Ke Aloha Aina, Volume V, Number 43, 28 October 1899 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

Ke * Aloha * Aina

Hookumaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

_________________________________________

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

EMMA A. NAWAHI

Puule@ o KE ALOHA AINA.

________________________________________

 

HONOLULU . . . OCT 28, 1899.

________________________________________

 

NA KAUWA HANA.

___________

           

            He mea nui ke kauwa hana imua o ka haku manao maikai, piha i ke aloha, ma hoolilo oia i na paahana imua o kona alo, i poe hoa kuka ma na mea e holomua ai kona pono, a pela hoi e komo ai na mano maikai iloko o ke kauwa, a haawi aku oia i kana mau kokua ana a pau e hiki ai ke hooko ia ka @io@ o kona haku hana, a o ka hopena i ikeia na holopono na mea a pau i anoi ia e kona haku hana.

            He mau la ae nei i hala, ua holo aku la o Sam'l M Damon, no ka huli ana i mau paahana hou, a o kahi hoi i makemake ia oia no o Italia, kekahi hoi o na aina nui iloko o Europa, a ho poili kokoke aka hoi ia Auseturia kahi nona @ela mau paahana Glacian a lakou i noke nui iho nei i ka hoopaa i Kawa, me ka mano, ma ia hana ana, e hooko ia ai ka makemake o ua hoa hui o na Kuhina Waiwai la, e au la i ke kai no ka pono o kona mau hoa l@ha ma Hawaii nei.

            He mea kahaha no keia i ko makou manao, in a e hoomaopopo maoli ia iho ana ka manao o na kanawai a me ke kumukanawai o Amerika Hoipuia, ka aina hoi a lakou e hekau aku nei ka manao, oia ko lakou puuhonua e palekana ai ko lakou noho ana ma na hana ano nui oloko nei o ka aina, aka nae hoi, oiai lakou e huli ana i na paahana ma na aina mamao, hoopaa iloko o na aelike paahana, a i ka wa e hoea mai ai i Hawaii nei, ua pahola laula na kanawai o Amerika malona o ka aina, alaila, e lilo ani keia poe paahana i lawe ia mai i poe lanakila, e hoopilikia ana i na haku naha, ka poe no lakou keia makemake a ke Kuhina Waiwai e alo la i ke ehuehu o ka Moana Atelanika.

            Aole @oi o lakou wale kai komo pu iloko o keia mau pilikia, aka, o kakou pu no kekahi, ka poe e imi ana i ko kakou ola mailoko mai o ka kou o ko kakou mau lae a oiai, he poe lanakila ae @ keia pea hou a hoea mai malalo o na kanawai o ka aina, na hiki @l@ ia kakou ke keakea aku, a oia k@ lakou wa e lokahi ai ma ke kukulu a heokumu @a i na hui @@@a@ana iloko [column 2] nei o ka aina, namea e ike nei ma Amerika, Farani a ma kekahi mau aina nui e ae o Europa, ke kumu nui hoi nana e hoopilikia ala na haku a m@ na paahana maikai e noho ana me ka malama pono i na hana.

            He mea oiaio no paha, aole e manao io ia mai ana ka mokou mau olelo ao i keia la, aka, aia i ka wa e hoea mai ai na hooko io ia mai ai ia hana ma keia mua aku oia ka wa e mihi @ o na poe i hoole i ka makou mea e olelo nei.  O ke komo nui ana mai o keia poe limahana a Sam'l M Damon e kii la iwaho, a loaa ia lakou ka noho lanakila iloko nei o ka aina, he ipuka akea ia no ke komo ana mai o ka pilikia iwaena o kakou nei, a ia wa auanei e hoomaopopo iho ai na mea a pau e uwe ana kakou i ka nele i ka hana, a pela aku e ku ai hoi ka kakou ninau malaila, nawai kakou i kumukaia, nawai kakou i hoopoino?

            He haina moakaka no ke puka makana mailoko mai olaila, oia hoi, na ka poe a kakou i kapa aku ai he mau hoaloha, na lakou kakou e kumakaia mau nei, na lakou kakou e hoopoino nei, a ma na ano a pau, oia maopopo maoli, no ko kakou enemi, o ka poe e hoao ana e kaili ae i ka kakou ai mai ko kakou mau waha ae, o lakou ua poe la e noho ana me ka opu kekeue, o loaa ia ka noho ana pomaikai maluna o ko kakou aina aloha, a maluna ae o na mea a pau, aole loa e hiki ke lanakila na hana ino maluna o na hana pono.

____________________

O NA LONO ANEI KEIA NO KA HOPENA?

