Ke Aloha Aina, Volume V, Number 6, 11 February 1899 — Page 8
This text was transcribed by: | Naomi Ajello |
This work is dedicated to: | to my Hawaii Hamachi Ohana |
KE ALOHA AINAPOAONO, FEBERUARI 11, 1899.
_______________________________________________________________________
HE MOOLELO WALOIA
-----NO KA: -----
UI SOPAEA.
Iloko o ka Hanohano
---“A ME:---
TOME BAKALA
Ka Ilihune.
______
[Hoohenoia no KE ALOHA AINA.]
_______
He mau la loihi keia naku hele ana iloko o ka hihipea o na lau, me ke pale ana ae i na inea o ke alahele.
A oiai nae oia e maalo hookahi ana iloko o keia ulunahele paapu i na laau, ua paa iho la oia i ka hopu pio ia e ka puulu o na powa, o na Hilana o ua aina kuahiwi la.
Hoihoi ia kau la oia no ka hoopaa ia maloko o kekahi rumi paa o ka halepaahao, o ua puulu la o na powa, no ke kali ana i ka uku hoopai e hookau ia aku ana maluna ona i kekahi la ae.
Ua ulu mai ia na manao aloha iloko o na me ka walania, ala mai la na hoomanao ana no kana wahine a me ka laua wahi keiki kamakahi hookahi wale iho no.
Na keia mea i hoouluku ae i na manao walania o ka ehaeha iloko ona, a na kona mau waimaka no e hele mai kona mau lihilihi iho.
A ua lilo hoi ke anu maeele kawau oloko o na paia manoanoa o ua halepaahao la, no ke kali ana aku i na hopena e kau mai ana maluna ona.
Ika hoena ana mai o ka malamalama o ka la, i kekeahi kakahiaka ae, ua akoakoa ae la ke alii powa a me kona mau aliikoa mamua iho o ke alo o ka halekoa, a malalo hoi o ka malumalu o kekahi kumu laau nu a lakou i kapa aku ai i kon inoa, ke Kumu Laau o ke Kauoha.
A ma keia wahi i noho iho ai ka aha hookolokolo a na powa no ka hoolohe ana i ka hihia o ka lakou pio e paa ia maloko o ka halepaahao.
Mamuli o ke kauoha, ua kii ia aku la ke pio iloko o ka rumi paahao a lweia mai la a kukulu ia iho la malalo o ua kumulaau nei no ke kali ana aku heaha la ka olelo hooholo hoopai ano nui e hookau ia mai ana maluna ona, ina paha no ka make, a i ole no ka hoopaahaoia paha.
Mamauli o ke kuka a me ka hoohoo ana o ke alii powa, a me kona mau ukali, ua hooholo iho la lakou, e hoopaahao ia oia a pauke ola, maloko o na paia paa o ko lakou halepaahao, me ka ae ole ia e komo aku kekahi mea e hoolauna pu me ia a hiki i ka pau ana o kona ola.
Mahope iho o kapaka ana @ o keia olelo hoohole, e kau ana maluna ona, ua nonoi aku la oia i ka oluolu o ke alili powa a me kona mau ukali e ae mai iaia e hoike aku i kona manao, mamua hoi o kona hoihoi wale ia aku no iloko o ka halepaahao e hoopa ai me ka waiwai ole.
No keia nonoi, ua haawi koke mai la ke allii powa i ke ku@ou ana, e hoike mai ana hoi i ke pio, ua ae oia i kana noi ina nae he mau kumu kupono kana e hoike mai ai imua o lakou.
O keia hoi ka wa i huli mai ae ai ua wahi pio nei, a pane aku la imua o ke alii powa, e oluolu oe e hookuu ae mai ko’u noho’na paahao ae, a e hoohiki aku hoi au e lilo i lala no ka hui powa, a o ka oukou mau hookauwa ana maluna ou, e hooko no au me ka pololei.
Heaha! Heaha ia mau olelo au e ka paahao mai hopohopo a makau i ka hoopuka hou ana mia i kou mau manao, wahi a ke alii powa.
E lilo au i lala no ka hui powa i wahi e uku ai au i ka mea nana i hoomaewaewa ia’u a me ka’u wahine e noho iloko o ka ilihune haalele loa, mamuli o ka hao ia ana aku o ka maua mau wahi pono o ka noho ana e ka moi puuwai i koino o Wale nei.
