Ke Aloha Aina, Volume V, Number 39, 30 September 1899 — Page 7
This text was transcribed by: | Toni Lynne Kaefferlein |
This work is dedicated to: | Elizabeth S. Allyn |
KE ALOHA AINA
POAONO SEPATEMABA 30, 1899 7
HE KAAO KAILI PUUWAI
-:NO KA:-
UI MINEWA.
-:A ME NA:-
Kaikunane Eiwa
I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia
Kakauia no KE ALOHA AINA
Aka, aole nae i hookuu aku ka opio Boliona i kona mau noonoo e hookaumahaia no keia mau hiohiona popilikia e ukali mai nei m@ hope o laua, aka, me ka puuwai e lalapa ia ana o ke ahi o ka hopo ole hoomau aku la oia i kona alahele no luna o ke kaupoku o ka pali.
Mamuli o ka lilo ana o kekahi o kona lima i ka paa i kana aloha, ua hiki ole iaia ke awiwi aku i ka pii ana iluna o ua pali kahakai laumania nei, a i keia wa pu no hoi aia oia ke hoomaopopo la i ka hoohahani mai o kona mau enemi mahope o ko laua mau meh@u.
Aole no nae o Boliona i hooki iho i ka hoouee@ ana aku i kona kapuai wawae ma ka pinana ana i ua pali la, a iloko o na minute pokole wale no, ua hoea pono aku ia oia maluna o kekahi wahi kuono ma ka aoao o ka pali ona ke akea aole i piha ka elua kapuai, o keia kuono ma kahi no ia o umi kapuai malalalo o ke kaupoku o ka pali.
I ka ike ana o Boliona o kahi kupono wale no ia no laua e hoomaha ai, oiai, ua hele kona hanu a nae iki, oia no kona wa i pane iho ai i kana Minewa me ka haawi ana iho i na olelo hoolana, i ka i ana iho:
E kuu Minewa, e ala ae@, no ka mea, ua kokoke kaua i ka pahu hopu o ka kaua huakai, aka, mamua ae n@ e o ka kaua hoea loa ana aku iluna e haawi m@i i manawa no'u o hoomaha, oiai, na hele au a paupauaho. E hoolana i ka manao a hiki i ko kaua palekana ana.
E like me keia leo olu waipahe i poha mai la mai na lehelehe mai o Boliona, na ia mea i koao aku i ka ui Minowa e kaakaa io ae kona mau maka e nana aku i ko laua wahi e kau nei i ka lewa me he mau opua la, a ia wa no hoi i kau pono aku ai laua maluna o ua wahi kuono la.
Ua hooi ia mai ka piha weliweli iloko o Minewa i ka ike ana iho he nihinihi loa keia wahi a laua e ku nei, aka, ua hooi loa ia aku nae kona weliweli i ka ike ana i na kauwa a ka elemakule e pii aluka mai ana ma kahi he mau kapuai helu wale no ka mamao.
E lio@ lana i ka manao e kuu aloha, a mai hopohopo no keia poe kanaka, wahi a Boliona i pane hope mai ai, a ia wa no hoi i uuuni ae ai oia i kana pahikaua punahele e moe lolii ana ma kona aoao, a paa ae la ma kana@ lima akau me ka makau no ka halawai ana aku me kona mau enemi he lehulehu wale.
A iloko no o keia mau sekona i hapai ae ai o Boliona i kana pahikaua, a hoomoe aku la maluna o ka enemi mua i hookokoke mai ma kahi a laua me kana aloha e hoomaha ana, a he mea oiaio, aole i pahua keia hauna pahi a ke koa opio, aka, ua haule pono aku la ia maluna o kona enemi, ia oia no hoi ka wa i lohe ia aku ai kona leo i ka auwe ana ae me ka ehaeha a kunewa aku la ihope me ke pahemo pu ana ae o kona paa ana i na paia laumaoia o ua pali kahakai, a walawala aku la hoi oia no na puu pohaku e wanaoa ae ana ua haalele mua hoi ke aho i ke kino.
A i keia wa i walawala pahu aku ai o keia kauwa a ka elemakule, no lalo o ka pali kahakai, ua loheia aku la ka leo piha inaina o ka elemakule e haawi ana i ke kauoha no ka hoopuni ana i ka kaua mau opio a me na puuwai i piha me na manao hae i hooko aku ai ua mau kauwa nei me ka hoopuka pu ae hoi i na olelo hailiili i na opio no ka laua hana wiwo ole i hookau aku la maluna o kekahi o ko lakou hoa kanaka.
A i keia mau sekona aole i pu pololei aku ua mau kauwa la ma ke alahele a ke koa opio e kali mai ana aka, ua pii aoao ae la lakou me ka manao ma ia alahele wale no e loaa ai ia lakou ka lanakila.
