Ke Aloha Aina, Volume V, Number 3, 21 January 1899 — Page 6
This text was transcribed by: | Ada Sonoda |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
POAONO, IANUARI 21, 1899.
Nuhou Kuwaho.
Maluna o ka mokuahi Auseteralia i loaa mai ai ia makou na nuhou hope loa, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke hoopuka aku nei makou me ka hoohakalia ole penei:
WELA KA HAO I NA POE KIPI.
Manila, Ian. 10. O ke kulana o Iloilo, aole ia i loli ae. O na pualikoa Amerika, aole lakou i hoolele ia mai, a o na kanaka malalo o ka Aguinaldo kauoha, ua hoole aku lakou i ka lele ana mai o na pualikoa iuka nei o ka aina, me ka hooweliweli ana e puhi i ke kulanakauhale i ke ahi ina lakou e lele mai ana.
Ua hoopuka ae la he kue i na olelo a pau o ke kuahaua a Kenerala Otis, me kona hoole ae i ke kuleana o Otis ma ke ano Kapena Kenerala no Manila. Ua hoopuka pu ae oia, ua kokua mai na Amerika no ke kuokoa o na poe Pilipino, aole no ke kukulu ana iho ia lakou i mau haku no na Mokupuni. A ua kahea ae la oia i na kanaka e hui lokahi ae a pale aku no ko lakou kuokoa.
O ke kulana o na kanaka ua makaukau loa ia no ke kaua. Me ke koi pu e loaa ia lakou ke kuokoa holookoa me ka hoopuka ae ua oi aku ko lakou pono e hakaka mamua o ka haawi ana aku he hookahi mea.
O ke kulana i keia wa he kupilikii, mamuli no ia o ka ulolohi o na Amerika i ka hoopuka ana ae i kona kulana kupaa. Ina e koi ana ka Amerika e hookaawale aku na pualikoa o Aguinaldo mai na wahi kokoke aku o Manila, me he mea la, e hoea mai ana no he kaua.
Aia no na poe kipi ke paa la i na auwaha e kokoke la i ke kulanakauhale, kahi hoi a lakou i paa loihi ai mai na Sepania mai, kahi hoi a lakou i haawi ai ia Kenerala Greene i ka wa o na Amerika e nee ana imua no Manila.
HOOHUOI IA KO AGUINALDO KULANA.
Kapalakiko, Ian. 11. Aole i maopopo loa ua hoolele ia aku paha na koa o Kenerala Mila malalo o kana alakai ana ma Iloilo a i ole ma kahi kokoke a i ole aia no paha lakou maluna o na moku lawekoa me ka m naolana ana e hoopau wale ia ae ana ke kaua mawaena o na Amerika a me na Pilipine. O ke kulana kana o Aguinaldo ua hooi loa ia ae, a ua koho iho o Peresidena Makinile, na kekahi mana kuwaho e paipai nei iaia e kue aku i na koi a Amerika.
MAKAUKAU O FITZSIMMON E HALAWAI ME SHARKEY.
Cleveland, Ian. 10. Ua hoopuka ae o Bob Fitzsimmon, ua ae oia e hakaka me Sharkey ma na manawa a pau mahope aku o 3 pule mai keia po aku, me ka pili o $10,000. A ua kaena ae oia, ua Liki loa iaia ke ulupa aku ia Sharkey a hiki i kona ena loa ana.
LILO HOU NO IA SHARKEY KA LANAKILA.
Nu Ioka, Ian. 10. O Tom Sharkey ka luina Amerika, ua ku ia i keia po aia oia ma kahi kupono o ka inoa moho a Bob Fitzsimmon e paa nei. Ua lanakila oia maluna o Kid McCoy iloko o umi puni me ka hoeha loa ana i kona hoa, a nana hoi i hoopii ae i kona kulana. Nolaila, ua hoea mai la ka wa no Fitzsimmon e noonoo ai i kona paio ana aku no ka inoa moho ana e paa nei me ka hakalia ole.
HE MAU TAUSANI I MAKE NO KA POLOLI.
