Ke Aloha Aina, Volume V, Number 24, 17 June 1899 — Page 8
This text was transcribed by: | Kä“hau Lucas |
This work is dedicated to: | Leimamo Aana |
KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 17, 1899.
HE MOOLELO WALOHIA
NO KA
UI SOPAEA.
ILOKO O KA HANOHANO
A ME
TOME BAKALA
Ka Ilihune.
Hoohenoia no [KE ALOHA AINA]
E o'u mau kanaka hoolohe, na opuu rose hoi a'u i haaheo mau ai ano, ua hoopahaohao ia paha ko oukou mau puuwai i ka ike ana mai ia'u i ka hoea ana mai la imua o ko oukou mau alo i keia kakahiaka nui poniponi, aka, e hoopau kokeia no auanei ko oukou pohihihi ma ko'u hoike ana aku he hana ano nui ka'u i hele mai la, a oia hoi keia.
E hoomaopopo iho e kuu mau kanaka, e haawi ana au he kauoha ia oukou no ka hele ana aku e huli he mau pio mahuka no ka hoihoi ana mai imua o kuu alo, aka, aole maoli no'u keia makemake, aka no kuu hoaloha no ia. O keia mau mea mahuka o Bonita ma no ia me ka lakou pio.
Ma keia wahi i hoomaha iho ai ua Magarita la no kekahi mau sekona, a ia wa no i pae hou aku ai kona leo i ka i ana aku.
O ka'u i makemake ai ia oukou e hana aku, oia hoi, ka huli ana ma hope o ka meheu o Bonita me ka eleu nui, a i kona wa e loaa aku ai e haawi aku hoi i ke kauoha no ka hunakele ana i kana pio, no ka mea e huli ia aku ana ia ma keia mua aku, oiai, o kana pio e lawe la, aole ia he kino kane, aka, he wahine oia e like me a'u nei, a o ka mea nana e huli aku ana o kana ipo no ia.
A mahope hoi o ka hooko ia ana oia kauoha e huli hoi mai ai oukou imua o kuu alo a hoike mai, aole i loaa ka oukou pio, oiai, o ke kanaka opio malihini e noho aku ana ma kuu aoao oia no ka mea nana e ukali aku ana ma ka meheu o ka kakou pio.
Ae, e ko makou haku wahine, ua maopopo aku la ia makou ka makou pane, i kou wa e haawi mai ai i kau kauoha no ka huli ana aku mahope o na pio, oia hoi e ae aku makou ia mau manao, aka, i ko makou wa @e e komo aku ai iloko o na ululaau, oia ko makou wa e kapae ae ai, wahi a na powa i panai mai ai.
Ae, ae, oia ko'u makemake i hoomau mai ai o Magarita me na minoaka e hekau ana maluna o kona helehelena, no ka mea, ua makemake wale no au e hooluolu aku i ka puuwai o kuu hoaloha opio. A@, e kali malie no ka leo kini o ka ulili e hoakoakoa ae ma ka'u wahi e kali mai ana.
I ka pau ana ae o ke kamailio ana o ua wahine lokoino nei, oia no ka wa i kunou haahaa aku ai kona mau kanaka, a me na kapuai mama hoi, huli ae la oia a hoi aku la no kahi a Welata e kali mai ana nona.
A i kona hoea ana aku imua o Walata, aia hoi, na onohi maka poniponi o ua koa opio la ke haka pono mai la maluna o Magarita a me ke kali hou ole iho, poha koke mai la kona leo i ka i ana mai:
E Magarita, kuu hoaloha maikai, pehea ua holopono anei kau huakai? A ua loaa aku nei anei kou mau kanaka ia oe?
I keia wa no hoi i panai koke aku ai ua Magarita nei me ka maalea nui i ka pane aku:
E Walata, aole, aole lakou a pau i loaa aku nei, aka, ua hiki no nae lakou ke hoakoakoa ia mai imua o kaua iloko o na minute pokole loa i keia wa ano.
Iloko oia mau sekona i unuhi koke ae ai oia i kana ulili punahele a puhi ae la no ekolu manawa a na ka leo kani o ua ulili la i kahea aku i kekahi o na powa kiai e hoea mai imua o ko laua mau alo.