A i keia wa hoi i hoomaha iho ai ua wahi kanaka nei no kekahi mau minute, a oiai hoi ke alii powa a me kona mau ukali ke nana pono mai la maluna ona.
--------…---------
KA ILINA HOU.
________
Ma ka nohoo ana a ka Papa Ola ma ka Poaha nei, ua lawe hou ia mai la ka noonoo ana i ilina kupapau hou, aka, ua hoopanee hou ia aku la nae ia kumuhana a hiki i keia pule ae. O ke kahua i manao loa ia e hooholo ia aku ana, malalo no ia o Halawa ae nei. A e hoomaka ia aku ana ka lawe o na kino make malalo o laila ma keia mua koke iho. A o na ilina o Nuuanu, Makiki a me Koula ia aku ana a koe na poe e paa ana he mau apana kuleana ko lakou ma ia mau ilina.
---------…----------
LAWE IA IMUA O KA AHA.
_______
Ua laweia ae o Mrs. J. Kaae a me aona imua o ka Aha Hookokolokolo Apan a no ka pa@ ana i ke kumu hoopii i waiho ia aku e ke aupuni no laua, oia hoi, no kekue ana i na haua a ka makai, ma ka Poakahi nei.
O ko Mrs.Kaae hewa mamuli no ia o kona ae ole ana elele mailuna aku o ke kaa o Joe Kalana, oiai, oia ka ohua e kau ana maluna o ke kaa i ka we i hookui ae o ke kaa pio me ka haole koa a me ka hana nui hoi o makai Akakani i haua ae a hiki i konalele ana ilalo. O aona no kona paipai hewa ia Mrs. Kaae e noho launa o ke kaa.
______________________________________________
NA KULANAKAUHALE NUI O KE AO NEI.
______
O ke kulanakauhale nui hookahi o ke ao nei malalo o hookahi aupuni oia no o Ladana. Malokoo o ka palena o Ladana, ua hoike ae ka papa helluna kanaka o ka 1896, hw 4,443,918 kanaka e noho ana maloko ona. A o Nu Ioka ka elua, elike me ka hoike a ka papa heluna kanaka o ka Mokuaina i ka 1892 he 2,985, 422. Ua olelo ae nae ka Meia o ka huina i keia wa, ma kahi no ia o 3,549,558. I na e hoohui ia ke kulanakauhale Ierese a me na kapakai Ierese, oiai, he wahi no ia no ka apana o Nu Ioka, elike aku no auanei kona lahuikanaka me Ladana. Nui no hoi na kanaka @o keia mau kulanakauhale, a ua pakanalima ko laua heluna lahui i na Paemoku o Hawaii.
---------…---------
HE PALAPALA HOOPII.
________
Ua loaa mai nei i ka Aha Kuhina he palapala hoopii mai Hilo mai, e noi mai ana e hookuu ia o G.H. Ruttman. Ka haole i hoahewa ia e na kiure hale no ka hewa karaima ana i hana ai maluna o kana bebe. A i hookuu ia hoi kana wahine i komo pu ma ia hewa e na kiure Hawaii.
-------…--------
Ua hopuia ae kekahi koa Amerika ma ka po Pocono nei, i loaa aku me kekahi holu e hele ana iwaena o ke alanui.
Ua ike ino makou maloko o ka nupepa Hilo Tribune, ua kukulu ia ae la he luakini no ka hoomana Moramona ma Kukuau, Hilo, a e hoau i aku ana ia ma keia mua iho.
Ua haalele iho ka moku lawe koa Scandia i ke awa ae nei, mahope iho o ka hora 2 o ka auina la Sabati nei, a ua kokua aku ka moku kolo Eleu i ka huki ana iaia no waho o ka nuku mamuli o ka ano ikaika o ka makani Kona.
Ua hookui ae ka ihu o ka America Maru me ka hope o ka mokupea Willscott, i kona wa e hoomakaukau ana e hoohemo no waho o ke awa, ma ke Pocono nei, a ua loaa he wahi manuheu i ka mokupea ma ka palekai.
Ma ke ahiahi Pocono nei. I hoea mai ai ka mokilawekoa Morgan City mai Kapalakiko mai ua hoolilo ia mai nei oia i moku halihali ukana no na koa Amerika e noho mai la ilalo o Manila, me ka lawe pu ana he mau wahine na kekahi mau aliikoa.
Aole i hoi mai nei ke Kama’lii wahine Kaulani elike me na mea i upuia maluna mai o ke Kinau o ka po
Sabati nei, aka, ma keia hoi kou ana mai a ko Kinaue huli hoi mai ai ooia, a ua loaa pu mai nei ua lono, he oluolu maikai kona ola kino e noho la i keia mau la ma Waimea, Hawaii.
