Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 22, 28 May 1898 — Page 6

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 28, 1898

6

 

KA MANAO MAOLI O KA LAI

KINI ANA I KA OPIUMA.

_____

 

            O ka manao maoli o ka laikini ana aku i ka opiuma, a ka poe kau ka-nawai o ka Repubalika e noonoo nei, ua like loa no ia me ka na poe kau ken@wai o ke aupuni Moi i noonoo ai, a lakou nei hoi i koe ikaika aku ai @ na makahiki i kaahope aku la,

 

            Mamuli o ka ike ana o na poe hana kanawai oia mau la i aui aku la o ka laikini ana i ka opiuma he mea ia e loaa ai i ke aupuni he puu dala mahoahoa no ka uku ana aku i kekahi mau aie o ka lahui, mamua hoi o ka hookuu wale ana aku o na pakeke o hai ke puipui ma ka hoo-pae malou ana i ka opiuma, aka, ua hala aku la nae ia mau makahiki me ka lakou mau hana, a e like me ka hoea ana mai la o keia makahiki hou pela no i loli ae ai ko lakou mau waihona noonoo, a o ka mea a lakou i kue ai i kinohi eia lakou ke kokua nei i keia wa.

            O keia hila opiuma a lakou nei e manao nei e hooholo, ua waiho ia aku ka mana o ka lawelawe ana ma na ano a pau malalo o ka Papa Ola, nana e hookomo mai, a kuai aku i na apana like ole e like me ka nui i makemake ia (akamai no).  E kuai ia aku ana ia ma ke kumukuai e hiki ole ai i na poe hoopae opiuma malu ke manao ae he ola, a he hoo-pau aku ana hoi i na hana imihala wale a na makai i na pake, no ka mea, ua loaa ia lakou ka hapalua like o ka uku hoopai o na pake i hoopai ia, a no ia kumu. ua nui na pake hala ole i hoopoino ia.

            A eia iho ke poomanao maoli o ka bila opiuma e manao ia nei e hoo-holoia aku penei:

            Pauku 1.—O ka hookomo ana mai a me ke kuai ana o ka opiuma a i ole o kekahi hoomakaukau ana oia mea, koe wale no ma keia hana, ma keia ke hookapu loa ia aku nei, A o ka mea e hookomo, kuai, haawi a i ole hoolako i ka opiuma a i ole o kekahi hoomakaukau ana ia mea, i kekahi kanaka maloko o ka Repu-balika o Hawaii, koe wale no na poe i hookuu ia aku no keia hana, e hoopaiia oia, aole e emi malalo o elima haneri dala, a aole hoi e oi aku maluna o elua tausani dala. a e hoopaahao ia hoi ma ka hana oolea aole e  emi malalo iho o hookahi mahina a aole e oi aku maluna o elua makahiki.

            Pauku 2.—O ka Papa Ola mai kahi wa a kahi wa e hookomo mai i ka opiuma a i ole e hoomakaukau ia mau mea elike me ka nui a ka Papa Ola i ike ai, a oia opiuma a i ole o ka hoomakaukau ana ia mea, a i ole o ka hapa a i ole o kekahi pau o ua opiuma la e hookomo ia no @a maloko o ka hale dute o ka Repubalika Hawaii, elike me ke kuhikuhi a ka Papa Ola i olelo ia ae la.

            Pauku 3.—O ke kauka aupuni ka Lunakanawai Apana, a me ka Makai Nui, a i ole ka Hope Makai Nui o na apana pakabi.  Ma keia e kukolu lakou i Papa i ikeia, a i ole, e kuhikuhi ia ma ke ano he Papa Opiuma, o ka lakou hana ka hoopu-ka ana aku i na ae ana no ka hoo-hana a me ke puhi ana i ka opiuma maloko o ka Apana. a e hoopaa hoi i ko ke kane a me ka wahine inoa maluna o ka papainoa e malama ia ana e ka Papa i olelo ia ae la, ma ke ano he mea hoohana a i ole he mea puhi opiuma.  I ka wa e paa ai o kona inoa maluna o ka papa-inoa ma ke ano he mea hoohana a i ole he mea puhi opiuma no ia apana e loaa no iaia he ae ia ana aku mai keia Papa aku no ke puhi a i ole no ka hoohana aku i opiuma no ka ma-nawa, aole e oi aku maluna o hookahi makahiki.  Oia ae ana aku e hookuu waleia aku no ia no ke puhi a i ole no ka hoohana ana i ka opiuma malo-ko o ka Apana a ka mea puhi opiu-ma e noho paa ana.

