Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 32, 6 ʻAukake 1898 — Page 7
This text was transcribed by: | Kehaulaniokamauna Kahananui |
This work is dedicated to: | For my grandmother, Eliza Kahalewai Pu'ou Kahananui |
KE ALOHA AINA POAONO AUGATE 6, 1808
Nuhou Kuwaho
O na mea hou hope loa i loaa mai nei ia makou maluna o ka makukaua Piladelapia, oia iho keia malalo iho nei:
KA HOIKE O KA NUI O NA POINO O NA KOA AMERIKA.
Wasinetona, Iulai 26. O ka hoike nui a Kenerala Shafter e pili ana i na poino ma kela hoouka kaua o Santiago, ua loaa mai nei ia i ke Keena Kaua, a eia ke hoomakaukau ia nei no ka hoopuka ia aku i ke akea. O ka huina o na poe a pau i halawai me na poino he 1,595. O ka nui o na Amerika i make he 23 alii koa a me 208 koa na poe i hoeha ia he 80 alii a me 1203 koa, na poe i nalowale he 81. Ua manao ia o keia poe i nalowale ua make no lakou, no ka mea, aole i ikeia na pualikoa Sepania, e lawe pio ana i kekahi koa Amerika.
NA HOOLALA A NA MANA NUI.
Ladana, Iulai 27. O ka mea kakau o ka Daily Mail, ua olelo ae oia i keia la: O ka hopena o ka hooloihi ia ana o ke kuikahi i hoike ia ae e Geremania, mamuli no ia o ka hoea ana aku la o na mana nui i kahi o kekahi aelike e kue aku ia Amerika i ka hoohui ana mai i na mokupuni o Pilipine, a e waiho no hoi no na Sepania.
KOKUA O RUSIA IA SEPANIA
Nu Ioka, Iulai 26. He lono kai loaa mai nei i ka nupepa World mai Madarida mai, e olelo ana: Ua hoike pili aupuni ia ua oi loa aku ko Rusia hooikaika mamua o Geremania a i ole o Auseturia ma ka paipai ana ia Sepania me ka hoohui ana i na mana nui no ka hana i kekahi hana e opa pu aku ana i Amerika.
KA MOHO HEIHEI NO KA NOHO KIAAINA.
Kapalakiko, Iulai 27. Elike me na lono i loaa mai nei mai Honolulu mai, o Harold M. Sewall ke noho kiaaina aku ana no Hawaii. A o Peresidena Dole e unuhi ia aku ana oia mai ka heihei aku.
PIHOLO HE MOKUKAUA SEPANIA.
Guantanamo, Iulai 26. Ua hoea mai nei ka Prairie i keia po mai Nipe mai, a ua hoike mai he maluhia ma ia wahi.
Ua hoopiholo ia iho e na Sepania ka mokukaua Sepania Sandovol, e ku kokoke ana ma Caimanera. Ua nana ia aku keia ma ke ano he hana apuka no na aelike haawi pio i hana ia ai, a ua maopopo no hoi na Sepania malaila, e hoea aku ana o Amerika Huipuia me ka ai.
HALA HE MOKUKAUA GEREMANIA NO CAROLINE.
Ladana, Iulai 27. He lono kuikawa kai hoea mai nei mai Nagasaki, Iapana, e olelo ana, ua hala aku la ka molukaua Geremania Arcona, o ka papa ekolu no na mokupuni Caroline, a ua hoolako ia oia me ka ai e lawa ai no ekolu mahina.
NAWALIWALI KE KEIKIALII BISIMAKA.
Belina, Iulai 26. Ua hoike ae ka nupepa Lokal Anzeiger, aia ke ola o ke Keikialii Bisimaka iloko o ke kulana nawaliwali loa.
HE MAU TAUSANI I HAAWIPIO.