Tacoma, Ian. 10. Ua lawe mai nei ka mokuahi Tacoma i keia lono mai Kina mai. Ma ka noii pono ia ana ua ikeia ihho la he kanakolu-kumamaha mau apana, no lakou ka huina o 56,000 mile kuea, me 4000 mau kulanakauhale liilii, a no lakou hoi ka huina kanaka o 15,000,000, kai hoolana ia ae e ka wai o ka muliwai Melemele Kina ma keia kau haule lau aku nei.
He umi tausani o na poe i pakele mahunehune mai i ka wai e kuewa la maloko o na apana aina e kokoke mai an@, e huli ana hoi i kahi e hoopau ia ai o kekahi mau maka poniuniu pololi. He kanaono tausani poe i make i ka waikahe a me ka pololi.
KOHO IA O MATAAFA I MOI.
Wasinetona, Ian. 9. Ua hoike pili aupuni ia mai la i ke aupuni, ua kohoia ae ia o Mataafa i Moi no Samoa. O keia koho ana ua hoapono loa ke aupuni. A ua hilinai ia ma keia koho ia ana, e hoopau aku ia i na popilikia o na mokupuni.
E HOEA MAI ANA PAHA I HONOLULU NEI.
E loaa ana ia Honolulu ka hanohano o ke kipa ana aku o Peresidena Makinile. Ma keia kipa hope ana aku a Hugh Craig, ka Peresidena o ke Keena Kalepa o Kapalakiko i pau, ma Wasinetona, ua paina pu oia ma ka Hale Keokeo, a ua hoike mai oia, ma ia manawa, ua ae mai o Peresidena Makinile no ka hele ana mai i na kapakai Pakipika, i ka wa e hoomoe ia ai o ka uwea olelo moana Hawaii, me ka pakui mai, ua manao oia no ka holo ana aku i na mokupuni Hawaii no ka makaikai ana ia lakou.
NO KA HULI ANA IA ANDREE.
Ladana, Ian. 11. Ua olelo ae ka mea kakau o ka nupepa Daily Mail ma Kopenahagena o olelo ana: E alakai aku ana o Kapena Daniela Brumm, i kekahi hoakai o na poe o@ehela mai Ainahau aku ma keia kau mehana ae no ka huli ana ia Andree, ka haole imi welelau akau maluna o ka baluna, e hele aku ana lakou no ka mokupuni o Jan Mayen, ma kahi he 3000 mile ma ka hikina o Aina Omaomao, kahi hoahu o na poe Auseturia, a mailaila aku no Aina Omaomao.
HOOUNA IA NO MANILA.
Kapalakiko, Ian. 8. Ma ka la inehinei i hoea mai ai ka moku Yorktown mai Mea Ailana mai. O Samoa kona wahi i manaoia ai e hoouna aku no ka nana ana i na pono o na poe Amerika ma ia mau mokupuni, aka, mamuli o ka Ioli ana ae la o ke kulana ma Pilipine, ua hoololi pu ia ae la na hoolala mua ana. O na palapala aina hou loa o Asia a me na mokupuni kai hookau ia aku maluna ona, a e holo koke aku ana oia no Manila me ke kipa aku i Honolulu, E hoomaemae ia ana oia i ka wa i kaua iho nei, a nolaila ua manao wale ae na luina e ike ana oia he kaua mamua o ka hoea ana mai o ke keehina paa o ka maluhia.
AIA KE KIAI MAKAALA LA.
Victoria, B. C., Ian. 9. Elike me na lono i loaa mai nei mai Sanahai mai, ua loaa in aluna aupuni Kina he haawina mai na Geremania i ko lakou wa i kai i ai ia Kiaochow. O na lono i loaa mai he ianei mai Nanking mai, e olelo ana, mamuli o ka paakiki loa oka hooponopono ana i na koi a Farani e pili ana no ka haunaele o ka Ilina Ningfo, ua manao iho la o Farani e hana like me Geremania ma ke kaili ana i kekahi mau wahi ma Yungste Valley. O na Kiaaina Liu a me Chang, na mea e hoomalu nei i na papu oia muiiwai nui, aia laua ke hoomakaukau la no ke kue ana aku i keia manao hooweliweli, a o na pua i ma kahi kokoke i Sanahai a me Ichang ua haawi ia aku ke kauoha ikaika loa ia lakou e kue i na mea a pau oia ano. He mau puali kuwaho kai kahea ia aku mailoko mai o ka aina no ka hoopuipui ana i ka pa kaua ma Yangste, a ua hoouna pu ia aku he mau lako kaua nui hewahewa no lakou.