            Pauku 4—Na ka Papa Ola e hoo-lako aku i na kauka aupuni pakahi o kela a me keia Apana o ka Repu-balika. i ka opiuma, a i ole, i na hoomakaukau ana ia mea e like me ka nui, ma ka lakou noonoo pono ana, i manao ai ua lawaia no ka hana aku maloko oia Apana.

            Pauku 5—O ka hoa o ka Papa i hoike ponoia e ka Papa Ola, e kuai aku me ka hoolako i na poe a pau maloko o ka Apana i hoopaa i ko lakou inoa, e loaa aku, a me ka ae ia ana e like me ka Pauku 5 o keia Hana, aole e oi aku maluna o kana-lima grain@ (he ana) o ka opiuma e haawiia i ka wa hookahi, aole hoi e hiki i kekahi mea ke hoolako a i ole kuai i ka opiuma he elua manawa i ka la.  A o na kauka aupuni, a i ole o kekahi hoa o ka Papa i kuai ana a i ole hoolako aku i kekahi mea i hoopaa ole i kona inoa a i loaa ole aku ka ae e like me ka Pauku 3 o keia Hana, a i ole o ka mea e kuai ana a i ole hoolako aku i kekahi mea me ka opiuma no elua manawa o ka la, i ka manawa e hoahewa ia ai, e hoopai ia oia aole e oi aku mamua o Hookahi Haneri me Kanalima Dala, aole e emi malalo o Umi Dala, a e hoopaahao ia ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o kanaiwa la aole hoi e emi malalo o umi la, a ma ka ahewa elua ia ana no ia ofeni like no e uku oia i ka hoopai me ka hoopaahao pu ia.

            O ka manao o keia Hana, [aole ia e hookau ia aku maluna o na kauka i laikini ia e kuhikuhi ana i ka opiu-ma no ka lapaau ana e like me ka ke kanawai i ae ai.

            Pauku 6—O ke kumukuai o ka opiuma e kuai ia ana e like me ke kumukuai oia mea i hoike ia aku i ka Papa Opiuma o ka Apana, a e hoohui pu ia aku ana hoi he uku o Ekolu Dala o ka paona.  O kaia Ekolu Dala no ka uku ana aku ia no na lilo uku moku, waiho ana ma na hale hoahu, uku kaa a me na hooli-lo e ae o ka hookomo ana mai a me ke kuai ana o ka opiuma.  O ke ku-mukuai i kukulo ia no ke kuai ana aku i ka opiuma maloko o na apana pakahi e ku no ia e like me ka hoi-ke a me ka hooholoia ana e ka Papa Ola.

            Pauku 7—Na ka Papa Ola e hoo-lako aku i ka opiuma ma ke ano laau ma ko kumukuai haahaa i ka Halema’i  Moiwahine, ke Kahua Ma’i Lepera, a i na kapena a i ole i na kauka o na moku a pau e holo ana no na awa o na aina e, no ka hoohana ana aku maluna oia mau moku.

            Pauku 8—Na ka Papa Ola e ha-na i na rula a me na kanawai a pau a me ka hoo@ ai no ka poe kue ia mau rula a me na kanawai, e like me ka lakou i ike ai he pono no ka lawe ana mai i keia Hana, a e hoo-loli me ka hooponopono ana e like me ko lakou manao, a oia mau rula a me na kanawai a me ka hoopai ana a i ole o ka hoololi ana ia mea, i ka wa e hoopuka ia ai maloko o ka nupepa e loaa no ka mana a me ka booko ana o ke kanawai,

