Ke Aloha Aina, Volume V, Number 11, 18 March 1899 — Page 3
| This text was transcribed by: | Paige Okamura |
| This work is dedicated to: | R. Lalepa Koga |
KE ALOHA AINA
POAONO, MARAKI 18, 1899.
OLELO HOALOHALOHA A KA AHAHUI ALOHA AINA
O NA WAHINE O HILO KAONA.
-----
I ka Mea Hanohano A.S Cleghorn
Aloha oe:
Ua ili iho maluna o makou ke kaumaha no ka lohe ana , ua oluolu i ka Makua Lani i ka lawe ana aku i ka Mea Kiekie ke Kama'liiwahine Kaiulani Kalaninuiahilapalapaikekapu, ko makou Hooilina Moi o Hawaii nei, kau kamalei aloha hookahi.
Nolaila, ke waiho haahaa aku nei makou na lala a pau loa o ka Ahahui Aloha AIna o na Wahine o Hilo Kaona @i, i na olelo hoalohaloha, imua o kou hanohano penei:
E Hooh@loia -- O makou na lalana me na Luna Nui a pau o ka Ahahui Aloha Aina e Hilo Kaona nei ma ko makou mau komite la, ke komo pu nei me oe iloko o ke kanikau kumakena pu ana me ka paumako minamina pau ole no ko makou Hoilina Moi i aloha nui ia.
E Hooholoia -- Ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa e hoomama mai i kou noho'na kaumaha, a me kona lahui e komo like nei ma ia haawina hookahi, a na ka Haku e malama ia kakou a pau loa iloko o kona lima aloha a lokomaikai piha.
E Hooholoia -- I hookahi kope o keia olelo hoalohaloha i ka Mea Hanohano A.S. Cleghorn, a i hookahi kope e hoolaha ia ma na nupepa Hawaii.
Hana ia a kakau ia i keia la 9 o Maraki A. D. 1899,
Me ka mahalo,
Mrs. Hattie Nailima,
" Kekona Pilipo,
" Annie Lewis,
" Alai Akana,
" Lilia West,
" Mihana Ai,
" Kanoelehua Brown,
" Sarah Hapai,
" Lahilahi Kaapa,
" Kalani Lockington,
" Kalei Milikaa,
Mary Kaiuaola.
"Ia Huilailuna Kalani, owaka ka Honua,
Malamalama Kahiki,
Ahuwale ka Moku-ka Aina."
-----
E ke Alii Moiwahine Kanemake Kapiolani, a me ka Ohana Alii a pau,
Aloha oukou:
Iwaena o na ouli kupaianaha a ke Akua i hooili ia maluna o oukou na alii hanau o ka aina, a me makou ka lahui, i ka ukana luuluu o ke kaumaha walohia no ka lawe ana aku o ka Makua Lani i ka hanu makamae o ke Kama'liiwahine Kaiulani Kalaninuiahilapalapa.
Ka noa-noa o ke ka kuhihewa,
O ke pani paa ia o kapu kuhihewa
O kuhihewa o kuhihewa,
O ka ihi kapu a kuhihewa,
O kuhihewa makawalu o ka ua upena,
Nona ke kapu i holo ka ea mawaho.
Holo ka maeele ke aloha a puni na moku, auwe! ka minamina e, ua hala, ka pulakaumaka hoi a ka lahui.
O oe ia e Kalani, i hui ai na moku Eiwa hoi ke kapu, eiwa hoi ka wohi o nei alii.
O ka umi kumamaha ia o ke kapu la,
Kapu Kaula ua hoomeha ka moku
Ua ano meha mai la luna o Waahila.
E Hilo e, hilo oe i ke aho a ke aloha
Nau ia e @ a na wale iho no.
Nolaila, me ka haahaa, ke waiho aku nei makou, na lala a pau loa o ka Ahahui Aloha AIna o na Wahine o Hilo Kaona i keia olelo hoalohaloha imua o kou hanohano alii, penei:
1. E HOOHOLOIA -- O makou na lala me na Luna Nui a pau o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine o Hilo Kaona, ma ko makou mau komite la, e komo pu aku me oukou iloko o ke kanikau kumakena no ko makou Hooilina Moi i aloha nui ia, i hala aku nei.
2. E HOOHOLOIA -- Ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa e hoomama mai i kou noho'na kaumaha a luuluu, a me kou ohana alii a pau, pela pu no hoi me makou ka lahui iloko oia haawina like.