Kuahaua Akea me ka Hauoli
_________
Imua o oukou e ko maua mau hoa o ka pupuu hookahi.
Aloha ouokou a pau loa:----
O maua o na mea no laua no inoa lalao iho nei, ke waiho akea aku nei maua imua o ka Lahi Hawaii, i ke kuleana mahele iloko o ka Halekuai Temple of Fashion, i kapaia Ka Heiau o na Paikini e ku @ei ma ke Alanui Papu, Honolulu, mokupuni Oahu.
I ka huina waiwaiio o keia Halae kuai i keia wa he $18,000, a e like me ko maua manao lokahi, manao hana, ua lawe maua i ke koikoi o ke kaumaha ma ko maua aoao, ma ka lawe ana he 450 mahele. Nolaila, o ka huina ona mahele(share) i koe he 3,600.
Nolaila, ke nonoi aku nei maua i ko oukou manao hana e lawe kela a me keia Hawaii ponoi i mahele a mau mahele paha e like me ka hiki ma ka $5.00 o ka mahele a ua loaa i kela a me keia mea lae mahele ke kuleana o 5 keneta ka emi ina waiwai a pua aha e kuai ai i na waiwai, a e loaa pu no i ka mea paa mahele ka uku o 10 pa keneta o ke dala i ka pia ana o ka makahiki.
Nolaila, e hoomaka ana ka ohi ana i na mahele mai keia la 4 aku o Feberuari, a apu ma ka la 1 o Maraki, 1899. A e hoomaka ia no na hana. E loaa no maua ma Ka Heiau o na Paikini, no ha poe a paue makemake ana e kuka pu me maua ai ole meko maua hope noka maua wa M. G. Silva ma ka Halekuai, no na poe mawaho o ke kaona, a ma na mokupuni, ua hiki no ke hoounaia mai ma na leta ma keia mau inoa.
Omaua me ke aloha.
EDWARD K. HANAPI.
MOSES PALAU.
Honolulu, Feb.. 3, 18911. Tf
______________________________________________
OLELO HOOLAHA.
_____
E ike auanei na kanaka a pau, owau o Mr. S. E. Wooley, ke Konohiki o Laie, Oahu. Eia maluna e kuu aina he mau holoholona komohewa 1 Bipi (k) eleele, poo keokeo, ua poomuku na pepeiao, i kuniia i ka hao(?) ma ka uha hope hema; a me 1 Lio(w) hulupala, aole i laka, kiko keokeo ma ka lae, aole i kuni ia. Nolaila, ke kauoha ia aku nei ka mea a mau mea paha nona keia mau holoholona e kii koke ami iloko o na la he 15, e hoomaka ana mai ka la 30 aku o Uanuari 1899, me ka hoihoi pu mai i ka’u mau dala lilo no keia hoolaha ana a me ka uku o ka hele ana maluna o kuu aina. A i na aole e kii ia mai ana a hala na la he 15 e lilo loa no keia mau holoholona ia’u.
S. E. Wooley.
Laie, Koolauloa, Oahu, Ian. 28,’99,
Jan 30—3 wk dly & wkly.
______________________________________________
OLELO HOOLAHA.
_____
E ike auanei na kanaka a pau ma keia, owau o Kealoha Kalaehao i ikeia mamua o Kaealoha Harbottle. Ke nooie, a ke hooopau loa nei au i na Palapala Hooilina, a mau Pala pala noho hope paha e paa ia nei e kekahi o ko’u mau ohana a poe e ae paha ina he mau Palapala kekahi oia ano me ko’u ae ole, a ike ole mamaua e kue no au no wau e like me ua mea i hooakaaka ia maluna ae,
Owau no me ka Oiaio,
KEALOHA KALAEHAO.
Honolulu, Oahu, Feb. 3, 1899.
______________________________________________
HE KUAHAUA AKEA!!!
_____
I kulike me ka mana i loaa ia’u, ma ka Palapala Aelike o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii. Ma keia ke kauoha ia aku nei ua poe a pao i lile i mau lala, a i kakauinoa hoi malalo o ua aelike ala e hookaa mai i na koeua o na uku @uhau a me na uk@ e ae i oleloia mo ua Hui ala, a no ka mea hoi e piha ana ka makahiki mua o ke ku ana, o keia Hui, ma ka la 1 o Maraki, a ua makemake pu ia no hoi ua poe Hawaii o komo pu mai ma ke kakoo ana i na hana imua me ka ikaika a me ke ahonui.