            Pauka 9—O na mea a pau e ma-lama ana i ka opiuma a i ole e hoo-makaukau ana ia mea, i loaa ole aku mai a ma o ka Papa Ola-la a i ole e like me ka manao o keia Hana, a i ole o kekahi mea i loaa aku e puhi, ana i ka opiuma a i ole e hoohana ana i ka opiuma me ka loaa ole aku o ka ae ia e like me ka Pauku 3 o keia Hana, a i ole o kekahi mea e puhi a i ole hoohana ana i ka opiu-ma maloko o kekahi apana okoa i loaa ole ai ka ae i hoopuka ia aku, e  hoahewaia oia a e hoopai ia aku aole e oi aku mamua e Elua Haneri me Kanalima Dala, a i ole e hoo-paahao ia ma ka hana oolea aole e emi malalo o iwakalua la, a aole hoi e oi aku mamua o hookahi ma-kahiki, a i ole e hoopai@a me ka hoo-paahao pu ia e like me ka makem –ke o ka Aha.

                        Aole i pau.

________

 

MOOLELO O KA AHAHUI KULA

SABATI O KA MOKUPUNI

O KAUAI.

_______

 

            Halawai ka Ahahui Kula Sabati o ka mokupuni o Kauai ma ka lua-kini o Lihue, Poaha, Aperila 14,’98 Wehe ia na hana e ke Kakauolelo mau Rev. G. L. Kopa.  Hoomaopo-po ia na lala o ka Aha.

            Hanalei, S. W. Kauanoe Kahu, Sam kanewanui, Elele; Koolau, W. B, Huddy, Kahu: P. Migell, Elele; Kapaa, Aole Kahu, S. K. Kaneole, Elele; Lahue, Aole Kahu, W. Hoo-kano, Elele; Koloa, aole kahu, aole Elele; Hanapepe, Rev. J. B. Kaha-leole hope, aole Elele; Waimea, J. K. Kapuniai Kahu, Sam Elaula Elele; Rev. J. K. Mahi Kahu Kula Sabati nui no Kauai Komohana.

            Hapai ia ka noonoo no ke koho ana i na luna o ka Aha, waiho ia mai ka inoa o Rev. I. K. Kaauwai i Lunahoomalu, a ia Sol. K. Kaulili i Kakauolelo, aponoia.

            Na ka Lunahoomalu ia Rev. Sam Kaili, J. K. Apolo a me W. B. Huddy i Komite Imi Kumuhana.

            Noi mai o Kaeh@, e lilo na lala o ka Ahahui Opiopio Imi pono Karis-tiano i mau hoa kuka no keia Aha, hoohoioia.

            Hoike a ke Komite Imi Kumi-hana, 1 Hapaha hera haipule, 2 Hoike a na Kahu Kula [Sabati apa-na a me na Elele, 3 Hoike a na Kahu Kula Sabati Nui, 4 Ka hoo-maopopo hou ana i na Elele, 5 Na palapala hoopii, 6 Koho ana i na Kahu Kula Sabati Nui, 7 Komite Hoalohaloha no ke Kahu Kula Sa-bati Nui o Kauai Hikina i mako.  8 Na kokua o na Kula Sabati no ka buke Kahoahana, 9 Kahi a me ka manawa e halawai nou ai o keia aha apono ia ka noike a ke Komite Imi Kumuhana.

            Hapai mai na lala o ka Aha no ka mahele mua, ma ka hoakaka a ka Lunahoomalu, ua waiho ia.

            2 Hoike papa helu a na Kahu Kula Sabati apana a me na Elele

            Na S. W. Kauanoe i ko Hanalei, a na Sam Kanewanui i kana hoike Elele, aponoia.

            Na W B Huddy i ko Koolau, noi mai o J K Apolo, e ka paeia na rula no keia hoike, ma ka ninau ia ana ua apono ia, a na P Migel] i kana hoike Elele, aponoia.

            Na ke Kakauolelo i ko Moikehe, Kapaa, a na S U Kaneole i kana hoike Elele, ma ka ninau ia ana ua lawe ia a noonoo, ma ka noonooia ana ua apono ia keia mau hoike.

            Na ke Kakauolelo i ko Lihue, apono ia.

