Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 37, 10 Kepakemapa 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

POANO, SEPATEMABA 10, 1898.

 

IKEA O KALANI.

E Kona Lahui Ponoi.

HE MAU TAUSANI KA HELUNA.

 

I ka Wehi o Wasinetona.

E OLA O KALANI A KAU I KA PUANEANE.

 

            Elike no me ka makou i hoike mua aku ai, no na mea e pili ana i ka la hanau o ke Alii Aimoku, pela no i hooko ia ai me ka holopono, a me ka ulumahiehie pu hoi o na makaainana no ke komo pu ana aku iloko o na hana maa mau iwaena o keia lahui no na mea e pili ana i ko lakou mau Alii Aimoku, ka mea hiki ole, ke mawehe ia ae mailoko ae o kolakou mau puuwai.

            I na hora poniponi o ke kakahiaka nui, ua kipa mua aku la na keiki o ka Bana Lahui, me ka lakou mau kokeo kani, no ka hoala ae i ka hiamoe o Kalani, aka, na ka ua iki ia mai no ka manawa, a hiki i ka wa i ala mai ai o Kalani, aia wa no hoi i haawi aku ai lakou i ke kanaenae ana me ka leo o ka lakou mau ohe, elike no hoi me ko lakou ano mau, o ke aloha kakia no i ka iwi, a pela no lakou i haawi aku ai i ba mele i ka i Kona hanohano.

             Mahope iho o ka pau ana o ke anaina puhi ole, oia no hoi ka wa i pahola ia mai ai he papaaina i lubiehu i na ono like ole, a oia ka ua poe Opuu Rose la o Hawaii i lawe ae ai ia lokomaikai o ua Lanila me ka hoomaikai pu ana ae i ka lokomaikai o na lani, e hooloihi ia mai Kona ola ana.

 

NA HANA O KA LA.

            Oiai hoi na mea a pau e kali ana no ka hoea ae i ka manawa ike Alii i haawi ia, aia hoi na Hui o kela a me keia ano e liuliu ana me ka lakeu mau makana @ ka hele ana aku e ike ia Kalani Aimoku, elike me ka Hui Lei Mamo, Hui Kaulei, Kalaiaina, Hui Kaulana o Leahi a me kekahi poe Hui e ae. A aia hoi ka lehulehu o na makaainana ke kamoe la no Wasinetona Hale ka pahu hopu, ka home noho hoi o ka Moiwahine mai ua kanaka maoli a na haole, a ke nana aku me he mea la, o Kona wa no iluna o ke kalaunu, pela keia e hele nei.

 

KA HUI KAULANA O LEAHI.

            Ua hoakoakoa ae keia Hui ia lakou iho ma ko lakou hale halewai ma Ariona Holo, no ka liuliu ana no ka lakou huakai hele e ike i ko lakou haku Alii i komo iloko o na ehaeha, a ma ka hora 10:30 a.m., i haalele iho ai lakou i ko lakou hale hui, malalo o ke alakai ana a ka Bana Lahui, a kamoe aku la ma ke Alanui Moi, pii ma ke Alanui Rikeke a komo iloko o Wasinetona Pa, a malaila i hookaulua iki iho ai no ka hele ana aku o na Komite e haawi i ka makana a ka Hui Kaulana o Leahi, oia hoi, he Baibala kaekae wai gula, i kuni ia me inoa o ka Moiwahine Liliuokalani.

            I ka pau ana o na olelo kahoahoa a na Komite imua o ka Moiwahine, oia no hoi ka wa a ka Bana Lahui i puhi mai ai i ke mele lahui Hawaii ponoi, a o ka wa no hoi ia i alakai ia ai o na hana ike Alii e ka Hui Kaulana o Laeahi, na Hui like ole aku o na wahine, oia hoi ka Hui Kau Lei, Hui Lei Mamo, Hui Hooulu Lahui a me ka lehulehu e komo huikau ana, o ua ano lahui like ole.

            Ua malama ia ke anaina ike Alii me ka piha ohohia ia e kela a me keia i hoea kino aku ma kahi o ke Alii Aimoku, a me he mea la, ua like wale no mai Kaena a Waialua na manao o ka lehulehu i hoea aku malaila aohe mea hoohalahala, a o ka makou mea mahalo nui, oia no ka maluhia o na bana a pau i malama ia, aole he mau ooloku haunaele a hiki i ka hookuu wale ia ana o na hana.

            I ka po ana iho, ua hoomau ia na lealea a hiki i ke aumoe ana, a ua hoopihaia hoi o luku o ka pa me na lahui like ole no lakou ka huina ma kahi he mau @ani.

            He maikai ke ola o Kalani Aimoku a pela makou e kalokalo ae nei, e hooloihi loa ia Kona ola a kau i ka puaneane.

 

PAKELE HOU NO NA POE HANA KOLOHE MA KA APUA.

