Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 19, 7 Mei 1898 — Page 8
| This text was transcribed by: | Jean Howard |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
8 KE ALOHA AINA POAONO MEI 7, 189@
HE MOOLELO WALOHIA
--:NO Ke:--
Keikialii Alabati
----------
Ke Kaeaea o Pelekane
--:IA ME KA:--
Ui Madelina.!!
-----
Ke Kukui Uwala o Ainapo
Hoohenoia no KE ALOHA AINA
O keia no hoi ka wa a ka opio noho kuahiwi i kau ae ai maluna o kona lio punahele a pela no hoi me kona hoaloha ka opio o ke kapakilia a i ukali ia mai hoi e ko laua mau puulu o na ukali e like me ke kauoha a ka moi Uilama.
He huakai nui maoli no keia, a e ukali ia ana hoi e na pualikoa kaua lio, no ka hoihoi ana i ka opio no kona one hanau, kahi hoi ana i olelo ai, aole i oi aku kona hoohihi @ na nani makamae o loko o ke kulana-kauhale alii, mamua o kona home kuahiwi, ke kumu nui hoi o kona ae ole ana e noho me kona mau makua.
Ua ukali pu ia no hoi keia huakai a hiki i ka puka ana mawaho o na palena o ke kulanakauhale e kona mau makua panoi, ka moi Uilama a me kana wahine, a me na poe koikoi a pau o ke aloalii ua hele a kaulawela ke alahele, mamuli o ka uhai o na makaainana aloha alii mahope.
He ekolu la i ukali aku ai ka huakai a na makua a me na kupuna mahope, a oia no hoi ka wa i wehe ae ai o ka pili hooko-o ia loko, mawaena o lakou a pau, a huli hoi mai la ko ke kulanakauhale poe, a pela no hoi ka huakai hele a ka opio, o moe ana maloko o na laau loloa e pohai puni ana i ko lakou alahele e hele aku nei, a i hookamaaina mua ia no hoi ma kana mau huakai mua no maloko o ka ululaao, i na wa i hala aku.
He hookahi pule o ko lakou hele malie ana, hoea aku la lakou ma kahi o kahi moi puhi o-le, a nana hoi i hookipa aku i kana mau malihini kiekie me ka hanohano nui, e like no hoi me ke ano o ke Konohiki mikimiki ka eleeleu.
Pela no i pahoia awiwi ia mai ai he papaaina, i lawa pono me na i’o holoholona a me na i’a hou hoi o ke kai mai, ka mea ana i ike mua ole ai i ka huakai mua ana i hiki mai ai ilaila.
Ua ai iho lakou i ka lokomaikai o na kamaaina oia wahi, a lawa pono, me ka hiki ole ke hoohalahala, a ua kupono loa maoli no hoi kona noho ana i mea hoomalu no ia wahi mamuli o kona hoolohe i na olelo a pa a ke keiki i a’o aku ai iaia.
Ua poho lakou he eono la, a oia no hoi ko lakou wa i haalele iho ai me ka piha mahalo nui i na kamaaina, ma ka hoolako hou ana mai i mau mea ai na lakou.
Oiai o ka hapanui o ke alahele koe, a o kahi hapa uuku wale no kai pau ia lakou i ka hele ia, a o ka pono, oia no ka lawa pono me na lako ai no keia huakai hele e nee aku nei i ka uaele o loko o ka ululaau, kahi hoi o ka makolukolu o ka hihipea o ke ala, e luhi ai ke k@ no o ka mea a akuhi a hele ma ia mau wahi.
I ka wa i haalele aku ai lakou i keia wahi, ua ukali pu ia mai la lakou e kahi konohiki ai alii me koua mau kanaka pu hoi, e lawe pu ana i mau mea ai na ko lakou haku opio.
Ua lilo hoi oia i mea aloha ia iwaena o keia poe, a ua komo koke no hoi ka hoohihi o ka manao iloko o na makaainana o keia wahi mamuli o ka oluolu a me ka waipahe o na olelo a ke keiki opio.
He mau la no hoi ka ukali ana i kahi konohiki ai alii me kona poe kanaka, a haalele aku la lakou iaia me na ukali e hahai mahope o ua wahi kanaka nei, a o kekahi poe hoi ua hahai loa no i ke keiki opio.
Ua loihi no na la i hele ia ma kaia huakai huli hoi i ka home a ua keiki opio nei, a ua ano maluhiluhi a uiha maoli no kekahi poe, no ka loihi maoli no o keia wahi.
Aka, ua hoohauoli mau aku oia i kona poe hoahele i kela a me keia la, a hiki wale no i ko lakou hiki ana aku ia na palena o kona wahi i hanau ai, a oia no hoi k wa i ike mai ai o na poe no i noho e malama i na mea hoonanaea a ke keiki opio.
