Ke Aloha Aina, Volume V, Number 50, 16 Kekemapa 1899 — Page 2

2          KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 16, 1899.

 

Ke – Aloha – Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAVAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU. . . .DEC 16, 1899.

 

            MAMULI o ka hookaawaleia ana aku o na mokuahi holo piliaina no waho o ka nuku o Mamala, ua lawe aku la lakou he mau ohua kakaikahi loa, i ae e auamo i na koikoi o ka noho hoomalu ana malalo o na kauoha a ka Papa Ola, malalo o ko lakou mau lilo ponoi no na la ehiku i hoomalu ia ai, me ka uku hou ana mawaho ae o na uku kauka a me ka uku moku.

 

            NO KEIA mau auhau papalua, ua hiki ole i na ohua eemoku oneki ke ae e hoi a noho iluna o ka moku no keia mau la hoomalu i kauohaia e ka Papa Ola, me ka nele pu hoi o ko lakou mau pakeke no ka malama ana ia lakou iho maloko o ke kulanakauhale nei iloko o keia mau la o ke kupilikii.

 

            O KA hoonele maopopoia ana o kela poe me ko lakou kuleana i aponoia e ka Papa Ola, oia kekahi hana hoopilikia loa i ka lehulehu o na kuaaina ma na mokupuni, me ko lakou ae pu e hoi a noho iluna o ka moku me ka manao ana e kaa ana na mokuahi malalo o ka malama ana a ke aupuni, a pela hoi i manao ai keia poe malaila e hoihoiia mai ai ka lakou dala i uku ia aku ai i na kauka no ka nana ana i ke alelo.

 

            KE manao nei makou, mamuli o keia mau hana hoopilkia, ua manao makou, he hana oi loa aku i na o ka Papa Ola, ka noonoo pono ana a haawi i na kokua ana i keia poe, ma ka malama ana ma ka mea hiki e hiki ai ke hoomama ia kekahi mau hooliio mailoko ae o ko lakou mau pakeke ponoi.

           

            A OIAI hoi, ina i kaana pono ia na hooluhi hewa ia ana o keia poe, ua maopopo loa, ua ku ka hewa imi loaa ma ka aoao o ka Papa Ola, ka poe hoi nana i kona maoli aku i keia poe, o ko oukou hele ana imua o na kauka e hoikeike ai, oia ke alahele e loaa ai ia oukou na palapala e hookuu ia ai oukou e hoi ma ko oukou mau home ponoi. O keia mau hana ana pela, oia iho la ke kahea a makou e olelo nei, ua hoao maoli la ka lehulehu e apuka, malalo o ka manao ana, e hoopomaikai ia ka pakeke o na lelewawae o na kauka haole ma Honolulu nei. “Lapuwale o na lapuwale, pau loa na mea i ka lapuwale.”

 

            UA hoike ia ae, ua koho ke aupuni, ma o ka Peresidena ia o ka Papa Ola, o na lilo no ka malama ana i keia ma`i, ana i koho ai, e hiki aku no kona huina pokeokeo i ka $10,000, oia hoi, no na poe anee hana oloko o ke keena o ka Papa Ola, na lilo ai, na lilo no na poe e ku kiai ana, na lilo kaa no ka holoke ana i o a ia nei o na lala o ka papa a me ke puhi ahi ia ana o na kino, e hoea io aku no ka huina i koho ia elike me kela mau huahelu, a i ole, oi aku paha mamua o keia. Ea! Hanau ka pelehu o Kahiki la.

 

            O keia mau hoolilo ana a ka Papa a me ke poo o ka Mana Hooko o ke aupuni Repubalika, e mana ana anei ia, oiai ke aupuni o Amerika, ma o kona Mana Hooko la, e ala mai ana e noii pono, i na hoolilo kuapapanui ia ana o keia haawi lealea ia nei e kela poe, ina nae hoi ua apono ia pela.

 

            UA puka a ua laha ae nei ka ma`i weliweli, nona ka moolelo i hoopuka ia maloko o na nupepa haole, ma na aina nui a palahalaha o Kina a me Iapana, kahi i hookahua mau ia ai keia ano ma`i nona ka inoa he Fiva Eleele, a i malihini loa hoi i ko kakou mau maka, a makou no hoi i hoikeike mau aku ai imua o ko makou mau makamaka heluhelu.

 

            MA ka makou hoomaopopo ana i ka nana ana iwaena ona poe i loaa i keia ano ma`i, aia no ia iwaena o na ohua eemoku Pake, ka poe i lawe ia mai, mai na awa mai o Kina a me Iapana, a oiai noi hoi, ua kaa ke koikoi o keia mau hana maluna o ko ke aupuni akenui ana e hookomo mai i keia poe limahana, i mea hoopomaikai i na poe ona mahiko, ka poe hoi nana i hookikina e hookomo ia mai keia kupuino iloko nei o ka aina, me ka nana ole ia o ke ola o ka lehulehu.

