Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 51, 17 December 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

           POAONO, DEKEMABA 17, 1898.        5

 

hoa paonioni, ma keia mea he hoomau ana i ko kakou kupaa ana i hiki i ka wa hope loa.

  He mea oiaio, eia keia poe me ko lakou mau manao alakai e hoomalimali mai ana ia kakou ma na ano a pau, me ka manao hoi e kulai i ko makou nee ana imua, a e hoolilo hoi i ka hana a ka lahui i hilinai mai ai na makou e hana i mea ole.  Aka, no makou iho, mamuli o ka ka lahui hilinai ana mai maluna o makou, e lilo i alakai a e wahaolelo hoi no lakou mai ka huikau ae o na nupepa Hawaii i hoopuka ia maloko o keia Paeaina, a i mohala aku hoi kona lau ma na mokuaina hui ia o Amerika, Amerika Waena a me Europa, a ke haaheo nei makou i ka puana ae, o KE ALOHA AINA hookahi ka nupepa palahalaha ae kona hilinai ia ma na kihi eha o keia mau Paemoku.

  O keia makahiki ae e nee mai nei, o kekahi ia o na makahiki a makou e olelo ae nei, ua piha kona mau la me ne mea e hoopahaohao ia ai ka noonoo, a he wa hoi ia na makou e heihei ai me ko makou  mau hoa nupepa no ke kahua hana e hookuene pono ai i na mea e pili ana ia kakou.  A o ko makou wa no ia e alakai aku ai i ko makou mau hoaloha aloha aina mai Hawaii a Kauai, i ka lakou hana pono e lawelawe ai ma keia mua aku, a ke manaolana nei makou, aia no iloko o ko kakou lokahi, e loaa ai ia kakou ka ikaika i na wa a pau.

 

EIA  HOU  NO  NEI  ELEELE.

  Maloko o na kolamu o ka nupepa Avalataisa o ke kakahiaka Poalima i hoolaha ia ae ai ka inoa o kekahi loio i kamaaina i ke kulanakauhale, nona ka inoa o W.A. Kini, no kekahi Misiona no ke Kapitala o Wasinetona, ma Amerika Huipuia.

  Ua hoike ia ae, he Elele Kuikawa oia na na poe mahiko o keia Paeaina, e noho ana ma ke kulanakauhale o Wasinetona, oiai e noho ana na Ahaolelo lahui o Amerika e noonoo no na mea e pili ana ia Hawaii nei.

  He wahi huakai palanehe keia a keia loio o ka aoao hoohui aina a na poe mahiko e hoouna nei, e hele e kini i ko lakou pono iloko o na  Hale Ahaolelo o Amerika, he hana hoi na kakou e hiki ai ke ike iho, eia keia ma ke alahele uhiuhi lau mamane, kahi wai o Kapapala, no ka mea, he like no ko ia nei ano elike me ko na Elele Hawaii e manao ia nei e hoouna, k@ wale no paha keia, eia oia nei ke hoouna ia nei e ka poe pohaku nui o keia Paeaina, a malia paha, aia ma  ko ia nei alahele, na alapaa o Kaueleau  kahi i pili ai, alaila he mea maopopo io no paha, aole e nele ka pa o ka wawae o kekahi poe manu hana kanawai o na mau hale la, a maliu mai i na uwalo aku a keia Elele a hoouna ia aku ana.

  A ina aole no laila, alaila, aia no ma ke alahele a Lunakanawai Frear, e noho palaualelo la i Wasinetona, a he mea kakoo wale aku no keia, i loaa kahi kakai e koikoi iki iho ai kana mau olelo imua o ka wa e ninaninau piha ia ai oia imua o ke Senate a me he mea la, oia maoli no ka mea olalo a no ia kumu, keia hele nihi ana ae la malalo o keia wahi uhi, i ole ai e ike ia aku e ka lehulehu.

  O kona wa e holo aku ai no keia hana, me he mea la, ma keia mua koke iho no ia, a me he mea la, e komo aku ana kana huakai hele me ka Peresidena Dole, oia haawina like, a na ka makapaa auanei e hahai i ka lakou mau huakai hele, no ke kinai ana i ka pono o ka lahui Hawaii, ka mea hoi a ko lakou mau naau i li’a ai e hoopau loa i ko kakou noho lahui ana, a e hoohalike ia kakou me kekahi lahui malihini mai na aina e mai, i hiki ke hoomaopopo ole ia ko kakou ano noho ana lahui ma keia hope aku.

 

KA  LA  O  KA  EHAEHA.

  Mamuli o na lono nupepa i hoea mai nei io kakou nei, mai na aina e mai, ua halihali pu mai la lakou me na olelo hoonuinui, e hooweliweli ana i ka naau o na poe aloha aina o ka lahui Hawaii, me ka olelo ane ae, “o ka la 4 o Iulai, 1899, oia ko kakou la e nalo ai ke o ana o kela inoa a kakou e makee nui nei me ke kupaa a hiki i keia la, he lahui Hawaii, he aupuni Hawaii, a he Moi Hawaii,” a e komo aku ana ka kakou iloko o ka poai o na poe ana haukae, na poe moe lepo a me na pahu mauu ai a ka lio o Kaleponi ae nei, ka poe a kakou i lohe ai, he poe lakou, ua maa na lima i ka hawahawa i ka hai mau mea makamae.

