Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 24, 11 June 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

Hooku@oia no ka

Pomaika i o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lanahooponopono.

EMMA A. NAWAHI

@ KE ALOHA AINA

 

HONOLULU                 IUNE 11, 1898

 

I NUI KE AHO A PA KA ILI I KE KAI NO KE KAI KA HOI KA AINA.

         

          O keia ka makou mau hoomanao ana ae i na hana oehaa a ke Aupuni e ku nei, he mau hana hoi e hooheneheneia mai ai e na aupuni naauao o ka honua.

          O ka lawelawe ana a me ke ko@ kino ana o na poe anee Repulika, iloko o na hana hoohiwahiwa i na koa Amerika i kipa mai i Honolulu nei, ua kukuluia ae ia e na poe alakai o ke aupuni, i kii keaka e hooheneheneia ai o Hawaii, pau pu me Amerika ia haawaina hookahi, a he hana hilahila ole i kukuluia ae iloko o keia au naauao.

          Oiai o ka aina a me ke aupuni nona na koa i hoounaia mai nei, aole oia i haawi ae, he mau anaina hoohauoli, aole hoi he mau papaaina luluu me na mea inu e haa ai no ka lealea, aole no hoi keia hana o ke kaua, he mea lealea i ko Amerika poe, aka, i ka wa a na koa i makaukau ai e haalele aku i na kapakai o ko lakou aina, na haule iho la na kuli o na makua, na wahine, na kaikuahine, a me na keiki i ka honua a puili ae la na lima i ka umauma, a leha aku la na maka i ke ao lani, e nonoi ana me na waimaka ia Iehova o na keiki, na kane, na makuakane a me na kaikunane i komo aku iloko o ka pualikoa no ka hele ana i Manila, aka, aole pela ma Hawaii nei i ikeia ai i na la i hoea mai ai lakou mailoko mai o na leo pule o ko lakou ohana, o ka mea i ikeia, ma kahi o ke kaumaha a me ke kanikau, he hula, he haa ana, a me na papaaina lealea ka Hawaii i onou aku nei, pau ke ano Karistiano a komo pu iloko o na hoohihi lei  ana, ka lealea, aole no ke kaumaha a me ke aloha, e hoikeike aku ana i keia mau hana ia Amerika, ma ke ano i mahaloia mai, a hookoia ka manao kipi o ka mea powa, e lawe ae o Amerika ia Hawaii, no ka mea, he nui na lei maile, na pahu hia, na mea ai a pela aku, aka, he maka ko Amerika e nana ana i keia mau hana uso ole.

          Oiai, aole keia o ka wa kupono no na hoahaaina ana a me na lealea ana waiho a lanakila, a laila lealea ka lealea, puoho a puiwa ka hauoli, kohu ke oleloia he aupuni naauao. Oia nae hoi paha, aole i pau loa na welo a Berehazala, ka mea i inu iho a i ai, a lealea, mamua o kona hukiia ana no kona hopena.

          O-ia! I nui ke aho a pa ka ili i ke kai no ke kai ka hoi ka aina.

 

UA HALA AKU LA I KE EHU KAI O PUAENA

 

Ma ke kakahiaka Poaha i kau aku ai ko makou Lunahooponopono maluna o ke kaaahi o ka hora 8:30, no ka holo ana e kilohi i na pau, na awawa a me na lae kahakai kanaka ole, ma ke alahele e hoea aku ai no Waialua. Ua haalele iho oia i ko makou Keena nei no ka wa mua loa o ekolu makahiki a oi o kona noho paana ana no ka pono o kona lahui, ka aina a me ka moiwahine ana i paulele ai. O keia huakai kaahele, mamuli no ia o ke kono a ka Luna Nui o ke Alahao Oahu, i ua poe kakau nupepa a pau o loko o keia kulanakauhale, e hele e noii a e ikemaka hoi i na hana hooholomua a keia Hui i ka aina, a he pono hoi no na poe mahiai a me na poe lawaia ma na wahi kuanea kanaka ole oia mau huli makani o ka aina. E hoea hou mai ana no lakou i keia auina la i Honolulu nei. E hoopomaikai ia ka huakai a ko makou Lana hooponopono ma ia mau kualapa malihini.

 

O KE AUPUNI I MOKUAHANA IAIA IHO, AOLE E MAU IA AUPUNI

 

Ke hoohalua mai nei o Iehova i ke naau o na keiki a kanaka, no ka mea, ua loaa mai ia makou kekahi mau lono a makoue manao io nei, oia hoi, ua hoouna mai nei o Haki a m Kakina na aumakua o ka Repubalika o Hawaii ma Amerika, he noi i ka Ahaolelo ohohia ole ia o Hawaii, e ae ia aku ka laua mau papa konane no ke ano e hoohui ia ai o Hawaii, oia ka hooholo ana o ka Ahaolelo e hoohui ia o Hawaii nei ma ke ano kuikawa wale no, no ka manawa kana, a pau ke kaua, oia no ka wa e pau ai ua kuikahi la.

