Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 9, 26 Pepeluali 1898 — Page 4
This text was transcribed by: | Joyce Yoshimoto |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
4 POAONO, FEBERUARI 26, 1898
Ke Aloha Aina
Hookumaiano ka
Pomaikai a ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lakui Hawaii.
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono.
EMMA A. NAWAHI.
Puuku o KE ALOHA AINA.
HONOLULU...... FEB. 26, 1898
KE OLA O KALANI ALII.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Rio de Janeiro i ke kakahiaka o Poaono nei, i loaa mai ai ia makou ka lono hauoli, e pili ana no ke kulana ola kino o ke Alii Aimoku a Hawaii, aia no Oia ke noho la iloko o ke kulana maikai mau o ke ola, a na haiamu mau ia hoi Kona alo e na poe kiekie o Amerika a me ko na lahui e ae a o ka oi loa aku no paha, oia no Kona ike mai i na Elele a ka lahui e ku kiai ana imua o Kona alo, ua ka pono o Kona nohoalii, ka lahui a me ka aina ana i makee nui ai, me ko lakou nana ole ae i na poino e hekau ana mamua o ko lakou mau alo pakahi. O kekahi mea hoi nana i hooi loa aku i kona hauoli, oia ko ke Akua hoola koke ana i ka nawaliwali o ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina, James Keauiluna Kaulia, a aia oia ke noho pu la i ke alo me ke Alii a me kona mau hoa Elele, o ko ke Akua aloha no ia.
KE OLA O NA ELELE.
Ua hoea mai la imua o ko makou alo, ka lono hope loa e pili ana i ke kulana ola kino o ko kakou mau Elele e noho la ma Wasinetona, a no ka pomaikai o na makamaka heluhelu, a pau o KE ALOHA AINA, a me ka lahui holookoa o Hawaii, ke hoike aku nei makou imua o ka lehulehu, aia no na Elele a pau ke noho la ma kahi o ka hana me he poe la, he poe lakou i lehia i ka au ana o ke kai loa. No ka ka Peresidena o ke Aloha Aina, ua puka a ua hoi ae oia iwaho, mai ka Providence Hospital ae, a aia oia ke luakaha pu la me kona mau hoa Elele ma ka Ebbitt House, me ka hooikaika pauaho ole ana no ka holepono o na hana a lakou i hele aku ai. Nolaila, o na manao kupilikii o ka lahui, no ka nawaliwali o kekahi Elele, ke hoike ia aku nei ka lohe, ua maha ua palekana loa oia mai kela hekau ana a kela ma’i maluna ona. A o na hoa Elele e ae hoi, aohe o lakou nawaliwali, he maikai lakou a pau. Nolaila, mai puiwa a lele ko kakou oili no ko lakou noho ana, oiai, aia no o Iehova Sabaota me lakou, e ku kiai ana no ko lakou noho ana.
HE LULU KOKUA LAHUI NUI.
No ka Manawa Hope Loa.
NO KE OLA O NA ELELE MA WASINETONA.
E Hawaii Nui Akea, Eia iho ka Hana i ke Alo.
E MALIU MAI A HOOKO AKU.
E hana me ke Kuio a me ka Eleu nui, iloko o ka wa pokole.
Oiai, mamuli o ka hoea ana mai o na lono ma na mokuahi mamua aku nei, e hoike mai ana, e haalele aku ana na Elele a ka lahui ia Wasinetona iloko o kela mau la i kaahope aku nei, no ka huli hoi ana mai i Hawaii nei me ka pau pono ole o na hana, a aole hoi i hoea aku i ka pahu hopu o ko kakou manaolana, a e hoea mai ana lakou i ke one oiwi nei, maluna mai o ka mokuahi Gaelic i ka la 1 ae nei o Maraki, malalo o ke kumu, aohe mau kokua e hiki ai ke hoomau ia aku ko lakou noho ku kiai ana ma ke kahua hana a ka lahui i hoouna ai, e imi, a hana lakou ma na ano a pau e hiki ai ia lakou ke lawe a kanu aku i ka hoohuiaina iloko o kekahi muliwai nui o Amerika no ka wa hope loa.
Nolaila, mamuli o ka manaoio hana, ka hoeueu ikaika hoi e hiki ai, ke holopono ka hoala a kukulu ana i ke kahua a paa ai, a e ikaika ai na kapuai o ko kakou mau Elele, nolaila, mamuli o ko makou manao, he mea pono ke ku ae iluna a hoala i kekahi hana e kaohi aku ai i ka hoi ana mai o na Elele, me ka pau pono ole o ua hana, a i wahi hoi e poho ole ai na hunahuna materia a kakou i lulu a hoouna ai no ka pono oia poe.
