Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 16, 16 ʻApelila 1898 — Page 2
This text was transcribed by: | Beatrice Lawelawe Santiago |
This work is dedicated to: | PuakeaN |
KE ALOHA AINA
POAONO, APERILA 16, 1898.
___________________________
KE - ALOHA - AINA.
Hookumuia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu-
pepa na ka Lahaui Hawaii.
______________
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono.
EMMA A. NAWAHI
Puuku o KE ALOHA AINA.
______________
HONOLULU. . . . . APR. 14, 1898.
______________
KE OLA O KE ALII AIMOKU.
________
Ua hoohauoli ia mai ko makou puuwai, ma ka loaa ana mai o na lono ma ka mokuahi Zealandia o keia awakea Poakolu, e hoike mai ana, aia no o Kalani Aimoku ke luakaha Ia ma ka Ebbitt House, iloko no o Kona ola kino oia mau, me ka manaolana kupaa, e hoea koke mai ana no na ouli laki o ka pomaikai ma kona aoao O ka makou e kalokalo ae nei, e loaa mau Iaia ke ola kino palekana mau. I aloha mai no Oia i ka lahui.
______________
O KE KUMU IA O KA LOHI.
________
O ke ala ana mai o na hoopaapaa pili aupuni hahana mawaena o Amerika a me Sepania, o ke kumu nui ia nana i houlolohi i ko kakou ninau, e ku nei ma na kikiki puka o ko Amerika mau Hale Ahaolelo Kau Kanawai, ka mea hoi a kela a me keia i hoomaopopo maoli ai no, ua kokoke loa e hamama ka puka o ka lanakila ma ko kakou aoao, mamuli o ka moe kino lepo ana o ke kino io o ke kuikahi hoohuiaina, a i lilo hou ae hoi, ma ke ano kilo eepa, i mea hoomaka'uka'u ia kakou ka lahui Hawaii, ka poe hoi no lakou na uhane i molia ia e luu a pau ko lakou loa, a oia ano hana, ka ko kakou mau hoaloha ilikeokeo i alualu mai ai iwaena o kakou, me ka manao ana e lilo kakou i poe moepuu no ko lakou mau kuko, a i mohai kuni hoi no ko lakou mau iini, e lawe kaokoa a lilo loa ia lakou na hookoikoi ana o ka leo maluna o kakou pakahi.
He kuhihewa loa ia, no ka mea, aole i haawi ia mai ia ano iloko o ko kakou mau puuwai pakahi, e ka Mea Nana kakou i hana iho i kino, a me ona uhane maemae, he kue maopopo ko kakou mau lunaikehala i na hana kumakaia i ka lepo kahi a kakou i hoopunana ia ae ai i lahuikanaka maemae e hoopiha ana i kona mau palena aina me ka naauao kuio a me ka uhane hoopono.
Aka, o ka makou no nae e hoike mau aku nei i ko makou lahaui aloha, maila, aia no iloko o ka enaena o keia mau liuliu kaua ana, e haawi mai ai o Iehova Sabaota i na hoomanao ana no ko kakou pono, iloko o ka naau o ka poe nana kakou e kaupaona mai nei, a ia wa kakou e ike ai, he mana ka kakou mau leo nonoi me ka ehaeha o ka puuwai imua o ka paepae kapu o ka Mea Mana Loa, a mai hooko hoi i na manao palaualelo o ka poe puni hanohano, a olelo iho, ua poho ko kakou manaolana. Aole loa pela! O keia kaua ke kumu nana i hoohakalia i ka puka o ka pomaikai aka, e hoea mai ana no nae ia me kona kino maopopo, aole hoi me ka iwi a me ke aka kino wailua.
______________
E HOOWELA IO PAHA AUA-
NEI KA HAO.
________
O na ao omamalu kaua o ka hookahe koko, aia ia ke hahani la ma na wahi a pau o Amerika Huipuia, a ke hoomaka la na kauoha e puka no ka hoopiha ana i ka helaua@ koa i makemake ia no ke ku aua aku e paio me Sepania no kela kumuhana a apono ole ia e na mana aupuni o Sepania, oia hoi ka hoike a na poe Amerika i wae ia mailoko ae o kona mau Aliikoa kiekie, no ka huli ana i ke kumu i pa-hu ia ai o ka mokukaua Maine, i hoopoinoia ai ma ke awa kumoku o Havana, ma Cuba, me ke koi poho pu no na ola i make pu me ua moku kaua la, a me kona mau pono a pau.
O keia ke kuma nui nana i hoowela koke aku i na manao o ke kue iloko o ka lahui Sepania, ala mai la ka Moiwahine Kahu Aupuni, a me kona Aha Kuhina, a hoole mai la i ka Amerika mau koi, a o ka hopena, oia no ko lakou ala ana mai me ka lokahi, a hoouna aku me ka awiwi nui i kona mau moku kaua pukonakona ma na kapakai o Cuba, kahi hoi i imi ia ai ka hala e na poe Amerika kolohe, nana i hookomo aku i ke aupuni Repubalika holookoa iloko o ke ahi enaena o ke kaua i keia mau la mai la e oehuehu mai la, a ina aole e uwao ia ana, alaila, he mea maopopo loa, ua hoolale io no na ai a ka ui, a ua hoowela io no ka hao, elike me na hana okomo malu a kekahi o laua i lawelawe ai no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei.
