Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 16, 16 ʻApelila 1898 — Page 2

ʻaoʻao PDF (813.60 KB)

This text was transcribed by:  Beatrice Lawelawe Santiago
This work is dedicated to:  PuakeaN

KE ALOHA AINA

 

POAONO,  APERILA  16, 1898.

___________________________

 

 

KE - ALOHA - AINA.

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu-

pepa na ka Lahaui Hawaii.

______________

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

 

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

______________

 

HONOLULU. . . . . APR. 14, 1898.

______________

 

KE OLA O KE ALII AIMOKU.

________

 

          Ua hoohauoli ia mai ko makou puuwai, ma ka loaa ana mai o na lono ma ka mokuahi Zealandia o keia awakea Poakolu, e hoike mai ana, aia no o Kalani Aimoku ke luakaha Ia ma ka Ebbitt House, iloko no o Kona ola kino oia mau, me ka manaolana kupaa, e hoea koke mai ana no na ouli laki o ka pomaikai ma kona aoao O ka makou e kalokalo ae nei, e loaa mau Iaia ke ola kino palekana mau.  I aloha mai no Oia i ka lahui.

______________

 

O  KE  KUMU  IA  O  KA  LOHI.

________

 

          O ke ala ana mai o na hoopaapaa pili aupuni hahana mawaena o Amerika a me Sepania,  o ke kumu nui ia nana i houlolohi i ko kakou ninau, e ku nei ma na kikiki puka o ko Amerika mau Hale Ahaolelo Kau Kanawai, ka mea hoi a kela a me keia i hoomaopopo maoli             ai no, ua kokoke loa e hamama ka puka o ka lanakila ma ko kakou aoao, mamuli o ka moe kino lepo ana o ke kino io o ke kuikahi hoohuiaina, a i lilo hou ae hoi, ma ke ano kilo eepa, i mea hoomaka'uka'u ia kakou ka lahui Hawaii, ka poe hoi no lakou na uhane i molia ia e luu a pau ko lakou loa, a oia ano hana, ka ko kakou mau hoaloha ilikeokeo i alualu mai ai iwaena o kakou, me ka manao ana e lilo kakou i poe moepuu no ko lakou mau kuko, a i mohai kuni hoi no ko lakou mau iini, e lawe  kaokoa a lilo loa ia lakou na hookoikoi ana o ka leo maluna o kakou pakahi.

          He kuhihewa loa ia, no ka mea, aole i haawi ia mai ia ano iloko o ko kakou mau puuwai pakahi, e ka Mea Nana kakou i hana iho i kino, a me ona uhane maemae, he kue maopopo ko kakou mau lunaikehala i na hana kumakaia i ka lepo kahi a kakou i hoopunana ia ae ai i lahuikanaka maemae e hoopiha ana i kona mau palena aina me ka naauao kuio a me ka uhane hoopono.

          Aka, o ka makou no nae e hoike mau aku nei i ko makou lahaui aloha, maila, aia no iloko o ka enaena o keia mau liuliu kaua ana, e haawi mai ai o Iehova Sabaota i na hoomanao ana no ko kakou pono, iloko o ka naau o ka poe nana kakou e kaupaona mai nei, a ia wa kakou e ike ai, he mana ka kakou mau leo nonoi me ka ehaeha o ka puuwai imua o ka paepae kapu o ka Mea Mana Loa, a mai hooko hoi i na manao palaualelo o ka poe puni hanohano, a olelo iho, ua poho ko kakou manaolana.  Aole loa pela!  O keia kaua ke kumu nana i hoohakalia i ka puka o ka pomaikai aka, e hoea mai ana no nae ia me kona kino maopopo, aole hoi me ka iwi a me ke aka kino wailua.

______________

 

E  HOOWELA  IO  PAHA  AUA-

NEI  KA  HAO.