 

            MAMULI o ka laha ana ae la o keia ma`i, ua paa ia iho la na mokuahi holo pilialua, malalo o ke kauoha a ka Papa Ola, a ua paa pa ia hoi me na ohua eemoku, a nu keia kumu, ua hele maoli aku kekahi poe ohua eemoku e nonoi i ka Papa Ola, i mau palapala ae holo, malalo o ko lakou mana, aka, o ka mea pilikia, ua hoike mai la ka Papa Ola, e kii i mau palapala hoike ola i na kauka, a na lakou e kakakii hou aku imua o na Papa la.

 

            HE oiaio, ua hooko koke ia ka olelo kauoha a ka Papa, a ua ukuia hoi ka auhau a na kauka i kaki ai me ka nana ole ae ia mau hoopilikia a hookaumaha maopopo hoi i ka lehulehu, a o ka oi loa aku pai a oia no ka poe ilihune, ka poe hoi i manao ole, e halawai ana lakou me keia mau pilikia i manao ole ia, a ua loaa aku la hoi ma ka aoao o ia kauka, he mau dala mahuahua.

 

            I KO makou komo pu ana aku iwaena o ko makou mau makamaka e hooikaika ana no ka loaa o na palapala, ua loaa mai la ia makou na olelo kauoha mai kekahi lala mai o ka Papa Ola, no ka hele ana e huli i na palapala i na kaua, ua ao ia mai la, aole e kii i na palapala apono ola i na kauka Kepani a me ka Pake, aka, i na kauka haole wale no.

 

            HEAHA ke kumu o keia keakea ana a kekahi hoa o ka Papa Ola, no ko ka lehulehu imi ana i kahi e loaa like ai ka pono mawaena o na aoao elua, aole anei aia he mea huna iwaena o lakou a me na kauka haole, a o ua mea la, he hana hoowaiwai keia i ka pakeke o na kauka, a pela i hoopale ia ai na kauka Kepani a Pake i ka loaa like ana o keia pono iwaena o lakou a pau.

 

            UA loaa na palapala o kekahi poe ma ka uku dala ana i na kauka, a oiai, aole i nana iaia mau dala, o ke uke wale no, o ke kau iho maluna o na mokuahi a hoi aku no ko lakou mau oliana e kali mai la mahope, me ka manao ole ua halawai kakou me na ulia o ka poino, a iloko o ka makaukau nui no ka haalele ana iho i na uwapo, no ka holo ana, ua hoea hou mai la ke kauoha mai ka Papa Ola mai, aole e ae ia na moku e holo, a pela i lilo ai keia mau dala i uku ia i na kauka i mau hoopilikia maoli i ka pono o ka poe ilihune, i hoonele maoli ia ko lakou mau eke me kahi mea e hiki ai ia lakou ke malama i ka noho ana ma keia aina malihini.

 

            HE hookaumaha a he hoopilikia maopopo keia mau hana a ka Papa Ola, i na poe o na mokupuni, no ka mea, ua haawi aku lakou i apono ana mamua no ko lakou hoi ana a mahope kaohi hou aku e noho, aole anei he mau hana kamalii keia o ke ano haahaa loa. Manao makou pela no.

 

            O KEKAHI mea hoopilikia loa, oia ka paa ia ana o na poe hana, me ko lakou haawi ole mai i na palapala ae no ko lakou hele ana i ka lakou hana a me ko lakou hoi ana no ko lakou mau wahi ponoi me ke keakea ole ia. Aka, aole nae pela i hana ia ai i keia wa ano, aole anei ua hoopilikia ia kela poe me ka lakou hana ponei? Pela no.

 

            E alawa ae e na makamaka i na hoolaha hou e puka aku nei.

 

NOHO KE KAU AHAOLELO

-

KOMO KA NINAU O HAWAII ILOKO O KE SENATE.

-

He Nui na Hana Ano Nui e Lawe ia mai ana no ka Noonoo ia ana ma Kela Kau.

-

            Maluna  mai la o ka moku lawekoa Sherman i loaa mai ai na nuhou hope loa o na aina mamao a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui, penei:

NOHO KA AHAOLELO O AMERIKA.

            Wasinetona, Dec. 4. I keia la i wehe ia ae ai ka Ahaolelo kanalima-kumamaono imua o kekahi anaina nui i akoakoa ae. O ke o nui o na hoa o ka Hale i hiki ae he 353, a he 106 hoi o lakou he poe hou.

LEHULEHU NA KUMUHANA ANO NUI O KEIA KAU.