Santiago, Iulai 25. He 7,000 koa Sepania ma Guantanamo i waiho aku i ka lakou mau lako kaua i keia la. He 3,350 koa mai Palma Soriano. San Luis a me Longo i haawipio aka ia Lutanela Miley, a i keia la ua hoouna ia aku he mau mea ai na lakou.
E HOLO MAI ANA NO KE KUKULU PAPU.
Kapalakiko, Iulai 24. O Mekia Langsbitt, ka mea e noho mana ana maluna o ka Puali Pukaa Ekolu o ka Regimana Elua o na Puali Eneginia Kuikawa o Amerika Huipuia, ua kauoha ia aku la ioa e Kenerala Merriam e holo aku i Honolulu no ke ana ana i kahi o ka papu i manao ia ma ke awa kumoku o Honolulu.
CAMARA A ME WATSON
Nu Ioka, Iulai 25. Ua hoopuipui hou ia ae ka ikaika o na mokukaua o Camara elike me ka hiki no ka halawai ana me na mokukaua o Watson ma Ceuta. Ua haalele aku o Sepania i ke kiai ana i na mokupuni Canaries a na na no e hoopakele iaia iho me kona mau pu mauka o ka aina.
KA MOKU LAWEKOA ST. PAUL.
Kapalakiko, Iulai 26. O ka moku lawekea e holo aku ana ma keia mua aku oia no ka mokuahi St. Paul a eia oia malalo o ka malu o Lutanela Konela Stover o ka Regimana Ekahi o Dakota Hema, ka bataliona ekolu oia regimana ke hookauia aku ana maluna o keia moku me kekahi heluna koa o kekahi mau regimana i haule iho nei mahope i hala aku la no Pilipine.
Ua hoopuka ae o Kenerala Merriam he kanoha ia Lutanele Konela Stover e hookau aku i kona mau pualikoa maluna o ka St. Paul, ma ka Poaha ae nei, a me he mea la, e holo aku ana oia ma ka Poalima.
HE ELUA MOKUAHI LAWEKOA NO HONOLULU NEI.
Seattle, Iulai 24. O ka mokuahi Charles Boynton i hoea mai la ia nei mai St. Michael mai, ua hoolilo ia ae la ia e ke aupuni i moku lawekoa A ua lawe pu ia ae me ka mokuahi Samoa i moku lawekoa. E haalele iho ana keia mau moku ia nei maloko o ekolu a i ole elua la no Kapalakiko. Ua hoomaopopoia e hoolilo ia aku ana laua i mau moku lawekoa, a e hoohana ia aku ana no ka lawe aua i na koa no Honolulu.
HALA HE EHA MOKUKAUA IAPANA NO MANILA.
Ladana, Iulai 25. He lono kuikawa kai loaa mai nei mai Sanahai mai e olelo ana he eha mokukaua Rusia i haalele aku la ia Peta Ata a ua manao ia o ka lakou alahele no na mokupuni Pilipine no ia. O kekahi lono mai Sanahai mai e olelo ana, o na mokukaua Iapana Yoshino Chin Yen, Itsukushima a me Sai Yen, ua hoouna koke ia aku la lakou no Saiseho, no ka hoopuipui ana i kona mau mokukaua malaila a ua kauoha ia aku e hana pu me na Adimarala Beritania a me Amerika i ka wa e hoea mai ai o na pohihihi mawaena o na lahui.
Oiai aole i hoakaka pono mai keia hoike i ke kumuhana, aka ua hoomaopopo ia ae nae ua makemake la e makaukau mua na mokukaua i ka wa e lele kaua ia aku ai o Pilipine.
HE ELUA MAU MOKU I HIKI KE HOULANA HOU IA.
