Ke Aloha Aina, Volume V, Number 52, 30 December 1899 — Page 6

KE ALOHA AINA

 

MARE O KENERALA LAWTON

 

KO AMERIKA KAEAEA MA KE KAUA O SAN MATEO.

 

Kaumaha o Amerika Holookoa Nona - Aole no o Aguinaldo i Loaa i na Pualikoa.

 

            Manila, Dec. 19, O Kenerala Henry Lawton, ua ku oia i ka poka a make ma San Mateo. E ka ana oia mam@a o kona puali, a ua kapoo aku ka poka ma kona umauma, a make koke iho la oia.

            Ua haalele iho o Kenerala Lawton ianei ma ka po Poakahi nei, mahope hoi o kona huli hoi ana mai mai ka ha@aka ana ma ka akau ma ka Poaono nei, no ka lawe ana aku he pualikoa maloko o ke awaawa. Mariquina, kekahi o na kula na ikaika a na Pilipine e paa nei mai ka wa mai i poha ae ai ke kaua. O keia awaawa he lehulehu wale na manawa a na Amerika i @ kaua aku ai, aka, aole nae i paa @ lakou. A ua manao ia aia malaila o Kenerala Geronimo ka poali hope @ i kukulu ia ae ma ka @ o Manila, a ua makemake hoi o Kenerala Ot s e hoolilo aku ia Mariquina i pa kaua no na Amerika. O keia po kekahi o na po ino loa o ke kula. Ua haole mai na pakaua koikoi a eia no hoi ke hoomau nei.

            E uka ia ana e kona ukali a me k@ puali I o ka puali kaua no 4, na haalele oho la o Kenerala Lawton i ka hapanui o kona mau puali mahope, oia hoi, ka puali kaua lio 11, me hookahi b@taliona koa helewawae o na regimana 20 a me 27 i haalele iho ia La L@ waenakonu no. A mamua o ka wehe ana mai o kaiao, aia hoi, na hoea aku la na puali ma ke awawa, u@ hoomaka ia ka leie kaua ana aku ma ka hora 8, a he ekolu hora i hakaka ai. @ lawe ae la na Amerika ia Sana Mateo.

            Ua hoeha ia o Lutaneia Breckenridge e ka poka a ka enemi. @ ike ana o Lawton i keia poino, ua hele mai la oia e kokua i ka mea poino, oia no ka wa i kapoo aku ai ka poka ma ka puuwai o Lawton.

            He 13 Amerika, a mawena o lakou he ekolu mau alii i hoehaia @ ke kaua i make iho @ Lawton. O ka poino o na Pilipine he eono i loaa aku maluna o ke kahua kana AOLE NO I LOAA O AGUINALDO.

            Manila, Dec. 17. O keia mau lo no malalo ino nei no ka la 15 o Dekemaba, ua loaa mai nei ia i ka mea kakau o ka Associated Press ma La@ ka apana o I@ akau, penei:

            O na kana@ ma Manit@, apana o Iloe@a akau, ua hoike ae lakou na komo o Aguinaldo i @ huna a e @ ana e kona mau Kener@, ua haalele iho lakou ia Manitong ma ka Poaono nei, me 5@0 kanaka e hele ana no Sale na a mailaila ako no Cabugaoni.

            O Mekia Sw@gest me kekahi mahele o ka puali kaua lio 3, ua h@ wai aku lakou me na enemi ma kahi kokoke i D@ He elua @ na poe Amerika i make a me eloa i hoah@. He lehulehu wale na Pilipine i make.

 

KEKAHI MAU HEMAHEMA I IKE IA.

 

            Ka ka@leo aku nei makou i kekahi mau makamaka e kakau mai nei ia makou, mai poina i ke kau ana i ka inoa o kou wahi e noho ana maluna, a i ole malalo paha o kau leta, i maopopo ai ia makou kahi e hoouna aku ai i kau nupepa, a i ole i ka makou leta pane paha ia oukou elike me ka manao o kau leta. A pela pu no hoi me kekahi mau kikoo dala hale leta i hoouna ia mai ia makou, aohe i kau ia ka inoa o ka mea nana mai ke dala, aka, he pepa dala wakle no nae ko loko o ka "wa hi leta" me ko makou inoa mawaho.

            Nolaila, e na makamaka he mea nui kou inoa ponoi malalo o kau leta e kakau ana a me ka inoa pu o kou wahi e noho ana. He hemehema nui keia a makou e ike nei, a ke hoaokanaka aku nei ia oukou e na makamaka no keia mea.

            Ma kekahi mau leta o keia ano i loaa mai penei, i akaka ai ka inoa o kahi noho, ma ka ike ana iho i ke k@ o na hale leta oia wahi mawaho o ka wahi leta, maopopo ae la kahi oia kanaka, aka, i kahi wa e powehiwehi ana kela kuni a aole no e ike pono ia iho.