A na ka Makua-kahi-kolu e malama ia kakou a pau loa iloko o kona poholima aloha.
E HOOHOLOIA -- I hookahi kope i ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, a i hookahi kope e hoolaha ma na nupepa Hawaii.
Me ka mahalo,
Mrs. Hattie Nailima,
" Kekona Pilipo,
" Annie Lewis,
" Alai Akana,
" Lilia West,
" Mihana Ai,
" Kanoelehua Brown,
" Sarah Hapai,
" Lahilahi Kaapa,
" Kalani Lockington,
" Kalei Milikaa,
Mary Kaiuaola,
-----
PALAPALA HOALOHALOHA.
-----
I ka Moiwahine Kapiolani a me na Keikialii Kawananakoa a me Kalanianaole.
Me oukou ka welina aloha pau ole o na hoomanao ana ae i na 'lii hanau o ka aina a ka po e lawe aku nei.
I Waialua no ka po'ina a ke kai,
Hoolono ana kai o Ewa,
Eiwa Ewa la ua haunaele i ka Moae
Ua ohi wale ka i'a hamau leo o ka aina.
O ka lono hoomokumokuahua i ka manao i loaa mai la ia makou na makaainana o ka apana o Hilo nei, oia no ko ka Makua Mana Loa iloko o ka lani oluolu ana; e lawe aku i ka uhane o ka Kama'liiwahine, ka Mea Kiekie Vitoria Kaiulani, ma ka la 6 o keia malama, a waiho mai la i na haawina o ka paumako me ka ehaeha maluna o oukou a me na 'lii i koe, a me ka lahui Hawaii, mai Hawaii nei a i Kauai.
Nolaila, o makou o na luna a me na lala a pau o na Ahahui Aloha Aina o na kane me ko na wahine o ka apana o Hilo Hanakahi, mokupuni o Hawaii, ma o ko makou komite la i koho ponoia i ka la 9 o keia malama M. H. 1899.
Ke waiho haahaa aku nei makou i ka makou hoalohaloha i mua o oukou, a ke hoohuipu aku nei makou me oukou i ke kanikau pu ana, me na naau i mokumokuahua i ke aloha me ka minamina nui nona.
A ke nonoi haahaa ae nei makou i ka ka Makua Lani, e kau mai i kona lima aloha maluna o oukou e ka ohana alii i koe, a e hoomama ae i na kaomi walania ana a ke aloha no ke alii opio i nalohia aku no ka wa pau ole.
O makou iho no me ka paumako, na Hui Aloha Aina o na kane me ko na wahine, o ka apana o Hilo Hanakahi, ma o na komite la:
Edward Kekoa,
Henry West,
E. Kaeha Kaiwa
Mary Kaiuaola,
Mrs. Kanoelehua Brown,
Mrs. Annie Lewis,
-----
OLELO HOALOHALOHA
-----
I ka Mea Maholoia A. S. Cleghorn
Aloha oe:
Ua hiki mai io makou nei ka lono kaumaha a me ka walohia nui, me ka luuluu, me ka paumako i ka lawe ana aku o ka Makua Mana Loa i ka uhane o kau lani hiapo ke kaikamahine Alii a Hooilina o ke kalaunu o ke Aupuni Hawaii, oia hoi Vitoria Kawekiu Kaiulani Lunalilo Kalaninuiahilapaplapa, ma ka la 6 o keia mahina.
A mamuli oia haawina eehia, ua kau mai maluna ou a me ka Ohana Alii a me ka lahui ka luuluu a me ka paumako nui, i ka Wohi Lani Alii, nolaila, o makou o na lala o ka Ahahui Aloha AIna o na Wahine o Puuiki, Hana Ualanihaahaa, Maui, a ma ko makou mau Komite ala i koho pono ia, ke pahola aku nei i ko makou manao aloha Alii me ka minamina nui, a ke komo pu aku nei makou me oe me ke kumakena ana nona.
A ke nonoi haahaa ae nei makou i ka oluolu o ka Makua Nui ma ka Lani Kiekie e hoomama ae i kou mau kaumaha luuluu, a e hoolana ia ae kou manao, no ka mea, ua hoike mai ka Buke Nui nana no i hana a nana no i lawe aku.
O makou iho no me ke aloha nui, na Komite o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o Puuiki, Hana, Maui.