A oiai hoi, mamuli o ke kuka ana o na Luna Nui o ka Hui Kuwaena Aloha Aina o na Wahine, ua hooholo koke iho la makou e lawelawe ia na hana me ka eleu a me ka hikiwawe loa, e hiki ai e ili aku na kokua ma ka mokuahi Moana o ka la 3 ae nei o Maraki, a e hoea loa aku ana i Wasinetona i ka la 15 a 16 no oia mahina, a loaa pono aku i na Elele a kakou, a i mea paha e hoomaopopo pono ia ai ka manao o ka lahui, e hiki no ke hoakaka pono ia penei:
O na kokua lulu lahui nui e hoohana ia aku nei i keia wa pokole, e hanaia ia penei: O ko Honolulu nei mau kokua a me ko ka mokupuni holookoa o Oahu nei, e kau aku ana ia ma ka mekuahi Moana o ka la 3 ae nei, no ka hoopuipui ana aku i ko Wasinetona waihena, a o na kokua hoi mai na mokupuni mai, e kau aku ana ia maluna o ka mokuahi China o ka la 6 o Maraki, a e hoea loa ana i Wasinetona i ka la 18 a 19 no oia mahina, nolaila, na hiki ke noho lakou i ka wa mua e hoea aku ai o na kokua mua, a pela no hoi me ka mea hope.
I kumu e hiki ai ke holopopo keia mau hoolala ana, oia hoi e haalele iho ana na mokuahi holo pili aina i keia ahiahi Poakahi no na mokupuni o Maui, Molokai a me Kauai, a e kau koke aku ana na kuhikuhi hana e waiho ia aku nei imua o na Ahahui Aloha Aina o na kane a me na wahine, a me ka Hui Kalaiaina pu, a me na poe mawaho ae o na ahahui, he manao aloha i ka aina, e hoouna koke mai me ka hoohakalia ole, a mai hoao e hoolohilohi a hala ka wa pono, alaila hoouna mai, oiai, aia i ko kakou lokahi ana e loaa ai ka ikaika, ina hoonawaliwali kakou, pau ke aho, a o ka hopena o ko kakou hooikaika ana oia ka haule wale o na haua a kakou i hoala mua ai, a lilo hoi ka luhi a kakou i hooikaika ai i mea waiwai ole.
O ko Hawaii kokua hoi, e ili mai ia maluna o na mokuahi Kinau a me Mauna Loa, oiai, e ili aku ana na nupepa KE ALOHA AINA puka la a makou e pai nei a nui, no ka haawi manawalea ana aku i ka lahui holookoa, ma ke ano he leta pili oihana no na mea a pau, a i hiki ai hoi ia lakou ke ike koke iho i ke ano o na hana e lawelawe ia aku ana. O ke Kinau e haalele iho ana ia Honolulu nei i ka Poalima, Feb. 25, a e hoea mai ana i Honolulu nei i Maraki 4, a e kau ana hoi na kokua o ka mokupuni holookoa o Hawaii, Maui, ma ke China, o ka la 6, he hoike ana hoi, ua hana ia kela hana i ka wa pokole, a pela hoi e hikiwawe ai ka hoonee ana o na hana.
Eia ka makou kahua hana e haawi aku nei na ka lahui e auamo, elike me ko makou hilinai nui, eia no na manao aloha ke pipili paa nei me oukou, a e lilo hoi keia mau wahi haawina, i mea na kakou e pupukahi ai me ka manao lokahi, ma ka haawi ana ma ka hapaumi, kenikeni, a pela aku, a oia hoi keia malalo iho:
HAWAII.
Hilo Taona a hiki i Laupahoehoe, $100.00
Puna, 25.00
Kona Akau, 25.00
“ Hema, 25.00
Kohala Akau, 30.00
“ Hema, 20.00
Hamakua holookoa, 50.00
Huina $275.00
MAUI.
Lahaina, Kaanapali, Olowaku a me Ukume heme, $20.00
Wailuku, Waiehu, Waihee a me Waikapu, 30.00
Makawao holookou, 25.00
Hana, 25.00
Huina, $100.00
MOLOKAI, 25.00
LANAI, 10.00
Huina, $35.00
OAHU.
Honolulu, $300.00
Ewa, 20.00
Waianae, 25.00
Waialua, 25.00
Koolauloa, 25.00
Koolaupoko, 25.00
Huina, $420.00
KAUAI
Lihue, $10.00
Koloa, 10.00
Waimea me Kekaha, 15.00
Hanalei, Kilauea, Anehola
a me Kapaa, 15.00
Huina, $50.00
Huina a pau, $880.00
O keia ae la ke kuhikuhi hana na kela a me keia ahahui lala o o na mokupuni e kooko ai, a na makemake ia hoi lakou a pau, e lalau iho i ka hana me ke kunukunu ole, a i wahi hoi e hooia ia ai ka makou hana, ke kakau nei makou i ko makou mau inoa ponoi, me ka hooiaio pu aku, he hana keia na kakou ka lahui e alu like ai, aole na makou wale no.
KUAIHELANI CAMPBELL,
Peresidena Nui o na Wahine o ka Paeaina.
AIMA NAWAHI,
Lunahoomalu o ka Papa Hooko.
