Ke Aloha Aina, Volume V, Number 31, 5 ʻAukake 1899 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2        KE  ALOHA  AINA,  POAONO,  AUGATE  5,   1899.

 

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa ai ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

EMMA A. NAWAHI.

Pauku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU . . . . AUG.   5,   1899

 

KE  KULANAKAUHALE

MOMI

 

  O keia paha kekahi o na wahi i makahehi nui ia e ko kakou poe mea dala nui i na la i hala ae nei, a mamua ae hoi o ko kakou hoohui ia ana aku me Amerika, ua mahelehele a kuai ia aku na apana malalo o na kumukuai makepono, e lawe ana kekahi he umi apana aina, he elima o kahi, a he hookahi no hoi o kahi, mamuli o ko lakou hoomaopopo e ana, e hlo aku ana ke awa o Puuloa, i wahi hoolulu no na aumokukana o Amerika, ma na wai o Hawaii nei, kahi hoi i haawi mua ia e Hawaii nei ma ka panai pomaikai o ke Kuikahi Panailike a ka Moi Kalakaua i imi ai.

  O keia wahi e olelo ia nei ke Kulanakauhale Momi, oia no o Manana, ma ka Iahamauleo o Ewa a i kapaia hoi mamuli o kela i'a kupanaha iloko o kona mau wai kai, oia hoi ka Pipi a he Momi hoi ma kekahi olelo ana, ka mea nona ka oleloia ana, "mai walaau ae oe, o makani ananei." He wahi oluolu io no keia ma ka noho ana, a he aina hoi i piha kona mau i kula lepo me ka momona o ke kopaa, ke kumuwaiwai nui hoi o kekahi poe e noho la malaila e paeli i ka lepo o ka honua.

  Aia m,a na kapa lihikai o keia wahi, na hale nani o kekahi poe kahi i kukulu ia ai, me ka manaolana, i ka la e hoea mai ai o ko Amerika komo ana aku a lawe ae a e paeli hoi i ka nuku awa o Puuloa, ka punua peepoli a lakou i hoopulapula ai no kekahi manawa loihi, oia ananei ka wa e palua a pakolu iho ai na pomaikai maluna o ka apana aina hookahi a lakou i kuai ai, oaia hoi o Amerika he nele i ka ili aina hookahi ma kona mau kapa, a i keia poe auanei e lilo ai na olohu dala nunui mai ka waihona mai o na poe Amerika.

  Ua nui a lehulehu na manawa a ke aupuni o Amerika i hoouna mai ai i kona poe akamai e hele mai e ana pono i ka hohonu o ko laila awa,l a ina paha he hiki ke hanaia ma keia mua aka, a iloko o ua hoolilo nui o na la i hala, ua hoea mai la oia i ka pahu hopu o kana mea i hoomoopopo ai, a ua hooholo hoi, ua oi loa aku ka pono o ka hoopau loa ana, e unuhi ae, a haawi mai i puu dala nui no ka hana ana i ke awa kahi e komo aku ai kona mau makukana a hoolulu iho, oia no nae, na loaa no iaia ke kuleana piha a komo mai a hoolulu ihoi ke awa o Honolulu nei no ua manawa a pau a lakou i makemake ai, me ka nui ole o na hoolilo kuahewahewa mai ko lakou waihona ponoi mai.

  A oiai hoi, he poe ike a loea no kekahi, iloko o ko Amerika mau Poo Aupuni, ua loaa ia lakou ka noonoo maikai i keia wa no ka hoopau loa ana i ka manao e paeli a hoohohonu aku i ke awa o Puuloa, ka lua dala hoi a kekahi poe e kaii mai la, o ka hoea aku, a kani no ka lakou la aka, i ko Amerika uhipu ia e ko iakou maalea ike hana ma ka oihana imi waiwai e pono a e pomaikai ai ko lakou mau pahu ume loloa, a pela e ike ia iho ai, e lilo aku ana na hoolala palaualelo ana o na la i hala, i mea palaunalelo.

  O ka hoopauloa ana mai nei o Amerika ikona manao hana no ka eli a me ka hoohohonu ana i ke awa o Puuloa ma ke Kulanakauhale Momi, he hoike ana mai ia i ka waiwai o ka hoohui aupuni ma ko Amerika aoao, a na poe imi loaa nei hoi o kakou i haawi aku nei i na hooponopono ana o ko kakou aina iloko o kena lima me ka manao, i wahi palulu wale no ia e huna aku ai i ko Amerika mau maka, me kona hele ole mao a maanei, elike me ke ano o ka lio kauo kaa, i hookahi wale no wahi ana e hele ai, elike me ka makemake o kona kahu.