I keia mau sekona a ke koa opio i lohe maopopo aku ai i ka leo lokoino o ka elemanule i ka haawi ana ae i kana kauoha, oia no kona manawa i huli ae ai me na helehena kaumaha a pane aku la i kana Minewa:
E kuu aloha, e hookuu aku ana au ia oe e noho hookahi maanei, a e nee aku ana hoi au no ka paio ana me ko kaua mau enemi, a ke waiho nei au i kuu pahikaua i hoopakele nou.
I keia wa i poha mai ai ka leo o ke koa opio, no ka haalele ana iho i kana aloha e noho hookahi maluna o ua wahi kipapali la, a o nee aku hoi oia imua no ka paio ana me kona mau enemi.
I keia manawa no, aia na waima ka e haloiloi mai ana mai ko Mine wa mau lihilihi maka mai, aka, aole nae oia i ekemu mai.
A no kekahi mau sekona kona noho hamau ana, aia hoi, me na maka ai ha, haliu mai la oia maluna o kona ipo Boliona, a me ka leo i piha me ka ehaeha, pane mai ia oia:
E kuu Boliona mai haalele mai ia'u, oiai, ma kou wahi e hele ai, malaila au e hele ai, a ma kou wahi hoi a haule make ai, owau pu ke kahi ma ia haawina hookahi. Nolaila, heaha ko'u pomaikai o ke pale ana i ko'u ola me kau pahikaua, a e hele kohana aku hoi oe me kekahi mea make ole ma kou lima no ke kue ana aku i kou mau@ enemi.
Na keia mau olelo a Minewa, ua hiki ole ia Boliona ke uumi iho i kona puuwai i piha me ke aloha oiaio no ka wahine opio a me na lima palanehe, honu iho la oia i ke poo o kana Minewa, a maki iho la me ka haawi ana aku i ne huaolelo hoomalielie penei.
E hookuu mai ia'u e kuu Minewa, a mai hoopihoihoi i kou noonoo no ka mea, aole loa o'u hopohopo i ka hakaka lim@ ana aku me na enemi, oiai, aole i loaa i ko kaua mau enemi he wa e ku ai o ko lakou mau kapuai elike me ko kaua nei, e loaa hoi he wa no lakou e hoohana mai ai i ka oi ka lakou mau mea kaua.
Nolaila, e kuu Minewa no ka mauawa@ hope loa no ko kaua palekana e hookuu mai ana oe ia'u e nee aku imua? a ke hopohopo nei, e puni ana kaua i na enemi ina penei oe e hookaulua ai ia'u.
No keia mau manao noi ikaika o ke koa Boliona, ua hiki ole aku la ia Minewa ka paa aku i ka pilani ana o na manao o kana aloha, a oia kana i hili ae ai me ua waimaka e hiolo ana, a puana hope aku la me ka leo ehaeha.
Na na lani e kiai ia oe e kuu aloha, e hoihoi hou mai hoi i kuu puli@. E hele aku e hooko elike me kou make-make, aka, e hoomanao nae i kou wa e poino ai, ewau no kekahi e ukali aku ana mahope ou.
Me keia mau huaolelo i lalau aku ai o Minewa i ka pahi a kana aloha i hoopakele hoi nona i ka wa e hoea io mai ai o ka poino.
A iloko no hoi o keia mau sekona me ka hookau ua ole iho i lele iho ai o Boliona a puili ae la i ka a@i o ka wahine ma ka haawi ana iho i na muki hope loa, a lohe pu ia aku la kona ieo i ke kalokalo ana ae:
Na ke aloha o ka mea nana kakou i hana, e haawi mai i na kokua ana he nui maluna ou. E hoolana i kou manao, a e makaala hoai@ kou ola a hiki i ka'u huli hoi ana ma @
Me keia mau ha@ olelo hope i haalele iho ai ua Boliona nei i kana aloha, a me ka kapuai mama i nee aku ai oia imua no ka halawai ana me kona mau enemi e aneane @e la e puni ka laua wahi e hiolulu@ nei.
A he mea oiaio, oloko o ka manawa pokole loa, ua hui kino aku la ua koa opio nei me kekahi o kona mau enemi e nee mai ana malalo o ka hooko kauoha a kona haku, a ia wa no hoi i ikeia aku ai laua e aumeume ana ma ka aoao o ka pali kahakai laumania, mamuli o ka nihinihi loa o ke kulana a ke ka naka kauwa e pii ana, ua hiki ole i kekahi o kona mau lima ke lalau aho@ i @na p@nika@.
KUAI HOEMI O NA PAPALE
MA KAHI O
K. ISOSHIMA
NO EKOLU PULE, E HOOMAKA ANA I SEPATEMABA 30, 1899.
Na Palule Silika a me Iapana, e loaa no ma ke kumukuai emi loa
Na Papale Kane a me Wahine.
