Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 19, 7 Mei 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA POAONO, MEI 7, 1898.

 

 

Ke Aloha Aina.

Heokumuia no ka

P@@@@ kai o ka lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

L@@@hooponopono.

E@@AA. NAWAHI

Puuku a KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU……MEI 7, 1898

 

HEAHA KA WAIWAI O NA HEAHA KA WAIWAI O NA HOOUNA KOMITE I KALAWAO?

 

            Ua ulu mai keia ninau hoohuoi ileke o makou, mamuli o ko makoa ike mau, e hoouna mau ia ana na Komite Ahaaolelo i Kalaupapa a me Kalawao, no ka nana i ke kulana ola kino oia poe e noho mai la iloko o ka ehae@a, i kela a me keia wa e noho mai ai ka Ahaolelo o ke aupuni, ina paha na loli ae ko lakou a@o, a i ole, ua oi aki paha na hana hoomaewaewa a keia ma'i e laulaha nei iloko o ko kakou lahue mamua o ka mea hiki ke hana ia, oia hoi ka lepera, a o keia poe Komite Ahaolilo hoi, kekahi poe i manao ia, o lakou na hoike ma ko ka lahui aoao, e hiki ai ke manao ia aku, e loaa ana he mau alahele no ka manaolana, ma o ka lakou mau hana i hoouna ia ai no ia wahi.

            Aka, mai ka wa i hana ia ai oia hana a hiki i keia la, ua pomaikai io anei ka lahui ma ko lakou hele ana ilaila, au hoi mai anei lakou me na hua ohaha o ka hana i hooili ia aku ai no ka pono o ka lehulehu, a ehia hoi poe ma'i i hookuu loa ia mai, mai ia kalina mai o ka poino, a ehia hoi poe i hoike ia aku, aia a mahope alaila hookuu ia mai?

            Ma keia mau ninau ae ia maluna, ke ku nei makou he mau hoike no ka lehulehu, a olelo aku, aohe po maikai, a aohe no hoi he hua no ka hauoli i loaa 'mai, mailoko mai mailoko mai oia mau huakai hele no ia aina, o ka mea wale no i ike ia, oia hoi, ua kaa ka pomaikai nui o keia mau huakai hele no ia aina, o ka mea wa@e no i ike ia, oia hoi, ua kaa ka pomaikai nui o keia mau huakai hele palaualelo no ia mau wahi i ka poe no lakou na mokuahi e lawe ana i keia poe no ia wahi, e laa ka Hui Mokuahi o Waila ma, a me ka Hui Mokuaahi o Poka me, a e uku ia ana lakou mailoko ae o ka waihona o ka lehulehu.

            Aole loa e hiki ia makou ke olelo ae, o kaia kuakai hele no ia mau wahi mai ka Ahaoleloaku he mau mea ia e loaa ai na pono i kela poe i loaa i ka pilikia, a e hooko ia aku ai paha ko lakou mau leo uwalo mai keia poe Ko mite aku, e hele ana e nana ia lakou.  Aole keia he mau manao haku no makou, a hoino aku paha ia poe, aole loa pela, aka, he makea ko makou i ko ka lahui mau dala e uhaai mau ia nei i na makahiki Abaolelo a pau, i hoohua ole mai i kekahi pomaikai ma ko ka lahui aoao, a ina no paha, e hoi mai ana keia poe Komite Ahaolelo a hoike mai i kekahi mau mea e hoohauoli ai ma ko ka lahui aoao, e lumilumi ia iho ana ia maikai iloko o ka Hele a lilo i mea ole, a o ke iuo no ke hua ae aua ma kahi o ka maikai.

            O kekahi no hoi @a kamaaina mau kakou i na huakai hele a pau a keia poe Komite Ahaolelo e hele ai e lawe pu ana lakou he mau malihini mai na Aina e mai he poe wahine haole he poe kauka a he lehulehu walk aku, no ka holoana aku e nana i kela poe mai a heaha ka lakou mau hoike ke hoi aku i ko lakou mau Aina i hele mai ai.  E pau ana ko kakou mau kee i ka hue ia me ka olelo pu iho he lahuikanaka popopo, he pelapela, he mai lepera ka lahui Hawaii, a oia iho la paha ka pomaikai a keia poe imanao ai e holo mau no Kalaupapa a me Kalawao e nana ai, pela paha hoi la.

            Nuie ko makou kahaha no keia mea, in a no hoi he wahi pono iki kahi ma keia hana, in a no la hoi,  ua hamau loa ko makou leo, aka, no ka neo, a he neo loa no, pela makou i hoala ae nei i ka makou makapeni a kue aku no keia mea e hana mau ia nei me ke waiwai ole a me ka hoonui lilo pu, a na ka lahui e kaupaona iho i ka mea pololei.

 

NUI KA MAKE E LUKU NEI I KE KULANAKAUHALE.