Moses Palae.
Peresidena Nui o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii.
Honolulu, Ian. 10,. 1899. Sm.
______________________________________________
UA LOAA.
_________
Ua loa ma ke Alanui Pauoa ma ke kakahiaka o ka La Pule nei, Feb. 5, he bila kikoo hale leta, helu 93963, mai Kohala mai. O ka mea nana keia bila kikoo hale leta, e kii mai ma ke Keena o KE ALOHA AINA, me ka uk@ pu mai i ka uku hoolaha a me ka lu@ oka mea nana i malama. Feb. 5, 3ts.
______________________________________________
OLELO HOOLAHA.
______
E ike auanei na mea a pau loa. Owaau o D. Kaihenui, e noho ana ma Kaulua, Oahu, ke papa a ke hookapu loa aku nei i na aina o kuu waihine mare ponoi i make kauoha ole, e waiho la ma Kaaawa, Koolauloa Oahu, Aole e moraki malu ia e kekahi mea, a kuai maiu i kela mau aina, a lawe paha ma ke ano aie. Oiai, ua hoolaha mua au iaia no kona haalele kumu ole ia’u iloko o eha makahiki a ooi, a ua papa au i na mea a pau, aole e hoaie iaia a olelo iho kahi mea he poho kona a koi mai ia’u e mahele no kona poho a luhi paha i malama ai iaia.
He mau lio kekahi aole e lawe a muai malu aku, aia au a ike mua. Oiai he ekolu wale no poe hiki o ia o Ululani, he kaikunane ponoa me elua pokii o Pau (w), a me Haliaka (w). O lakou ka poe kupono a no kekahi poe a’u i ike ole ai, aole e hiki, oiai, he mau keiki kekeahi a maua me kuu wahine mare, Mrs. Kealoha. Aole hoi he kuleana o kana mau keiki ekolu me ke kane mauahi me keia mau waiwai, oiai, ua kii mai no @ua kane la a noi mai e hoohiki aku nana i kuleana ai i kona waiwai, a ua hana ia kela me ko lakou kuleana ole i ka waiwai o kuu wahine mare.
Owau no me ka oiaio,
KAIHENUI.
Kailua, Koolaupoko, Oahu, Ian. 16, 1899. 1m.
____________________________________________
HOOLAHA HOOKAPU KAI LAWAIA.
_________
Ke papa a hookapu loa aku nei maua i na kanaka o kela a me keia ano, aole e hele wale e lawaia ma na kai o Lualualei a me Nanakuli, a me na nuku wai e pili ana i ua mau kai nei i oleloia. A ua hookohu pono aku maua ia Paikai(k) i hope a i Luna Nui mo maua, e malama o ko maua mau pono a me na pomaikai ma ua mau kai nei i leloia, a ua loaa i ua hope nei o mau ka mana, e ohi mai i na Auhau o ka poe e makemake ana e loaa ke kuleana lawaia ma ua mau kai nei i hoike ia.
A o ka mea a mau mea e kue ana i keia, he mana ko ua hope a Luna Nui nei o maua e hopu a e hana aku e like me ke kanawai.
O maua iho ma ka oiaio.
D. N. POINALO.
M.K. LELEO.
Na oma o ke kai lawaia o Lualualei a me Nanakuli.
Waianae, Oahu, Ian. 31, 1899.
______________________________________________
JAMES K. KAULIA .
Loio a Kokua ma ke Kanawai.
He mea Hoaie Dala ma ka Moraki no na Waiwaipaa, a he mea kuai aku a kuai mai i na Waiwaipaa. Ua hiki no i ka poe mea aina ke waiho aku ma kona lima i ko lakou mau aina no ke kuai aku, a i ole, o ka poe makemake aina i mau home no lakou, ua hiki no ke hoolawaia i na manawa a paue makenake ai.
KEENA LOIO: E loa no ma ke keena o Kale Kalekona, ma Waikiki iho o ke keena o Keo Kaaka, kokoke i ka Banako o Bihopa, ma Alanui Kalepa. Jan. 21. Tf
______________________________________________
W. C. AKANA.
Kalauki
_____
He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa. He waipahe ma ke kuka ana.
Keena Hana, Ma Kauaana kihi o ua Alanui Moi a me Alakea.
Feb. 21—1yr.