I ka wa i hoea mai ai o ke Kauna de Besavre me ka mokukaua Farani Descates ua hoomaka oia e holo ma o a maanei, me ke ana, ua haawi ia ke kauoha he elua mau mokukaua Kina no kiai ana iaia. O ka mokukaua Farani, wahi a ka hoike ia mai, ua hamama kona mau pukuniahi, a ua makaukau no ka hakaka ana.
He manaolana ko Kiaaina Liu, e hoea mai ana he mokukana Farani no ke kokua ana i ke Descates, a ua haawi ia aku la, he kauoha i na mokuakaua Kina no ka hoakoakoa ana ae ma Nanking. A ua haawi pu ia aku ke kauoha i na alii kiekie a p@u e hoomalu ana ma ua wahi pa@e ma Yangste e kipa aku i na he mau nee ana kekahi e hoohuoi ia ai. Ua olelo @e @a nupepa o Kin@, oia o Farani ke ho@o nei e hooulu ae i kekahi hoopaapaa no kekahi ma@ kumu i maopopo. Ua hooholo ae na Pake e kue aku i na manao a pau, a ke lawelawe oolea na Farani e hoea mai ana no he kaua.
HE $62,000,000 NO KE KUKULU ANA I MAU MOKUKAUA H@U.
Nu Ioka, Ian. 8. He lono kuikawa kai loaa aku la i ka Herald e i ana: Ua loaa mai nei he lono i na luna kaua moana maanei, e hoolilo aku ana ke aupuni Farani he $62,000,000 no ke kapili ana i mau mokukaua hou nona i keia makahiki o ka nui o na mokukaua e kapilina ana i keia makahiki he eono mokukaua hakaka, hookahi mokukaua holomama pale kiia, eono mau mokukaua holomama i hoolako pono ia, elima mau mokukaua holomama 3000 tona no lakou ka holo o 25 nota a me 35 mau moku topido wawahi moku. O ka nui o na hoolilo a pau no keia mau moke he $60,000,000.
E hoao ana o Farani i ke kiai ana i kona mau panalaau malaio o ka hoomalu ana a ka oihana kaua, a e hoopau ana hoi i ke kiai ana o na pualikoa aina.
HE MAU ANOAI NO NA PALI KOOLAU.
He mau la mahanahana keia o na pali Koolau nei, ke nana aku i ka papalina o ka moana he malino ke kai o Kona i ka lai mai o a o.
He mau ahamele hoonanea i na kamaaina o Waikane a me Kaneohe ka S. K. Kamakaia e haawi nei, a i kokua pu ia hoi me ka glee club o ke kula Waiahole, a ke ole he mau alalai ana, e haawi hou ana oia he ahamele hou maloko o ka Halewili o Heeia, a me kahi e ae paha o ia apana. E ala e Koolau eia aku ka Inamona komikomi i ka lima la i Heeia i keia po Poaono iho, ke ole he mau alalai, e lohe pu ana hoi oukou i ka leo o kela ohe gula makana a S. K. Kamakaia i haawi ia mai iaia e Professor A. Liberatti o Nu Ioka.
He nuhou maikai na mea i hana ia maloko o ka halepule o Waikane i ka la pule i hala mahope iho o ka pau ana o ka pule nui, malalo o ka S. K. Kamakaia alakai ana i na keiki nanea wale o Waikane a me Waiahole. Ua hoala hou ae le oia no ka lua o ka manawa i ka Pualio ke Aloha, maloko o ka luakini e Waikane imua o ke anaina o na Hoahanau oia Ekalesia, a ua hooia maloko oia puali na keikikane ebisu a me i hookahi kaikamahine ma ko lakou hooiaio ana e waih@ aku i na hana i@u waiona o kela a me keia ano, a e lilo hoi i mau lala no ke Kula Sabati o ka Ekalesia o Waikane, a o na mea e ae i koe na ka Haku ia o na Kula Sabati e hooponopono mai.
