Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 38, 17 September 1898 — Page 3
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | For Uncle Bill Correa |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 17, 1898. 3
MEMORIALA A KA LAHUI.
IA
Luna Senate SHELBY M. CULLOM, Luna Senate JOHN T. MORGAN, Lunamakaainana ROBERT R. HITT, SANFORD B. DOLE a me WALTER F. FREAR.
No Komisina o Amerika Huipuia.
Aloha oukoe:
O na poo no lakou na inoa malalo iho nei, ha mau Elele no ka "Ahahui Hawaii Aloha Aina" i kukuluia e ka mahele nui o na kanaka Hawaii, mai na Apana a pau o ka Paeaina o Hawaii, i akoakoa ma kekahi halawai Aha Elele ma ke kulanakauhale o Honolulu, mokupuni o Oahu, ko Hawaii Paeaina, ma ka la 12 o Sepatemaba, M. H. 1898, ma keia ke nonoi aku nei me ka haahaa e hooholo ia mai e ko oukou Hanohano e na Komisina, na olelo hooholo malalo iho nei, penei:
OLELO HOOHOLO.
NO KA MEA: Ma ka la 17 o Ianuari, M. H. 1893, ua waiho aku ko makou Moi LILIUOKALANI i alohaia, i kekahi keakea e kue ana i na hana a na elele o Amerika Huipuia.
"OWAU o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, a malalo hoi o ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii nei, ke keakea aku nei au ma keia ma ka manao eehia loa e kue ana i kekahi a i na hana no a pau i hanaia mai e kue ana ia'u nei a me ke Aupuni Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii e kekahi poe e olelo ana ua kukuluia ae he Aupuni Kuikawa no keia Aupuni.
I haawi pio aku hoi au i ka ikaika oi ae o Amerika Huipuia, nona ke Kuhina Mana Kiekie, ka Mea Hanohano John L. Stevens, nana i kauoha aku e hoopae ia mai na koa o Amerika Huipuia ma ke kulanakauhale o Honolulu i olelo ia a na kalahea ae hoi e kokua no oia i ke Aupuni Kuikawa i oleloia.
Ano hoi, i mea e pale ia ai kekahi hookui hookahe koko ana o na pualikoa, e lilo ai ke oia i mea e oi aku ai ka poino, ke haawipio aku nei au malalo o keia palapala keakea i kono ia mai hoi e ka ikaika o Amerika i oleloia i ko'u mana a hiki i ka manawa o ke Aupuni o Amerika e kapae ae ai ma ka waiho ia ana aku o na kumu maopopo iaia i ka hana a kekahi o kona mau elele, a hoihoi mou mai ia'u, po ka mana a'u e olelo nei ma ke ano Alii Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii."
NO KA MEA: Ua ae ia mai ka loaa ana aku o ua palapala keakea la e Sanford B. Dole, Luna hoomalu o ka Ahakuka o ke Aupuni Kuikawa ma ke kakau kua ana maluna iho; a
NO KA MEA: Mahope iho o ko Grover Cleveland, Peresidena o Amerika Kuipuia, nana akahele mai na kumu oiaio maopopo, ua olelo ae oia ma kekahi palapala i ka Ahaolelo, i hana ia ma ka la 16 o Dekemaba 1893, elike penei:
"Ia'u hoi e hoomaopopo nei i ke kulana, ua kaualako ia mai kakou he alo a he alo, ma na kulana mahope iho nei: Ua hookahuli ia ke Aupuni o Hawaii i ku i ke kanawai me ka unuhi ole ia o kekahi pahikana a ki ia paha hoi o kahi poka o kekahi ano lawelawe hana i lilo hoi kona mau keehina a pau, i hiki hoi paha ke olelo hooia ia ae me ka palekana, ua hookolo pololei loa ia aku a ua kalele iho hoi no kona holomua mamuli o ke kokua aku a Amerika Huipuia i hana ai ma o kona mau elele kalaiaina a kaua moana 'la;" a
NO KE MEA: O ka Repubalika o Hawaii i hea wale ia ma o kona Mana HOoko, a me ka Aha Senate 'la, ua hana aku i kuikahi i mea e loaa mai ai o ko Hawaii nei hoohui ia aku ia Amerika Huipuia, a ua haule hoi ua kuikahi 'la i oleloia mai ka apono ia ana e ka Aha Senate o Amerika Huipuia, a mamuli hoi o ia hele ana i ka aponoia, ua lilo i mea mana ole a i mea nana ole e pili ana ia Hawaii nei, no ka mea, ma na olelo o ka Pauku 32 o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii, e heluhelu ia penei:
"Ma keia ua ae ia a ua hoomanaia ka Peresidena me ka apono o ka Aha Kuhina e hana i kuikahi hoohiaina, a i ole ia, oihana kalepa mawaena o ka Repubalika o Hawaii a me na Mokuaina o Amerika Huipuia, malalo nae o ka aponoia e ka Senate;" a
NO KA MEA: Ua hoooholo ka Aha Senate a me ka Hale o na LUnamakaainana o Amerika Huipuia i kekahi Olelo HOoholo Hui no ka hoohui ia aku o ko Hawaii Paeaina nei, a aole hoi ia Olelo HOoholo Hui i hooholo ia e ka Lahui kanaka o Hawaii nei, a aole no hoi o ko lakou poe Lunamakaainana i akoakoa mai iloko o ka Ahaolelo;a
NO KA MEA: Ma o kekahi palapala hoopii, ua keakea aku ka Lahui kanaka o Hawaii nei i ka hookoia mai o kahi komo kue ia mai o ko lakou mau pono kalaiaina, a ua uwalo aku me ka ikaika o ka manao i ka Peresidena, ka Ahaolelo a me ka Lahui kanaka o Amerika Huipuia e kaohi aku mai ke komo pu ana mai ma ka hoohui hewa loa ana ia Hawaii nei; a
NO KA MEA: Ua hoike maopopo ae ke kuahaua o ke kuokoa Amerika, ua loaa i na Aupuni ko lakou mana mai ka ae ana aku o na poe e hoomaluia ana:
NOLAILA E HOOHOLOIA: O makou o na Elele o ka mahele nui a oihoi o na kanaka Hawaii maoli, me ka oehia, ke ponoi aku nei e hoihoi hou ia mai ke Aupuni Kumukanawai elike me ia ma ka la 16 o Ianuari, M. H. 1893, a e noho hoomalu mai o Amerika Huipuia.
