Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 15, 9 April 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA

Hookamaia no ka

komaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

_____________

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

E.M.M.A.A NAWAHI

Puuka o KE ALOHA AINA

_____________

HONOLULU……APR. 9. 1898

____________

Ko Makou Kahua Hana Hou

___________

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i ko makou mau makamaka heluhelu o ka Nupepa Ke Aloha Aina ua haalele aku makou i ko makou Keena Hana i hana mua iho nei ma kahi kokoke i ka uwapo a Haaliliamanu, a ma keia hope aku e loaa no ko makou Keena Hana ma kekahi keena o ka Lale e ku nei ma Waikiki iho o ka pa papa o Lui a me Kuke, ma alanui MOi, a malaila hoi makou hoopuka aku ai i ka nupepa puka la a me puka pule mai ka makou papapa'i ponoi aku, aole hoi e hoopuka hou ia aku ana ma ke keena o Ka Loea Kalaiaina, elike me mamua.

            I keia wa, ua pau ko makou noho hoopili wale ana, a na loaa hoi ia makou ke keehina paa no ka hoomau ana aku i ka paio ana no ka pono o ko kakou aina, ka lahui a me ka nohoalii, aole Loi e hiki ina poe hooiloilo ke keehi iho maluna o ko makou poo, nolaila, ke paipai ia aku nei na poe a pau, he mau aie ko lakou i ke ola o ka nupepa, e hookaa koke mai, i hiki ai ke hoomau ia aku ka hoonee ia ana o ka Nupepa KE ALOHA AINA me ka ikaika

___________

NA LIMAHANA KEOKEO

_______

            Eia o Jos. Marsden ke noonoo nei i keiamau la no ka lawe ana mai i na limahana Europa iloko nei ka aina, no ka hoohana ana aku ia lakou maloko o na mahiko. Ua manaoio no hoi oia ma kahi o na tausani na ohana o na aupuni like ole o Europa i makemake e holo mai i Hawaii no ka hana ana maloko o na mahiko.

            E haalele iho ana oia ianei no na aina mamao no ka hoolana mai ana, ma keia huakai kaahele ana e hoea loa aku ana oia i Europa, a e haawi ana oia i na kokua manawalea ana i ka Repubalika ma ka huli limahana keokeo ana.

            Ua hoea mai no na limahanaEuropa i anei he makahiki i hala bala ae nei, i laweia mai kekahi o na mokupea o Hakafila ma, aka, o ka makou nae e hoomaopopo nei aole he wahi leo e pae ae ana mai na mahiko mai e hoouna hou na mui o na limahana ili keokeo aka. ua huli aka lakou a noi aku la i na agena hoopae limahana Iapana, e hoouna hou ia mai na limahana Iapana. He hoike maopopo ana mai keia o na hui mahiko, ua lawa no lakou i na limahana Iapana.

 

E AKAHELE E NA OPIO

_______

 

            He mea kaumaha na makou ka ike aku ina opio e puhi mai ana i na kikaliki elike me na kanaka makua, mamuli o ko lakou manao o ko lakou puhi ana ia mau mea alaila, ua like aku la oia me kekahi kanaka ui, aka, ua kuhihewa wa loa nae ia, no ka mea, he hopena poino no ke halawai mai ana me lakou.

            Ua ike iho makou maloko o kekahi nupepa namu e hoike ana Aia na kauka o Cincinnati ke lawelawe la i ka ma'i o kekahi kanaka opio nona ka inoa o Joseph Savage, a he 19 ka nui o kona mau makahiki, maloko o ka haukipila.

            Mamuli o kona hoomaa ana i ke puhi ana he kanaha kikaliki i ka la, ua loaa iho la iaia kekahima'i ino loa, oia hoi, ka puha ana o kona puka makani, a ua hiki ke puka mai ka uwahi ma kona pu ka pepeiao a me ka puka ihu.

            Nolaila, e na makua i aloha i ka oukou mau keiki, e hookapu ia lakou mai ka hoomahele ana aku ma keia alahele poino, no ka mea, aole e make ke hookapu ia lakou mai ke puhi ana i ka paka.

__________

HE HOOPAI MAMA LOA.

________

            Ma ka po o ka Poalima nei, ua hopu ia o Jim Sharin, ka haole malama o ka pa hoki o ke aupuni e ku nei ma Waikiki iho o Hale Aupuni, no ke ku ana o kekahi Pake nona ka inoa o Tai Lung i ka poka o kana pu raifela.

            Ua hookolokolo ia oia ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, a ua hookau ia aku ka hoopai maluna ona, he 30 la hoopaahao wale no e Lunakanawai Peterson,

            O ke kumu i hoea mai ai o keia kipu ana mamuli no ia o ka hoohaehae ana a kekahi poe kamalii, a ua ona no hoi o Sharin na ki aku oia i na kamalii nana oia e kolohe ana, aka, ua halahu loa aku la ka poka a ku aku la ke poi o ke kuli o ka pake, ua laki nae aole i kukonukonu loa na papalapu.

