Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 31, 30 Iulai 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu,  a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

Edward L. Like.

Lunahooponopono.

Emma A. Nawahi.

Puuku o Ke Aloha Aina.

 

Honolulu..................Iulai 30, 1898

 

KE AUPUNI HOOHUI.

 

            Mai ka wa i loaa mai ai  ia kakou ka lono mua loa no ka hoohui aina, a hiki i keia la, eia kakou ke noho pu nei me ka maopopo ole, o ke kulana hou a kakou e komo aku ai a noho io malalo o ka Amerika hooponopono ana, ma ke ano he mokuaina paha i hoohui ia aku, a i ole ia, he Teritori paha i noho hooponopono ia no e ko kakou mau Lupa Aupuni e noho mana nei maluna o ka aina, elike me ko na was mamua o ka hoohui ia ana o keia Paeaina nani, i piha i ka momona o ke gula a me ke dala.

 

            Mamuli o ka palahalaha ana ae o keia mana kaokoa maluna o ka aina, ua hiki ia makou ke hoike aku imua o ke akea, i na hua mua i kipa mai la iloko o ka aina mamua o ka hehi ponoi ana mai o na kapuai o Amerika iloko o keia aina, e hoopilikia ana ia kokou ka poe ilihune a me ka poe waiwai pu, oia hoi:

 

            Ma ka la 7 iho nei o keia mahina, Poakolu, Iulai 7, 1898, i pi@ ae ai na waiwai o kela a me keia ano mai waho mai, elike me ko Enelani mau waiwai lole, baka, hao a pela aku, a pela ae no hoi ma kahi mau aupuni okoa ae mawaho ae o ko Amerika.  O na waiwai mai Amerika ponoi mai he emi ko lakou man kumukuai, a o ko na wahi e ae e pii aku ana ia a kiekie iluna, a oi@ kiekie ana he mea ia e hoopilikia mai ana ia kakou ka lahui Hawaii, e noho ana iloko o ka hune a me ka nele.

 

            Aole ka makou e hoike nei he mea aole i hana ia, aka, he hooia ka makou e hoike aku nei, i ka pololei loa oia mau mea a makou i ku ai a paio, e poino ana kakou ke hoohui ia me Amerika, mamuli ae la o na hana kapakahi e lawelawe ia aku ana maluna o keia aina ma keia hope aku, ke kani nei ka aka a na welo Amerika no ka mea, ua kupono iho la i ka lakou la mea i hooikaika ai, a o kakou hoi, ke ike pono ue.  i ka pilikia a ka poe i olelo kaena ai, e nui mai ana na pomaikai maluna o na kanaka Hawaii.

 

            O ka mea oiaio loa nae, no na mamo a me na poe Amerika i komo aluka mai iloko o keia aiua, no lakou ua pomaikai la, aole no kakou, a oia pomaikai @o lakou a pau, e mahelehele aku ana iloko o keia aina i keia mau la koke no, aole i hakalia, a o na kuhihewa ana o kekalhi poe Hawaii malalo o na alakai kuhihewa ia ana e na poe ake hoohui, a hui mai la, ua oki oe, e mimimihi nui ana i ka pilikia.  Pilikia hoi paha i ku hookuli o oukou, a laa ka pilikia la, malalo o ke aupuni hoohui i hoihoi ole ia.

 

KO MAKOU MANAOPAA.

 

            Ua like a like no ko makou manao mai kinohi mai, elike me ko keia wa e nee nei, oiai, aole o ko kakou hoohui ia ana, he mea ia e nele ai ka mana aloha iloko o ka puuwai o ke kanaka Hawaii Aloha Aina oiaio, oiai, o ka Iepo no keia o kona aina, a maanei oia i hanau ia ai, a o ka lilo ana aku iloko o ka lima o ka mea okoa aole ia he mea e hiki ai ke wehe koke ia ae ke aloha e hana mao ole ana iloko o ka iwihilo.

 

            Ua hoohalike loa makou i ko kakou kulana i keia wa elike me ko ka lahui Polani i hoopilikia wale ia e ka poe Rusia, aka, o ke aloha aina oiaio i makia ia iloko o ko lakou puuwai, ua ala ae lakou me ka manao lokahi a kue aku i na hana hookaumaha a Russia, a oiai hoi elike me ka nui o ke aloha o na alii a me ko lakon lahui i ko lakou aina ponoi, ua ku ae lakou a pale aku i na kanawai hookaumaha a Rusia i kau mai ai maluna o lakou; a ua olelo ia hoi maloko o ko lakou mau moolelo, he poe koa loa lakou a me ka wiwo ole.

