Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 32, 6 ʻAukake 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

KE ALOHA.  AINA POAONO AUGATE 6, 1898

 

Ke • Aloha • Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU....AUGATE 6, 1898

 

ALOHA E KALANI.

 

            Ua hoohikilele ia ne ko ke kulanakauhale ma o ke kani kuhao ana mai o ke oeoe o ka hale hana Kukui Uwila, i ka hora 12 a oi o ka wanaao Poalua, e hoike mai ana i ko Honolulu, ei ae ka mokuahi Gaelic, ke hii mai nei ia Kalani Aimoku imi pomaikai, ke kaalo mai nei ma ka Lae o Makapuu, a ke kamoe mai nei kona ihu no ka nuku o Mamala.

            He wa kupilikii keia no ka hanu o na makaainana aloha alii a pau, i lohe i keia mau hoailona o ka hoea mai o ua o Lamalama ke oho o ka palai, a oiai hoi kekahi poe, ua ka-ia loa ia e ka hiamoe ma ka uhaiaholo ana e ike lihi wale aku i na helehelena o ua Lani alii la, i papahi ia Kona manaopaa maluna o ke aloha i kona mau oiwi makaainana a me kona aina i hoopuni ia e na hunakai ehukai o ka Moara, a ma ia ano, ua haule aku la kekahi poe me ko lakou ike kino ole i ko Kalani mau helehelena, i ka wa i pili mai ai ka moku i ka uwapo.

            Ua hoea mua aku ka Agena o na mea pili ko ke alii noho ana Joseph O. Cater iluna o ka mokuahi, mamua o ka pili ana mai o ka moku i ka napo.  a ua hui aku Oia me kona haku me na manao aloha oiaio, elike no hoi me kona ano mau, he naau i piha i ke aloha i kona haku aiii, a pela no oia i hoea kino mua aku ai e halawai kino pu aku me ia.

            Ua hoea kino ae no hoi malaila kana kaikamahine alii, a Hooiliua Moi hoi o ke Kalaunu Victoria Kaiulani a me ke Kamaalii David Kawananakoa, a me ka mea Hanohano Archibald S Cleghorn, ka Peresidena Nui o ka Ahahui Aloha Aina o na kane, James K. Kaulia, ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina D Kalauokalani, ke Kakauolelo Nui o ka Hui Aloha Aina Enoch Johnson, a me kona hope, James Aholo.

            Ua hoio aku no hoi na Peresidena o na Hui Aloha Aina me Kalaiaina, i ukali ia Edward Li-l kalani maluna o ka moku, a pela no hoi me ke Kakauolelo a me kona hope ua hoohala ia @ e hapalua hora ko lakou manawa maluna o ka moku, a i ka pili ana mai hoi i ka uapo, ua pii kino aku Kana kaikamahinealii a me ke Keikialii Kawananakoa e iki a e hui kino pu me ia iloko o na manao aloha makua a keiki hoi.

            I ka wa o Kalani i ku mai ai ma ke poo o ke Alapii e iho mai ai ilalo, na puana mai la Oia i keia mau huaolelo i ku i ka walohia, oiai hoi Kona mau makaainana aloha alii e haiamu aku ana malalo o ka uapo mokuahi.

            Aloha oukou a pau loa.  Nani ka ehaeha oia leo anoano eehia i kokolo ae ma ko makou mau pepeiao, me na waimaka e hiolo ana maluna o kela a me keia mea pakahi e ku pohai aku ana imua o kona alo, me he mea la, e hoike aku ana Iaia, eia no makou a pau mahope Ou e ke alii, no ke kupaa i ke aloha i ka aina.

            Ua hoomau ia keia mau leo walohia mai na lehelehe mai o Kalani Aimoku, Iaia e huli ae ai ma o a maanei a kaulona mai maluna o Kona mau makaainana piha i ke aloha a me ka hoomanawanui, a Nona mau lakou i na wa a pau; he hoike hoi imua o Kona alo, he oia mau no lakou a pau i ke alo pali.

            Iaia e iho mai ana mai ke alapii mai, aia na makaainana me na manao e haale ana iloko o ko lakou mau umauma, me na maka i hele a piha pono i na waimaka, e hea aku ana Iaia me na leo hooho o ka ehaeha, Aloha o-e e Ka-la-ni, a pela no hoi Oia i panai mai ai, me Kona mau omaka wai alii e hiolo mau mai ana mai Kona mau lihilihi mai.  Ehaeha a kupouli ke hoomanao ae i ke kulana o Kona mau. mua, a ina paha oia mau la, na la hoi e huli ana o ka waha o ka aina iluna.

