Ke Aloha Aina, Volume V, Number 17, 29 April 1899 — Page 8

KE ALOHA AINA, POAONO APERILA 29, 1899.

 

HE KUAI HOEMI NUI LOA NOU E HAWAII PONOI.

MA KA

Heiau:o:na:Paikini!

 

Ma ka Poakolu, Aperila 19.

 

NA KEOKEO PAINA                      20 i-a i ke $1.00

NA KALAKOA                                 30 i-a i ke $1.00

KINAMU                                           30 i-a i ke $1.00

HULUHULU PULUPULU               30 i-a i ke $1.00

MAKALENA                                     20 i-a i ke $1.00

            He nui waie na Waiwai e ae o na ano a pau no ke kuai hoemi pau loa ana.  Ke kono ia aku nei oukou e naue mai.

EDWARD HANAPI & MOSES PALAU,

                        Na Luna Nui.

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

NO KA

UI SOPAEA.

ILOKO O KA HANOHANO.

A ME

TOME BAKALA

Ka Ilihune.

 

Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.]

 

            O ka mea o oukou e hoao ana e hapai i kona lima ilona, a kue mai ia u, e puhi koke no au i keia ole, e waiho kahele nei mamua o ka okumu o keia noho, a oia auanei ka wa e ike ia aku ai na liona o na ululaau e puka mai ana mailoko mai o ko lakou mau wahi i hoomoana ai, a e hoolilo i keia kulanakauhale holookoa i puu lehu ahi iloko o ka imo ana a ka maka.

            Aka, aole nae pela koʻu manao, oiai, ke nana aku nei au i ko oukou ano a me ko oukou mau manao pakahi, eia he mau helehelena hauoli iloko o ko oukou mau puuwai pakahi, mamuli, ke kanaka i paanaau kona moolelo laʻu, oiai makou ma ko o ikou moi, ke kanaka i paanaau kona moolelo laʻu, oiai makou ma ko makou aina ponoi, no ua hana hoomaimoino a me ka luku wale.

            Mamuli oia hana ino, a me ia mau hana i kupono ole i kekahi lahui ke noho hoomanawanui hou aku ua loaa mai la iaʻu ke kauoha mai ke poo mai o na keiki puuwai liona oloko o na ululaau o Waʻe, he kupa a he oiwi ponoi no ka lepo o Irelsni nei.

            A iʻkeia wa i hoomaha iki iho ai ka opio no ka haawi ana i ke kauoha i kona mau ukali no ka lawe kino ana wai i ka moi imua o ke akea, heaha la ko lakou manao nona i kona wa e hoea mai ai.

            Elike ma ka makemake o ka opio pela i hooko koke aku ai kona mau ukali, oiai ke anaina e kaulona pono ana maluna o ka opio, aia na leo mahalo ke hoolei ia mai la maluna on a, no ke kilakila o kona kine, a me ke kapukapu kohu alii nui ma ke kulana.

            Oiai ka moi e aiakai ia mai ana mawaena o na pualikoa kaua lio, me ka paa o kona mau lima i ka hao, aia ka maka o na mea a pau ke nana aku la iaia me ka hoowahawaha.

            He mau anana wale no ke kaawale mai kahi aku a ka opio e ku nei, oia no ka wa i lohe ia aku ai o na mea a pau e @nana mai ana me ka lokahi: E pepehi i kela ilio omokoko, he ino oia a me ka lapuwale.

            E make! E make oia e po@o ai, he pepehi kanaka oia, u@ piha kona mau lima i na kulu ko@o o kona mau makaain@n@,

            E haawi mai iaia iloko o ko makou mau poholima, a na makou e ao aku iaia i ka uku panai o kana mau han ino.

            He lapuwale oia, a mai ae aku @ e hookuu aku iaia e ola, mahope auanei oia hooi aku i ka poino o kona lahu,

            O keia mau leo ikuwa e wawalo nei mao a maanei o ke alahel@ e alakai ia mai nei o ke alii powa, oia ka ka opio e nana aku nei me ke ahohia.

            E elike hoi me na leo ana e lohe la, pela oia i hoomaopopo iho ai he kanaka io no keia, ua piha kona mau lima me ke koko o ka poe ana i pepehi ai, a oia hoi ka keia poe e koi mai la iaia, mai hoopakele i kona ola, o hooi hou aku oia i kana mau hana ino mamua o ka wa hala.

            A o keia no hoi ka wa i kaalo mai ai o na koa kauaq lio me ke pio i paa kona mau lima i ka hao, a aia hoi kona poo ilalo kahi i kulou ai, me ka naau mihi no kona hopena e hoea mai ana, ka mea hoi aua i maopopopo mua ole ai, pela iho la oia e hana ia ai.

            O keia no hoi ka wa a ka opio i kamailio mai ai imua o ke alo o ka moi no ka hoopau aua i ke kamailio ana, i hooki pu ia mamua iho, malalo o kana kauoha no ke kii ana iaia a lawe mai imua o ke akea.