A o ko oukou poe noi e pule mau aku.
MOKUPUNI O HAWAII.
Kalapona, Puna--S. T. Piihonua,
Puula, Puna--J. N. Kamoku
Hilo Hema--Henry West a me J. Ewaliko,
Hilo Waena--H. K. Unea,
Hilo Akau--D. S. Konia
Hamakua--E. W. Kaunamano
Kohala Akau--Palmer Wood a
me C. K. Stillman.
Kona Hema--Jas. Kaeo.
MOKUPUNI O MAUI.
Wailuku--S. E. Kaiue, Thomas Clark, R. H. Makekau a me F. Silva.
Honokohau--Geo. Kauhi,
Kaanapali--J. K. Hihio,
Makawao--C. K. Pa,
Kula--J. Kamakele
Honuaula--Dan. Unekoolani
Hana--G. P. Kauimakaole a me Mrs. J. W. H. Momoa.
Honokalani--J. W. H. Momoa
Keanae--G. W. Kalohoi,
MOKUPUNI O MOLOKAI.
Ualapue--Geo. Kekipi,
Halawa--M. Kane.
MOKUPUNI O OAHU.
Apana 1--Sam Kaili
Apana 2--Aberahama Kaleikau a me S. W. Kamahiai,
Apana 3--L. W. P. Kanealii a me W. H. Kailimai.
Apana 4--W. K. Nahalau a me E. W. Palau,
Apana 5--Asa Kaulia a me S. K. Kaloa.
Ewa--G. M. Keone.
J. K. Kaulia, Peresidena
J. K. Kaunamano, Hope "
E. K. Lilikalani, " "
Ia Luna Senate Shelby McCullom,
Luna Senate John T. Morgan.
Luna makaainana R. Hitt, San
ford B. Dole a me Walter F.
Frear. Na Komisina o Amerika
Huipuia.
Aloha oukou:
O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he Komite, i koho ia e na makaainana o ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii, Ko Hawaii Paeaina, ma ko lakou halawai ana ma ka la 3 o Sepatemaba 6, 1898. Ke nonoi aku nei me ka haahaa e hooloheia mai e ko oukou hanohano na olelo malalo iho nei penei:
OLELO HOOHOLO.
NO KA MEA. a o kekahi palapala hoopii ua kue aku ka lahuikanaka o Hawaii nei i ka hookoia ma o kekahi komo kue ia mai o ko lakou mau pono kalaiaina, a ua uwalo aku me ka ikaika o ka manao i ka Peresidena, ka Ahaolelo ame ka lahuikanaka o Amerika Huipuia, e kaohi aku mai ke komo pu ana mai ma ka hoohui hewa loa ana ia Hawaii nei.
E HOOHOLOIA. O makou na maka ainana Hawaii maoli. o ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii o ko Hawaii Paeaina, me ka eehia loa ke ponoi aku nei e hoihoi ia mai ke Aupuni Kumukanawai e like me ka la 16 o Ianuari, 1893, me ka poi na ole nae i ko Amerika Huipuia noho hoomalu ana mai maluna o Paeaina o Hawaii i mea e hoomalu pono ia ai na pono a me na pomai kai pili Iahui mawaena o na aupuni a elua, pela ko oukou poe noi e pule mau aku ai.
Na makaainana o ka apana o Hilo mokupuni o Hawaii, Ko Hawaii Paeaina.
Ma o ko makou Komite.
J. Ewaliko.
LILO KA EO I KA HEOLANI.