_______________

           

            O na wanana, na hoike akaku, a me na kilokilo ana a na poe naauao o na wahi like ole o ka honua nei, ke hoea mai nei kekahi o lakou me na hooiaio e hiki ai ia kakou na hanauna hou o keia ao ke manaoio, ua kokoke loa mai ka hopena o keia ao.  Ua olelo ia, e hiki ana ia kakou ke lele maiuna o ka lewa, me he manuia, i loaa kona ehau e upoipoi ai i ka kamani, a i ka hohonu lipolipo hoi o na moana kai hohonu, elike me na i'a nunui, i kupono e noho pu me lakou, a maluna hoi o na kualapa mauna elike me na Anetelope a me na kao hihiu o ka waonahele.

            Ke ice nei kakou na Hawaii i keia la, i ke kau ana ae o ke kanaka maluna o ka haluna, a pii haaheo ae la malluna o na oioi o na p@oa hale a me ka nihinihi o na pali, e alo ana iloko o ka ehuehu o na ao uhiwai @ kahiko iho @a ma ka lae o ua lalaui puu, @ i@ mana aku i kona mau helehelena, i kona wa e kilohi iho ana [column 3] i ka nani o na puu, ua kahawai a me na muliwai lana malie, he mea e ka hauoli no kona hapai ia ana ae e ke ea mama, mamuli o kona ike a noeau, naauao, e hoike mai ana hoi, he hana akamai ia a ka naauao i huli ai.

            Aole i lawa aku la ko kakou hoomaopopo ana malaila, aka, eia hou iho no, mamuli o kaikaika hoohana o ka mahu, eia kakou ke ike nei i ka holoke ana o na kaaahi maluna o ua alahao, e holo ana me ka puahi nui, i oi aku i ka mama o na paa lio huki he 100 ko lakou nui, e ahai ana me ka palanehe nui maluna o ua puu a me na awawa,, e @u ana maluna o na awawa me he nene ala.

            Eia hoi ke kaa lio ole, na kaa uwila ua hoea mai la i o kakou nei, he mea i hoohana ia e ke akamai o ke kanaka mamuli o ka ipu uwila noeau o ko ke kanaka maauao, ke telepono a plea aku, aka, oia anei ka hopena o keia ao, o na hoike anei keia o kona hookokoke ana mai i o kakou nei elike me ua wanana, pela paha, aole e hiki ia lakou ke hooia aku oia ka hopena.

            Eia na aupuni nui a liilii o ka honua, ke komo nei iloko o ke aluka o ka hakaka, ka luku a me ka hoomainoino ana, a e olelo ana kekahi poe, ua kokoke loa mai ko ka honua hopena, a e hoea @o mai ana ia i keia makahiki 1899, ma ka la 13 o Novemaba ae nei. No makou iho aole e hiki i ka makou makapeni ke olelo ae, oia io no ua wa la na ka Haku no, nona ke kuleana ia mau mea, oia wale no ka mea i ike i ka hopena o ko keia ao noho kino ana.

__________________________

 

 

KA MANAO O NA KILO AUPUNI OLE WALE O KEIA LA.

_________

(Hoomauia.)

 

            Eia iho ko Edmund Norrie manao, ka Lunaphhponopono o ka nupepa Kuokoa namu, oia nei kekahi kolopa uneune ma ka ao ao o ka lahui mahope maio na la o ka hookahuili aupuni, aka, i keia wa, he muhee oia, he i'a hololua, a ma kaua hoakaka manao ana, eia oia ke ake nei e kaupalena ia ke ana waiwai o ka poe koho, a me ka poe e koho ia ana, i wahi ka e palekana ai ke komo ana o ka poe e makemake ana no ia kulana.

            A oiai hoi, o kona manao ua like no ia me ka kona mau hoa kakau nupepa e ae, a me ka poai o na malihini komohewa mai ua @ina o mai, ua hoike akaka ae lakou i ko lakou mau manao, e kinai maoli ana i ke ka lahui mao manao hooikaika e loaa ia lakou na upu ana, o ka ike hou ana aku e wele hou ana ka @ae aloha o [column 4] Hawaii maluna o na kapakai o kona aina aloha, a i ole, m kekahi ano aupuni e ae paha. i oi aku ka maikai mamua o ke teritori, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu, eia iho ka manao o keia kauaka kakau nupepa a hololua hoi ma ka olelo ana:

            1.  I Aupuni Panalaau elike la me ko Nu Kilani, a i ole me ko Inia Komohana.

            2.  E hookohu maoli ia na Inakanawai o na Aha elua. O ka Aha Kiekie no ka wa a pau ke ola, o ka Aha Kaapuni no kekahi mau wakahiki.  O na lunakanawai oia mau aha elua, e ku no i ka hoopii lima nui ia no ka hea o ka lakou mau hana.

            3.  E hoomau ia aku no ua lunakanawai e noho nei ma ka Aha Kiekie.  He poe loea ike kanawai lakou, a ua kamaaina lakou me na kulana nohona ma keia paeaina.  O ka lakou mau olelo hooholo, ua ku no i ka pono a me ka maikai.  O kahi i ikeia ai o ke paewa ana o na hana, aia no ia ma o na olelo hooholo la a na kiure, a ma ia mau olelo hooholo, aole loaa ka mana i ka lunakanawai nana i hoolohe i ka hihia.  O ka Alia Kaapuni hoi, ua hiki no ke hooponopono hou ia kona mau luna i oi aku ai i ko keia wa e nee nei.  Ua hiki loa i kekahi loio makaukau a hoopono hoi ke hoopiha i ka oihana Lunakanawai Kaapuni.