            O ka hoopai i haawi ia no keia haole, ua like loa ia me ka ole, a mai pono loa no i na i hookuu ia ae, ina ko makou manao i ua he haole ka mea i ku i ka pu, a na kekahi pake i ki a ma ke ano uila, ua ku aku la kekahi haole, ke manaoio nei makou aole e emi iho malalo o eono mahina hoopaahao aka, malia paha no ka ike ana iho la o ka luna kanawai he kanaka ia e kokua nei i keia aupuni kena kumu i hookau ai i ka hoopai mama maluna o Sharin. Ma keia ano i ike ia ai ke kapakahi o ka hoopai ana o na Lunakanawai.

            A i na no paha i make aku ia kela pake, ke manao nei no makou aole no e koikoi ua hoopai e hookau ia ana maluna ona.

 

HE PULE KO-I HONUA NO KA NUPEPA KE ALOHA AINA.

 

_________

Kuu ALOHA AINA oiwi kilakila

Oiwi hanohano kupa kela i ka Lani,

Kela i ka Lani, kilakila i ke kapu

Ka oiwi kapu o KE ALOHA AINA,

He aloha Aina, he aloha Lahu,

He aloha i ka Nohoai i o Hawaii,

Nou ke aloha e kaapuni hele nei,

iloko o ka home o na Lahui Oiwi,

Ua sila, ua paa, ua mole i ka honua,

KE ALOHA AINA iloko o ka puuwai

Aohe kupueu nana e hooni,

Ia mea maikai he aloha Aina,

Ke aloha i ka Laui, ke aloha i ka honua,

Ke aloha no i na oiwi ponoi,

E ike no ia kakou hoa oiwi,

Hoa haihai olelo o ka poli pumehana,

Hoa kaana o na la welawela,

Hou hoopumehana o na la huihui

He puuwai hookena KE ALOHA AINA,

Hookena i ka puu o ka mea makewai,

Hoomaena ana i ka mea pololi,

E hoaahu ana i ka mea ilihune,

He koe he hoopakele nou e ka Lahui,

KE ALOHA AINA kupaa luli ole,

Ina aku ia a hoea io mai,

Mai ka lokomaikai mai o ka Moa Ihiihi,

KE ALOHA AINA, ke aloha Lahui

Ke aloha Moi, ekolu lahou amene

Ka wai, ke koko, ka uhane,

Ekolu lakou amene,

Ka manaoio, ka manaolana a me ke aloha,

Ekolu lakou amene,

Ka Makua, ke Keiki, ka Uhane Hemolele,

Ekolu lakou amene.

Samuel Kamakea Kamakaia

            Honolulu, Apr. 3, 1898

___________________

KA WEHI O KE ALOHA AINA

_________

           

            O na olelo akamai a ke kanaka i haku ai me ka noeau o kona noonoo, ua like ia me ka waiwai makamae i pee poli ia iloko o Ke Aloha Aina

            Ka A-la kani ko-i o ke kahawai,a o ka Hekili kani aina nakolokolo i ka malama o Ikuwa Kapohakoeleele he mau hoika makahiki mua  ia o ka Nuu kiekie o KE ALOHA AINA.

            O ka waikahi nui o ka la 24 o Maraki i hala, he pulumi homaemae ia no na enemi a pau o KE ALOHA AINA.

            O na mana hoolanalana a o na lono hoohauolioli i ka puuwai o ka lahui oiwi, he lei hanohano ia no ka oiwi kapukapu o KE ALOHA AINA.

            O ka lako o ke kanaka i na mea e oluolu ai ke kine, a lako pu hoi i a mea e oluolu ai ka uhane oia ke kahua i kukulu ia ai KE ALOHA AINA

            O ka pumehana o ke aloha ka mea nina e uhi na hewa he nui, aka ka moanaolo, ka manaolana a me ke aloha, oia na  pohaku kihi i hookumu ia a KE ALOHA AINA.

            Aia i ka opua ke oli o ko Kona ko ki, wahi a ke mele, aia hoi i ka Lini ke ola o KE ALOHA AINA, wahi a ka oiaio

            Hoohonua @ ai ia ka ua iuka, ua malu ka honua ia Kalani, ho honua mai la o Kalani i Amerika, ua malu o Hawii honua i KE ALOHA AINA.

            Me kalani no ai ei ka nui o ke aloha? pela no KE ALOHA AINA ke hiki mai.

            Ua ike-a Haole

                        Samuel Kamakea Kamakaia.