  Aka, heaha nae ka mea i loaa mai la ia kakou ma na lono hope mai Wasinetona mai, aole anei ua hoole lakou i ke komo ana aku e paeli i ke awa o Puuloa, nona na hoolilo kuahewahewa i hiki aku paha kona huina i ka umi miliona dala, a he huina dala hoi i hiki ole aku i ka hapaumi kona mau hoolilo ma keawa o Honolulu,l kahi hoi he mau kahua hoahu nanahu kona, a he kokoke hoi kona alahele mai Kapalakiko mai.

  A malalo o keia mea, e hoolilo ia aku ana na aina o ke Kulanakauhale Momi i li'a ia ai e kekakahi poe mea dala, i wahi hoopukapuka no ko lakou mau waiwai, i wahi heana no na pilikia, a o na upu ana no ka hooko ia, e hahai ia lakou me ka kuia o ka manawa.

 

KA  MAKOU  MAU  AAHU  NANI

AIA  IA  I  KA  WEKIU  O  LUNA.

 

Lole Aahu Huluhulu o na Kane,

i hanaia mai ke Cheviet Kasimia a me na Kasimia Nani e ae, i pale ia me ua lole Italia. He nani keia mau aahu e kupono ai ia oe. O ka waiwaii o keia mau paa lole ma kahi no ia o $12.50 ma ke kuai nui ana. E loaa no ma

KA  HUB kumukuai he . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .$6.50.

 

Na Paalole Serge o na Kane,

i hana ia mai na Lole Huluhulu maikai loa, a i hauaia e like me na paikini hea. Ua paleia o loko me na Sitina a me na Pale Serge. E aahania no oe e ke tela lele no'ka $28.00. E loa no ma

KA HUB kumukuai he . . . . . . . . . $12.50  a ka  $14.50

 

            J. S. SPITZER.

AI  ANUI  HOTELE  KOKOKE  I  KE  ALANUI  PAPU.

 

EIA  KE  ALA  MAI  NEI  NA

HOOHUOI  ANA.

 

  Mamuli o ko kakou laweia ana a hoohui me Amerika Huipuia, malalo ka manao haawi aina o ka poe e noho mana nei iluna o ka mana hookele o ke aupuni, ke puka mai nei na manao hoakaka kanawai o ka poe no na lakou i kumakaia ia kakou, me ka olelo ana, aohe onina i koe, e hiki ai i kela a me keia ke manao iho, he kuleana mana kona e hana elike me kona makemake, mamuli o na alakai ana a ka mana o na kanawai a me ke kumukanawai o ko kakou aupuni.

  Ua oleloia, o ke kumu nui o ka hoalaala ia ana mai nei, o na manao hoohuei pili aupuni, mawaena o ka noho kuleana ana o kekahi Luna Aupuni o kakou, elike me ka Loie Kuhina ka, ke Kuhina o ko na Aina E a me ka Lunakanawai Kaapuni o ka mokupuni o Hawaii, ka poe hoi i hookohu ia malalo o ka mana o Peresidena Dole, oiai nae ola, na kaohi ia e ha mana o ka olelo hoohui aupuni a Newland, ka makua hoi a kakou e kapa nei i keia la no ka hoohui aina.

  He oiaio no paha, o keia mau hana Aupuni ekolu a ke Kuokoa i hoiko ae nei i ke akea, he p@ poe wale no kela e hana ana ma lalo o ka makemake o ka Mana Hooko o ko kakou aupuni, oiai nae, ua hoole a hoonele loa ia ka mana hooponopono a hookohu Luna Aupuni mai na mana la, a ua hoi aku la ia mana a noho iloko o ka lima o ka Peresidena o Amerika, a mea nae a kakou a pau e hoohuoi nei, aohe kuahana pili aupuni ana mai ke Kapitala mai o Wasinetona no ka pono o ko ka Loio Kuhina, Kuhina o ko na Aina E a me a me ka Lunakanawai Kaapuni o ka mokupuni o Hawaii noho ana e hooko i na kanawai o ka aina.

  O keia ka mea nui nana e hooulu mai i kekahi mau ninau kanawai koikoi mawaena o na poe loea kanawai o kakou a me na poe e paa nei i na oihana me ka manao e hooko aku ia mana maluna o na mea a pau, me ko lakou iku pu iho no, he mau hana kanawai ole keia mau hookohu Luna Aupuni ana o ka Mana Hooko o ko kakou aupuni, aka, mamuli o ke ake ana no na uku makahiki kiekie, ua pale la ae la no ka mana o ke kanawai mamua o ko lakou mau maka, a ae aku la e noho lakou elike me ka makemake o ka poe no lakou kahi kuleana lihi ole no na hookohu oihana ana.