Mrs. G. P. Wailehua,
" G.P. Kauimakaole,
" J. W. H. Momoa,
" J. N. H. Kahilina,
" A. Lohiau,
" Lebeta,
" B. Kaohe,
" Keluia Kalani,
" Apikaka Keanini,
" Kahoopii Ki,
" Kamaka Koakanu,
" Kealoha Hiapo,
" Opuunui.
Puuiki, Hana, Maui, Mar. 10, 1899.
-----
I ka Mea Hanohano A. S. Cleghorn,
Aloha oe:
Ua hiki mai io makou nei ka lono kaumaha me ka walohia nui me ka luuluu me ka paumako i ka lawe ana aku o ke Akua Mana Loa i ka uhane o kau kaikamahine Alii a Hooilina o ke kalaunu o ke Aupuni Hawaii, oia hoi Vitoria Kawekiu Kaiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa, ma ka la 6 o keia mahina.
A mamuli oia haawina eehia, ua kau mai maluna ou a me ka Ohana Alii a me ka lahui ka luuluu me ka paumako nui, i ka Wohi Lani Alii, nolaila, o makou o na Luna Nui a me ka Papa Hooko a me na lala o ka Hui ALoha AIna o na kane o Puuiki, Hana, Maui, a ma ko makou mau Komite ala i koho pono ia ke pahola aku nei i ko makou makou manao aloha Alii me ka minamina nui, a ke komo pu aku nei makou me oe me ke kumakena ana nona.
A ke nonoi haahaa ae nei makou i ka oluolu o ka makua lani e hoomama ae i kou mau luuluu me ke kaumaha nui, a e hoolana ia ae kou manao ma o keia mau olelo a ka Buke Nui e hele mai oukou e ka oe luhi a me ka poe kaumaha i o'u nei a na'u oukou e hoomaha aku.
O makou iho no me ke aloha nui, na Komite o ka Hui Aloha Aina o Puuiki, Hana, Maui.
P.K. Momoa,
John Keaninii,
G.P. Kauimakaole,
J. Helekahi,
J.W.H. Momoa,
S.M. Wailehua,
P. Ki,
Henry Bush,
A. Kealoha,
M. Kalawa,
R.H. Helekahi,
J.K. Kuliopailani
R.K. Kahookele.
Puuiki, Hana, Maui, Mar. 10 '99
-----
HOALOHALOHA A NA AHAHUI KALAIAINA O HANAPEPE
A ME WAHIAWA, MOKUPUNI O KAUAI.
-----
Ia A.S. Cleghorn,
Aloha oe:
Oiaia ke kiu anu o Waialeale, e iniki hu'i ana i ka ili a e mawehe ae ana ke alaula o ke kakahiaka, a oili mai la ka la maluna ae o na kua nani oi kelakela ma na welelau o ka honua, a e hoonee ana ke sekona o ka uwati i ka manamana kuhikuhi minute i ka hora 11, a o ka manamana kuhikuhi hora i ka hora 12 o ke awakea, o ka la 8 o Maraki 1899 a oia no ka manawa i pahola mai ai o ka lono hoohikilele hauli o ke Kama'liiwahine ka Hooilina Moi o ko Hawaii Paeaina, Vitoria Kaiulani Kalaninuiahilapalapa, ua hala ua pauaho mai la i keia ola ana, a ua moe aku la oia iloko o ka maluhia, ma ka po o ka la 5 o Maraki.
Auwe! He mea e ka mana'ona'o a me ka mokumokuahua o ka naau i keia lono pili kaumaha i hoike ia mai. Auwe! Walohia wale, a pela iho la i hooko ia ai ka olelo, "o ke kanaka Hawaii i hanau ia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha me na popilikia." Nolaila, e hoi ana ka lepo i kona wahi, a o ka uhane, e hoi no ia i kona mea nana hana.
Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku. Auwe! Luuluu wale, ae luuluu wale Hanalei i ka ua nui, kaumaha iho la i ka noe o Alakai i ka hele ua o Manuakepa, ua oi ku i ka nahele o Ko'ialan@ ke ala ka ia a ka malihini-e mai hina mai hina au mai pahee i ko aloha e akahi hoi la a ke aloha i hiki mai ai ke hu'ihu'i nei kuu manawa, he malihini ko ka hale ua hiki mai, auwe! aloha ino. Nolaila, e hooholoia, o makou o na makaainana e noho ana ma Hanapepe a me Wahiawa, mokupuni o Kauai, ke hoike aku nei i ko makou kaumaha, luuluu a me ka walohia ia oe e A.S. Cleghorn, oiai, ua oluolu i ka Haku Mana Loa, ka lawe ana aku i kau lei aloha he kaikamahine, a ua ili iho la maluna ou ka haawe luuluu o ke kaumaha, a me makou ka lahui.