Mawaho o Santiago, Iulai 17. O Kapena Cook o luna o ka mokukaua Brooklyn, ua olelo ae oia, o ka mokukuua Sepania Infanta Maria Teresa, ua lana hou oia iloko o ke kai mai kona wahi i ili ai. O kona mau lako kaua aole i hoopoino ia. A ua olelo ae oia ua hiki loa i keia moku ke hana hou ia a lilo i mokukaua no Amerika Huipuia. O ke Cristobal Colon kekahi o na moku i manao ia ua hiki loa ke hoolana ia, aka, mamuli wale no o ka ino o keia manawa o ka makahiki, nolaila, oia wale no ka mea e hiki ole ai ke hoolana ia. Ina e hoea mai ana kekahi ino nui e laweia aku ana oia no luna o na puu pohaku a he kanalua loa hoi kona hiki ke hemo hou mai.
HE 300 POE I LOAA I KA MA’I FIVA
Wasinetona, Iulai 18. He lono kai hoea mai nei mai Santiago ma ma ke aumoe o ka po nei e hoike mai ana, o ka huina pau loa o na poe i loaa i ka ma’i fiva e waiho la ia manawa aole i oi aku mamua o 300. He hoemi ana iho keia he hookahi hapalua o ka huina i hoike ia ae e na nupepa, a ua hilinai hoi na luna aupuni i keia lono i hoouna ia mai la. Wahia Konela Alden, ke poo kauka nui, he huina uuku loa keia i manao ole ia mamua, elike ana me keia ka uuku iloko o ka ike ana i ka nanaina o ka ma’i, no ka mea, o ka nui o na koa maluna o ke kahua kaua he 25,000.
O ka mokuahi Glengyle, kai upuia e hoea mai ana i anei mai Iokohama mai ma kona alahele e holo ana no Kapalakiko, @noloko oia o ka laina mokuahi Pakipika.
Ua hoihoi ia mai nei na koa mai i hoomalu ia iho nei ma Mauliola, no luna o na moku lawekoa Peru a me Puebla, mamua o ko laua holo ana aku la no Manila.
KA UKU LIKE OLE O KA OIHANA KAUA.
No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke hoopuka aku nei makou i ka uku o ka oihana koa aina a me moana o Amerika, Huipuia, a oia uku hoi ke kau ia mai ana maluna o na koa a pau e noho nei ma keia mau Paeaina a o na uku mahina e loaa nei i na koa Hawaii, he $23.00 i ka mahina a pii aku, e loaa ana ia lakou i ka wa o ka hae Amerika e pii hoomalu mai ai i keia paeaina he uuku loa, penei ka hoonohonoho ana a ka uku mahina o ka oihana koa o Amerika.
UKU OIHANA KAUA AINA
Lutanela Kenerala $916.67
Mekia “ [Kenerala] 625,00
Brigadia “ [Kenerala] 458,33
Konela 261.67
Lutanela Konela 250.00
Mekia 208.33
Kapena (Kaulio) 166.67
Kapena 150.00
Aukukana Regimana 150.00
Lutanela Ekahi (Kaulio) 133.33
Lutanela “ [Ekahi] 125.00
Lutanela Elua (Kaulio 125.00
Lutanela 116.00
Kahunapule 125.50
Kakiana Ekahi 25.00
Kopala 15.00
Puhi O-le 14.00
Koa 13.00
O keia mau uku mahina no ka manawa maluhia ia o ka aina, aka, i ka wa nae e hoea mai ai o ka manawa kaua, ua hoopii iki hou ia ae ko lakou uku.
O ka uku oihana kau moana, aole he paa mau, aka, he pii aku a he emi mai i kekahi wa. I ka wa o ka moku e noho ai no ke kali kauoha ana, ua hoemi ia ka uku o kona mau alii, aka, i kona wa nae e haalele iho ai a holo aku maluna o na ale hualala o ka moana, ua hoopii koke ia ae ko lakou uku.
UKU OIHANA KAU MOANA.
Adimarala $@,000 a ka $@[4].000
Komodoa 3,000 a ka 5000
Kapena 2,800 a ka 4,560
Alakai kiekie 2,300 a ka 3,500
Lutanela Alakai 2,000 a ka 3,000
Lutanela 1,600 a ka 2,600
Lutanela (Haahaa) 1,200 a ka 2.000
Alii Hukihae 800 a ka 1,400
Pekimana 500 a ka 900
O na luina mai ka $9 a pii aku a hiki i ke $70 o ka mahina.