            Oiai hoi ke kaa alii e kali ana no Kona kau aku maluna ona, no ka hoihoi ana aku Iaia ma Kona home ponoi ma Wasinetona, oia no ka wai i haawi koke ae ai o na makaainana aloha alii a pau i ko lakou aloha me na leo huro ekolu, e wawalo ana i ka paia lani, me he mea la, aia no Oia iluna o Kona Kalaunu kahi i noho ai.  O keia no hoi Kona wa i haalele mai ai i ka uapo, mokuahi Pakipika iloko o ka piha hookeke nui, a i ukali ia hoi e ka Hooilina Moi, ke Keikialii Kawananakoa me ka Mea Hanahano A. S. Cleghorn, ka Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina James K. Kaulia, a me na poe e ae he nui wale.

            Ua ukali ia mai ka huakai huli hoi i ka aina nei, e Joseph Heleluhe a me kana lede, a me John Richardson kona, mau hoa uhaiaholo hoi no ka pono o ka aina.

            Ua hiki kino aku i ka home noho ma Wasinetona Hale, iwaena o na leo puili aloha o Kona mau makaainana e kali mai ana o Kona hoea aku.

            I ka hoea ana aku o ke kaa Alii ma ka Halealii Wakinekona, aia na Komite Hookipa e ku mai ana me ka makaukau e apo mai i ke Alii a me na Elele a ka lahui i ka lele ana aku o ke Alii no ka hale, na honi aku la ke Alii a me na Elele i ke kupaoa o ke onaona o na wehi o ka @aokele i laweia mai a hoohiluhilu ia ae maluna o na pou na puka a me na noho.

            I ka wa a ke Alii i komo ae ai ma ka rumi hookipa nui, oia ka wa a ka Peresidena J. K. Kaulia i haawi mai ai i na kahoahoa ana o na olelo o ka hoolauna mua loa ana aku ma ka aoao o ka lahui i ke Alii a me na Elele, a mahope iho o ka pau ana o na olelo hoolauna ma ka aoao o ka lahui, oia ka wa a Rev. E. S. Timoteo i haawi mai ai i na leo kaukau imua o ka Mea Mana Loa me ka eehia nui a i ka pau ana o ka pule, oia ka wa i haawi ae ai na Komite i na lulu lima punehana pu ana me ke Alii a hookuuia na hana ma ia wanaao.

            He maikai ke ola o ke Alii a me na hoahele Elele.

            Ma ia kakahiaka no hora 9, ua haawi ae ka Bana Lahui i ke kani hoonanea a ka lakou mau hokeo ma ka wa o ka paina kakahiaka o ka Alii, a he oia mau no ka nani a me ka nanahe o ua mau keiki la, a hoomanao mai la makou i na la i aui aku la Ke haawi aku nei KE ALOHA AINA i kona aloha ia Kalani a me na Elele.  Hema-i, ALOHA E KALANI, aloha na hoa Elele a ka lahui.

 

HEALOHA KA “KE ALOHA AINA” I HANA AI?

 

            Nani ka awaawa Ahuna o na manao i lawelawe ia e na poe huikau o “Ka Loea Kalaiaina,” i ka lawe ka o KE ALOHA AINA i ka waiwai kipe, ma o kona hoike ana ae i ke ao holookoa i ke kumakaia o Amerika i ka Moiwahine, oia hoi ka hooholoia ana o ka hoohui aina.  E papa mai ana ia makou, e oki ko makou hoike ana i ka malamalama o ka la, o ka oiaio, a e uhai aku makou mahope o ka meheu o ka lakou mau hana ino.

            E noke wale no oe i ka nalinali, aole e hiolo ka oiaio ia oe, no ka mea, ua maa kou mau manamanalima ia hana a ua kupono no ia ua oukou e hana, oiai, o ka inoa o ka Lunahooponopono o Ka Loea Kalaiaina, he inoa ia na ka lahui i hilinai ole ai, a eia le ku nei kana mau hana apuhi i mea hoomaka’uka’u i ka noonoo o ka poe i ikemaka iaia, a no makou iho, aole loa i loaa ia makou ka hilinai nona ma kaua mau hana a pau e lawelawe ai.

            I mea paha e kaulike ai, a e lilo ole ai makou i mea hoinoino wale aku ma ke ano pilikono, ke waiho aku nei makou na ka lahui e kaupaona mai i kahi a makou i lawe ai i ka waiwai kipe.  O ko makou hoike ana anei i ko Amerika kumakaia, maopopo i ka Moiwahine o Hawaii, oia anei ka lawe i ka waiwai kipe, kupanaha ka ike o ka makamaka, a kupono no oe ke papaia he kamalii haalele loa.

            Hoi hou e hiamoe a ala mai, he oki loa ke kani hanapilo o ka pu a ka makamaka, aohe i piha i ka pauola.  I hewa no i ka lele mua, i ka hooulu i ka la ino.