            E ke alii o ka lahui Irelani o na la i hala, ka mea nona ka maua i kau kanawai ia me ka weliweli, a i hooko ia hoi e kou mau ilamoku, na aliikoa me ka menemene ole, o ko lakou mau mau mamuli o kou makemake,

            E hoike aku au ia oe, na kou lahui ponoi no oe e pepehi, aole na koʻu mau lima, aole hoi na keia poe koa e kiai nei ia oe, ka poe hoi nana i lawe ae i ka ikaika a me ka mana o kou mau kanawai pepehi kanaka a hehi iho la malalo o ko lakou mau k@puai wawae.

            I keia la, ke kukala aku nei au, e hookuu ia na pio maloko o na hale paahao a puni ke aupuni, a e loaa hoi ia lakou ka noho lanakila ana, elike me ko keia poe e kuku mau nei mamua o koʻu alo.

            I ke a wa no hoi i huli ae ai ka opio a ninau aku la i ke anaina o na makaainana e hoolohe mai nei i kana alelo, me ka ninau hou ana aku imua o lakou penei.

            O keia wale no anei ka mea nana i hooulu i na hana hookaumaha maluna o oukou, aole anei he poe e ae kekahi mawaho oia nei, ka mea hoi a oukou i makaʻu a weliweli ai i na la i hala, no kona kulana kapukapu alii?

            Aole oia nei wale, aka, o Kuhina Nui kekahi, ka mea nana e hooi palua aku i ka ia nei mau hana palua aku i ka ia nei mau hana ino, aia oia mahea i keia wa, wahi a na leo ninau.

            Aole au i maopopo i kona ano, aka, e hoihe aku nae au ia oukou, o na Luna Aupuni a pau e noho ana ma ke poo o ka mana hoomalu, aia lakou maloko o na pakaua kahi i hoopaa ia ai.

            A i keia wa, ke kauoha nei au e lawe ia mai lakou a pau no ka hookolokolo ia ana ma keia wahi akea, aole ma kekahi wahi okoa aku, a na oukou ponoi ro e haawi i ka hoop@ pakahi mal@ua o lakou, a o ka hooko wale no kaʻu, ke ike au i na he pono ia.

            A iloko o ka imo an@ o ka maka, a a hoi, ua nalo aku he mau koa kaua lio no ke kii ana i na Luna Aupuni i hopuhopu ia a hoopaa ia iloko o na pakaua, a lawe pololei ia mai la lakou ma kahi a ke moi e ku nei.

            O kela kanaka ino, o kela kanaka puuwai eleele, ka mea nana i kokua mau i na hana ino a keia moi puuwai lokoino, ua like oia me ke tigaomokoko, aole loa hookahi ana i hoopakele ai.

            Ua hooko oia i ko ia nei mau makemake i na wa a pau, a ua hookomo aku i ka lahui kanaka holookoa o Irelani iloko o ka halepaahao me ka hewa ole, a nona ko makou mau puuwai i ihi i ka huhu a me ka inaina i pihi ka huhu a me ka inaina.

            O keia mau leo hooho o ka lehulehu, oia ka ka ouio i hookuene pono iho ai iloko on a i hookuene pono iho ai iloko on a, a me ka leo malie i piha i ka olu waipahe, huli ae la o@a nana ma o a maanei, a pane aku la me ka leo malie, i pihi i ka wai hu o ka naauao, i ka i ana aku:

            E oʻu mau hoaloha ia makaainana pa hoi, o ka maua hooponopono o ka aina i keia la, eia iloko o kou lima, a o kau hookau ana iho o ka poe a oukou i inaina ai, aole ia maluna oʻu.

            Aka, aia no ia iloko o na lima o ka mea nana au i hoouna mai, e hana a e hooko i kona iini, a o ua mea la, oia no ka mea nona kela have a oukou e ike aku la i ka welo mai la maluna o ka huini o ka pahu have o ka halealii a me ko na papu nei, ka mea hoi i olelo ia "Ka Weli o na ululaau o na Hilana o Wale."

            E hoike aku au ia oukou oia ko oukou moi nana e rula i ko oukou noho aupuni ana ma keia hope aku iloko o ka hauoli, aole hoi iloko o na hookaumaha ia.

            Nolaila, e hoomanawanui, he mau la helu wale no a hoea mai oia ia nei, a ia wa kakou e hooponopono hou ai no ko lakou nei mau hewa pakahi a kakou i hoolohe iho nei.

            Ke hoike hou aku nei au imua o oukou, he 20 la mai keia wa aku, ke ole he mau keakea, ia wa, e akoakoa mai ai na mea a pau no ka hopena o keia poe pio nana oukou i hana ino ka wa hoi aʻu manao ai, e hoea mai ana ko kakou haku no ka hooko ana i ko kakou leo.

            A me keia mau olelo pokole, ke hookuu aku nei au ia oukou e hoi iloko o ka maluhia, me ka hoomanao mau no ka wa e hoea mai ana.

            O keia no hoi ka wa i kauoha ko ke ae ai o ka opio i kona mau ukali no ka hoi ana aku maloko o ka paalii, me na paahao elua e alakai ia mawaena o na koa kaua lio, oia na leo hooho inaina e wawalo mai ana mahope o ko lakou kua, no ka pepehi ana ia laua a make loa, a mai ko io no paha ia mau manao hehena o ka lehulehu, in a aole na na keakea a ka opio e alai ana mawaena o lakou.