AOLE HE NUI O NA POE I HIKI AE
Ma ka Poalua nei i hoomaka mua ai ka hoomaamaa ia ana o ka himeni lahui o Amerika no ka wa e nuki ia ai ka hae Amerika maluna o ka hale aupuni e kekahi poe kakai kahi, ma ka Halekula Kiekie e ku uei ma Alanui Ema. Mamuli o ka ike ia ana o ka uuku loa o na poe i hoea ae malaila, nolaila, i mea e nui ai na poe himeni, ua noonoo ia ke kono ana aku i na hui o na Kula o Kamehameha, Punahou a me kekahi mau halekula e ae. He keu no ka hoi ka nele.
HE MELE HOAEAE
Kuu aloha i ka Pua o ka Mikinolia,
Ka memele maikai i ka Ehukai,
Akahi au ike i ka nani o ka Ohai,
Oia laau kilakila i ka lai o ka aina
Ke ohaoha maikai o ka pua i ka lau laau,
Ka moani aala i ke ahe a ka makani
Hoohie a ka manu i ka Ua Kukalahale,
Ke konane maikai o ka mahina o ka po lai,
Ke halii mai la ka liula i ke ‘ehukai,
E hoi ka ui o ka Ua Kuahine ua ahiahi,
Kulia Kaau, he hoapili no Waiomao
Ka hooipo i ka uka o Kaualililehua
Aloha ka luna o Diamana Hila,
Ke kia hoomanao no ke aloha aina,
Nani Kekaha, noho i ka olu o ka Moae,
Ka pa kolonahe i ka Na’e Ihiihilauakea,
No@nohea Lulana i ka uka o Waialae
Walea ia uka kui lei pua Ohao,
Onaona ia kamalei noho i ke kualono,
Hoolono i ka leo o ke Kahuli leo nahenahe,
Wehiwehi Makalii noho i ka malu,
Ka mohala maikai o ka lau niu i ka makani,
Hooheno a ka Naulu i ka lai o Kahala,
Ka hana mau a ka ale iluna o Alaihi,
Hoohihi a ka leo o ka manu i ke kula,
Ka pane honekea mai iluna o ka laau,
Akahi au a ike i ko akamai nui,
Uhiuhi a ka Ohu i ka lau Mamane,
Aohe hana a ka Ua Kiowao,
Ke kahiko mai la ka uka o Kawaoluna,
He luna hoi oe a he kiekie
Helu ekahi no hoi o ka ona miliona
Onaona ia pua ua laahia i ko leo,
Haiamu a ka manu i ka pua o ka Lehua,
He lei lehua ko aloha na’u e malama nei,
I koolua hoi no na po anu kehau,
E aloha ae ana au i ka wai o Kehoi,
E hoi oe ilaila a manao mai ia kaua,
O kaua pu no kai ike i ka luhi,
A nei mea hana nui la a ke aloha,
Ka au-a mai a ka noe i na pali,
Pali mai la ka uka o Puulena,
O ko’u kuleana no ia i hiki aku ai,
Ka nohona o ka hale makua ole,
Hookahi no makua o na lima,
Kuialimaia ke anu io’u nei,
Ka hone a ka makani Waikoloa i kuu poli,
O ka poli keia a ke aloha i noho ai,
I noho hoomanawanui ia e kaua na la o ka inea,
Ka hana a ka la wela i ke kula o ka ua nui,
Pupuu ia e kaua ka Ua me ka makani,
Hoopumehana aku ke kua me ke alo
I alo ia e kaua ka nui leo o na manu,
Ka hauwalaau mai iluna o ka lau laau,
He hoapili hoi no na po loloa o ka hooilo,
Ola@ hoi kaua i ke ahe makani o ka aina.