O ke ala ana mai o na okuku kaua mawaena o keia mau aupuni elua, ko Europa a me ko Amerika, e akaka ai kahi e hina ai o kekahi mau aupuni wikani o ka honua nei, a oiai hoi, aole loheia o ko lakou mau leo, nolaila, ke ku nei lakou me ka hamau, me ka hoopuai ole i ko lakou mau leo, e kali ana, o ko laua uei ulele hakaka ae, alaila, o ko lakou wa paha ia e komo mai ai iloko o ka rina poepoe o ua liuliu ana no ke komo pu ana mai e kakoo ma ka aoao, nona ka pono a me ka pololei mai kinohi mai.
Malia paha, o neia mau okuku kaua ana, oia na hooneo hana ana o na wanana a na poe e olelo mau nei, ua kokoke loa mai ka hopena o ke ao nei, a ina pela, alaila, me he mea la, he kaua keia e mahelehele ai i na mokuaina o Amerika Huipuia i mau Panalaau a i ole hoi ia, i na Panalaau o Sepania i mau waiwai pio no Amerika. O ke Akua ka mea i ike i ka mea i pololei o laua, a Nana no e haawi i ka lanakila i kekahi o laua, me ka hoonui ole aku i na popilikia maluna o ka lehulehu, koe wale no paha o ka pii loa ae o ke kumukuai o na mea ai.
______________
MANUAHI KA AKAU LU KA HEMA.
________
Ke au awaawa o ka hoopilikia.
________
Aohe wa i ike ia ai o ka ahuai pookela mai kinohi mai, o ke ku ana o ke aupuni Repubalika Hawaii, elike la me na lilo o ka huakai hele a Peresidena Dole a me kona mau wahi ukalielua, oia hoi o Konela C. P. Iaukea a me Kauka La, nona hoi ka huina i hiki i ka $6,762.75, a e koe ana hoi iloko o ka waihona o ka lehulehu he $3,237.25, he wahi koena hoi i hiki ke ike ia iho, ua ai, ua inu a ua Iu wale ia na dala auhau a ka lahui e uku nei no kekahi huakai pulelehua a ua Peresidena ala a me kona mau ukali.
A i wahi hoi e maopopo ai i ka lehulehu na wahi i hoolilo ia ai o keia mau dala, e loaa no na kuhikuhi a me na hoakaka ana malalo iho, he mea hoi na kakou a pau e kahaha ai o ka manao, he mau hana uhauha maopopo maoli no keia i hana ia ai e ke Poo o ka Mana Hooko o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ma o ka hooholo ana la o ka Ahakuka o ke Aupuni, me ka apono ole a hookaawale mua ole ia hoi e ka Ahaolelo o ke Kau i hala, i puu dala na ka Peresidena e hele ai e uhauha i Amerika Huipuia, me ka nana ole i ka pono o ka lehulehu a penei hoi na hoonohonoho ana o keia mau lilo a kakou e uku aku ai:
Na lilo mokuahi a me ke kaaahi $2,322.50
Na lilo o ka noho ana i na Hotele 816.55
` Na lilo no na paina luau a pela aku 847.20
Na lilo manuahi no ka mokukaua Maine i hoopahu ia ai 500.00
Na lilo Huikau 2,276.50
Huina a pau $6,762.75.
Iloko o keia huina lilo, ua manuahi wale aku keia Peresidena he $500 mailoko ae o ko ka lahui mau dala, oia hoi kela mau lilo i hookaawale ia he $10,000 no ka hele ana aku a me ka hoi ana mai aole hoi no ka manao makee i ka poino ana o na ola o kela mokukaua Maine, he mea ia ua kakou e ole ai ke kue ana aku ma na wahi i hoolilo kuleana ole ia, a i ole i unuhi maoli ae no hoi ka Peresidena mailoko ae o kona uku mahina ponoi, a olelo iho, ke haawi nei au no na ohana o kela poe o luna o ka mokukaua Maine i hoopoino ia he $1,000, ina la, aole makou e kamailio iki no keia mea.
Oiai, aole ia he mea e pono ai ka lehulehu, aka, ina elike me keia ke ano, alaila, ua kuleana like kakou a pau e kue aku, me ka waiho ole i ko kakou mau manao kue, oia a na hai e hapai ae, a ke manao nei no hoi makou, o ko kakou manao like no ia a pau, he kue i na hana uhauha, a he koowahawaha hoi i na hana Iu wale i ka makani me ka pomaikai ole.
Na Kuhina Waiwai Demona keia hoike i lawe ae iloko o ka Hale o na Lunamakaainana, mamuli o ke kauoha a ka Hale o hoike mai ke Kuhina Waiwai i ka nui o na lilo o ka huakai hele a ka Peresidena i Wasinetona no eono pule wale no a oi, a o ka hopena, ua hiki ole ke alo ae, a huna iho i na huahelu hoolilo malalo o ke po'i o ka oiaio, a oia keia hoike akea ia imua o ka lehulehu, ma ka heluhelu ia ana aku imua o ka Hale ua au hoolilo nei. Nui ka eepa, a pela no hoi e ulu mai ai na manao kaniuhu iloko o ka noonoo o na mea a pau, a ahewa iho ho hoi ka naau.
