Ke Aloha Aina, Volume V, Number 48, 2 Kekemapa 1899 — Page 4

KE ALOHA AINA

POAONO, DEKEMABA 2, 1899.

4

Ke Aloha Aina

Hookumaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L.LIKE.

Lunahooponopono

EMMA A. NAWAHI

Puuka o KE ALOHA AINA.

HOHOLULU     DEC 2, 1899.

 

E  HULI  E  KA  POE  AU WA  NA NEI

  Nani ka maemae o keia olelo a ka buke nui hooweliweli, e hoopili ana i ka mana o keia olelo maluna o ka poe i haalele i ko lakou mau home ponoi, a auwana aku ma na aina e, a i ka wa i ike ai @ ka pilikia, komo iloko o ka hune, nele i ka ai, nele i na aahu e pono ai ke kino, hu mai la ke aloha no ka aina hanau, ulu mai la na hoomanao ana i na makua a me ka ohana a pau a me na waimaka e hiolo ana mai ko lakou mau lihilihi ae, ku pololei ae la ko lakou mau kapuai wawae a hoi aku la i ke alo o ka ohana, me ka naau mihi o ka ehaeha, e hoahewa ana no ka lakou mau hana o na la i hala.

  Aole hoi malaila pau mai la ka nani o keia mau olelo, aka, ma na hana kekahi e ikeia ai ka nani o keia mau olelo, ina lalau kou manao a hookuli i na ao mai kai ia aku, a ike i ke poho, a ko ole kou makemake, alaila, komo mai la ka naau mihi a hoololi hou ae la i kou alahele, i wahi e pono ai no kau hana, a pela e ike mai ia nei i na wa a pau, mai kinohe mai a hiki i keia la.

  O ka mihi, oia ka laau lapaau e hoola ia ai ka ma’i o keia poe auwana, ina nae he mihi oiaio, e hoahewa maoli ana iaia iho no ka hewa o kana mea i hana ai, a oia ano mihi me ka naau oiaio, oia ka mihi ola, a oia no hoi ka mihi i anoi ia ma keia kukulu manao ana.  I hoopu a ae la makou no na olelo a kekahi Luna Aupuni kiekie o keia aupuni e ku nei, oiai oia a me kekahi poe e ae maluna o ka oneki o ke Kinau, e huli hoi mai ana no Honolulu nei, ua hoopuka ae la oia i keia mau olelo mihi o ka hookamani, oiai, ua hala ka wa pono oia mau olelo.  “Hewa loa ka hookahuli a hoopau loa ia ana o ke aupuni alii, ina o ka Moiwahine Liliuokalani kai hoopau ia, a hoonoho aku i kona pani ma kona hakahaka, me ka mau no o ke ku ana o ke aupuni pela, ina aole e hoea mai keia pilikia e ike ia nei iloko o keia mau la.”

  Aole maanei nei wale no keia mau olelo, aka, ua pahola pu aku la no ma Wasinetona, iwaena no o na Elele a ke aupuni i hoouna aku nei, ua ike maoli lakou i ka hewa o ka lakou mea i makemake ai e hookahuli i ke aupuni alii, mamuli o ko lakou manao kuhihewa, he like ka manao mai Wasinetona a Hawaii nei, o ka lakou nei mea e hana ai, oia ka mea e hooka ia ai ma Wasinetona, a nolaila, ua ulu na manao nahoa i kinohi, e kilui a kinai loa i ke ku ena o ke aupuni Alii, elike me ia a na poe nei e ike nei i keia la.

  Na ka hoohui aupuni i ao a i hookaakaa mai nei i na maka o na poe nei, he hana hewa loa ka lakou i makemake ai, oiai, ua hao mai nei o Amerika a paa i na hana a pau o keia aina, me ke keakea pu ana mai i ko lakou nei lawe ana ae i ka mana hooko o na aina elike me na la mamua na la hoi e keha ia ana e na nupepa alakai o na pohai nei e mihi nei i keia la, ka pomaikai o ka hoohui, mai na nupepa Hawaii ake hoohui aupuni a na nupepa haole oia like no, he hookahi wai o ka like, aka, mamuli o ke ahonui o ke Akua, ua hoala ae la oia i ka nupepa KE ALOHA AINA, i alakai a i kuhikuhi no ka hewa loa oia hana i upu ia, a ua poe la e ike nei, he hana hewa loa io ka, ka hoohui aina, he hana e kaili ana i ka hana mai ko lakou lima aku.