A he mea oiaio iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi, ua hoea mai la kekahi o na powa kiai, a mahope o kona haawi ana mai i na kunou hoomaikai ana, ua poha koke mai la kona leo ninau.
E ko makou haku aloha e pani mai heaha ka makemake o keia leo ulili i kani kapalili ae nei, a ua makaukau loa kau wahi kauwa nei e hooko aku i keia wa ano, ina no ka make a ola paha. He enemi anei?
Aole, aole loa he enemi ka manao o kela leo ulili kahea i poha aku nei, aka, ua makemake au ia oe e unuhi ae i kau ulili a hemo aku no waho o ka hale a puhi aku me ka ikaika ma na kukulu a pau no ka hoakoakoa koke ana mai i ko'u mau kanaka me ka hakalia ole, no ka mea he hana nui ka'u i makemake ai no ka hooko koke ana aku me ka hookaulua ole. E hele koke aku i keia wa ano, a mai hoohakalia hoi no kekahi mau sekona.
E like me ka makemake o kona haku wahine, pela i hooko aku ai ua wahi powa la, hemo aku la oia iwaho a hele poao puni ae la i ka hale me ke k@pau ana aku i ka leo kani kapalili o kana ulili e hoopaiakuli ana i ka lewa.
A mamua ae o ka hoopau ana o ua wahi powa la i ka leo kani o kana ulili, oia no ka wa i lohe ia aku ai ka leo nakeke o na me k@ua e oili mai ana mai ke kahua hoolulu o na powa, a he manawa pokole wale no hoi mahope iho ua oili mai la na powa iloko o ko lakou mau pono kaua me na @ e kalwea ana ma ko lakou mau aoao.
A @loko wale no o ka wa pokole, aia oia imua o na kauwa lawelawe oloko o ua kakela la, ka poe hoi @na e malama ana ka maluhia o ka oiwi kino o ko lakou haku opio.
A me ka leo o ka mea i ipiha me ka olu wahine, ua ninau aku la oia i na kauwa lawelawe oloko, ina paka eia no ke ala nei ka haku wahine opio oloko o ke kakela.
Na keia mau huaolelo i kono awiwi aku i ua poe la, e hele koke aku e hookani i ka bele no ka hoike ana aku i ko lakou haku opio, ua hoea mai la he malihini nana o keia mau hora kuliu o ke aumoe.
He mea oiaio, ua kani kapalulu aku la ka leo o ka bele ma ka rumi moe o ua iwa kia@i la o ke kakela, ka mea hoi nona keia mau kapuai wawae o ka kaua opio i hoea mai la.
A elike hoi me ke ano mau o ka poe i kono ia malalo o ka leo o ka bele kahea, pela iho la oia i hoea aku ai imua o ka mea a kona puuwai i aloha ai, me ka hiki ole ke hoomaopopo ia aku e hai, ua ike mua oia mamu o kona hoea ana aku.
A oia no hoi ka wa i ku ae ai o Tome iluna a me na manao hauoli puili ae oia me ka lima o ka mea ana i aloha ai, a pane aku la me keia mau huaolelo hoolauna o ka ipo i ka ipo, i ka i ana aku penei:
Ua hoea mai la au imua ou no ka hoike ana aku, no kekahi mea ano nui a'u i makemake ai e hui a e launa pu kaua no ke kamakamailio ana, ina ia he mea kupono i kou manao.
A oiai hoi, ua manao au, o ka wa oi loa aku keia o ke kupono, e hiki ole ai ia'u ke kali hou aku a no kekahi wa okoa aku, a ke kulike hoi ia me kou makemake.
I keia wa i hoomaha iho ai o Tome i kamailio ana, no ke kali ana heaha la pane a kona hoakuwili oia mau la.
A me na helehelena i hoohiwahiwa ia e ka hauoli, puili mai la oia i na lima o ka mea a kona puuwai aloha ai, me na minoaka ana e kilohi mai ana maloko mai o kona mau onohi maka uliuli.