 

            O ka mahina o Aperila i hala aku la oia ka mahina i nui hewahewa o ka make maloko o ke kulanakauhale nei, i ike ole ia mamua ko wale no ka ma'i samola poki i puka ae ai i ke kulanakauhale nei he mau makahiki i hala ae nei.

            O ka heluua o na make oia mahina i hala aku la he 108, a penei ka hoonohonoho ia ana: Na Hawaii 63, Pake 14, PUkiki 12, Iapana 9, Beritania 2, Amerika 3 a me na lahui e ae 5.

            Maloko o keia huina he 52 mau opio no lakou na makahiki mai ka 1 aku a hiki i ka 5, a ma keia huina no hoi e ike ia iho ai, ua oi papalua iho no ka make e pahola nei maluna o ka lahui Hawaii, i ko na lahui e ae ke hui ie.

            He mea kaumaha mau na makou ka ike ana iho, eia ko kakou lahui ke holomoku nei no ka muliwai eleele o ka make me ka hiki ole ia kakou ke kaohi mai, aka, he mea hiki ole nae ia kakou ke pale ae i na o ko Iehoya makemake ia i wahi no kakou e huli aku ai a nana Iaia.  Oia @ela kekahi hapa o ka lhui ke holomoku nei i na lealea pau wale o ke ao nei, me ka @oo@oo ole eia no na maka o Iehoya ke nana iho la maluua.

            Eia kakou ke makemake nei e ulu hou ka lahui e like me ka wa mamua o ka laha ana mai o na ma'i ahulau nana i alako aku i ko kakou lahui i ka lua po o ka make, aka, pehea la ia e hiki ai, olai, ua hele no ka ohi a ka make mai ka laele a pau pu no me ka liko opiopio.  O ko makou e noi nei e iho mai o Ie@ova me kona mana nui a hoopakele ae i ko kakou lahui aloha mai ka anai ana a ka make.

 

E NUI ANA KA WI.

 

            I keia mau la o ke onene kaua e loheia mai nei mawaena o Amerika Huipuia me Sepania e ho o maopopo ia nei e hoea io mai ana he hookahe koko weliweli, ua ikeia ka pii mahuahua ana ae o ke kumukuai o na lako mea ai maloko o ke kulanakauhale nei i oi aku i kona wa i hala ae nei.

            Aiwa loa paha a lohe maopopo ia mai au poha ae la ke kaua, he mea maopopo loa, aole e loaa na eke palaoa i ke $2.00, na eke laiki i ka $6.00, a pela aku.

            E nui ana ka wi a me ka pilikia iwaena o ka lahui, ina e hoea mai ana ke kaua, aka, he hookahi wale no paha wahi e pakele ai oia no ke kuai nui ana i na mea ai i ka wa emi iki @@i.

            E nui mai ana ka powa a me ka aihue ia manawa, no ka mea, ua hiki hou elo iho i kekahi poe ke hoomanawanui hou i ka pilikia o ka hune.  Aka hoi, ina o keia mau aoao panopano o ke kaua e hekau nei mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia e pau wale ae ana no, mailuna loa mai no hoi ia.

            Elike ana no ka pilikia i ka poe i ilihune me ka poe waiwai, no ka mea, aohe wahi e ae o ka palaoa e hoea mai ai, aka, mai Amerika Huipuia mai no ia.

            I ka manawa o ke kaua aole o Amerika Huipuia e hoouna ana i na lako ai iwaho, aka, e malama ana oia no ka hoolako ana aku i @@na mau pualikoa, a pela e nele ai ka loaa ana oia mau mea ai ia kakou.  Aohe no he hewa iluna no ka ua wehe e ke pulu, hoea ne ke kaua e, ua kalaukau no na wahi opeope ku ae no holo ana, maona ka opu.

 

            E h@omau ia aku ana ke ku @ hoemi o na tawele ma kahi o N. S. S@chs.

            I ka hora 10:30 o ke kakahiaka la Sabati nei i hoe @ mai ai ka mokuahi Pekina mai Kina a me Iapana mai, he 10 la holo mai Iapana mai, mamuli o kona halawai ana me ke ino kona kumu i ulolohi loa ai.  Ua lawe mai nei oia he 141 @mahana Iapana a me 41 Pake.

 

AOHE I ANOI IA O HAWAII.

 

E'like me na Olelo Hoonuinni i Pahola ae.

 

            Wasinetona, Apr, 15.  O na hoike e lawe hele ia nei e na poe manao kuhihewa, e hoohui aku aua keia aupuni i ka wa o ke kaua i na mokupuni o Hawaii, a huki ae i ka hae me ka nana ole aku i ka ahaolelo, he hoopunipuni loa ia.  Ua hiki ke olelo pololei ae aohe mauao oia ano o ka aha kaukanawai, a ina e hoao ia ana e hooholo ia ke kuikahi e waiho nei maloko o ke Senate, e kue ikaika ia ana ia e ka Ahaolelo.