            O kekahi mau kikoo dala hoi i loaa mai me ka inoa ole, mamuli o ke kii ia ana aku o ke dala i ka haleleta, loaa mai ia no ke dala, a ia wa i ninau ia aku ai i ka mea haawi dala, "owai la ka inoa o ka mea nana keia dala." hai ia mai la, a pela iho la i loaa ai ka inoa o ka mea nana mai ia dala; maopopo ae la ia makou o keia ka mea i kauoha mai ma kahi leta e hoouna aku i nupepa nana, a keia moku ae hooili aku ka'u dala. Nolaila, he mau wahi hemehema keia e hiki ai e hoo maopopo ia mai e kahi poe a mai palaka.

            Hana mau mai nei ke keaka i ka Orpheum i keia mau po.

            E alawa ae e ua makamaka i na hoolaha hou e puka aku nei.

            Ke komo ia mai nei na kauhale o na apana mawaena o Waikiki a me Kalihi e like me ka kau ma i @ la e na Luna Nana noka huli pono ana i ke kulana ola kino o na poe e noho ana maloko oia mau apau.

 

I PUU DALA HOU ANA PAHA.

 

            Oiai, na puka hou ae nei ka ma'i bubonika, a ke hookuonoono mai nei kona mau hiohiona weli iloko o ke kulanakauhale nei, nolaila, e lawe hou ae ana paha ke aupuni ma o kona mau lima hooko oia la, i na keehina @oles o ka hookapu hou ana ia loko nei o ke kulanakauhale, elike me na hauwawa olelo o ka Poalua nei, i laulaha ae me he makani puahiohio ala a pio koke no iloko o ka wa pokole.

            I ka wa i poha ae ai keia lono hou, ua komo mai la iloko o ko makou noonoo na hoomanao ana, e noni hou aku ana no paha ka Papa Ola i puu dala hou o $25,000 a i ole $50,000 paha, i mea e hoolawa pono ia ai na hoolilo no keia mau la hou aku o lakou nei e ku kiai ai ma ke Keena o ka Papa Ola me ko lakou uku pu ia, mawaho ae o ko lakou mau haewina uku i hookaawale ia e ka Ahaolelo.

            Ua hoike aku makou i ka nui i na dala i hookaawale ia e ka Ahaolelo o elua kau, i ka huina dala, o aneane e piha ka miliona, aka, iloko no nae oia huina nui na hele iho la ka, ka waihona i ke dala ole, ma o keia noi dala ala a ka Papa Ola o $25,000, a ina ua nele ia ka puu nui i keia huina, alaila na maopopo loa, ua pika'o loa keia wahi huina uuku i hookaawale ia iho nei i keia mau la aku, a  me he mea la, aole no e nele ana ke noi hou ia aku i mau dala elike me ka makou e koho nei. Nui no ka uhauha, a nui p@no me ka lapuwale.

 

"I AUPUNI MAIKAI."

 

            O ka leo kukala keia oia makamaka o makou o ka makapeni e kukale mai nei me ka leo nui, me ka hoakaka piha ana hoi i kona mau manao e kau kehakeha ae ia maluna, a i ka huli pono ana i kona mau hoakaka ana, ke i mai nei oia, o ka oi aku o ke aupuni maikai no kakou, oia no ke aupuni Teritori, n@ e hoonoho mai na poo oihana aupuni maanei, a o ka laele o lalo loa, he mea hoi i kapae ia e ka poe ka@ baka, oia ka ka poe i ke kumu o ka hana, ka poe hoi no lakou ke kuleana e ka kaana pu ia iho imua o ke aio, a akaka hoi ke a-u nui a me ke a-u iki.

            I ko makou huli hou ana aku a hoomaopopo i keia mau hoakaka ana oia hoa e kakoo ana i ka pono o ka poe i kuleana ole i ko kakou mau wahi opeope, ua maopopo, wahi a kanaka, he ulaleo ia no ka mea e hana ana, a ke ku no hoi i kahi o ka pomaikai, aohe olelo ana malaila, no ka mea, o ka helu no hoi ia o na kanaka, a makepono no hoi ka luhi ana o ka oiwi, ina nae hoi e malia ia mai, aka, ina e hoohuli ia mai ke kuli ia mai ke kua ia oe, na lilo no ka hoikaika ana i mea waiwai ole.

            O ke alualu ana o ka makamaka malalo o keia ano aupuni, no na ke kulana e hiki ole ai i ko makou houpo ke lawe ae a hoopaapaau iloko o ko makou waihona noonoo, ua like ia me ke alualu ana o ka pinao ma ka puka aniani kahi ana e hookuikui ai me kona mau wahi pekekeu hilii a hiki i ka haihai ana o kona mau wahi a u liilii, pela hoi ke aupuni Papaleau a makou e olelo mau nei, he aupuni kuewa, he komohewa, a pela aku, a me he mea ia, o na inoa kupono no ia no ke kapa ana aku i keia ano aupuni i upu ia e kekahi poe he aupuni maikai i nele i ka uhane loa.