______________
AOHE I NOONOO IA.
________
Ua hoea io mai nei no ka mokuahi Zealandia i keia awakea Paokolu, me na kohikelekele a ka Puukolu, no ka nupepa KE ALOHA AINA, a oia no hoi ka makou e makana aku nei na kona poe heluhelu, ka mea hoi nona ke kahua hana i na manawa a pau. O ka lono hope loa i loaa mai maluna ona, oia no ka lilo loa o na hoa oloko o na Hale Ahaolelo o Amerika no na mea e pili ana i ka hakaka me Sepania, aole i noonoo ia ka ninau o Hawaii, aka, aole no nae ia he mea no kakou e kuemi ai, o ko kakou hoomanawanui no ka pono a hiki i ka hopena.
______________
HE TAUSANI A OI KA NUI O
NA LIMAHANA IAPANA.
________
Ua hoea mai nei maluna o na mokuahi halihali limahana, oia o Bremaer a me ka Rio Janeiro, he tausani a oi limahana no na mahiko, a eia lakou ke hoomalu ia nei ma Mauliola. He 579 limahana Iapana a ka mokuahi Bremaer i lawe mai nei, a mailoko oia huina he 98 wahine a me 2 keiki. Ma ka Rio Janeiro mai nei i hoea mai ai he 600 Iapana, a ke hoohui ia e loaa no ka huiua o 1179 Iapana a na mokuahi elua i lawe nei.
______________
O HAWAII I KA WA O KE KAUA.
________
(Mai ke Call mai)
Kapalakiko, Apr. 2, 1898. Lunahooponopono o ke Call: I keia wa aia ke aupuni ma ke kae o ke kaua, o ko'u manao, he mea pono e hoike aku i na poe i manao o ka hoohui ana mai i na mokupuni o Hawaii, he mea ia e oi loa ai o ko kakou hiki ke hoomalu ia kakou iho, he hupo loa ka lawe ana ae ikeia keehina. O ko kakou mau mokukaua ua makaukau loa no ka hana, a o ko kakou mau kapakahakai, ua kukulu ia na papu kaua, a i keia wa a kakou e hoomakaukau nei no ka pilikia e hoea mai ana, ke ike nei kakou i ke kakaikahi loa o na mokukaua o kakou e malama ena i na kapakai Pakipika.
Ke ninau nei au hookahi ninau hoohuiaina, a oia keia; Ihea ma ka inoa o ke Akua ke kapakai Pakipika i ka wa e hoea ia mai ai o ke kaua me Sepania, ina i hoohui koke ia ae nei ia mau mokupuni. Elike me ka nui ole o na mokukaua o Amerika Huipuia, i keia wa, ua hiki ke ikeia, ma ka alawa ana aku, ina e kaua io ana, o ke kapakai Pakipika, a i ole o na mokupuni o Hawaii ke hookuu wale ia aku ana no ka lele kana ia ana mai. Ua pololei o Senate White i olelo ae ai, aole e hiki ia kakou ke hoomalu ia kakou iho, ma ka loaa ana o kekahi teritori okoa aku i hiki ole ke hoomalu nona iho. Aole e hiki ia Uncle Sam ke haalele iho i kona mau kapakai ponoi no ka lele kaua ia ana, a e hoouna aku i kona mau mokukaua no ka malama ana i na mokupuni he 2,000 mile ka mamao. E hoomanao na hoohuiaina a pau i keia iloko o ko lakou waihona noonoo.
R. D. White.
______________
PUKA KA MAI PUUPUU ULALII
MALUNA O KA MOKIHANA
________
Ua puka ae ka mai puupuu ulalii iwaena o na keiki a'o o ka mokukaua Mohikana ma ka auina la o ka Poalima nei, he eono ka nui o na keiki i loaa i ka ma'i a ua hoihoi ia aku lakou no ka hale hoomalu ma Kahakaaulapa, a na ke kauka noo ia moku e lapaau nei ia lakou. Wahi a na lono i loaa mai ke pii mau ae la ka oluolu o ko lakou mau ola, a aole hoi i oih@ hou ae ua kupuino la iwaena o na keiki opio iho i koe.
______________
LOAA KA PONO KIWILA IA
W. H. RICKARD A ME
R. W. WILIKOKI.
__________
Ma ka uoho ana a ka aha kuka malu o ke aupuni ma ka auina la o ka Poaha nei, ua lawe ia mai la ka noonoo ia ana o ka palapala noi a W. H. Rickard a me R. W. Wilikoki e hoihoi hou ia aku ko laua pono kiwila, i kaili ia ai mahope o kela kaua o Leahi ma 1895, a ua hooholo ua aha la e hookuu loa ia laua mai ka umii hou ana aku a ke kanawai no ia hewa i hanaia a e hoihoi ia aku ko laua mau pono kiwila.
______________