Mahope koke iho o ke kani ana o ka hora 4 o ka auina la Poaono nei i malamaia ai na lealea heihei waapa mawaena o na hui heihei waapa Leilani, Healani a me ka Matala maloko o ke awa o Puuloa, ma Polea ae nei.
Ua nui a lehulehu na poe puni lealea o ke kulanakauhale nei a me ko lalo o Waianae mai i hoea ae malaila no ka makaikai ana i ka hui nana e kaili ae ana i ka inoa noho o keia makahiki 1898.
O ka heihei mua i malama ia mawaena no ia o na hui heihei waapa ekolu Leilani, Healani a me ka Matala, no ka pahu eo o hookahi mile, i ka makaukau ana o na waapa. oia no ka waa i kani mai ai o ka pu no ko lakou holo ana aku. Ua lilo ke alakai mua ana o na waapa i ka waapa o ka Leilani, aka, mamua o ka hoea ana aku i ka hapalua like o ko lakou alahele, ua haalele ia iho la ka Leilani e ka Matala a me Healani, a ua lilo aku la hoi na aumeume ana mawaena oia mau hui, ua li'o ke alakai ana i ka Matala, aka, i ke kokoke lo@ ana i ka pahu eo, ua ahai ae la ka Healani i ke alakai ana a hiki i ka lilo ana o ka lanakila iaia, iloko o 10 minute 5 2-5 sekona.
Mahope koke iho o keia i malama hou ia ai he heihei mawaena o ka Healani a me ka Matala, a ua lawe haaheo hou ae la no ka Healani i ka hanohano o ka la, iloko o 10 minute, 14 2-5 sekona.
Ma ke kakahiaka Sebati ae, ua ikeia aku na pulumi e kau mai ana iluna o na pahu hae o ka hale waapa o ka Healani.
Ua hala aku la o Miss Annie Rose no Kapalakiko ma kona alahele e holo loa ana no Topeka, Kansas.
MAI HOAO E HANA PELA.
He mea maeele no ko makou puuwai, ka ike ana aku i kekahi o na poe Elele Lahui, e hoao ana e kulai i ka noho aloha ana o kela Aha Elele. Aka, aole i ae ke Akua i na manao hoolauwili, a ka poe hoolauwili, a holomua no na hana a ka poe i ku maluna o ka hoomai awanui. He mea maikai ole na hana hoomokuahana iloko o k awa o ke kupilikii, hookahi wai o ka like, oia ka ikaike, a oia ka makou i malule ai ko makou puuwai no keia wahi aku uuku o ke pukoko ana ae a pau koke. Ke haawi nei makou i ka mahalo a nui, i ke kupaa a luli ole o na Elele, a ma ia ano e loaa ai no ia kakou ka lanakila. Nolaila, i nui ke aho e na'i i ka pono o ka aina, moia ia imua o ke alo o na Komisina o Amerika i maunu maikai, aole auanei he i'a pili ole. Oia ka hana ana.
UA HALA O ANTONE ROSA.
Ua haalele mai la i keia ola ana o Antone Rosa, ma kona wahi noho ma Pawaa, i ka hora 3 o keia wanaao Poalima, i ke 42 o kona mau makahiki me 10 malama. O kalae i Molokai kona one hanau, a i ka malama o Nov. 10, 1855. He Hope Kakauolelo oia no ka Aha Kiekie, i ka wa o Mr. Haarris, he hoa no ka Papa Loio he Hope Loio Kuhina a Loio Kuhina, i ka wa o Gibisona e Kuhina Nui; he Puuku no ka Moi Kalakaua i kekahi manawa. He Lunakanawai Kaapuni no ka mokupuni o Hawaii no hookahi Kau, i ka make ana o Austin. He kanaka opio kulana kiekie oia ma na hana. Aloha no oia.
UA HULI HOI MAI.
Ma ka mokuahi Auseteralia i huli hoi mai ai o Henry Smith, ku kakauolelo nui o ka Aha Kiekie mai Piledelapia mai. kahi hoi ana e holo aku nei, no ka huli ana i kauka lapaau akamai no ka hoihoi hoi ana mai i ka lohe o kona pepeiao. Aka, aole nae i hahai ia kana huakai me ka pomaikai a hiki i kona hoea ana mai la i ka aina hanau nei.
A oiai o Mr. Smith ma Amerika Huipuia, ua kaahele aku oia ma ke@kahi mau kulanakauhale nui o Amerika Huipuia elike me Wasinetona a me Nu Ioka.
Ua hoi hou aku la ka mokupea Tacoma no Kapalakiko, a ua loheia ae i holo hou aku la oia no ke kii ana i mau lio a me na hoki hou no ka oihana kaua o Amerika Huipuia.
Eia ke loheia mai nei, aole e haalele koke iho ana na Komisina a Honolulu nei, a maluna o ka mokuahi Gaelic lakou e huli hoi aku ai no Amerika Huipuia.
Ma ka la 4 o keia mahina i hoea aku ai ka mokuahi Zealandia i Nagasaki me ke kulana poino mamuli o ka halawai ana me ka makani taifuna. E huli pono ia aku ana kona wahi poino.