          O ka pane i loaa aku mai ke aupuni aku o Dole, e hoole ana, aole e ae ia pela, aka, i na ma ke ano hoohui maoli no ka manawa pau ole, alaila, hooholo koke ia, nolaila, ua hoole pau pele a pau mano aku nei ke aupuni i ke noi a kona mau Elele a Komisina ma Amerika, ka mea wale no a laua i ike ai pela iho la e hoohui ia ai o Hawaii no Amerika.

          Ko makou manao iho, he mea oiaio, ina oia ke kulaua a na Komisina o ke aupuni i manao ai e hoohui ia, alaila, he hoohui ana no ia no ka manawa, aole no ka mau loa, elike me ka makemake o ka poai Repubalika e ku nei, a he hoike ana mai no hoi la i ke kulana nawaliwali o ka hoohuiaina a na Komisina i ike ai, a i na loea no o lakou, hoole ia aku nei, he puupuu oolea keia i na lae o Haki a me Kakina, i kip@ka aku la, a ke hoopu malie mai la hoi ua Elele a ka lahui me ka minoaka wale ia aku no, nolaila, ma ka olelo maopopo ana ae, ke kue nei ke aupuni Repubalika o Hawaii ia Haki a me Kakina na Komisina o ka Repubalika no o Hawaii, a he mokuahana ana mawaena o lakou iho, oia ka makou i olelo ae la maluna. O ke aupuni i mokuahana iaia iho, aole ia e mau.

 

KA LA HANAU O KA NA'I AUPUNI

 

          O ka Poaono, Iune 11, oia ka la hanau o ka Na'i Aupuni o ka moana Pakipika, ka mea hoi i kapaia e kekahi poe naauao "ka Napolinoa Bonebate o ka lahui Hawaii," he la nui ia ma na wahi a pau o keia Paemoku, a e komo pu ana hoi na mea a pau ma ka malama like ana ia la nui hookahi wale no iloko o ka makahiki

          He mea pono no hoi i na kanaka ponoi o ka aina, e malama ia la me ka ulumahiehie, no kakou ia la nui, aole no ka haole. He hauoli nui ka makou ke ike aku, ina ua lawe ae na makamaka i na keehina mua o ka hoomanao ana i ka mea nona ia la kamahao, iloko i na hoohiwahiwa ana, a hauoli ana paha iloko o ka maluhia. A he mea pono no hoi i ko makou mau makamaka a pau, ke hoomanao iho, he wa keia o ko kakou hune a nele, nolaila, e hoao me ka pakiko, aole ka uhaai. E komo pu aku ana KE ALOHA AINA iloko o na hoomanao ana no ka la hanau o ka Na'i Aupuni.

 

KE AU O KE KUPILIKII.

 

          I hoopuka ae la makou i keia mau mamalaolelo maluna ae, no ko makou ike i na hana e lawelawe ia nei iloko o keia mau la, me he mea la, eia ko kakou wahi waa aupuni iloko o na ale kupikipikio o ke kupilikii, a i ka wa i makemake ia ai no na kokua ana, owai ka hoaloha e ae ana e hele mai a huki ae ia kakou mailoko ae o ka hohonu o ka pilikia? He mea maopopo no paha ia ia kakou a pau, oiai, na onou aku nei kakou ia kakou iho, ma ka mohai ana ia kakou i kekahi aupuni kaua, e lilo i oioina no ka hoolako ana i kona mau moku me ka nanahu, ka ai a me ka wai, a ina no paha i makemake ia i mau koa, ua ae no na Luna Aupuni o kakou e hoolawa aku elike ka nui me ka helnua i ono ia.

          Na keia mau hana i kono mai ia makou, e hoike aku imua ole akea, ua aa maoli no k kakou mau Luna Aupuni, e hoolilo ia kakou i poe koa Amerika e hele e hakaka me na poe Sepania, ma na wahi a na nupepa e hoike mai nei, oia hoi o Manila a me Pilipine. He hauoli nui ko makou, ina e ao ana o Amerika e hana pela, alaila, ua oi loa aku ka pono o ke kii ana mai a lawe aku i ka poe i lilo mua ko lakou uhane i poe kakoo Amerika, a oia poe, he poe ia i ae e lilo i mau moepuu no luna o ke kahua kana, kahi e kahe ana o ka wai ulaula o ke koko, me he manowai hookahekahe la noloko o na mahiko.

          Hookahi wale no a makou mea i kanalua ai mamuli o keia mau hana ana, oia hoi, ua pau pu no kakou a pau i ke komo kuhohonu ana me ka poe i ae e lilo lakou i koa Amerika iloko o keia aluka a lakou nei e upu nei, e hoolilo aku ia kakou a pau, i poe kokua Amerika, a oia hoi ka makou e hoike hou aku la, i ka oiaio o ka makou mea i wanana kahiko ai no ko kakou mau pono, a o ka poe nae nana e hana nei keia mau hana, aohe o lakou nana mai no ko kakou pono, oiai, he poe koko piha lakou no ka aina a lakou i haawi lilo aku ai ia kakou i poe pio malalo o ka lakou malu, a oia hoi ka makou e puana ae nei: He au keia no ka kakou kupilikii, mamuli o na lawelawe ana a na poe e noho mana nei maluna o ke aupuni.