  He oiaio anei, e haawi ia mai ana keia la hoehaeha i ko kakou mau puuwai, i mea e hookauliilii ai i ko kakou noho ana lahui, elike me ka poe Iudaio, ka poe na lakou i hoomaewaewa aku ai i ko kakou Haku a Mesia maluna o ka laau kea, a i hoolilo ia hoi a hoopuehu ia ko lakou noho lahui ana ma ua welelau o ka honua.

  Ua komo anei na ano hana oia iloko o na lunaikehala o na kanaka Hawaii, ka poe i olelo ia, aohe o lakou lua malalo iho na kaupoku lani ma ka oluolu, ka lokomaikai a me ke aloha, a ma ia ano hoi, e nanamaka mai ana anei ka mea nana kakou i kukulu iho i lahui maluna o ka pukoa ako’ako’a o ka Moana Pakipika e kiloi aku ia kakou iloko o na lima kakauha o ka poe e ake nei, e nolioalii mai ka poe malihini maluna o na kamaaina.

O ka makou e kau aku nei, e ko ole ia mau olelo hoonuinui a na poe kakau nupepa, a e hoololi  ia ae hoi na manao kakauha o ka poe ia lakou ke kuieana ma ia mea, a i ko lakou mau manao kaulike, a e hoonalo loa ia aku hoi keia la e upu ia nei e kekahi poe ola ko kakou hopena ma ka noho ana aupuni lahui, a i la no ka hauoli mai Hawaii a Kauai, o ka makou keia e nonoi ae nei i na Mana Lani, e maliu mai i ka kakou mau leo pule.

 

OIA  MOALI  NO  KA  OIAIO.

Hoomauia

  Mamuli o na manao hoakaka o keia kanaka kilo aupuni, ua loaa ia makou he mau kumu nui o kona kue ana i ka hana a ka Peresidena, ke Senate a me na Lunamakaainana, a oia paha keia:

1 – He kue kumukanawai ke hao wale ana mai i na aina e aku.

2 – He hoopilikia ana i ka waihona o ka lehulehu, ma o na hoolilo kana la.

3 – He hoonokono ana i na hana pepehi kauka powa a pela aku.

  Aohe a makou kamailio ana maluna o ke kumu ekahi o keia kukulu manao ana oiai, he mea kela ua ike ia he aupuni haihai Kumukanawai o Amerika, ma o kona nihi ana ae nei a lawe aku nei i na Paemoku o Hawaii, ma ma o ka olelo hooholo la s Newland, kekahi o na kakoo ikaika o na hana pakaha a me ka hao wale o ka Repubalika o Amerika Huipuia, ka mea no hoi e  kau aku nei a ko makou mau maka, aia no he wa e hoea mai ai ka lanakila kamahao, maluna o na hana nana i hoohaahaa loa iho i ke ano maemae a na Peresidena hoopono a maemae o ua aupuni mana nui la o ka aeto, ka mea hoi a keia kananka o keia au naauao e olelo nei e lilo aku ana ia he aina KOAKA, a piha i ka hao wale.

  Ma o kona manao elua la, ke olelo nei, he hana pilikia ia o ka lahuikanaka, a me ka poino pu o ka lehulehu.  Ua maopopo loa ua hoike oia i kona manao kuokoa maoli, a ua makee hoi oia i ke ola o kona mau hoa kanaka e uhauha ia mai nei e ka Peresidena puni kaua o Amerika a me @na Aha Kuhina.

  He oiaio,  ua ike oia, o keia hana he kaua, ka pahu hopu e hoea aku ai ka waihona i ke kikeke ana i kona mole malalo, me he pihu wai la, i liu ia olalo, a o ka hope, e nele ana kela pahu i ka wai ole, pela hoi ka waihona dala o kekahi l@hai, e komo aku ana oia iloko o na aie nui kuahewahewa, a o ka hopena, he hopena he hookaumaha a hoopilikia i ka lahui.  A o keia mea ka keia kanaka e makemake ole nei, e hoea mai maluna o na mokuaina o Amerika Huipuia.

  O ke kumu ekolu, ua ike kakou, ua ko no holookoa o Amerika i ke kana me kona hoa paonioni, a aole hoi i nele ka hoea ana mai o na pilikia maluna o ka lahui, ua pau kekahi poe i ka make iluna o ke kahua kaua, ua pau hoi kekahi poe i ka make i na ma’i a pe a aku.