  Ua oleloia, he poe Luna Aupuni keia i pau ko lakou mana malalo o ko kuhiakanawai o Amerika, a ma pela, e lilo ana anei ka lakou mau hooponopono kanawai ana i mea e hoopioo ole ia ai ka manao o na poe na lakou e hookuleana 5 ke noho ana o na Luna Aupuni a pau ma ko Hawaii Aupuni, a e mana anei ka lakou mau hooponopono kanawai ana, i ka wa e ulu mai ai na hoopaapaa ana no kekahi mea i makemake ia, no ka hooponopono ana i ka pono a pono ole o na mau mea la i hana ia.

  O ke kumu nui wale no o ko makou kamailio ana i keia mea, oia no ka hoike ana ae nei o ke Kuokoa i keia mau Luna Aupuni a na hanaiahulu ana e malame nei, ka mea oi a makou i hoike mau ai, aohe nana ia o ka pono o ka noho ana Luna Aupuni malalo o na hookele ana a ka Repubalika Hawaii, a pela no kakou e ike mau nei i na paewaewa o kela a me keia ano iloko o k@ lima o ka poe no lakou ke kuleana, hookahi wale no mea naua ia ma keia ano, oia ka mahiua ohiai ana, a me ka hanohano i hookau ia iho maluna o ka peohiwi oia kanaka.

 Nolaila, o na hoonihi olelo ana aole ia he mea waiwai iloko o keia man la e nee nei, ina no a@ pau ko Dole noho Peresidena ana, aka, o ko ia noi mana hoolohu Luna Aupuni ana use, eia no la iloko o ko ia nei lima, a lilo ana ia he mea hauoli na kekahi hapa o keia poe e noho ai hookano mai nei i na aku auhau a ka lehulehu e hookupu mau nei iloko o ka waihona o ka lehulehu, kahi hoi ehiki ai ke hookahe ia na pomaikai pili kino maluna o na makamaka a me na hoaloha.

  Aohe hoohalahala a hoonuoi ana a ka poe i papahi ia aku me na mana ai loaa o keia noho aupuni ana, oiai, o ko lakou la pono ia, o ke kani mai o na Alae, helu no na manamanalima iloko, o na eke loloa, a o ka kakou wale iho no , o ka auamo i na ehaeha a keia poe nana kakou i hoolilo i poe kuewa, me ka manao e hoonele mau loa ia kakou i na wa a pau.

 

KA  KOKUHILAWEKOA

TARTAR.

 

  Ma keia kakahiaka nui Poalua i hoea mai ai ka mokuahi lawekoa Tartar me 1,140 koa maluna ona, a he hapanui hoi o lakou no loko o ika regimana Umikumamaiwa. Mai Ponca, Puerto Rico mai keia, regimana i holo mai ai, malalo o ke kauoha no ka holo ana no Manila, a ua aneane e piha he 20 000 mile a lakou i hale ai maluna o na mokuahi a me na kanahi a hoe mai la i anei. Aia maluna ona o Joe Wheeler kekahi o na koa wiwo ole o Amerika Haipuia ia alakai aku i kona mau koa no mua o ka waha o na pu a na Sepania. Aia maluna o ka Tartar he $2,500,000 no na koa ma Pilipine.

 

NA  KOA  KO  NA  REGEMANA

HOU.

 

  Wasinetona, Iulai 26. O ua hoike i loaa mai ia Konela Ward i keia la, ke alukoa e malama nei i kahi ohi, e hoike ana he 617 poe i kakuinoa aku ma ka la inehinei no na regimana kuikawa, a ua hiki aku ka huina o na poe i paa na inoa i keia la i ka 5,439.

 

NA  KOA  KAU  LIO  NO  MANILA.

 

  Seattle, Iulai 26. Euke mu na lono i loaa mai ia Kapena W. W. Robin@on, i ka la 10 o Augate ka wa i nanaoia oi no ka hoea mai o ka puaii kau lio Ekolu. O ke lakou loihi o ka noho ana maa@ei aole ia he maopopo, aka, o ka i ana ia no ka hoe@ mai o na moku lawekoa. a na manaoia no nae o ka la 20 o Augate ko lakou wa u haalele iho ia ia @

 

  Kia ma ka haukipila e waiho nei o Koloa @e keiki Hawaii i halawa@ me kekahi ulia poino i kona wa e ho@o ana e li i kekani pu panapana ma ka La Pule nei, ua kap@o aku ka pola ma kekahi wahi kokoke l@ i kona puuwai, ua hemo no ka poka a eia ke pii mau ae nei kana oluolu.