Ua komo like mai la hoi ka hauoli iloko o na mea a pau, no ka mea ua hoea mai lakou me ka maalahi i kahi o ko lakou haku alii opio e walea ai, aale no hoi he mau mea hoohiluhilu ma ia wahi, aka, ua aloha ia @ae.
A pela iho la i hoea maalahi aku ai ka huakai a ka opio no kona hona home ponoi, a oia no hoi ka wa i makaukau mai ai o na mea ai i ka poe e noho ana, he mau mea hoi na ka opio i makemake nui ai, oia hoi na i’o dia palupalu, na manu holo nahele, ua hoolaho ia a lawa e ka poe noho hale.
Oia ka kela a me keia i lawe ae ai i na mea i hoomakaukau ia, me ka hiki ole i kekahi mea ke keakea aku oiai, aohe kapu alii e malama ia imua o kona alo, he noa wale no na mea a pau.
Ua lilo no hoi kea mau hana maikai a ka opio i mea mahalo nui ia e kona poe kanaka, oiai aohe he hookahi mea oi ae, he like wale no na mea a pau, aohe kiekie aohe he haahaa.
O keia noho ana mawaena o ke keiki a me na makua, ua palaka pu ka noho ana, a aole hoi he mau hoomanao ana iloko o kela a me keia, no na olelo wanana a kahi kanaka pahaahaa o Suria, ke kilokilo Sobiada hoi ka noeau,
I ka piha pono ana o namahina elima o ka noho nanea ana o ke aloalii, me ka haupu ole ae hoi, ua kokoke loa mai ka pia mau ua o ko lakou alo, aka, i mea e ko ai ka wanana, ua hoopalaka a hoonanea loa ia no ka moi Uilama a me ke Keikialii Alabati, mamuli o ka mamuli o ka maluhia o ka noho ana o ka aina.
I kekahi wanaao o ka moi Uilama i puka aku ai e hele holoholo iloko o ke kalanakauhale, e like me kona ano maa mau, a i kona puka ana aku e hele iloko o ke kulanakauhale aia hoi, ne hookahaha koke ia kona noonoo, ma o k ona ike ana, ua puni ke kulanakauhale i ka hoopuni ia e na enemi.
O keia kona wa i hoi hou mai ai iloko o ka Paalii, a me ka hoohakalia hou ole iho, ua hoi pololei aku la oia a hoike aku la i kana wahine a me ke Keikialii no ka imi ana i wahi e pakele ai no ko lakou mau ola pakahi.
O ka pupuahulu nui, me ka lawe ana ae i na wahi lako ai e pono ai o ko lakou hele ana, komo aku la lakou maloko o na lua hune o ka haleahi, he wahi hoi e hike ole ai i ka enemi ke huli, a pela iho la i waiho ia iho ai ka halealii me ka neoneo.
A oiai hoi, ke wehe mai nei na ao olinolino o ke kakahiaka, e hoike mai ana, eia ka pilikia ua kokoke loa mai, oia no ka wa i hoea mai ai o na elele lawe kauoha mawaho ponoi o ka pukapa o ka Paalii, a kikeke mai la no ka wehe ia aku o ka puka pa.
He elua manawa i kikeke ia mai ai, a oia no hoi ka wa a na kiai i wehe mai ai i ka puka, aia hoi, ua hookahaha ia ko lakou noonoo mamuli o ko kakou ike koke ana mai e ku aku ana he mau pualikoa i makaukau no ka hakaka, i ka wa e hoole ia mai ai ko lakou makemake.
O keia no hoi ka wa a ka Elele i ninau mai ai i na kiai puka, ina paha aia no ka moi Uilana iloko a me ka ohana alii a pau, a ua makemake ia lakou a pau e haawi pio mai, i pakele ai ko lakou mau ola.
A ina aole pela, aole loa makou e nana aku i na paia nani o keia hale alii, a e hoolilo koke no makou i kona mau pou a me kona mau o-a, i mea helelei ilalo o ka honua, elike me ke kauoha i loaa mai ia makou mai ko makou haku alii mai, he keikialii Alavina, ka haku alii o ke kai a o ka mea hoi nona ka weli ia maluna o na ale huhu o ka moana.