 

HOLO KA BILA OPIUMA

         

          Ma ka noho ana o ka Hale o na Senate ma ka Poalua nei, Iune 7, i noonoo hou ia ai ka bila opiuma ma kona heluhelu ekolu ia ana, a iloko o na minute pokole wale no, ua hooholo ka hapanui o na hoa i ka pono e laikini ia keia bila kanawai, a e waiho ia aku ia apono ana oia Hale, i ka Hale o na Lunamakaainana, a ke holo loa aku ilaila, alaila, o ke alahele wale aku no i koe, oia ka hoea kino maoli ana aku no imua o ka Peresidena, a ke apono oia e lilo koke ana ia i kanawai iloko iho o keia mau la a hoea mai.

          Nui ko makou kahaha no keia kanawai i lawe ia ae la a hooholo e ka Hale o na Senate, a pela ana no hoi paha ka Hale o na Lunamakaainana, mamuli o ko makou ikemaka ana, o kekahi mau hoa nana i apono iho la e lilo i kanawai, he poe lakou i hoohiki Pele a hoohiki pau i ka mano i ke Kau Ahaolelo o 1892, oia hoi ke kau mua loa o ko ka Moiwahine Liliuokalani noho Moi ana maluna o ka lahuikanaka aloha o Hawaii, ua hoike ia ae maloko o na paia anoano eehia o Aliiolani Hale, he kanawai ino loa keia, a ke hooholo ia, o ka hopena e ala mai ana na manao kuee iwaena o ka poe koikoi a makai iloko o ka aina, a kue aku no ia hana hewa i apono ia e na 'Lii a me na Lunamakaainana oia Kau Ahaolelo.

          Aka, ua paa ka manao o na Hoa oia ahaolelo, mamuli o ko lakou kaupona kaulike ana, e hooholo ia e lilo i kanawai no ka aina, mamuli o ko lakou ike ana, he kanawai ia e hoohaiki ana i ka hoopae malu ia ana mai o ka opiuma iloko o ka aina, a e hoopomaikai ana hoi i a waihona dala o ke aupuni, i hele a mimino, a malalo oia kumu, ua apono koke ia kona lilo ana i kanawai, a ka kauinoa iho la ka maiwahine malalo o keia bila kanawai, e hoomana ana e lilo ia i kanawai no ka aina.

          O ka holo ana i keia bila kanawai, i huipuia me ka lotere, ke kumu nui a keia poe e olelo nei, oia ko lakou kahua i hiki ai ia lakou ke hoohilo i ke aupuni o ka Moiwahine Liliuokalani, a ina pela, a he oiaio hoi ia mau olelo, alaila, eia hou ke kowa kupono no na poe makee maluhia la, e ku ai na kapuai a maloeloe, mai ka poe makee anoano oloko a na heiau hoomana, a hiki aku i ka poe mawaho, me ka nana ole i ka poai ana i kakoo ai i na la i hala, a hoohiolo iho la i ka hale aupuni o Dole i kukulu ai, mamuli o ko lakou hahaki ana i ka pono o na hoaloha, nana oia i hoopailani i haku maluna o ka lahuikanaka.

          He mea nui no keia na ka lehulehu e nana mai ai, a e hooholo ana anei o Peresidena Dole i keia kanawai, i kumu nona e homo ia mai ai e na poe nana oia i wae, i Poo maluna o ka aina, a ina pela, alaila, he uhi wale no keia mau olelo hoonalonalo no na manao makee aupuni, e lilo i poe alakai maluna o ka aina, a o ka kakou hoi ia e ike ae la, e lilo ke kanawai ino a lakou i hoowahawaha ai i mea maua maluna o ka aina. He kanawai Popolo hua keia, he hoeno oloko.

 

UA HOOHUI IA AE MA KA BERITA LAAHIA O KA MARE.

 

          Ma ka hora 2 o ka auina la Poalua nei, i hoohuiia ae ai ma ka berita laahia o ka mare o Mr. Albert Wilcox me Mrs. Sam Mahelona maloko o ka halekula kaikamahine o Kawaiahao. He nui a lehulehu na hoaloha i akoakoa ae malaila, a mahope o ka mare ia ana, ua malamaia he paina mama ma kekahi lanai i hoomakaukau ia. A i ka hora 5 oia auina la no i haalele iho ai laua maluna o ka Malulani no ko laua home ma Hanamaulu, Kauai. Na ka Rev. H. H. @raka i hipuu ae ia laua iloko o ke kaula gula maemae o ka mare.