LUCY K. PEABODY,
Puuku o ka Waihona o na Elele.
LILIA AHOLO,
Kakauolelo.
Honolulu, Feb. 21, 1898.
O na kokua e hoouna ia mai ana, e hoouna pololei ia ae ia ma ka inoa o ka Puuku oia waihona i koho ai.
E hoolaha akea pu ia aku ana no hoi na kokua a kela a me keia apana e hoouna mai ana, maloko o na kolamu o ka kakou pepa nei, elike me na mea i hoakaka piha ia ae la mamua.
Ma keia, ke kauoha ia aku nei na Luna Nui o na Ahahui a pau, e lilo no lakou a pau i mau Komite no keia hana, oiai, aohe mau pepa Komite e hoea aku ana i keia wa kupilikii, a o lakou no ka poe nana e hoouna mai.
KOKUA NO NA ELELE.
Ua loaa pono aku ma ka lima o ka Puuku o ka waihona o na Elele Miss Lucy Peabody, he umi dala ($10.00) mai a Mrs. Nawahi aku. He kokua na ka Hui Aloha Aina o na wahine o Hana ua lani haahaa no ke ola o na Elele i hoouna ia mai e ka Peresidena Mrs. G. P. Wailehua Ke haawi nei makoa ina mahalo a nui wa ka aoao o ka lahui ina kokua o keia ano e oiliili liilii mai nei owai hou ae eli ke me keia?
I NUE KE AHO, A KAU I KA HANA HAWEO.
Ma ka pepa o ka Poakahi nei, ua waiho akea aku makou imua o ka lahui i na hoonohonoho hana ana, ma kela a me keia mokupuni, no ka imi ana e hoolaupai hou i ke ola o na Elele e noho la ma Wasinetona, a ua mahele pu ia no hoi ma na apana, i kumu, hoi e loaa ai o ke kuhikuhi hana maloko o KE ALOHA AINA, e hoomanao iho ka lahui, aohe wahou aku e kali ai, i hiki ai ke hooko pono ia na hoolala hana ana, elike me ka hikiwawe e loaa ana.
Nolaila, e Hawaii nui moku o Keawe, ke kumu a me ka mole o na mokupuni, e ala, e eu ae, mai ka noho ana iloko o ko oakou Kakela, a e weha ae i ka oukou mau hipau i milolii ia, no ke ola o na Elele a kakou e noho mai la i ka paialewa, kahi hoi aohe wahi e hehi iho ai o na kapuai, me ka manaopaa ana, o ke ku kiai ana o ko kakou mau Alihikaua, ma ke alo o ko Amerika hale kau kanawai, he kumu nui ia e loaa ai ko kakou lanakila. A oiai hoi akahi no a lawe maoli ae nei na Kaikuahine o ke aloha, i ke kahua hana holomua, e auhau ana maluna o kakou a pau, aole hoi ma ke ano hookaumaha, aka, mamuli o ka manaoio hana, pela iho la e hiki ai ke loaa na kokua iloko o ka wa pilikia.
O keia hana, aole ia i lawelawe ia mai kinohi mai a hiki i keia la, aka, a hoomaopopo nae ka lahui e noho ana maluna o ka lepo o Hawaii o Keawe, he auhau lahui nui keia, a na ka lahui hoi mai Hawaii a Kauai e anamo ana no ka mea, na kakou no ia i apono a i hoouna aku hoi i na Elele, me ka eleu nui, he hana hoi na Amerika i puiwa ai mamuli o kona ike ana mai, he hiki no ka ia kakou ke hoouna aku i mau Elele.
E Maui o Kamalalawalu, eia mai kau hana e kaana ai, no ka mea, aia no iloko o kou kipoohiwi, he wele a he Elelo e hooikaika la i ke kue ana i ke kuikahi hoohui aina, a oiai hoi, o lakou a pau, he hookahi no kaunu ana i Waialoha; o oe hoi e Molokai Nui a Hina, ka aina kui laau, lu ia mai na hua kukui kapu o Lanikaula; E Lanai-a-ke-Aea, aole anei hoi o ka hana ae la a kou mau mua, oia no hoi kau e kokua aku ai, ke hoike mai nei na ouli ia makou, he hookahi uo ia wai o ka like.
Nou hoi e Oahu o Kakuihewa, ke lilo mai ne nei ke aho a na kaikamahine lawaia o ka la loa, a ke ike ia aku nei hoi ke ka-a mai o na na keikikane lawaia o ke kai hohonu i ka lakou mau maunu, o ka wa no ia e paa koke ai o ka i’a a loaa no ke ola o koauka, (Elele). Nani kela.
O oe hoi e Kauai o Mano eia mai ka papa konane o Milolii, laweia aku a kuilima pu iho me ka manao lokahi, oiai, no kakou no keia pono, no ka kakou mau mamo mahope aku, a pela aku, a pela hoi i kau ia aku ai ka pono no kakou a pau loa.