            Ua hui aku o Ilamuku Baraunu me Konela Baba o na pualikoa Amerika no ke kuka nua no na hana lapuwale a na koa Amerika haua iho nei ma Manoa a ma kekahi mau wahi e ae.

            Aole he hookahi o lakou e hoopai ia aku ana, mamuli o ka maopopo ole o na poe hana hewa, a @e mea hiki ole hoi ka ohi ana mai i na koa kolohe mailoko mai o na pualikoa.

            Ua haawi aku oia i na a'o kiekie ana i na aliikoa e a'o aku i na koa mai hoomau i na hana lapuwale, a i na aole lakou e hoolohe ana, alaila, e lawe ia aku ana lakou no kekahi wahi kaawale loa o ka mokupuni, e hiki ole ai ia lakou ke hoopoino hou aku i na kane, wahine a me na opio.

 

HOOMAKAIA KA OHI ANA I NA KOA.

            Ma ka Poakahi nei, i hoomaka ai ka kukuluia aua o ka bataliona koa Hawaii no ka koohiki ana aku i mau koa no Ameika Huipuia, a e noho ana hoi malalo o ka mana oia aupuni me ka hooko pu ana i na kauola a pau e haawi ia mai ana ia lakou.

            Ua lawe hele ia aku heia palapala hoohiki imua o na aliikoa o kahi Repubalika Hawaii i ku iho nei no ke kakauinoa ana malalo o na palapala la, aka o ka mea kupauaha loa nae i ikeia oia no ka hoole ana mai o ka hapanui o na aliikoa Hawaii i ke komo ana aku malalo o ka oihana koa o Amerika ma ke kau ana "Aole" ma kekahi aoao o ko lakou mau inoa.

            A o na poe kakaikahi i hihia aku la iloko o ka oihana koa o Amerika Huipuia oia o Kapana R. P. Meyers, kauka, Kapena Coyne, o ka puali E. Lutanela Evansen, pusli E; a me Lutanela Ludewig.

 

HAUNAELE NUI MA MAUI.

            Ua loaa mai nei ia makou he lohe maluna mai nei o ka mokuahi Ka@dine mai Maui mai, e hoike mai ana no ka ulu ana ae o kekahi haunaele nui ma Sprecke@sville mawaena o na limahana Pake a me na Iapana oia hui mahiko no. Ma kahi o 300 ka nui o na Iapana i komo pu aku ma ke kaeana i kekahi heluna Pake o hookahi haneri a oi aku. O na pauka mau na mea eha o na aoao a elua, a o ka hopena i loaa mai oia no ka hoehaia ana o kekahi poe ma na poo a ma na helehelena. Ua hoomaka ka haunaele ma ka hora 8 o ke ahiahi a hiki i ka hora 10.45. Ua hoea aku na makai malalo o Makai Nui Balauwina i kahi o ka haunaele ma kahi o ka hakaka i ka hora 10, a ua haawiia aku na olelo oluolu e ka Makai Nui a me ka Lunahoohana o ka mahiko i na poe i hoopihaia me ka inaina, a hookuuia aku la me ka hopu oleia.

            O ke kumu i ulu mai ai o keia nagaka ana mamuli no ia o ka loaa o ka uwati a kekahi Iapana i kekahi Pake, aka, ua aua nae oia a hiki i ka wa e ukuia ai o kona luhi o ka malama ana, a mailaila i hoomaka ai na hoopaapaa ana a hiki i ka wa i komo like mai ai o na lahui a elua e kokua i k@ laua hoakanaka.

            Ua manaola e hoea hou mai ana he haunaele no mawaena o na Pake a me na Iapana, no ka mea, aole i hoihoi aku ka uwati a ka Iapana.

            Ua loaa mai nei he mau waiwai hou i ka halekuai o Schmidt ma maluna mai nei o na mokupea S. C. Allen a me S. N. Castle, a ke kuai ia nei ia mau waiwai me ka hoeminui, nolaila, e hele koke ae malaila o pau e auanei.

 

NA HAWAII I HOOPOINO IA.

            Iloko o kela uluaoa hauhaele mauka o ke awawa o Manoa i ka la Sabati nei mawaena o na koa Amerika auwana o Kapiolani Paka a me na Pake mahiai oia awawa; a iwaena hoi oia pohai i hoopoino ia, he elua mau kanaka Hawaii Ponoi i komo pu iloko o keia poino mauwale a Peresidena Dole ma i makemake ai e lilo kakou no Amerika, a i ka hui ana eia ka makana a Peresidena Makinile i haawi mai la na ua poe ake hoohui aina la, oia ka hao wale ia o na waiwai o ka poe ilihune.

            O ko makou akenui, e komo aku keia poe koa Amerika iloko o na mahina ai a Dole, Kupa, Alapaki, a me ka lehulehu a pau o ka poe ake hoohui aina, a komo iho iloko o lakou ka manao mihi, he hana hewa loa keia a kakou i kumakaia, ai, ma o keia mau hana iho e puapuai mai nei i keia mau la.