_________

KUE MAU KA HUI KOPAA O KALEPONI I KA HOOHUIAINA

_________

            Wasinetona, Mar. 22. Ma ke kamakamailio aua o J. R. Hebbron o Salinas, me kekahi mea kakau o ka nupepa Call, ma ka Hale Riggs, ua olelo ae oiai He nui ke kue mawaena o na poe kanu ko uala o ko'u Mokuaina i ka hoohuiaina ana aku me Hawaii. O ka oiaio mawaho aku o Kapalakiko o ka manao o na kanaka he kue loa i ke kumuhana hoohuiaina. O ka hui nala ke nolomua ei ia, aole wale ianaloko nei o ko kakou aina aka, mawaho aku no ia o ko kakou aina. Eia o Claus Spreckels ke kukulu nei ma kahi kokoke i ko'u home ma Monterey County he hale hoomaemae kopaa ai i ka wa e paa ai o keia hale oia aku ana ka hale hoomaemae kopaa nui hookahi ma ke ao nei. O na mekini o kei a hale mai Geremania ia e hoounaia mai nei maluna o na moku. A o na lilo no ke kukulu ana a hiki i ka paa ana he $2,000,000. M kahi o ka apana a Spreckels e kukulu nei, he mau apana ko uala kekahi, aka ua hoounaia aku lakou no ka hoomaemae ia ana ma Kapalakiko. O ka manao ana e like me keia, he hoopomaikai ana aku ia he heluna nui o na kanaka i oi loa ae hoi mamua o na wahi kanaka kakaikahi e hoopomaikai ia ne e Hawaii

___________

UA HIPUU IA MA KA BERITA O KA MARE

__________

 

            Maloko o ka halekula kaikamahine o Kamehameha, ua hoohui ia iho la ma ka berita laahia o ka mare o Miss Julia Lovell, he kokua kumu i o ia halekula me Kapena W. L. Bowers o ka oihana makai e kiai nei i na halekuai o na poe kalepa.

            He nui na poe i akoakoa ae malaila o ka ohana o ka wahine a me na hoaloha o ke kane, a na Rev. H. H. Pareka i awaiaulu ae ia laua i hookahi. Mahope o ka pau ana o ka mare, ua naue aku na mea a pau no loko o ka rumi aina, malaila i malama ia ai he paina mama, ma ka hora 9:30 o ka po i haalele iho ai na paa mare i ka halekula, a hoi aku la no ka home ma ke alanui Kula.

 

KA NUIONA MAKE O KE KULANAKAUHALE NEI.

___________

 

            O ka nui o na make o ke kulanakakuhale nei no loko o ka mahina o Maraki i hala aku la, aole ia i kualilii mai, aka, eia no ia ke anai nei me ka iakaika iwaena o ka lahui Hawii, a na oi loa hoi ka nui o na make o loko o keia mahina, i na mahina o Maraki o na makahiki he elimu i hala ae nei, malalo a eia iho ka inoa o na make e like me ka hoike a ka agena o ka Papa Olai O na make o Maraki he 73, a mailoko mai o keia huina he 38, Hawaii, 15 Pake, Pukiki, 6 Iapana, 4, Beritania, 3, Amerika, 5, na Lahui e ae 2. A mailoko o keia huina he 22, aole i lapaauia e ke kauka, he 2, he mau malihini. O ka nui o na make o na mahina o Maraki 1893 he 51, 1894 he 45, 1895 he 45, 1896 he 63, 1897 he 50, 1898 he 63. Ma keia e ikeia he oi ka pii mahuahua mau ana o ka make e anai nei iloko o keia kulanakauhale, o keia mahina i hala iho la, i kona mahina hookahi no o na makahiki i hala aku la.

           

___________

KUAA AKU LA KA LUHI

_________

 

            I ka hora 9:30 o ka po Poaha nei i haalele mai ai o Cain  Wiliokai i keia ola ana ma kona home ma waho o Kalia, mahope hoi o kona kaa ma'i ana no kekahi mau la loihi i hala ae nei.

            Ua kamaaina oia i na poe o keia kulanakauhale, a pela hoi i na Alii i hala e aku la i ka make. Oia kekahi i holo pu aku me na keiki o ka Bana Lahui ma kela huakai kaahele aku nei no Amerika Huipuia, a he kanaka aloha aina oiaio hoi oia.

            I ka auina la Poalima i hoolewaia mai ai o kona kino make mai kona home mai no ka ilina o Kawaiahao, ua ukali pu ia hoi kana huakai hope loa e na keiki o ka puali puhiohe  Lahui, ka ohana a me ka lehulehu.

            Ke komo pu aku nei makou me ka ohana ma ke kumakena pu ana, a ke noi ae nei i na Mana Lana e hoomama ia ae ko kakou mau kaumaha.

 

_______

KA HEIHEI MAWAHO O KA PIOLANI PAKA

______

            Ma ka Poaono ae nei e hiki mai ana, i manao ia ai e malama ia na lealea heihei lio i hoopanee ia ai mamuli o ka nui o ka mo oia mau la i hala aku la Eia na poe a pau me na lio e komo ana ma na lealea heihei ke kakelekele mai nei i keia mau la maloko o Kapiolani Paka. E malama pu ia ana he eluna mau heihei baikikala.

____________

 

            E alawa ae e na makamaka i ko hoolaha hou a L. B. Kerr, e puka aku nei ma ka kakou pepa o keia la.