 

KE KAUOHA I SILA IA.

 

            Eia ae ma ka lima o Adimarala Miller, he kauoha i sila ia, a ma ke kulanakauhale Poo Aupuni o Honolulu e wehe ia ai ia leta me na manao ano nui maloko.

            Aohe he mea i ike i na mea i kakau ia malolo, koe wale no ke Keena Poo Aupuni ma Wasinetona, ka mea hoi nana ke kauoha i keia Adimarala, e holo mai no na Paemoku aloha o Hawaii.

            Ua hiki no paha ke koho wale aku no, ma na lono nupepa, a ma na leta hoi a kekahi poe makamaka, e olelo ana, e holo mai ana oia e hooko i ka hana a kona aupuni i kauoha ai iaia e hana, oia hoi ka huki ana i ka hae Amerika iluna, a me ke kukala aua aku paha i ka inoa o ke Kiaaina nana e hoomalu i keia Paeaina, elike ma na rula maa mau o ko Amerika ka noho hooponopono aupuni ana.

            I keia la, eia kakou ke ku nei mawaena o ke kulana pohihihi loa, no ka ike ana aku i ko kakou aho hope loa, e ailiilii ana iloko o ka poholima o ka poe a kakou i kau aku ai na maka e hanaia mai ana ka pono a haule mai na lani, aka, iloko nae o ko kakou ake ana pela, ua hiki mai la kakou i ka pahu hopu oia mau upu ana, a eia ke hele nei i ka loa a me ka laula o na Paemoku o Hawaii, ua holo ka hoohui aina a ua pio hoi ka mauaolaua o ka poe Aloha Aina, wahi a ko kakou mau hoaloha hoohui aina.

            Heaha la hoi,ua ko ka puana a ka moe, a ua kani hoi ka AKA a ka poe nana keia mau hana, aka hoi, ina o ko kakou make ana ma ka hana a ma ka olelo, a he make ana elike me ko ke kalo ke ola aku ma kekahi ano okoa, alaila ke hauoli nui nei ko makou uhane, ke piha mau nei ka waihona o ka manaolana, aia he mau mea huna e hoea mai ana, e hoopau ia ae ai ko kakou kaumaha, oiai kakou e noho ana iloko o na manao pilihua no ke aloha oiaio i ko kakou aina hanau.

            Ua maopopo no o keia huakai mai a ka Adimarala, aia ia malalo o ka hooko kauoha mai kona aina mai, a o kana hana pono wale no, o ka noho hamau loa, me ka hoopuka ole hookahi huaolelo ma kona mau helehelena, a oiai hoi, he hana ia i lawelawe mau ia ma na aupuni nui o ka honua pela makou e lia nei, e sila paa ia kona mau lehelehe, ina aia he pono no ka lahui Hawaii iloko o kona lima kahi i paa ai, o ka hooko ana o keia mau upu ana, mai ka lokomaikai ae no ia o ka Makua Lani, ka mea nana e hooponopono i ko kakou mau hemahema a pau.

 

AOLE HE OIAIO.

 

            Ma ka Nupepa Hoku o ke ahiahi nei Iulai 28, 1898, i ike iho ai au i na olelo hoonuinui a me ka hakuepa e pili ana i ko ka Papa Hooko o ke Aloha Aina haawipio ana i ka makemake o na enemi e hoohui ia Hawaii, a i ole e lilo aku ka lahui Hawaii i Amerika, ma ko’u ano he Alakai no ka lahui, mai no a puni i na olelo hoonuinui e kikeke aku ana ma ko oukou puuwai, o ka ka enemi hana no ia, aka, ke ku nei au a me kuu lahui no ka pono kumu o ka aina, a hiki i ke aloha aina hope loa.  A ke hoole nei au i ka oiaio o na olelo hakuepa i ka lahui.

            E kuu lahui, e noho me ka hoomanawanui, aia no he Lunakanawai Kiekie loa ma ka lani nana e hoopononono mai ia kakou, a’u e mauaoia nei, e hoea mai ana ka la e anai loa ia aku ai na mea ino mai ka honua aku, a hoea mai o Kalani.

            E ku me ka makaala, oiai, he mau la ino keia, ina aku ka pono mamua ou e Hawaii.

            JAS. K. KAULIA,

            Peresidena Nui.

 

HE HANA PUUWAI ELEELE.

 

            He lono kai loaa mai nei mai Kapaa, Kauai, e hoike mai ana, ua pepehi hoomainoino ae kekahi Iapana i kana wahine ma o ke oki ana i ka pua-i o kana wahine me ka pahi, a mahope o ka mo-ku ana o ka puu o kana wahine ua oki iho la oia i kona puu.  Ua make like no laua a elua, ma kela pule aku nei.  O Sugawa ka inoa o keia Iapana limakoko.