 

 

HE ULIA POINO MA KAUNAKAKAI.

            Ua loaa mai nei ia makou he lohe mai kekahi mai o na ohua o ka mokuahi Lehua i hoea mai nei mai Kaunakakai mai, no ke piholo a nalowale loa ana o kekahi haole nona ka inoa o C. P. Johnson, ma ka hora o ka auina la Poalima nei, Sepatemaba 2.

            O ke kumu i halawai ai o keia haole me keia ulia poino mamuli no ia o kona hoao ana e au mai uka o Kaunakakai no kahi a ka mokuahi Lehua e ku ana, aka, aole nae oia i hiki aku i kahi a Lehua e ku ana, na make e iho la oia. Ua huli ia kona kino make aka, aole nae i loaa.

            Ua loaa aku ke kino make o Johnson, ka haole i piholo ai ma Kaunakakai ma ka Poakahi iho nei, a ua kanu kokeia no oia.

 

HOPUIA NO KA AIHUE.

            Ua hopuia o Maka no ka aihue ma ka degere elua, a eia oia ke paa nei no ka hookolokoloia ana o kona hihia. He kanaka kamana oia, a o kona hewa i paa ia oia no koua lawe malu ana i kekahi mea ono mare, e malama ia ana maloko o ke kula Kamehameha ma ke ano hoomanao no kekahi mau paa mare i mare maloko olaila mamua koke aku nei ue. E hana ana oia i kekahi mau wahi hemahema o ke kula, a i kela a me keia la e lawe mau ana oia he apana o ua mea ono la me ka haawi pu aku i kekahi o kon@ mau hoaloha, a na lakou i hoike i keia mau hana kolohe imua o ke akea.

 

EIA HOU NO UA PEPEHI KANAKA.

            Ma ke ku ana mai nei a ka Mikahala ma ke kakahiaka o ke Sabati nei mai Kauai mai, ua lawe mai la oia i kekahi nuhou weliweli loa o kekahi hana pepehi kanaka mainoino i hana ia ma Koloa.

            Ua olelo ia ae mamua o ka haalele ana aku o ka Mikahaia ia Koloa ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua lawe ia mai la he kanaka mailoko mai o ka malako ma kahi he hookahi mile mai ka hale puhiko aku, me kona pu a-i a me na pepeiao i mo-ku mai ka pahi mai a kekahi lima koko.

            Ua loaa aku oia i kekahi kanaka e kalaiwa ana i kekahi kaa bipi iloo o ke kulana nawaliwali loa, ma ka hoomaopopo ia ana, me he mea la, aole i loihi loa kona waiho ana maloko o ka malako a hiki i ka wa i loaa aku ai, aka, ua make no nae oia mahope koke iho.

            O keia kanaka i make iho la, he kanaka oia no loko mai o ka lahui Manila, a he limahana hoi no ka hui mahiko o Kekaha. Aole he maopopo kona inoa, a ua manaoia na kekahi poe o Koloa i lawelawe i keia hana lapuwale, aka, aole nae he mea i hopu ia a hiki i ka haalele ana aku o ka moku ia laila.

            Ua hoouna ia aku ka lohe no keia pepehi kanaka ia Makai Nui Koni a me Hope Makai Nui Waialeale, aka, aole nae he mau hoike i loaa mai i ka @amuku.

 

HE KUAHAUA AHA ELELE KUIKAWA.

            Ma ka halawai ana a na Aha Hooko Kuwaena o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ma ka la 29 o Augate, 1898, ua hooholoia e kahea ia ka Aha Elele Kuikawa o na Ahahui Aloha Aina a puni ka Paeaina. Nolaila ke kuahaua ia aku nei ma ke kauoha a ka Peresidena Nui o na Ahahui e noho ana ka halawai Kuikawa a ka Aha Elele ma Honolulu, ma ka Poakahi, Sept. 12, 1898, hora 10 a.m. no ka noonoo hou ana i kekahi mau kumuhana pili i ko kakou noho aupuni ana no keia mua aku. Nolaila, ke kauoha ia aku nei i na Ahahui lala a puni ka Paeaina, e hooona mai i hookahi Elele mai kela a me keia Ahahui mai a puni ka Paeaina e hoouna mai iaia me kona hooko, hu i kakauinoa ia e na Peresidena o kona Ahahui.

            Ma ke kauoha,

            ENOCH JOHNSON,

           

            Kakaoolelo Nui o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina.

            Honolulu, Aug. 30, 1898.

 

            Maluna o ka Mikahala i lolo aku ai o F. J. Testa, ka Lunahooponopono o ka Makaainana no Lihue, Kauai, no ka hooloheia ana o kona hihia laipila malaila a ina e pau koke ana kana hana nui e holo nei, alaila, e hoi koke mai ana no oia.