 

            Oia o ko lakou kahua i paio ai, aia ia maluna o ke aloha alii a me ka aina hanau, a oiai no hoi he lahui mahuahua no ia o na kanaka, nolaila, ua hiki no ia lakou ke oni me na manao koa o ka wiwo ole, ma oko lakou mau pualikoa la i lawa me na mea kaua a i hiki no hoi ke hoonioni i ka nohoalii o Rusia i pa manawa a pau a lakeu i makemake ai e hana pela, a ke loaa hoi he kowa kaawale na lakou e manao ai e hana, ua lele aku no lakou a hoauhee i na pualikoa o ko lakou enemi mailuna aku o ko lakou aina.

 

            Aka, aole nae pela ka iahui Hawaii, no ka mea, he lahui nawaliwali oia ma ia ano, he ilihune hoi ma na mea e hiki ai ke kue aku, aka ma ka manaoia aloha aina oiaio, he oi loa aku ko lakou koa mamua o ka poe Polani e kue ana i ka lahui Rusia, he haawina hoi i loaa ole i kekahi mau lahui nui o konua.  Nolaila, he kuru nui no ko na Hawaii hana ana pela oiai he ikemaka ko lakou i na hana a ka poe naua i hookahua iho i keia aupuni kumu ole, i L@ hi ia e ka punawelewele o ka hookauuli aupuni, malalo o ka manao makee a me ka hookaha i ka waiwai i ulu la maluna o Hawaii.

 

            He mea oiaio, o ko kakou mau manaopaa aloha aina, he oia mau no ia aole loa he mea nana e hoololi ae, aka, o na hooponopono ana no no mea e pili ana i ko kakou kulana aupuni, ua nee aku ia mailoko aku o ko kakou poholima a ku iho la elike me kekahi laau i nokeia kona mau lala e ka makani a pokopoko liilii, a oiai hoi, aele a makou mau kamailio e ae mawaho o keia, oiai, ua haawi aku kakou na Amerika lawehala no e hookolokolo iho ia Amerika lawehala, a puka ae la no ka olelo hooholo a ka laweha la i ka kawehala, ma o ko lakou mau ahaolelo la, ua hui kakou.

 

            Nani ka pahaohao o ka lunaikehala i ka ike ana iho i ka olelo hooholo a ka mea hewa imua o ka mea pono aka, o ko ke kanaka keia, he okoa ko ke Akua manao, mamuli o iho mai Ola me kona mana nui a hoololi ae i na kekee o keia mau la i hana ia mai la, a hookomo iho ma ia wahi he mau mea e hauoli ai ko i kakou naau, ae hoopauia ai hoi ko kakou ka niuhu ana.  O ka makou manao paa no keia e puapuai mau nei, aole hoi ma kekahi ano e ae.

LIKEOLE KA PILINA ME KA NIHONIHO.

           

            Eia ke hamumumu mai nei ke poi ana o e kai, ma na me@pili i na hoolaha ana o keia noonee ana aku ia mua, o ko kakou kulanan kalai pili aupuni, a oiai hoi, aole a kakou mea e ae e hiki ai ke hoohalahala aku i ke ano o na kanaka kupono e hoopihapiha ai i ka makalua o na hana pili aupuni o ko kakou aina hanau, a ua noho pi wale aku no kakou me ka nana aku owai ana la ko kakou mau poo ma na hana pili i ka po no o ka lehulehu.

 

            Oia nae ka makou i ike iho ai maloko o kekahi mau nupepa o keia kulanakauhale, e olelo ana, “e kohoia ke Kuhina Amerika e noho nei i keia wa, i Kiaaina mua no keia Paeaina, ma kahi o Dole e noho nei i keia mau la.”

 

            Nani ke komo ana ae la o na manao knee iloko o ka poe nana ponoi i hookiekie aku i ke kanaka a lakou i hilinai ai i poo alakai no lakou iloko o na makahiki elima a oi i hala ae nei, himeni aku lakou i ka inoa o Dole me ke kukuli hoomaikai ana i kana mau hana aka, i ka wa nae mahope koke iho no o ke kukala ia ana ae ua hoohui ia ka aina, oia nae ka wa mua loa a ua poai nei i hoomaikai ai iaia, i loli ano e ae ai a nanahu mai la no iaia me la hoole ana ae, aole oia i kupono no ka nolio Kiaaina ana malalo o keia au hou aku e nee aku ai.  Kupanaha ka mae koke, o na mano mailani mai ka puuwai ne o ka poe nana oia i hapai a kau iluna o ke kaupuku o Hanalei, a oiai no nae hoi e aaki paa ana ke aloha mawaena, o lakou a pau dia nae ka wa i hoohikilele ia aku ai kona luna manao, mamuli o ka hoea ana aku o keia lono hoopilihua i kona manao, aole oia ka lio Kaleponi nana e holo keia kahua heihei hou o ka noho aupuni ana, aka, i mea okoa ae, ua ike ia ka kona eleu, a he aholoa hoi kona hanu mamua ona.