            Na Rev. J B Kahaleole i ko Ha-napepe, apono ia.

            Na J K Kapuniai i ko Waimea, a na Sam Ekaula i kana hoike Elele, aponoia.

            Noi mai o Sam Kanewanui e hoo-panee ia keia Aha a poho hou ma ka Poalima, la 15 o April, 1898, ma ka hora 9 a.m, aponoia,

            Hookuu ia me ka pule a Rev. G J, Kopa

LA HANA ELUA.

 

            Rev. I K Kauawai.Lunahoomalu ma ka noho, hoomakaia na hana me ka kimeni a me ka pula a ka Luna-hoomalu, kahea inoa ia na lala o ka Aha, heluhelu ia ka moolelo o ka halawai i hala. a ma ka ninau ia ana ua aponoia ka moolelo o ka halawai i hala.

            Hapai ia na hoike i koe o ke Ku-muhana elua, mai a W Hookano mai i kana hoike Elelo o Lihae aponoia.

            3 Hoike a na Kahu Kula Sab ti Nui, Na ke Kahu Kula Sabati Nui o Kauai Komohana Rev. J K M Li i kana hoike, ua aponoia.

            4 Ka hoomaopopo hou ana i na Elele no ka Aha nui o ka Paeaina, Sam Ekaula, no Waimea: W Hoo-kano, no Lihue; P Migell, no Kog-an a me Kapaa; Sam Kanewauui. no Hanalei.

                                                                                                Aole i pau

_____

 

Nuhou Kuloko.

_____

 

            Eia ka Ilamuku ke noonoo nei no ka hana i aabu makalike no kona mau makai.

            Ua hopu ia o Kealoha ma ke degere elua no ka aihue, ma ka Poalua nei, mamuli o kona lawe ana i kekahi mau mea mai ka ha-le mai o Sam Stone.

            Eia ke liuliu mai nei kekahi po@@ o ke kulanakauhale nei no ka haa-wi ana aku i ahamele nui maloko o ka hale mele hou, ke hiki aku i ka po Poaono, Iune 11.

            Ma ka hora 4:30 o ka wanaao Poaha i hoea mai ai ka mokuahi Mariposa mai Kapalakiko mai, me na nuhou makamaka loa a makou e huaipau aku nei.

            Ma ka la 18 iho nei i haalele aku ai ke Kaletona ia Kapalakiko a ua manao ia e kipa mai ana oia i anei, aka, o ka ewalu nae keia o na la aole oia i hoea mai, a me he mea la, ua hala Ioa aku la no oia no Manila.

            Ma ka hookuku kinipopo malamaia i ka Poaono nei ma-waena o ka Honolulu a me ka Regimana, ua lilo ka lanakila i ka Honolulu mamuli o ka loaa ana iaia he 8 puni, a o ka Regi-mana hoi he 4 wale no.

            Ma ke kakahiaka nui o ka Po akahi nei i hoea mai ai ka moku-ahi Argule mai Iapana mai, ua lawe mai oia he 278 limahana Iapana a me 187 tona ukana no keia awa, a ia auina la no i puehu aku ai oia no Potalana.

            O na poe a pau e make-make ana ia Kanamu. e hookani ae i ke telepona helu 84, a i ole, i kona kaa pio helu 143, e loaa no au ia oukou mai ke ahiahi a hiki i ke ao ana, mai ka hora 5 a hiki i ka hora 7 o kakahiaka nui.

            Ua loaa mai nei he Iono mai Maui mai, e hoike mai ana ma ka la 18 o keia mahina, ua loaa aku @@@ke kino make o kekahi pake nona ka inoa o Akina, ma ke kaha-wai o Kahului e kokoke ana i ke kahakai.  Aole he mea i maopo-po i kona kumu i make ai.

            Ua ike iho makou ma ka Awa-lataisa o ke kakahiaka Poalua nei e haawi ana o Mrs. Theresa Owa @ na Wilikoki, he ahaaina nui ma-lalo o Moanalua, ke lohe ia ke kani ana o ke oeoe hoailona mo-kuahi no elima manawa.  No ka hookanohano ana ka i na ko@ Amerika.