            Wasinetona, Dec. 5. Aole he Ahaolelo o na makahiki ano iho nei i piha me na hana ano nui e like la me ke Kau Ahaolelo Kanalima-kumamaono. Mawaena o na kumuhana ano nui e lawe, ia mai ana: Ka ninau ina aha o ke koho ia ana o Mr. Quay ma ke ano he Senatoa no Penesalevania ua kulike ia me ke kumukanawai; ka hookaawale ana aku ia Bingham H. Roberts o Uta mai ka Hale aku maluna o ke kahua o ke koho ia ana o kekahi kanaka mare lehulehu no ka Ahaolelo mai ia mokuaina aku he kue ana ia i ka ae like i hana ia i kono wa i hookunia aku ai e komo mai ma ke ano mokuaina, i aupuni mau o Hawaii, Porto Rico a me Alaska, ka hoomoe ana i uwea moana no na panalaau hou o Amerika Huipuia, ka hoopau ana i ka Monopoli i ke telegarapa o ka Western Union Cuban: uku ana i ka aie lahui, a pela aku.

LAWE IA KA BILA O HAWAII NEI ILOKO O KE SENATE.

            Wasinetona, Dec. 6. Ma ka wehe ia ana o ka Senate i keia la, ua waiho ia mai la ka hoike makahiki a ke Kuhina Waiwai, ka Loio Kuhina, a me na hoike a kekahi mau Luna Aupuni e ae. O Mr. Aldrich, ka lunahoomalu o ke komite waiwai, ua waiho mai la oia i ka bila mua loa. Oia hoi, ke ana waiwai a ke Senate a me ka paa ana i ke ana waiwai io o na ano dala, no ka uku ana i ka aie lahui a no kekahi ano e ae.

            O ka elua o na bila, ua lawe ia mai e Senatoa Cultom o Illinoi, e noonoo ia i aupuni no Hawaii.

-

            Komo hou kakou iloko o ka ehuehu la.

 

Nuhou Kuwaho

-

KUHIHEWA IA O AGUINALDO.

            Vanekona, B.C. Dec. 4. Ua hoopioo ia ae keia kulanakauhale i keia la, ma o ka hoopaa ia ana e ka oihana makai maanei, he kanaka i manao wale ia o Aguinaldo.

            Ua hoike aku o H.W. Treat o Nu Ioka i ke Kanikela Amerika i keia auina la, o ka malihini a hoohuoi ia nei, ua like loa kona mau nanaina me Aguinaldo, a ua hoea mai hoi oia i keia la mai Vitoria mai.

            Mahope iho ua ike ia ae la o keia kanaka malihini, he kanaka Hinedu, oia, a ua nui no hoi na kulanakauhale o Amerika ana i kipa aku ai i manaoio iaia o Aguinaldo. Mahope iho o kona hooiaio maoli ana aku i kona ano i hookuu ia mai ai oia.

NA POINO O NA BERITANIA MA KE KAUA MULIWAI MODDER.

            Ladana, Dec. 2. Elike me na koho wale ana o ka poino o na Beritania ma o ka make a me ka hoeha ia ana aia ia maluna aku o na haneri ma ka Poalua nei, ua hoopuka ae la ke Keena Kaua i keia la o ka poino ma ia kahua he 452 a mailoko oia huina he 76 i make.

KE HOOMAHA LA.

            Modder River, Nov. 30. Eia na pualikoa o Haku Methuen ke hoomaha nei i keia mau la pokole mahope o ka hoouka kaua hahana ana. Ma ka hoouka kaua o ka Poalua nei he weliweli na ki ana mai a na enemi.

HOOUKA KAUA MA VIGAN.

            Manila, Dec. 6. Ma ka ponei he puali o 800 kipi kai lele kaua mai maluna o ka pakaua e paa ia ana o na Amerika Vigan, ma ka apana o Ilocor hema. O ka poino o na Amerika he 81 make a he lehulehu wale i hoaha ia, mahope o keia hakaka hahana, ua emi hope aku na Pilipine me ka haalele iho he 8 make maluna o ke kahua kaua. Aia o Konela Bisbe ke hoopuipui la i na pakana.

            Nu Ioka, Dec. 5. He lono kuikawa mai Hongkong mai i ka Evening World, e olelo ana o na Pilipino malaila ua hoike, ua makaukau o Aguinaldo e haawi pio aku ina o Kanikela Wildman e apo mai ana @ia ma Manila. Pela paha.

            Manila, Dec. 5. Oiai o Kouela Hood e huli ana i ke kulana o na enemi ma Idlefonso ma kahi kokoke i San Miguel, ua kipaku aku oia he puali o na kipi, a he lahulahu wale o lakou i make. He elima Amerika i hoehaia.

-

            Ua hoomakaukauia ae la na hale loihi maikai o kahi kikipa o Ka@@ ako i mau haukipila e malamaia ai na poe i loohia i keia ma`i fiva eleele.