            Ua hahao ia aku lakou a nan maloko o kahi p@aloa me ke kiai naa loa ia malalo o ke kauoha a ka opio me ka haawi pu ia hoi o na mea a pau a lakou e makemake ai.

            I ka wa i hookuu ia ai ke anaina makaainana, aia na manao e na mea a pau ke hoi la me na manao hauoli no ka loaa ana ia lakou he haku hou me ka noho lanakila pu hoi.

 

            Ua makemakeia na Helu 1, 2, 3, 38 a me 40 o "Ka La o Hawaii" e kona on a, a e haawi no oia i ke kumukuai o 25 kenela i ka mea a mau mea paha e lawe mai ana i kekahi o keia mau buke ae la iaia ma kona keena hana, alanui Betele, kukuke i ka halewai.

            Ua hoike ae kekahi poe e noho nei ma Kakaako, he manao ko lakou no ka hoike ana aku i ka halewai no ka hana lapuwale a kekahi kanaka e noho nei ma ia wahi, ma ke Sabati nei, oia hoi, kona hoohai@u ana i kana keiki uuku me ke @uaipa a hiki i kona on a ana.  Iʻa hele hikaka aku keia keiki uuku a hiki i ka haule ana iloko o kekahi lepo poho.  He S makahiki o keia kaiki.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau.  O wau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke hookohu aku nei au ia Jos. @oai, i ka mana no ka malama ana i koʻu aina e waiho nei ma Honomanu, Koolau, Maui.  Ka apana aina hoi a Kahele (k) i hoolilo mai iaʻu ma ke kuai ana.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei na poe a pau e noho nei maluna o ua aina la, e haalele koke iho me ka waiho iho i na waiwai a pau o ka aina.

                        Owau no me ka oiaio

                                                HENRY KAILIMAI.

Kakaako, Honolulu, Apr. 19, 1899.

 

HOOLAHA AKEA.

 

            I KA POE NO LAKOU NA HAle Laau e ko nei ma Hanawi, puumoi, ka Aina Konohiki, kuleana o Kahele (k) a me Paaoao (w). i lilo mai ia Kalua, a i on a ia e aʻu i keia wa.

            Ke kauohaia nei, e kii koke a@ a hookaawale aku iloko o eono inaiama mai keia la aku, a i ole e lawe ia no e aʻu no na poho e like me ke kanawai.  Ua hookapuia ke kii kuleana ole ana i na Niu.

                        JOSEPH MAIKAALOA KAUHI.

                                                On a Aina.

            Hanawi, Hilo, Apr. 6, 1899. 3m

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ke papa ia aku nei na kanaka o na ano Lahui a pau, aole e hookuu wale i na ano holoholona a pau e holo wale ana nia ka Aina Kula o Kahala Apana o Kona, mokupuni o Oahu.  O na mea a pau e makemake ana e hookuu i ko lakou mau holoholona iluna o ka aina, e hele aku e kuka me koʻu Luna Malama Aina oia o W. C. Akana Kalauki, oia ka mana ke ohi a koi poho no ka poe e kue mai ana i koʻu pono. A he mana i koʻu hope ke hopii ma ke kanawai o ka aina.

                                    J. HELELUHE,

            Honolulu, Apr. 17, 1899.

 

HE LOEA HANA I NA MAKA.

            O ka loaa pono ana o na Maka Aniani kupono no na poe i nawaliwali ka ike ana, oia ka mea nana e hoihoi hou mai ka ike e like me kinohi aʻu hoi e hooiaio nei oia no ke alahele e loaa hou ai ia oe ka ike.

            O na mea au e ike powehiwehi ana ma kahi kaawale loa e ike moakaka aku ana oe maloko o keia Maka Aniani.

           

            O keia mau Maka Aniani wale no ka mea nana e haawi ia oe i na kokua ana.  Aole he uku o ka nana ana i ka maka.

                                    S. E. Lucas.

                        Kanaka Hana Maka Parisa.

            HALEPOHAKU LOVE, ALANUI PAPU.

                        (Ma ka hale maluna.)

                                    apr. 4 - 3m dly @ wkly.

 

BAIKIKAA HOU "BEBEE"

NO KE

$30.00.

Kaa Kane a me Wahine

MA KA

Honolulu Cyclery o BAILEY.

HELU 231, ALANUI MOI.

 

            Na Milwaukee P@neture Proof Tires, aole e hiki i na kui Kiawe ke komo iloko o lakou.

            Hoomaemae ana i na Kaa Baikikala poino a pau.

            He hainoa nui o na lako hoomaemae maloko on a i loaa ole ma na Paemoku Hawaii.

                                    Apr 10 - 1yr.

 

T. McCANTS STEWARTS.

LOIO MA KE KANAWAI

            KEENA HANA: UA NEE AKU ko T. McCants Stewarts Keena Loio ma ka Halepohaku Model Block, Alanui Papu, ma Ewa o ka Luakini Katolika.