A me ka leo piha i ka momona o ka waiu a me ka meli, pane aku la oia penei:
E ke aloha, ka iini hookahi hoi a loko o kuu puuwai, ka mea nona keia mau lihilihi maka i hoala ia mai la mai kahi moe mai, e ka leo kanike o ka bele, e hoike ae ana ia'u aia he Kiu Malanai ka'u i halihali ia mai e na aheahe kehau o ke kulu aumoe, a hiki mai la imua o'u.
E malama hou ia ana na heihei lio mawaho o Kapiolani Paka, ma ka la 4 o Iulai ae nei.
Maluna o ka mokuahi Kinau i huli hoi aku ai he lehulehu wale o na kahunapule no ko lakou mau kihapai ma Maui a me Hawaii.
He wahine Iapana kai lawe ia @ nei no ka hoopaa ia ana maanei mai Kauai mai, ma ka Poaono iho nei, no ka hewa aihue ma ka degere ekahi, na kana kane no i hoo@aia ua olelo ae oia, ua aihue kana wahine he $109, a mahuka aku la no Kauai.
KE ALANUI HOU.
Eia ke noonoo ia nei ke oki ana i alanui hou mai ke alanui Hotele mai me ke komo ana mai maloko o ka pa o ka Hotele Arlington a hiki i ke alanui Moi, a moaloko aku o laila a hiki i ke alanui Kalepa, a mailaila aku a hiki i ke alanui Alanui a hoea i ka uwapo. Mamuli o ka ikeia o ka haiki loa o ke alanui Papu a me ka pii mahuahua o na oihana like ole e lawelawe ia nei maloko o ke kulahakauhale nei, pela i manao ia ai he mea pono ke oki hou ana i alanui ma keia wahi, a he alahele maalahi hoi no na mea a pau mai ke komo ana aku iloko o na hookeke ana ma ke alanui Papu.
NO KE KIAI ANA I KE KAI O BEHRING.
Wasinetona, Mei 28. Ua hoouna ia mai he mau kauoha mai ke Keena Waiwai mai ma kela pule aku nei i na kapena o na mokukaua liilii eono o na kapakai Pakipika, no ka holo ana aku no ka Pakipika Akau a me ke kai o Behring, me ka haawi pu mai i na ao ana no ke kukulu a me ka malama ana ia mau waiwai.
Ma ke kiai ana i na waiwai, ua a'o ia aku na aliimoku no ke alualu ana aku i na moku e ha@ai ana i na kanawai. Ua a'o hou ia mai no hoi, ina aole oia e ku ana e ki aku hookahi poka pauda a me hookahi poka maoli, a ina no aole oia e ku ana e ki aku iaia ma na ano a pau i wahi no ka poe haihai kanawai e ku ai. O na poe o na mokukaua e kau aku ana, ua a'o ia lakou no ka huli pono ana i na moku lawaia sila.
Ua hookapu ia na kupa Amerika i ka lawaia ana i na sila, ua manao ia aole piha he iwakalua mau moku Beritania e lawaia ana. E malama ia ana he mau dute maluna o na moku lawaia i keia makahiki e na moku kaua kiai.
UA LOAA MAI, HE HELUNA
O NA
Kiaha Aniani o na ano like ole,
Mai ke 50c a ke $1.75 o ke kakini.
Na Ili Kaa Pakahi,
Mai ka $10.50 a ke $35.
Na Ili Kaa Palua,
Mai ke $32 a ke $45
Na Ili Kaa Hana, me na Noho Lio,
Hou loa.
He nui hewahewa na Lako ILI.
PENEI: Na Ili Kaa a me Noho, Eke Ili, Ili Hoopaa, IliAlum, Ili Splitz, a pela aku. Na Ili Bibi Keiki mai Europa mai, Ili Kao a me Ili Hipa me Ili Hulu Hipa.
Na Pihipihi Ili Kaa me Noho Lio o na ano like ole; Lopi Humu Kamaa Helu 8 a ke 23. Na Kapolena Keokeo, Bolu a me Omaomao, 50 iniha laula.
Hawaiian Hardware Co. Ld
(HUI LAKO HAO HAWAII, I KAUPALENAIA)
UA NALOWALE!