Ua hoea mai oia i ka wa kupono no ka hakilo ana no na hana hoomaewaewa a ka moi Uilama a me kana keiki, i kona mau hoaloha moi o na aupuni o ka akau o Europa, a ua lilo hoi ia inana e kaualako mau i kona noonoo no ka liuliu a me ka makaukau ana no ka hakaka me na kana ana i enemi ai,
HE KUAI HOEMI NUI
MA KAHIO
L. B. KERR
He emi loa ke Kumukuai o na Wai wai i hoopakele ia mai mailoko mai
O ka Pauahi Nui o Ladana
DEKEMABA 1897
Molaila o L. B. Kerr ia wa me kana mau dale a kuai aku
La oia ia mau Waiwai a pau, a ke Kuai Hoemi
Ia aku nei i keia wa
Na Lole Aahu ma na kumukuai e hoopuiwa ana ia oe. Na Hainaka me na kaekae waihooluu he 20, 15, a me 35 keneta o ke Kakini. Na Dimiti Keokeo he 5 keneta o ka i-a. Oganadi he 12 ½ o ka i-a. Na Dimit kahakaha maikai loa 15 i-a i ke $1.00, Lawn Enelani 15 i-a i ke $1.00. Iahilihi Valencennes he 25 Keneta o ka kakini i-a.
Mai hoohala i keia wa maikai:
Ka Rumi Hana Papale.
O keia hale ua lako ia me na Paikini Hou o na Papale i hoouna ia mai Parisa a me Ladana mai, e loaa no ia oe na papale Parisa mamua o kou hele ana ilaila. Na Papale i kinohinohi ia mai ka 2.00 a pii aku.
L. B. KERR
Honolulu – Alanui Moiwahine – Honolulu
E awiwi koke, a e lawe aku i ka lono imua o ko oukou mau haku, o haawi pio koke mai i ka mana a pau o ka aina iloko o ko makou lima, iloko o na hora 3 mai keia wa aku, a o ka mea e kue mai ana he make kona hope, a me ka poe a pau mahope ona.
======================================
HAWAIIAN WINE CO.
---------
Frank Brown, Luna Nui.
------------
28 me 30 Alanui Kalepa, Honolulu H.I.
-------------
KA HALE INU RAMA
Wela ka Hao’
(THE FAVORITE SALOON.)
Mailaila e loaa ai na WAIONA HELU EKAHI o kela a me keia ano e kena ai ka puu.
Kihi o na Alanui Hotele me Betela FRANK BROWN & WM. J. CUNNINGHAM
Na Ona.
Na Rama maikai malaila wale no e loaa ai.
april 19, 1898 tf
J. M. Monsarrat.
(Maunakea)
LOIO A LUNA HOOIAIO
@Keena Hana: Alanui Kalepa, makai iho o ka Hale Leta. tf.
-----------------------------------------------
H. F. Wichman.
(Wikimana)
E loaa no na MAKAANIANI no na maka ma ke kumukuai haahaa loa ma ko makou Hale Hana Gula ma Alanui Papu.
apr, 18, 1898 tf
-------------------------
OLELO HOOLAHA
-------------
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, aole loa au e uku i kekahi aie i hana ia ma ko’u inoa, no ka mea, ua haalele kumu ole mai ka’u wahine ia’u.
Owau iho no,
C. H: FOOK.
Lahaina, Maui, Apr. 12, 1898
apr. 18 1m-dly.
NA LAKO GULA HOU LOA,
I hoea mai nei maluna o na mokuahi mai Kapalakiko mai.
Ma ko’u Halekuai, malaila e hana ia ai na Pine, Komo, Kupee Lima, Uwati, a pela aku.
H. C. Biart.
Alanui Papu, Helu 404 ½.
apr. 18, 1898
------------------
OLELO HOOLAHA
-----------
Ke hoikeia aku nei ka lohe i @a mea a pau, ua hoopau ia aku ko Sam. Kaaikike noho ana i Luna Nana no ke kai lawaia o Kahala a ma keia mua aku aole e hele wale ka lehulehu e lawaia, ke ole e loaa aku ka palapala ae mai o’u aku, ina o ka mea kue i na pono o ka aina o Kahala, e hoopii no wau ma ke kauawai o ka aina.
W. C. AKANA KALAUKI
Luna Malama o Kahala hoolookoa,
Honolulu, Aperila 20, 1898. tf
-----------------------------
OLELO HOOLAHA
-------------
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau e hookuu wale nei i ko lakou mau holoholona maluna o ka aina kula o Kaelepulu, Koolaupoko Oahu, e lawe koke aku i ko lakou mau holoholona mailuna aku o keia aina kula i hoike ia ae la me ka hakalia ole lma keia la i hoopuka @ ai o keia hoolaha.
O makou no me ka oiaio.
J. Mauliola,
KAWELO
K@ ENUI
Aperila 18, 1898
W. C. AKANA.
Kalauki
--------------------
He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa. He waipahe ma ke kuka ana:
Keena Hana: Ma Kanaana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.
feb 21 ---- 1 yr