Na Papale Ohe a me Lau Niu,
Na Kahei Papale, a me Hinai,
He lehulehu wale o na Papale
Kamalii ma ko makou Halekuai
Nolaila e makamaka e kipa mua mai ma ko makou halekuai mamua o kou hele ana ma kekahi wahi okoa aku.
K. Isoshima.
HELE 10, ALANUI MOI.
I keia wa e maiamaia nei o keia hakaka weliweli, ma ka aoao o ka pali, aia ko Minewa puuwai ke hoopihaia@ la me na manao hopohopo, no ka palekana o kana aloha mai na enemi aku.
Ia minute no hoi, aia ka leo o ka elemakule ke haawi mai la i na hookikina ana i kona mau kanaka no ka hopu pio ana i kona enemi.
Aka, aole nae i huliu loa keia hakaka weliweli i malamaia@ ae ma ka aoao o ka pali, aia hoi, ua ike ia aku la ka emi ana mai o ka ikaika o ke kanaka kauwa, me ka hiki hou ole aku iaia ke hoomau aku i ka paio ana me ke koa opio.
Iloko o keia kulana i haawi aku ai ke koa opio i kekahi puupuu mahanahana, a iloko o na leo hooho piha inaina o kona mau hoaloha no ke koa opio, i hooponiniu ia ae ai kona ike, a pahemo ae la hoi kona paa ana i na paia pohaku a kakaa aku la oia no ka papaku olalo e aili ana i koi a aho hope loa, ua pau ka ike, a ua pau ka lohe me ka makaukau e hele aku ma kela aoao o ka muliwai make.
Aole po nae i hookuemi ia aku na kanaka kauwa i keia wa i haule pio aku ai o kekahi o ko lakou hoa aka, ua nee papa mai la lakou me ka manaoio ana e hoopoino aku i ke koa Boliona, no kana mau hana hoohaahaa i panai aku la ma luna o lakou mau hoa.
A malalo o kek@hi ulia ua loaa aku la ia Boliona he w@h@e keehi paa ai o kona mau kapu@, a e hiki ai hoi iaia ke hoohana aku i kona mau lima wikaui@ u@e @ou, ha la ole aku no lalo o ha pau pohaku.
I ka wa i noea hina mai ai @ elua mau kauwa, ua ikeia @ku @ ke kolou ana iho o ke poo o ka koa puuwai lioua@, a me ka elea nui iho aku la kekahi o kona lima, a ka i@ ae la i ka pahikaua a kekahi o na enemi mai kona puhaka mai.
Me ka pahikana i lilo pio mai la iaia i ka hou ae ai oia, a on@u ae la a ke lewa me ke poha pa ana aku, o kona leo i ka i ana aku:
E ka aku e na enemi ma ko @ kou mau wahi, a mai hoau e nee @i imua o'u, no ka mea, @ apaha@ aku no auanei au i ke kino o ke kanaka e hoolohe ole ana i keia leo kauoha.
Aka, i keia manawa pu no nae aia ke poha mai la ka leo makona o ka elemakule mailalo o kumupali e kauoha mai ana i kona mau ka naka e hoomau aku i ka nee ana imua.
Mai hoolohe i kela mau olelo a ke kanaka hohewale, aka, e nee aku imua a hopu p@o aku i ko oukou enemi me ka puuwai hoi e lalapa ia ana e ke ahi o ka wiwo ola.
Na keia mau olelo hookina a ka elemakule, ua hiki ole i na kauwa ke pale ae i ka leo kauoha o ko la kou haku, a nee aku la lakou imua me ka puu wai hopohopo.
A he mea oiaio, e like me na huaolelo i oili aku ai mai na lehelehe o ke kanaka opio, na ikeia aka la oia i ka hap@ ana ae i kana pahikaua a ulupa mai la i na kanaka e h @ o kokoke aku ana imua o kona aio.
A ua like hoi lakou me na pauku laau e kakaa ana ma ka aoao o ka peli kahakai a muu mokaki iho la ilana@ o pau pohaku, a iloko o na minute p@k@le ua kuemi hope aku ia na enemi me ka nui o na poino.
UA LOAA MAI, HE HELUNA
..O NA..
Pena a me a Aila Pena,
Na Hulu Pena,
Na Kapuahi Aila,
Na Kapuahi Fisher,
(ua hoemiia ke kumukuai)
Na Palau na ano apau,
Na Lako Mahiai,
Ho, Oo, Kopala, Kipikua,
Na Bakeke o na like ole,
Na Ipuhao, Ipu Ti,
Na Lako Aniani,
E loaa mai ana he mau waiwai hou malana o ka mokoahi Auseteralia. Nolaila, e kipa mai, a @ wae no oukou iho, he emi loa ka makou mau kumukuai.
Hawaiian Hardware Co.,ld@
(HOI LAKO HAO HAEAII. I KAUPALENA@)
Alanui Papu, ma e ka Banako o Spreckels. tf