  I na no paha, aole i kulai lakou i ke ku ana o ke aupuni kumu, a hoopau lakou i ko Liliuokalani noho ana Moi, a pani i ke Alii mahope aku o kona lalahi pololei, elike me ke kuhikuhi a ke Kumukanawai o ke Aupuni Moi, ina no paha i keia la, eia no lakou iluna o ke kuapoi o ka waa kahi i kau ai, a ke ai nei, no hoi i ke kalopaa o Waiahole, no ka mea, o lakou no na poo alakai o ke alii hou e pani mai ana i ka noho moi, a o ko lakou leo, oia  ka ke Alii e hoolohe ai.

  Aka, na ike mai no ka Mana Kahikola i ko kakou ehaeha ana no ko kakou aina oiwi, a pela hoi me ko kakou aloha alii oiaio, ua kapae ae la oia i na leo walohia mai ai kakou ae, a haawi aku la i ka uhane ike o ka mihi iloko o ka poe ho kahuli aupuni a hoohui aina hoi, a ke lohe nei kakou i na leo e poe mai nei e hoohewa ana ia lakou no ka hana ino ana ia kakou.  O ka mihi keia i olelo ia ai, he mihi ola ole, a o ko lakou hopena aku, he noho pu me na keiki o Kalaepohaku.

 

HE  18 000 I  HOEA  AKU  LA  AFERIKA  HEMA.

  Ladana, Nov. 16,  O na lona no hakaka ma Maleking, ua hoike mai ia no ikaika o na hakaka ana.  Ua hoike pu ia mai, aia no o Baden Powell ke paa la no i kona kulana a hiki i ka la 6 iho nei.  He maikai ke kahua kaua ma ka akau.  Mai na moku lawekoa i hoea mai o ka pule i hala ua loaa aku la i na pualikoa Beritania he mau kokua nui hewahewa o 18 000 kanaka.

  O ka nui o ka poino o na Beritania i hoomaopopo ia i keia wa aia no ia ma kahi o 2361.  O ka nui o na poe make i hoike ia mai he 267 a me 1,202 i nalowale.

 

KE  HELE  LA  NO  I  KA  POLOLEI.

  Ua ike iho makou i ka manao oia makamaka o makou o ka makapeni, e kahoahoa mai ana i na olelo nani a mana, a kela kanaka kaulana loa o na la i aui kau la, ka mea hoi i kapaia ka “Liona o Kona Akau,” a o ka pukuniahi hoi nana i hoonanueue i na paia o ke Keena Ahaolelo o Aliiolani Hale, i na makahiki ana i noho ai i Lunamakaainana no ia mau makahiki, a kakou hoi e poina ole nei a hiki i keia la, “o ke kuikahi panailike ke alahele o ka hoohui aina,” a o ka elepani nui hoi a kela mau kanaka naauao elua i hoike aku ai imua o ko laua mau hoa lunamakaainana a me na alii e noho ana iloko oia hale hanohano o ka lahui.

  Aka, he kuhihewa ka manao o na hoa hanohano oia hale iloko oia mau la, a ua kuai aku hoi lakou i ka pono lahui e paa ia ana e ko lakou mau lima ia manawa, no ka piepiele ana i na hana aupuni, oia hoi na oihana lunahelu, luna auhau, na lunakanawai apana, na luna makai a me na oihana e ae e loaa mai ana mai ka poholima mai o na Kuhina, ka poe nana i kuai ka pono o ka lahiu me na oihana piepiele, i wahi e hooko ia ai na manao iini hewa o na Kuhina a me na poe mahiko e kani nei ka lakou la aka i keia la.

  He mea pololei loa kela a ka makamaka i hoopu a ae ai ma kona mau kolamu, o kona mau manao pepa o ka Poaono nei, a makou hoi i olelo ae la, ke hele mai la no oe i ka pololei, a o ka makou no hoi ia e @oke mau nei i ka hoike i na wa a pau, he mana ka olelo a ia poe i moe aku la i ka moe kau a hooilo, a o ka poe nana kakou i hoomaewaewa ia mau la, ua moe aku lakou iloko o ka lua me ka ike ole i na ehaeha a lakou i hana ai, a kakou hoi e auamo nei i keia la, me ka l haliha, ka walania a me ka ehaeha maoli o ka naau, a kakou hoi e ikemaka nei i kela la me ka hoohewahewa ole.

  He mea walohia ka hoomanao ana i ke ko ana o kela mau olelo iloko o ka nui o na pomaikai e ulu ana, aka, o ka nee ana mai o ka pilikia, aole ia i aw@ koke mai, elike me ka hikiwawe o ka nalu e popoi ana i ke kumupali, aka, ua panee liilii mai, a pela no a hiki i ka la hookanuli aupuni o ka 1893, akahi no a kaakaa ae na maka o ka poe nana i hoole ka oiaio o ua mau olelo la, a holo pua-a lakou i o a ia nei me he poe lio ahiu la, e ake ana e puka mawaho o ka pa, kahi a lakou i ike mua ole ai he pilikia a he poino ke hoea mai ana.