 

            Wehe ka piko la e na hoahanau ooki la kaawale, a ku no ka olelo a kahiko i make no o Pamano i ka io ponoi, a pela no hoi ka Peresidena o ka Repudalika o Hawaii i hoohui ia, make no ia i kona poai i ai pu me ia iluna o ka papaaina @ookahi, a ka la o ke kaawale, ua pau ae la kela moto nani, “o ke aloha ko’u makemake aole o ka mohai, “ ua nee ia a nalowale, elike me ka nee ana o kekahi pukoa i kamaaina ia e ka poe holomoku a i ko lakou wa nae e maalo hou aku ai ma ia wahi, aole na mea la i kamaaina mau i ko lakou mau maka.

 

            Aoie o makou pihoihoi no keia mea, oiai o ko ke Akua makemake no ia e hookomo a hooulu la @ na manao mokuahana iloko o ka naau o ka poe nana i kukulu i keia kmuhana ano nui, iloko o ka aina nei, oia hoi ka makou i olelo mau ai, e hoea mai ana no he wa no ka mihi ana no keia poe nana i hoonaueue i ko kakou no ho ana aupuni a i hookuewa hoi ia kakou elike me na malihini akahi no a pae mai i keia aina.

 

            I na pela iho la ke ano e puka ae ai iwaena o ka poe nana kakou i hao, alaila, ke puana ae nei makou me ka haaheo malalo o ka moto a makou i alualu mau ai oia hoi ke aloha oiaio i ka aina ma ka manao, a ma ka hana, ua kaulike na haawina i loaa maluna o kakou a pau, malalo o ke kumu, ua nele like na aoao a i elua i na pomaikai hooponopono aupuni, a ua hiki ole hoi ia lakou ke rula mai maluna o kakou i na wa a pau a lakou i makemake ai.

 

            Ke hooko ia nei ka makou ia olelo kahiko loa ai, ina e hoea mai ko ke Akua mana maluna o ka aina, nana no e hooponopono me ke kaulike a hoolilo i na kekee i hanaia e ka poe alunu me ka manao ino, e haawi i ka naau mihi iloko o ko lakou mau naau, elike me na hauwawa o keia mau la, i puepue mai.  O ka makou ia e olelo ae nei, me ke kanalua ole o ka pono ke hanaia a haule mai na lani.

 

HE AUPUNI ANEI KO KEIA LA?

 

            Mamuli o na lono hooia i loaa mai ia kakou, no ka hooholoia ana o ka olelo houholo hui a Nulana, e na Ahaolelo hui o Amerika Huipuia, na ia mea i hoala ae iloko o ko makou noonoo kuliu ana e kukulu ae i keia ninau e kau ae la.  He Aupuni anei ko Hawaii i keia la?  Ma ko makou hoomahoiahola pono ana ae ia na mea i lohela mai a i hoola pu ia ae hoi e ke Aupuni Repubalika o Hawaii, na hui kakou me Amerika Huipuia, na ia mea i kono mai ia makou e hoike ae ma ke akea, aole he kulana aupuni Repubalika o Hawaii i keia la, ke ku kohana nei ke kulaua aupuni o Hawaii me kekahi kahiko aupuni ole, oiai, i ka wa i hooholo ia ai ka hoohui ana aku o Hawaii me Amerika, ua make iho la ke Aupuni Repubalika o Hawaii, a ua make pu me kona luna aupuni, a o na hoonee ana o na hana iloko o keia mau la, aole ia i mana, oiai, aohe he kulana aupuni maopopo.

 

            O na olelo hooholo a na Aha hookolokolo ma na hihia iloko o na Ahahookolokolo, ke manao nei makou, aole i mana ia mau olelo hooholo, a pela na hoopii ana ma ka inoa o ka Repubalika o Hawaii, aole he mana, oiai he aupuni make ia.

 

            Nolaila makou i ninau ae la, He Aupuni anei Ko Hawaii i keia la?  Ka Ke Aloha Aina e pane nei Aole!

 

HE EHA MAU KOA I PAINA PU AE ME KA PERESIDENA.

 

            He eha mau koa mai kahi hoolulu koa ma Camp Alger i paina pu ae me ka Peresidena Makinile a me kana wahine ma ka Hale Keokeo ma ka la Sabati nei.  O keia mau hoa ai oia no o Barber he keiki na ka hoahanau o Mrs. Makinile, Makinile, he keiki na ka hoahanau o Peresidena Makinile a me elua ae o ko laua mau hoa, ua komo hoi lakou ma ka regimana ewalu o na koa mai Canton, Ohio mai, ka home o ka Peresidena.

 

            Ua hoea mai lakou iloko o na aa@ koa, aohe hoi he mau mea e hoike mai ana mawaho ae, he mau keiki lakou na ka poe kaulana, koe wale no ma ke ano maemae iki o ka aahu ana, a me ke kono ia ana aku e ka Peresidena no ka ai pu ana me ia.  Washington Times.

 

            He @i na inoa e kohokoho ia nei, no ka lawe ana ae i ka noho Kiaaina ana no na Paemoku o Hawaii, a o wai ana la oia mau inoa ke kaili ae ana i ka lanakila.