________

 

          O na ao omamalu kaua o ka hookahe koko, aia ia ke hahani la ma na wahi a pau o Amerika Huipuia, a ke hoomaka la na kauoha e puka no ka hoopiha ana i ka helaua@ koa i makemake ia no ke ku aua aku e paio me Sepania no kela kumuhana a apono ole ia e na mana aupuni o Sepania, oia hoi ka hoike a na poe Amerika i wae ia mailoko ae o kona mau Aliikoa kiekie, no ka huli ana i ke kumu i pa-hu ia ai o ka mokukaua Maine, i hoopoinoia ai ma ke awa kumoku o Havana, ma Cuba, me ke koi poho pu no na ola i make pu me ua moku kaua la, a me kona mau pono a pau.

          O keia ke kuma nui nana i hoowela koke aku i na manao o ke kue iloko o ka lahui Sepania, ala mai la ka Moiwahine Kahu Aupuni, a me kona Aha Kuhina, a hoole mai la i ka Amerika mau koi, a o ka hopena, oia no ko lakou ala ana mai me ka lokahi, a hoouna aku me ka awiwi nui i kona mau moku kaua pukonakona ma na kapakai o Cuba, kahi hoi i imi ia ai ka hala e na poe Amerika kolohe, nana i hookomo aku i ke aupuni Repubalika holookoa iloko o ke ahi enaena o ke kaua i keia mau la mai la e oehuehu mai la, a ina aole e uwao ia ana, alaila, he mea maopopo loa, ua hoolale io no na ai a ka ui, a ua hoowela io no ka hao, elike me na hana okomo malu a kekahi o laua i lawelawe ai no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei.

          O ke ala ana mai o na okuku kaua mawaena o keia mau aupuni elua, ko Europa a me ko Amerika, e akaka ai kahi e hina ai o kekahi mau aupuni wikani o ka honua nei, a oiai hoi, aole loheia o ko lakou mau leo, nolaila, ke ku nei lakou me ka hamau, me ka hoopuai ole i ko lakou mau leo, e kali ana, o ko laua uei ulele hakaka ae, alaila, o ko lakou wa paha ia e komo mai ai iloko o ka rina poepoe o ua liuliu ana no ke komo pu ana mai e kakoo ma ka aoao, nona ka pono a me ka pololei mai kinohi mai.

          Malia paha, o neia mau okuku kaua ana, oia na hooneo hana ana o na wanana a na poe e olelo mau nei, ua kokoke loa mai ka hopena o ke ao nei, a ina pela, alaila, me he mea la, he kaua keia e mahelehele ai  i na mokuaina o Amerika Huipuia i mau Panalaau a i ole hoi ia, i na Panalaau o Sepania i mau waiwai pio no Amerika.  O ke Akua ka mea i ike i ka mea i pololei o laua, a Nana no e  haawi i ka lanakila i kekahi o laua, me ka hoonui ole aku i na popilikia maluna o ka lehulehu, koe wale no paha o ka pii loa ae o ke kumukuai o na mea ai.

______________

 

MANUAHI  KA  AKAU  LU  KA  HEMA.

________

 

Ke au awaawa o ka hoopilikia.

________

 

          Aohe wa i ike ia ai o ka ahuai pookela mai kinohi mai, o ke ku ana o ke aupuni Repubalika Hawaii, elike la me na lilo o ka huakai hele a Peresidena Dole a me kona mau wahi ukalielua, oia hoi o Konela C. P. Iaukea a me Kauka La, nona hoi ka huina i hiki i ka $6,762.75, a e koe ana hoi iloko o ka waihona o ka lehulehu he $3,237.25, he wahi koena hoi i hiki ke ike ia iho, ua ai, ua inu a ua Iu wale ia na dala auhau a ka lahui e uku nei no kekahi huakai pulelehua a ua Peresidena ala a me kona mau ukali.

