kakaako, a oia koke no ka wa i puhiia ae ai o ko lakou mau home i ke ahi. 

HE HOOLAHA I KA OHUA.

            MAI KEIA LA A MAHOPE AKU e hoopaa no na Ohua i ko lakou mau inea me ka loaa o na Tikiki e kau ai maluna o na Mokuahi o ka Inter Island Steam Navigation o Ltd (Hui o Poka Ma), ma ke Keena Oihana Nui, Alanui Moiwahine, he hookahi hora mamua o ka holo ana o na Mokuahi, e kuai ia ao na no na Tikiki ma ke Keena makai o ka uwapo.

N.E.GEDGE.

Kakauolelo o ka InterIsland Steam Navigation Co. Ltd.

Honolulu, H.I. Oct. 7, 1899

J.M. MONSARRATT

Maunakea

HE LOIO A LUNA HOOIAIO.

@ke e na Aha Hookolokolo a pau e Hawaii a me Amerika Huipuia.

He mau mea hoale aku i na poe wa waipaa

            Keena Hana: Alanui Kalepa makai iho ko o ka Hale Late.