  Ke hauoli nei makou i ka ike ana aku i na poe la e kulou a e mihi ana ko lakou mau poo, me ka apono ana ma kuono, ua hewa a hewa loa ia mau hana, a no ia mea, ua hiki ke hoeha ia ko lakou mau naau, no ka mea, o ka uku iho la no ia o ka hookuli, a pela lakou i hoea mai la i ka hopena me ka pololei loa.  A nona hoi makou i puana ae la, ke hele ia ka makamaka ma ko makou alahele, a ne mahalo wale aku no.

 

NA  KOA  PUKAA  NO  MANILA.

  No kekahi mau la i kaahope ae nei, na loaa mai he kauoha i kekahi mau puali elua o ka bataliona Pukaa e noho nei maanei no ka liuliu ana i ko lakou mau wahi opeope no ka holo ana aku maluna o kekahi moku lawekoa no Manila.  Ua loaa hou mai la ia laua ke kauoha no ka haalele ana iho i keia mau kapakai a laua i ike ole ai ko laua mau ili i ka eha, a holo aku hoi no ka honi ana i ka hohono uwahi panada.  E haalele iho ana laua maluna o ka moku lawekoa Benmohr i hoea mai la me na koa Amerika.

 

  O ka Poaha ae nei ka la hai pule hoalohaloha a ai pelehu hoi o na Amerika.

 

 

HALE HOOLAKO “KA HUB.”

Mea hookomo mai i na Waiwai mai

na Hale Hana Nui o Amerika Huipuia.

Na paalole Huluhulu Pelekane Cueviots o ua Kane o na waihooluu

ahiehie a me hauliuli, i okiia iloko o na paikiui hou, a i uhiia

me na pale satinia.  He paalule nani keia no ka linohau ana.  O ka

kumukuai maa mau he 10.50 a me 12.50.

Ka Hub, ua hoemiia 6.50 a me 8.50

Na Paalole Nani loa o na kane a kekahi mau halekuai e kuai ne

no ka $15 a me $20, e loaa no ia me ka emi loa ma Ka Hub.  Ua

hanaia keia mau Paalolo mai na lole Worsted, Sargas a me Kasimia

Ka Hub, ua hoemiia 10.50 me 12.50!

NA LOLE KAMALII, ME

NA PAPALE.

E HAMAMA ANA A HIKI I KA HORA 8:30 P.M.

J.S. SPITZER.

KOKOKE  I  KE  ALANUI  PAPU.

 

KO BERITANIA A ME GEREMANIA IKAIKA KAUA.

  O keia malalo iho nei ka ikaika kaua aina o Beritania Nui, a makou e hoopuka aku nei no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu penei:  Na pualikoa kumau, ko ka Home a me na Paoalaau, he 73,394, Inia 73,162 na koa e ku makaukau ana, papa ekahi 83,000, papa elua 50,000 na koa lahui a me na koa lahui e ku makaukau ana 132,493 na koa o ua mokupuni Channel 3,996; na koa a Malta a me Bermuda 2,472; na koa kaua lio Yuoman 11,891; na koa pualu 263,963; a ke huiia ko lakou ikaika a pau e hiki no ka ikaika o Beritania Nui i ka 742,421.  O na pualikoa aina hei o Geremania i ka wa maluhia, aia no kona heluna koa ma kahi o 585,440, aka, i ka wa nae e poha ai ke kaua e hiki aku no kona ikaika kaua i ka 3,975,000 koa.

 

NA  MOKU  LAWEKOA  SENATOA  A  ME  BENMOHR.

  Ua hoea mai la ma ka La Pule nei, na moku lawekoa Senatoa a me Benmohr, e lawe ana i ka regimana 45 no Manila.  Aia maluna o ka Senatoa na alii kiekie o keia regimana a me ka bana a me elima puali, a no lakou hoi ka huina he 599 kanaka.  E lawe ana hoi ka Benmohr he elima no puali a no lakou hoi ka huina he 530 kanaka.  Oiai, ua haalele like aku laua ia Kapalakiko ma ka la 16 iho nei, a mamuli o ko laua halawai ana me ka ino ma ka moana, ko laua kumu i ulolohi ai, nolaila, aole a laua mau lono makamaka hou i lawe mai nei.

 

  O ka Ha@o ok a me ka Puebla ua moku lawekoa i hoea mai la.