          A i wahi hoi e maopopo ai i ka lehulehu na wahi i hoolilo ia ai o keia mau dala, e loaa no na kuhikuhi a me na hoakaka ana malalo iho, he mea hoi na kakou a pau e kahaha ai o ka manao, he mau hana uhauha maopopo maoli no keia i hana ia ai e ke Poo o ka Mana Hooko o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ma o ka hooholo ana la o ka Ahakuka o ke Aupuni, me ka apono ole a hookaawale mua ole ia hoi e ka Ahaolelo o ke Kau i hala, i puu dala na ka Peresidena  e hele ai e uhauha i Amerika Huipuia, me ka nana ole i ka pono o ka lehulehu a penei hoi na hoonohonoho ana o keia mau lilo a kakou e uku aku ai:

         

          Na lilo mokuahi a me ke kaaahi                                              $2,322.50

          Na lilo o ka noho ana i na Hotele                                                  816.55

`        Na lilo no na paina luau a pela aku                                              847.20

          Na lilo manuahi no ka mokukaua Maine i hoopahu ia ai             500.00

          Na lilo  Huikau                                                                          2,276.50

          Huina a pau                                                                             $6,762.75.

 

          Iloko o keia huina lilo, ua manuahi wale aku keia Peresidena he $500 mailoko ae o ko ka lahui mau dala, oia hoi kela mau lilo i hookaawale ia he $10,000 no ka hele ana aku a me ka hoi ana mai aole hoi no ka manao makee i ka poino ana o na ola o kela mokukaua            Maine, he mea ia ua kakou e ole ai ke kue ana aku ma na wahi i hoolilo kuleana ole ia, a i ole i unuhi maoli ae no hoi ka Peresidena mailoko ae o kona uku mahina ponoi, a olelo iho, ke haawi nei au no na ohana o kela poe o luna o ka mokukaua Maine i hoopoino ia he $1,000, ina la, aole makou e kamailio iki no keia mea.

          Oiai, aole ia he mea e pono ai ka lehulehu, aka, ina elike me keia ke ano, alaila, ua kuleana like kakou a pau e kue aku, me ka waiho ole i ko kakou mau manao kue, oia a na hai e hapai ae, a ke manao nei no hoi makou, o ko kakou manao like no ia a pau, he kue i na hana uhauha, a he koowahawaha hoi i na hana Iu wale i ka makani me ka pomaikai ole.

          Na Kuhina Waiwai Demona keia hoike i lawe ae iloko o ka Hale o na Lunamakaainana, mamuli o ke kauoha a ka Hale o hoike mai ke Kuhina Waiwai i ka nui o na lilo o ka huakai hele a ka Peresidena i Wasinetona no eono pule wale no a oi, a o ka hopena, ua hiki ole ke alo ae, a huna iho i na huahelu hoolilo malalo o ke po'i o ka oiaio, a oia keia hoike akea ia imua o ka lehulehu, ma ka heluhelu ia ana aku imua o ka Hale ua au hoolilo nei.  Nui ka eepa, a pela no hoi e ulu mai ai na manao kaniuhu iloko o ka noonoo o na mea a pau, a ahewa iho ho hoi ka naau.

______________

 

AOHE  I  NOONOO  IA.

________

 

          Ua hoea io mai nei no ka mokuahi Zealandia i keia awakea Paokolu, me na kohikelekele a ka Puukolu, no ka nupepa KE ALOHA AINA, a oia no hoi ka makou e makana aku nei na kona poe heluhelu, ka mea hoi nona ke kahua hana i na manawa a pau.  O ka lono hope loa i loaa mai maluna ona, oia no ka lilo loa o na hoa oloko o na Hale Ahaolelo o Amerika no na mea e pili ana i ka hakaka me Sepania, aole i noonoo ia ka ninau o Hawaii, aka, aole no nae ia he mea no kakou e kuemi ai, o ko kakou hoomanawanui no ka pono a hiki i ka hopena.

______________

 

HE  TAUSANI  A OI  KA  NUI  O

NA  LIMAHANA  IAPANA.