Ua nalowale ma ke kakahiaka Poaono nei, Iune 10, he uwati gula wahine, me na huapalapala P.A. e kau ana mawaho o ke poi. Aia hoi ma ke poi maloko e kau ana ka huaolelo "Aloha." O ka mea i loaa ai ua uwati la a hoihoi mai i ke Keena o KE ALOHA AINA e loaa no iaia ka uku makana o $10.
Honolulu. Iune 10, 1899.
OLELO HOOLAHA.
He lio hele hewa, eia ma ko'u lima e malama ia nei he lio kane ulaula lae kea, he keokeo ke kapuai mua akau me ke kapuai hope akau, ua kuni ia i ka hao kuni ano e ma ka uha hope akau, e kii koke mai ka ona o keia lio ia'u ma Malamalamaiki Hilo, kahi a'u e noho nei, me ka uku pu mai i na lilo a pau o ka malama ana a me ka hoolaha ana, a i hala na la a ke kanawai i olelo ai mai ka la e puka ai o keia hoolaha ka helu ana, e lilo no ia'u keia lio.
Me ka oiaio,
Makeo.
Malamalamaiki, Hilo, Iune 2, '99
Iune 17 3ts wkly.
HOOLAHA AKEA.
I KA POE NO LAKOU NA HAle Laau e ku nei ma Hanawi, Puumoi, ka Aina Konohiki, kuleana o Kahale (k) a me Paaoao (w), i lilo mai ia Kalua, a i ona ia e a'u i keia wa.
Ke kauohaia nei, e kii koke ae a hookaawale aku iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole e lawe ia no e a'u no na poho e like me ke kanawai. Ua hoopukaia ke kii kuleana ole ana i na Niu.
Joseph Maikaaloa Kauhi.
Ona Aina.
Hanawi, Hilo, Apr. 6, 1899. 3m.
HOOLAHA HOOKO MORAKI A ME KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
KE HOOLAHA IA AKU NEI ma keia, mamuli o ka mana kuai i haawiia maloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la 28 o Augate, A.D. 1896. I hanaia e Kala (k) a me Kaui Kala (w), kana wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, laua a elua, ia Agnus M. McIntyre, o Honolulu i olelo ia, a ua kope ia ua Moraki la ma ke keena kakau kope ma Honolulu i oleloia, ma ka Buke 163 ma na aoao 318 a me 319.
A ua hoolilo ia aku ua Moraki la ia W.A. Cahill, ma ka Palapala Hoolilo Moraki i hanaia i ka la 10 o Ianuari M.H. 1899, a i hoopaa ia iloko o ke keena kakau kope i oleloia, Buke 187 aoao146. Nolaila, ke makemake nei ka mea i hooliloia aku ai ka Moarki, e hooko i na olelo ua Moraki la, no ka uhai ia ana o ua kumu aelike i oleloia ma ua Moraki la, oia hoi, ka hookaa oleia o ka ukupanee a me ke kumupaa i ka manawa hoi i olelo ia maloko o ua Moraki la no ka hookaa ana.
Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ma keia, e kuai kudala akea ia aku ana ka apana aina a pau loa, na pono a me na pomaikai a pau i paa maloko o ua Palapala Moraki la, i hoakakaia ma hope ae nei, ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu, i oleloia, ma ke awakea Poalua, Iune 20, 1899.
O ka waiwai i paa maloko o ua Moraki la, oia no ka aina i hookoia ma ka inoa o Koloalu, nona ka Palapala Sila Nui Helu 907, e waiho ia ma Kauhaloa, Manoa, Oahu i olelo ia, nona ka nui he 272 00 eka; i loaa mai i na mea haawi Moraki ma ke ano he mau hooilina no Koloalu i olelo ia.
He kuike ke dala ma ke gula Amerika, o na lilo palapala i ka mea e lilo aku ai ka aina.
O na mea i koe e ninau ia J.K.Kahookano, Loio no ka mea i hoolilo ia aku ai ka Moraki.
WILLIAM A. CAHILL.
Mea i Hooliloia aku ai o ka Moraki.
Honolulu, Mei 24, 1899. 4ts.
W.C. AKANA
Kalauiki
He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa. He waipahe ma ke kuka ana.
Keena Hana. Ma Ka@ana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.