Ua manao wale ia, ke ae @ai ka Haku, e kaapuni @ ku ana o S. K. Kamakaia ma na wahi lau kaea@a a pau no ke kukuia ana i ka Puaa o ke Aloha a puni ko Hawaii Paeaina.
O keia ao la na anoai o na K@@ @au nei i keia mau la, a e oluolu hoi oe e kou ALOHA AINA oiaio e hoo@i @a aku iaia ma kou p@li pumehana.
MAKAIKAI.
EIA KE HULI IA NEI.
Ua loaa mai ia makou he lono, ua laweia aku ka lohe i ka halewai i ka po Poalua nei, no kekahi wahine Hawaii lokoino i hookaa wale aku i kana wahi bebe opiopio loa mai iaia aku. O ka lohe i hoike ia mai, ua lawe aku ua wahine la i kana wahi kamaiki a onou aku la na kekahi wahine ma Kapalama nana e malama ma kona home. Aka, ua hoihoi hou ia mai nae ua wahi bebe la me ka olelo pu ia mai aole ona makemake. O keia wahi bebe eia oia ke malamaia nei e ka wahine a Mr. Puhi o Kapalama i komo ke aloha no keia kamaiki, a haawi aku la i wahi nona e hoomoe ai ia po. Eia o Makaikiu David Kaapa ke huli pono nei i ke kumu o keia wahine i hoomaewaewa ai i ka op@u makamae i oili mai mailoko mai o kona puhaka. O na lono hope i loaa mai, ua loaa i ka oihana makai ka meheu o keia makuahine lokoino. Aloha wale keia opio.
IKAIKA KA A O KA PELE,
He lono ku kawa kai loaa mai nei i ka Journal mai Roma mai no ka la 10 o Ianuari, e olelo ana, ua poha hou ae la ka pele me ka ikaika ma Vesvius. No kekahi manawa ka a ana, aka, ma ka po nei ua pahu ae la ka pele ma na lua kahiko a pau me ko kahe mai o na pohaku pele.
O na hoike hope mai Napela mai e olelo ana, he kupanaha na hiona o keia po i awiliia me ka weliweli nui. He ahua pele nui me na puoa lapalapa ahi i hiki aku ke kiekie he 600 kapuai iloko o ka lewa. O ka aoao hoiookoa o ka mauna, he ahi pele wale no.
O ka nui o na ola i poino aole i maopopo, ua uhiia e ka pele na wahi kokoke loa i ka lua a na poe makaikai i kina aku ai, a ke iho mai la ma ka aoao o ka mauna.
Ua loaa mai nei he lono mai Maui mai, ua lawe ae la o Keoni Rikikini i@@ hoohiki malalo o na kanawai o Hawaii a me Amerika Huipuia, ma kela kakahiaka Poaono aku nei imua o Lunakanawai J. W. Kalua.
KA LEI MOMI.
Mamuli o ka halawai ana me na kuia ua kaulua iki ka puka ana aku o “Ka Lei Momi” a ka Poalua, Ian. 24, 1899, no ka mahina o Feberuari. E loaa no ma ka halepai mai na Lunahopuka aku.
HE KUAHAUA AKEA!!!
I kulike me ka mana i loaa ia’u ma ka Palapaa Aelike o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii. Ma keia ke kauoha ia aku nei na poe a pau i lilo i mau lala a i kakauinoa hoi malalo o na aelike ala e hookaa mai i na keena o na uku @@hau a me na uk@ e ae i oleloia no na Hui ala, a no ka mea hoi e piha ana ka makahiki mua o ke ku ana o keia Hui ma ka la 1 o Maraki, a ua makemake pu ia no hoi na poe Hawaii e komo pu mai ma ke kakoo ana i na hana mua me ka ikaika a me ke ahonui.
MO@@A PALA@
Peresidena Nui o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii.
Honolulu, Ian. 10, 1892.