________

 

          Ua hoea mai nei maluna o na mokuahi halihali limahana, oia o Bremaer a me ka Rio Janeiro, he tausani a oi limahana no na mahiko, a eia lakou ke hoomalu ia nei ma Mauliola.  He 579 limahana Iapana a ka mokuahi Bremaer i lawe mai nei, a mailoko oia huina he 98 wahine a me 2 keiki.  Ma ka Rio Janeiro mai nei i hoea mai ai he 600 Iapana, a ke hoohui ia e loaa no ka huiua o 1179 Iapana a na mokuahi elua i lawe nei.

______________

 

O  HAWAII  I  KA  WA  O  KE  KAUA.

________

 

(Mai ke Call mai)

 

          Kapalakiko, Apr. 2, 1898.  Lunahooponopono o ke Call:  I keia wa aia ke aupuni ma ke kae o ke kaua, o ko'u manao, he mea pono e hoike aku i na poe i manao o ka hoohui ana mai i na mokupuni o Hawaii, he mea ia e oi loa ai o ko kakou hiki ke hoomalu ia kakou iho, he hupo loa ka lawe ana ae ikeia keehina.  O ko kakou mau mokukaua ua makaukau loa no ka hana, a o ko kakou mau kapakahakai, ua kukulu ia na papu kaua, a i keia wa a kakou e hoomakaukau nei no ka pilikia e hoea mai ana, ke ike nei kakou i ke kakaikahi loa o na mokukaua o kakou e malama ena i na kapakai Pakipika.

          Ke ninau nei au hookahi ninau hoohuiaina, a oia keia; Ihea ma ka inoa o ke Akua ke kapakai Pakipika i ka wa e hoea ia mai ai o ke kaua me Sepania, ina i hoohui koke ia ae nei ia mau mokupuni.  Elike me ka nui ole o na mokukaua o Amerika Huipuia, i keia wa, ua hiki ke ikeia, ma ka alawa ana aku, ina e kaua io ana, o ke kapakai Pakipika, a i ole o na mokupuni o Hawaii ke hookuu wale ia aku ana no ka lele kana ia ana mai.  Ua pololei o Senate White i olelo ae ai, aole e hiki ia kakou ke hoomalu ia kakou iho, ma ka loaa ana o kekahi teritori okoa aku i hiki ole ke hoomalu nona iho.  Aole e hiki ia Uncle Sam ke haalele iho i kona mau kapakai ponoi no ka lele kaua ia ana, a e hoouna aku i kona mau mokukaua no ka malama ana i na mokupuni he 2,000 mile ka mamao.  E hoomanao na hoohuiaina a pau i keia iloko o ko lakou waihona noonoo.

R. D. White.

______________

 

PUKA  KA  MAI PUUPUU  ULALII

MALUNA  O  KA  MOKIHANA

________

 

          Ua puka ae ka mai puupuu ulalii iwaena o na keiki a'o o ka mokukaua Mohikana ma ka auina la o ka Poalima nei, he eono ka nui o na keiki i loaa i ka ma'i a ua hoihoi ia aku lakou no ka  hale hoomalu ma Kahakaaulapa, a na ke kauka noo ia moku e lapaau nei ia lakou.  Wahi a na lono i loaa mai ke pii mau ae la ka oluolu o ko lakou mau ola, a aole hoi i oih@ hou ae ua kupuino la iwaena o na keiki opio iho i koe.

______________

 

LOAA  KA  PONO  KIWILA  IA

W.  H.  RICKARD  A  ME

R.  W.  WILIKOKI.

__________

 

          Ma ka uoho ana a ka aha kuka malu o ke aupuni ma ka auina la o ka Poaha nei, ua lawe ia mai la ka noonoo ia ana o ka palapala noi a W. H. Rickard a me R. W. Wilikoki e hoihoi hou ia aku ko laua pono kiwila, i kaili ia ai mahope o kela kaua o Leahi ma 1895, a ua hooholo  ua aha la e hookuu loa ia laua mai ka umii hou ana aku a ke kanawai no ia hewa i hanaia a e hoihoi ia aku ko laua mau pono kiwila.

 

 

______________

 

 

 

 

 

 

­­­­­