 

NA PUALIKOA HAWAII KUE IA $1,000,000.

 

            Ua ike a ua heluhelu iho ko makou mau makamaka maloko o ka nupepa Kuokoa o keia kulanakau hale, no na mea e pili ana i ka waihona dala o ka lehulehu no ka malama aku nei o Novemaba, he hookahi miliona a oi dala i loaa no ia mahina.

            Ua puka ae na huaolelo mahalo i ka nui a makolukolu o keia mau olohu e kakaa ana mamua o ke alo o ke Kuhina Waiwai a me kana mau Kakauolelo, a ua komo pu no me ka lehulehu i ka mahalo ana no ia mau haawina pomaikai i loaa iloko o ka waihona lahui, a ua manaoia, aohe enemi nana e hao keia miliona dala i paa @ ka pulama hoi i manaole e ke aupuni Repubalike o Hawaii, aohe kupua nana e hoonioni i ka paa i hana ia.

            Aka, ua kuhihewa nae ia mau noonoo ana pela, oiai, ua puka ae la he kipi a he enemi iloko o ke kulanakauhale o Honolulu, nana i kono aku i ka alihik@ua nui o ke aupuni e kahea i na pualikoa, a he oiaio, ua hooko ia ke kauoha iloko o ka hikiwawe no ka hoea ana aku ma kahi o Bub@@ika, (fiv@ eleele) ka alihikaua nui o na @ nana e hoonioni nei i ka manao a na ahikoa a me na koa aupuni.

            Ua hoomaka mua na koa aupuni Hawaii a hakaka ma ka la 12 @ keia mahina a @ o B@ ma ka la 19 kani ka a@ a na koa a mahelehele na @ pio, hoomaka miliona dala e maumanu @ o $25,000 ia i hookaawale ia.

            Ma ka la 25 no o keia mahina, ua kipi hou o Bubonika, kue i na koa aupuni a me hookahi miliona dala a me he mea le, e l@ ana paha @ @ o ke aupuni maluna o ka miliona dala. P@ paha.

 

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO:-

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Ahu Keokeo.

- A I OLE -

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            I ka hooki ana ae o ke Duke i kona le@, oia koke no ka wa o ka moneka i kukuli iho ai ilalo a hopu aku la hoi i na lima o ka alihikana e ku ana mamua o kona alo a muki iho ia me ka puana malie ana ae me ka leo kaumaha.

            E kuu haku o Napela no ko'u one hanau, aka, ua haalele aku nae au ia laila i kou mau la e kamalii ana no, mamuli hoi o ka paewaewa o na hana a ko kakou moi, a auwana hele mai la a noho ma keia aina malihini me ka maopopo ale hoi o ka manawa e ike hou aku ai i kona mau kualono u@.

            A ma keia wahi i ikeia aku ai na waimaka o ua moneka nei e haloiloi mai ana, aka, ua owaka ae la na lehelehe o ke Duke a pane mai la me ka leo hoolana i ka i ana mai:

            E kuu hoaloha maikai, he oiaio kau e kamailio mai nei, aole wale no o oe kai hoopilihua i na hana hookaumaha a ko kakou moi, aka, o ka lahui hoolookoa kekahi i komo pu ma ia haawina hookahi. A e hoohauoli e kuu moneka maikai i kou mau noonoo luuluu, no ka mea ua oluolu i na lani ke ki@ana mai i kona ola makamae a lawe aku la me ka palanehe no keia aoao o ka muliwai eleele o ka make, ua pau hoi kana hana hookaumaha hou ana aku i kona lahui.

            Me keia mau huaolelo huki ae la ua D@ nei i ka lima o ka moneka no ke ku ana ae @ a me na manao hauoli e lalawe ana iloko o ka puuwai o ka moneka ku ae ia oia a ninau hou aku la me ka leo pihoihoi.

            E ka Duke maikai, e oluolu ana anei oe e hoike mai i ka oiaio, owai ka moi i pani aku la ma kona makalua? I mea hoi nana e hoomalu i kona mau mahona kanaka.

            Aole, aole he mea i pani aku i kona hakahaka, oiai, ua hoopuka @ ke aupuni he kua@ e huli koke ia kana kaikamahine i @ no kekahi mau makahiki @ ka hooi@ moi o I@ ma na wahi a pau o ka honua nei. A no ia kumu @ @ ia mai makou me na @ koa e hui iaia hookahi wale me ka nana ole ae i na @ o keia alahele. A pele oe e ike nei i keia puali nui hewahewa.

            Ua hoea mai la ka @ lawekoa G@ @ Kapalakino @ me ka regimana @ paele @ @ @ @ Manila i ke awakea @ nei