  Aka, ua komo no nae iloko o ka manao o na alii a me na koa e hao lakou i na waiwai pio a pau e loaa ana ia lakou, a ma ia alahele hoi kakou i hihia ai i ka umiumi, oiai na Amerika e nee ana no Manila, aohe o lakou oioina e hoomaha iho ai ko lakou mau moku, o keia wale no, a nolaila, ua ike kakou, ua lalau mai la no o Amerika malalo o ka lima ikaika, a oia keia kakou e noho hakanu nei malalo o ka Amerika hoomalu ana.

  No makou iho ke haawi nei makou i na mahalo ana he nui, i ka haiolelo kaulana e keia kanaka, ka mea a kakou e hiki ai ke mahalo aku i kana mau olelo wehewehe, no ka makee i ka pono o kona aina.

 

HOAO  IA  E  PUHI  I  KE  AHI.

  Ua loaa mai nei he lono mai Hilo mai, ma kela Poaono aku nei, ua hoao ia iho la e puhi i ke ahi ka luakini haole ma Hilo, aka, ua laki nae i ka ike kokeia ana o ke ahi e Rufus Laimana, a hoopio ia iho la mamua o ka nui lea ana aku.

  O kahi i ho-a ia ai o ke ahi ma ka paia no ia mauka o ka luakini aia ke huli ia la ke kolohe, aka, aole nae he mea i loheia nona.

 

HE  AHA  FEA  NUI.

  E malama ia ana he aha fea nui maloko o ka pa luikini o Kaumakapili, ke hiki aku i ka Poaono ae nei, Dec. 17, 1898.  E hoomaka ana ma ka hora 2 o ka auina, a malaila e kuai ia ana he mau mea hana lima i hana mikioi ia e kekahi mau lede Hawaii.  Ua makemakeia na poe a o ke kulanakauhale nei e hiki ae malaila, a o na pomaikai o keia fea e hooliloia aku ana ia no ka waihona o ka luakini.  E hoea ana ka bana malaila i ka wa e weheia ai ka fea a hiki i ka hora 4.

 

  E haawiia ana he ahamele ma ka Hale Progress e ku nei ma ke kihi o Alanui Beritania a me Papu, a e na pomaikai e loaa mai ana e haawi ia aku ana ia no kekahi mau kaikamahine liilii makuaole ekolu e malamaia  nei maleko o ka halekula o Sana Anaru.

 

NANA  OLE  IA  KE  KANIKELA  O  KINA.

  Ma kela Poalima aku nei, i ka wa o ka mokuahi Gaelic i pili mai ai i ka uwapo, ua hoea aku la ke Kanikala Kina a me ka Hope Kanikela Kukima no ke ake ana e kukai kamailio me na ohua Pake o ka mokuahi Gaelic, a he mea no hoi i maa mau ia laua ma na wa i hala aku, aka, ma keia hele ana aku la nae, ua hoole ia mai la ko laua komo ana aku ma ka ipuka pa e hiki aku ai i ka uwapo.

  Ua hoike aku o Kukima he malihini kana o ka rumi kapena e holo ana no ka oihana kakau olelo o ke keena Kina ma Amerika Huipuia, aka, aole no nae oia i ae ia mai no ka pili ana aku iluna o ka moku.

  Ua ao ia mai no ua malihini la @ lele mai no uka nei o ka aina a mahope o ka makaikai ana, ua hoihoi aku la ke Kanikela Kina a me ka Hope Kanikela Kukima a ma ka puka ua paa ia iho la laua e ka makai kiai awa me ka hookuu ia aku o ka laua malihini e hoi hookahi aku no luna o ka moku.

 

HE  LA  PAKALAKI  IO  NO.

(Mai ka Marine Journal Nov. 30.)

  O na hilinai i na mea hoomanamana ua kuhi aku lakou i ka moku poino Kulanakauhale o Columebia oia kekahi o na hana  a na ulia pakalaki o ka Poalima i hana ai.  Ua haalele aku oia ia Nu Ioka ma ka Poalima, ili ma na kapakai o Patagonia i ka Poalima, paa i ka hopu ia ma Vaiparaiso i ka Poalima, haalele ia Seattle ma ka Poalima, a hoea i Honolulu, paa i ka hopu ia ma Poalima, haalele Hilo i ka Poalima, poino ma ka moana i ka Poalima, huli hoi hou no Hilo.

 

E  HOOUNAIA  MAI  ANA  NO  KE  KIAI  ANA.

  Ua hoopuka ae ka nupepa Hoku o ka Poakahi nei, ua hoomaopopoia e hoounaia mai ana ka mokukaua Fearless i moku kiai i keia maa kapakai no na waiwai a me na pake e hoopoae malu ia mai  ana i keia mau awa, o Fearlesr oia kekahi o na moku holo loa i ike ia ma Kapalakiko.

  A ua olelo hou ae ua nupepa la e holo aku ana o Agena Baraunu ma na awa a puni ka Paeaina i ka hookapu loa ana aku i na Pake malihini e hoea ana ma ia mau wahi, a oia kekahi o na ao i haawi ia mai iaia mamua o kona haalele ana aku nei ia Kapalakiko.

 

  Aohe he mokuahi o na aina e e ku mai ana i keia pule.