Aole i pau

 

______________________________

 

KA MOKUKAUA NEWARK.

___________

           

Ma ke kakahiaka Poakola nei i hoea mai ai ka mokukaua Neward mai Kapalakiko mai, ma kona alahele e hole ana no Manila.  E lawe ana oia he 385 kanaka, 62 poe opio a me 26 @liimoku. O keia ka moku lawe have o Adimarala Watson ma ka hoouka kaua moana o Cuba mawaena o na aumoku kaua Amerika a me @@ mokukaua Sepania.  Ua haawi ia aku ke kauoha iaia no ka holo ana mai i ka Moana Pakipika o huipu me na mokukaua Amerika ma keia mau kai, ma ka la 1 o Mei. E noho ana oia ma Honolulu nei no hookahi pule a hololoa aku no na Paemoku Pilipine.

_______________________________

 

KA MOKU LAWEKOA OHIO.

____________

 

            Ua loaa mai nei ka lono ma ka mokuahi lawekoa Ohio ia Hongkong,ma ka la 2 iho nei o keia mahina; e kipa ae ana oia maka mokupuni o Guam, a mailaila mai no Honolulu nei, a huli hoi loa aku no Kapalakiko.  He maualiikoa, wahine a me 296 koa i hook@u ia mai ka oihana kaua mei, na ohua maluna on a.

_____________

 

            He kuai kuikawa o na pale pakaukau a me na tawele holoi lima ma kahi o Painana ma.

 

[column 5]

 

OIA MAU NO I KE ALO PALI

____________________

 

            He maikai ke ola o Kelii.  Ua hala no ke Keikialii Kawananakoa i ka nana heihei i Nu Ioka. A ke huli hoi ae e noho pu ana oia me ka Moiwahine i kahi hookahi, a e hoolaukanaka ia ana Kona alo e ia.  Hauoli mau no lono e pili ana no ka maikai o Kona ola @ole na kakou ia, aka, na ke ahonui no ia o ko ke Akua lokomaikai.

 

_________________________

 

AOLE NO IA AKAKUU MAI KA HOOUNA ANA I NA KOA.

______________

            Malluna o ka mokuahi Auseteralia i loaa mai la na lono, aole i hoopau o Amerika i ka hoouna ana i na koa no Manila, a e kipa mai ana ma keia awa ma keia mua koke iho he mau moku koa hou @ lawe ana hoi maluna aku o 6,000 koa Amerika.  O na moku mua e haalele aku ana ia Kapalakiko oia ka Hancock me ka regimana 28, Tartar a me Manuense me me ka regimana 31. O ka Penesalevania a me ka Olympia e holo aku ana laua i Potalana no ke kii ana i ka regimana 45 i ohi ia mala@la. Ua haawi pu ia aku na kauoha awiwi ana i na regimana e ae no ka haalele ana aku i ko lakou mau wahi hoolulu a holo mai no Kapalakiko no ka hookau ia aku maluna o na moku lawekoa no Manila, oia hoi, e haalele aku ka regimana 38 ia Jefferson ma ka la 20 o Okatoba, ka regimana 45 ia Fort Snellin, Arizona, ma ka la 22, ka regimana 44 ia Fort Leavenworth, Kansas,ma ka la 25, ka regimana 40 ia Fort Kiley, Kansas ma ika la 30, a me 46 ia South Framingham, ma ia la @@kal@i no.

            O ka nui o na moku iawe@oa a me lawe holoholona e kipa mai @ holo loa aku no Manila, ma ke@a mua iho he 22 ko lakou huina. He ola ia no na keiki poola.

__________________________

 

UA HOEA MAI LA.

_____________

 

            Ua hoea mai ia ma ke ahiahi Poakolu nei, ka moku lawekoa Ohio, mai Manila mai, mahope o kona kipa ana ae nei ma Hongkong a me Guam. E hoih@i ana oia no Amerika Huip@ia he 200 doa a me luina, he mau aliikoa me ekolu lawehala no Mea Ailana.  Aia pu hoi maluna on a he pua@ kaua lio o Nevada.  Ma kona kipa ana ae ma Guam, he maluhia na mea a pau, a ua hoopau loa ia hoi ka noho huika@ ana o na kano a me ua wahine a pela pu hoi me ka ma@e lehulehu, @oho ika iho e@i ka Ohio no ka h@piha @anahu a huli hoi loa aku no Kapalakiko.

____________________

 

            E loaa no ke Keena o KE ALOHA AINA ma l@leo, mauka iho o ka Hale Hoolulu Kaa@hi o ka Hui Alahao Oahu.