E hooholoia ke noi nei ka leo o ka makou pule i ka Mea Mana Loa, e hoomama ae i ka luuluu, kaumaha a me ka oha@a o kou naau, a me makou pu kekahi.
E hooholoia i hookahi kope ia A.S. Cleghorn, i hookahi i ka nupepa KE ALOHA AINA, hookahi i Ka Loea Kalaiaina, hookahi i ke Kuokoa.
Ma o na Komite la,
J.R. Leleiwi, S.P. Kamauleule, J.L.K Pahulama, M.K. Luahine, J.K. Palama, R. Kulakauka, W.H. @. Kanihenui, B. Kekuiapoiwa a me I.K. Maliekai.
-----
OLELO HOALOHALOHA
-----
I KA MEA HANOHANO A.S. CLEGHORN,
Aloha oe:
Ua hiki mai io makou nei ka lono kaumaha me ka walohia nui i ka oluolu ana i ka Makua Mana Loa iloko o ka lani, e lawe aku i ka uhane o kau kaikamahine kamakahi, ia Ka Mea Kiekie ke Kama'lliwahine Vitoria Kaiulani, ma ka la 6 o keia malama.
A mamuli oia haawina eehia, ua kau mai maluna ou ka luuluu me ka paumako nui o ke aloha keiki. Nolaila, o makou o na Luna Nui a me na lala a pau o na Ahahui Aloha Aina o na kane me ko na wahine o ka apana o HIlo Hanakahi, Mokupuni o Hawaii, ma o ko makou Komite la i koho pono ia. Ke pahola aku nei i ko makou mau manao aloha kuhohohu me ka minamina nui, a ke komo pu aku nei makou me oe, i ke kanikau me ke kumakena ana nona.
A ke nonoi haahaa ae nei makou i ka oluolu o ka Makua Lani. E hoomama ae i kou mau luuluu me ke kaumaha nui, a e hoolana ia ae kou manao, ma o keia mau olelo a ka mea haku mele. "Owau ke hele aku i ona la, aole ia e hoi hou i o'u nei."
O makou iho no me ke aloha nui. Na Hui Aloha Aina o na kane me ko na wahine o ka Apana o Hilo Hanakahi, ma o ke Komite Ia.
Edward Kekoa, Henry West, J. Ewaliko, E. Kaeha Kaiwa, Mrs. M. Kaiuaola, Mrs. Kanoelehua Brown, Mrs. Annie Lewis. Komite.
Hilo, Hawaii, Mar. 9 1899.
-----
HE HOOMAIKAI NUI.
-----
I na Peresidena o na Ahahui a pau i kukulu ia ma ke Kahua Ma'i Lepera nei, no lakou hoi na pahuhae e huini ana i ka lewa.
Mamuli o ka loaa ana mai io kakou nei, ka lono, Walohia, L@luu, a kaumaha, ua pauaho mai@ keia ola ana Ka Mea Kiekie ke K@'liiwahine Kawekiu Kaiulani Kalaninuiahilapalapa Cleghorn.
Nolaila, ua noi aku @ nona ka inoa malalo iho nei @ Ahahui ma o na Peresidena ia M@ W No@ley, Peres. Ahahui Hoike @ Hana Karistiano, Mr. W. K @ M@koa, Hui Naita o ka Aahu @ laupapa, Mr. J. H. Imi@ Hui Anela o Kalaupapa, Mr. P. @ o ka Hui Kumau o Kalawae, ame Mr. Kaopa, Hui Hookuono @ Kalawao, no ke kau ana a @ mau Hae Hawaii i hoo@, no ke komo pu ana i ka hoonan@ pu ana no ia Alii @.
Nolaila, mao ka aoao o @hu, ona poe Aloha Aina a A@ha Alii; ke pahola aku nei @aikai ana he nui, no ka oukou @ mai ai me ka manao loko@ Alii Oiaio.
Owau no,
ROBERT M. KAA@AO.
Peresidena Hui Aloha Aina Ka@upapaa me Kalawao.