            E hoopilikia ia no ka aha kaukanawai, i na oia e lawe mai ana i keia kumuhana hoopoino me ka nana ole aku i ka makemake o na kanaka Amerika e kue ikaika loa nei i ka hoohuiaina.

            Mawaho ae aohe wahi pomaikai e loaa mai ana ma keia kaili ana mai, oiai ko kakou mau mokukaua a pau e hooweliweli la inal mokupuni o Pilipine moloko o na kai o Kina, aohe he mau kokua e hiki ke haawi ia aku mai na mokupuni o Hawaii ke lawe ae ana no kakou ia mau mokupuni.  He hana pono ole ka noonoo ana ia mau mea.

            O ke kaili ana mai ia, mau mokupuni he hana hewa loa ia a ke aupuni o Amerika Huipuia imua o na maka o ka hnua nei, a aole no hoi i noonoo ia ia mea i keia wa.  O ka aha kaukanawai he oi loa aku kona naauao mamua o ka hana aku i kekahi hana hupo a kanawai ole e like me keia.

 

KA HUAKAI A KA PAPA OLA

 

            I ka hora 9 o ka po Poalima nei i haalele iho ai ka mokuahi Noeau i ke awa o Kou nei, a palau aku la kona ihu no na ale hanupanupa o Pailolo ma ke alahele no ke kahua ma'i lepera.  He lehulehu wale o na hoa o ka Ahaolelo, na laia o ka Papa Ola na poe kakau nupepa a me kekahi mau ohana kakaikahi o na poe ma'i i kau aku maluna ona.

            He ua ke kahua ma'i i ka wa o ka Noeau i hoea aku ai ilaila, aka, ua lilo nae ia he mea ole i na poe makaikai.  Uahoohala ia e na poe makaikai he mau hora no ka makaikai ana i na home o Pauahi a me Balauwina a me kekahi mau wahi e ae.

 

HE MAHALO.

 

            He haawi aku nei maua i na mahalo a nui i na poe a pau i lawe mai i na pua hoohiwahiwa no ka maua lei i hala aku, ma ka P@aoro nei.

            MR. me MRS. J. CORNWELL

 

AOLE E HUKI IA KA HAE O AMERIKA HUIPUIA.

 

No kona Makemake ole e Kapaia he Powa.

 

            Wasinetona, Apr. 19.  Ua loaa mai nei i ka mea kakau o ka nupepa Call he mau hooia oiaio mai kekahi mea mai o loko o ka Aha Kuhina, aole loa he manao o ka aha kau kanawai, no ka huki ana ae i ka hae Amerika maluna o na mokupuni o Hawaii i ka wa o ke kaua se Sepania.

            "No ke aha kakou e hana ai ia mea?"  wahi aua i nipau ae ai.  "Malia paha he waiwai io keia mau mokupuni elike me kahi hoahu nauahu, aka, aole nae kakou he poe powa.

            O ke kue ana o ka moolelo i telegarapa ia mai Wasinetona mai mamua aku nei, e manao ia ana e hopu koke ia aku ia mau mokupuni, ua maopopo lea i na poe naauao e heluhelu ana i ka palapala a ka Peresidena, a ia oe e heluhelu pono i ka olelo hooholo i kokua ia e ka ahalelo ma ka la inehinei, a e loaa aku ana hoi ka hoapono ana mai ka Peresidena aku, e ike no oe he hooponopono ana kai pakui ia ma ka olelo hooholo a he Komite o naAina E, i ike mau ia hoi ka olelo hooholo a DAvis, o ka manao ana no kekahi mau mea pili moi no Cuba, ua hoole ia aku ia.  E ninau aua paha oe.  Heaha la ka mauao o keia hana no Hawaii."

            He pane aku nei ua makemake o Amerika Huipuia e puka aku imua o na maka o keia au naauao me ka maemae.  Ua makemake e pale ia ae na noonoo ana ma ke akea, he mau hana lapuwale ko makou komo ana aku e uwao no a mea e pili ana ia Cuba.  Ua makemake moukou e hoike aku ia ko ke ao holookoa a me na mana nui o Europa, aole ko makou manao he lawe ou mai i teritori.

            He hana hupo loa no kakou ke kaili ana mai i na mokupuni o Hawaii.  He hookomo ana aku ia ia kakou iloko o ka powa, a e hoala ae ai i na manao no ka lawe hou ana mai i teritori. oiai kakou he mamao l@@ ke make make nei nae kakou e pakaha ae i kahi Repubalika o Hawaii, a e hooulu hakaka aku hoi me Sepania i wahi e hooko'ia ai ka hopena o ka hoohuiaina ma Cuba.

            "E oluolu oe e hoike aku i na poe heluhelu o ke Call e like me kau i makemake ai. au hoao ka aha kaukanawai a e hoomau aku aua i ka noho hoaloha me na Lahui a pau o ka honua nei, a he hookahi wale no mea e hoomao-